Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh thái của loài gà rừng lông đỏ (Gallus gallus gallus ) trong điều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

1<br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG<br /> <br /> 2<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ở nước ta có 3 phân loài gà rừng: Gallus gallus jabouillei, Gallus<br /> gallus spadiceus và Gallus gallus gallus. Phân biệt các phân loài này<br /> ở các ñiểm khác nhau theo Võ Quý (1971) thì Gallus gallus gallus có<br /> <br /> THÁI THỊ HOÀNG OANH<br /> <br /> da yếm tai màu trắng, lông cổ rất dài và có màu ñỏ cam. Gallus<br /> gallus jabouillei có da yếm tai nhỏ màu ñỏ, lông cổ ngắn hơn và có<br /> màu da cam. Gallus gallus spadiceus da tai cũng nhỏ màu ñỏ nhưng<br /> lông cổ khá dài và có màu ñỏ thẩm, ba phân loài này có trọng lượng<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI CỦA LOÀI<br /> GÀ RỪNG LÔNG ĐỎ (Gallus gallus gallus) TRONG ĐIỀU<br /> KIỆN NUÔI THẢ VƯỜN TẠI HUYỆN ĐIỆN BÀN,<br /> TỈNH QUẢNG NAM<br /> <br /> và kích thước tương ñương nhau, chỉ khác nhau về màu lông cổ và<br /> kích thước da trần ở tai<br /> Hiện nay tại Quảng Nam chưa có công trình nghiên cứu nào về<br /> gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus). Như vậy việc nghiên cứu một<br /> số ñặc ñiểm sinh thái của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus)<br /> trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam<br /> <br /> Chuyên ngành: SINH THÁI HỌC<br /> Mã số: 60.42.60<br /> <br /> là phù hợp và cần thiết.<br /> Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên tôi tiến hành chọn<br /> ñề tài “Nghiên cứu một số ñặc ñiểm sinh thái của loài gà rừng lông<br /> ñỏ (Gallus gallus gallus ) trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện<br /> Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam”.<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC<br /> <br /> 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu một số ñặc ñiểm sinh thái của loài gà rừng lông ñỏ<br /> trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam,<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐINH THỊ PHƯƠNG ANH<br /> <br /> góp phần cho việc quản lý và bảo tồn nguồn gen gà rừng bản ñịa của<br /> tỉnh Quảng Nam.<br /> 3. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Đà Nẵng – Năm 2012<br /> <br /> * Địa ñiểm: Thôn La Thọ, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.<br /> * Đối tượng: Loài gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus )<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> * Thời gian: Từ tháng 1/2012 ñến tháng 8/2012<br /> <br /> CHƯƠNG 1<br /> <br /> 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> <br /> Sử dụng các phương pháp sau:<br /> <br /> 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU GÀ RỪNG TRÊN THẾ GIỚI<br /> <br /> - Phương pháp kế thừa<br /> <br /> VÀ Ở VIỆT NAM<br /> <br /> - Phương pháp thực nghiệm<br /> <br /> 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới<br /> <br /> - Phương pháp hỏi ý kiến các chuyên gia<br /> 5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Đối với loài gà rừng (Galllus gallus) từ rất lâu loài người ñã có ý<br /> thức thuần hoá và lai tạo ra nhiều các giống gà ngày nay (khoảng 150<br /> <br /> - Nghiên cứu ñặc ñiểm hình thái<br /> <br /> giống gà khác nhau). Theo các tài liệu khảo cổ học ñã ñược công bố<br /> <br /> - Nghiên cứu môi trường sống của gà rừng trong ñiều kiện nuôi<br /> <br /> trong thập niên 1980 và dựa vào các di vật tìm ñược trong thung lũng<br /> <br /> thả vườn.<br /> - Nghiên cứu chu kỳ hoạt ñộng ngày ñêm của gà rừng.<br /> - Nghiên cứu về ñặc ñiểm dinh dưỡng (Thành phần thức ăn, nhu<br /> cầu khối lượng thức ăn, thức ăn ưa thích).<br /> - Nghiên cứu về ñặc ñiểm tăng trưởng (Tăng trưởng về trọng<br /> lượng và kích thước).<br /> - Nghiên cứu một số ñặc ñiểm về sinh sản của gà rừng trong ñiều<br /> kiện nuôi thả vườn.<br /> - Nghiên cứu một số tập tính của gà rừng.<br /> 6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN<br /> - Góp phần bổ sung dữ liệu về ñặc ñiểm sinh thái của loài gà<br /> rừng lông ñỏ trong ñiều kiện nuôi thả vườn.<br /> - Kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện quy<br /> trình nuôi và bảo tồn nguồn gen gà rừng lông ñỏ tại ñịa phương.<br /> <br /> Indus tức Pakistan ngày nay, giới khoa học cho rằng, loài gà rừng ñã<br /> ñược con người thuần dưỡng vào khoảng 4000 năm trước công nguyên.<br /> Các nhà nghiên cứu thuộc viện y tế quốc gia Mỹ tuyên bố ñã<br /> hoàn thành giải mã gen gà rừng, tổ tiên của các loài gà nhà hiện nay.<br /> Họ ñã ñặt bản ñồ gen gà rừng và bản ñồ gen của con người song song<br /> với nhau, ñể giúp các nhà khoa học so sánh và hiểu ñược bộ máy sinh<br /> hoá của chính con người.<br /> 1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam<br /> Võ Quý, Trần Gia Huấn (1960,1961), Võ Quý (1962,1966), Võ<br /> quý và Đỗ Ngọc Quang (1965) có 3 loài trong nhóm chim Trĩ và các<br /> tác giả có nêu một số nét ñặc tính phân bố, thức ăn của gà rừng<br /> (Gallus gallus jabouillei), gà lôi trắng (Lophura n. nycthemera). Tiếp<br /> theo ñó có Võ Quý, Anorova (1967a, 1967b) công bố về sinh học<br /> loài gà rừng (Gallus gallus jabouillei).<br /> Tạp chí sinh học (Hà Nội) ñã công bố nghiên cứu của Trương<br /> Văn Lã, Lê Xuân Cảnh (1993) “Tính toán số lượng gà rừng (Gallus<br /> gallus gallus) ở rừng nhiệt ñới ẩm tại hai vườn quốc gia Nam Cát<br /> Tiên tỉnh Đồng Nai và Bạch Mã tỉnh Thừa-Thiên-Huế.”<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> Năm 1995 tác giả Trương Văn Lã - Viện sinh thái tài nguyên<br /> sinh vật ñã báo cáo về công trình nghiên cứu “Góp phần nghiên cứu<br /> <br /> 1.3. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU<br /> 1.3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường ñến gia cầm<br /> <br /> nhóm chim trĩ và ñặc ñiểm sinh học, sinh thái của gà rừng lông ñỏ<br /> <br /> Yếu tố môi trường ảnh hưởng rất lớn ñến sự sinh trưởng và phát<br /> <br /> (Gallus gallus gallus), Trĩ bạc (Lophura nycthemera nycthemera),<br /> <br /> triển của gia cầm nói chung và gà rừng nói riêng. Các yếu tố môi<br /> <br /> Công (Pavo muticus imperator) và biện pháp bảo vệ chúng”.<br /> <br /> trường (nhiệt ñộ môi trường, ñộ ẩm tương ñối, bức xạ năng lượng<br /> <br /> Năm 2010 Võ Văn Sự - Viện chăn nuôi quốc gia ñã báo cáo<br /> <br /> mặt trời và tốc ñộ gió), cùng với các yếu tố chủ quan của vật nuôi<br /> <br /> về“Nghiên cứu một số ñặc tính sinh học, khả năng sinh sản ñể nhân<br /> <br /> (giống, màu lông, tính trạng và sức khỏe) và cơ chế ñiều chỉnh hoàn<br /> <br /> nuôi và phát triển loài gà rừng (Gallus gallus) tại Vườn quốc gia Cúc<br /> <br /> toàn, nhịp thở có tác ñộng ñáng kể ñến việc trao dổi năng lượng giữa<br /> <br /> Phương” .<br /> <br /> ñộng vật và môi trường (Nienaber et al…, 1999).<br /> <br /> 1.2. PHÂN BỐ VÀ NƠI SỐNG CỦA GÀ RỪNG<br /> <br /> 1.3.2. Hiệu suất sử dụng thức ăn<br /> Theo kết quả nghiên cứu của TS. Trương Văn Lã về thức ăn của<br /> <br /> 1.2.1. Phân bố<br /> Theo Võ Quý (1971, 1975), gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus<br /> <br /> gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) ñã sử dụng 39 loài của 16 họ<br /> <br /> gallus) phân bố ở Nam Lào, Cămpuchia và Việt Nam. Theo TS<br /> <br /> thực vật và 38 loài của 22 họ ñộng vật làm thức ăn, ñiều này cho thấy<br /> <br /> Trương Văn Lả thì tại ranh giới phía Bắc, tác giả ñã tìm thấy sự phân<br /> <br /> gà rừng là loài ăn tạp cả ñộng vật và thực vật.<br /> <br /> bố của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) này ở các huyện Hương<br /> <br /> Trong chăn nuôi ngoài việc tạo ra các giống mới có năng suất cao<br /> <br /> Sơn, Hương Khê (Hà Tĩnh), các tỉnh miền Trung, Nam Trung Bộ,<br /> <br /> thì các nhà chăn nuôi cần phải chú ý tới nguồn thức ăn cân bằng ñầy<br /> <br /> Nam Bộ.<br /> <br /> ñủ các chất dinh dưỡng phù hợp với ñặc tính sinh vật học của gia<br /> <br /> Yếu tố ñịa lý, ñịa hình ñã có ảnh hưởng quyết ñịnh ñến sự ña<br /> <br /> cầm và phù hợp với mục ñích sản xuất của từng giống, dòng, phù<br /> <br /> dạng các nhóm yếu tố ñịa lý ñộng vật của các nhóm chim Trĩ ở Việt<br /> <br /> hợp với từng giai ñoạn phát triển của cơ thể, mà vẫn ñảm bảo ñược<br /> <br /> 0<br /> <br /> Nam. Phạm vi vùng phân bố của gà rừng nước ta kéo dài từ 8 30 –<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> các chỉ tiêu về kinh tế<br /> <br /> 18 25 vĩ Bắc và 104 20 – 109 25 kinh ñông.<br /> <br /> 1.4. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI Ở ĐIỆN BÀN -<br /> <br /> 1.2.2. Nơi sống<br /> <br /> QUẢNG NAM<br /> <br /> Võ Quý (1983) nhận xét: “ Gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus<br /> gallus) có ở khắp các kiểu sinh rừng nhưng thường tập trung ở nhiều<br /> <br /> 1.4.1. Vị trí ñịa lý<br /> Huyện Điện Bàn nằm trên tọa ñộ ñịa lý: Từ 15040’ ñến 15057’ vĩ<br /> <br /> rừng thưa, rừng tre nứa, rừng ñầu khộp và nhất là các ven rừng nơi có<br /> <br /> ñộ Bắc. Từ 108000’ ñến 108020’ Kinh ñộ Đông<br /> <br /> nương rẩy ” ngoài ra thì gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) thích<br /> <br /> 1.4.2. Điều kiện tự nhiên<br /> <br /> sống ở các rừng thứ sinh, rừng mới hồ phục sau nương rẩy bỏ hóa,<br /> rừng khộp, rừng nghèo<br /> <br /> a. Địa hình, ñịa mạo<br /> <br /> 8<br /> <br /> 7<br /> Điện Bàn là một huyện ñồng bằng ven biển nên ñịa hình tương<br /> ñối bằng phẳng, mức ñộ chia cắt trung bình.<br /> <br /> Áp dụng phương pháp nghiên cứu của Nguyễn Văn Thiện<br /> (1997). Số lượng gà nuôi thí nghiệm là 30 con, lô thí nghiệm có mật<br /> ñộ khác nhau. Mỗi khu nuôi 10 con Thời gian nghiên cứu từ tháng 1<br /> <br /> b. Khí hậu<br /> 0<br /> <br /> Nhiệt ñộ: bình quân trong năm 25,6 C, ñộ ẩm không khí: tương<br /> <br /> – 5/2012..<br /> <br /> ñối trung bình trong năm là 82,3% . Lượng mưa trung bình năm là<br /> <br /> +Thí nghiệm 2: Gà trưởng thành<br /> <br /> 2.208 mm.<br /> <br /> Áp dụng nghiên cứu của Nguyễn Văn Thiện (1997). Số lượng gà<br /> <br /> 1.4.3. Đặc ñiểm dân số và nguồn lao ñộng<br /> <br /> nuôi thí nghiệm là 15 con, ñược 6 tháng tuổi, mỗi khu nuôi 5 con (1<br /> <br /> - Dân số trung bình toàn huyện là 197.990 người.<br /> <br /> con trống và 4 con mái). Được ñánh dấu thứ tự Đ1 – Đ3 và C1 – C12<br /> <br /> - Nguồn nhân lực là 116.189 người, chiếm 58,8% tổng dân số.<br /> <br /> các khu nuôi có mật ñộ khác nhau. Thời gian nghiên cứu từ tháng 5 –<br /> 9/2012.<br /> <br /> CHƯƠNG 2<br /> ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU<br /> Gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus Linnaeus, 1758)<br /> Họ Trĩ (Phasianidae)<br /> Bộ gà (Galliformes)<br /> Lớp chim (Aves)<br /> 2.2. PHẠM VI NGHIÊN CỨU<br /> - Địa ñiểm: Huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam<br /> <br /> - Thời gian nghiên cứu : từ tháng 1/2012 ñến tháng 8/2012<br /> 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu ñặc ñiểm hình thái<br /> Quan sát, mô tả, cân ño các tính trạng và sử dụng kết quả thống<br /> <br /> 2.3.3. Phương pháp nghiên cứu ñặc ñiểm sinh thái<br /> a. Phương pháp nghiên cứu một số yếu tố môi trường sống của<br /> gà rừng trong ñiều kiện nuôi<br /> Quan sát, ghi chép, mô tả, chụp ảnh các phản ứng của gà rừng<br /> khi có sự thay ñổi xung quanh môi trường nuôi, sử dụng nhiệt kế, ẩm<br /> kế xác ñịnh nhiệt ñộ (0C), ñộ ẩm (%) và máy ño ánh sáng (Lux) xác<br /> ñịnh cường ñộ ánh sáng.<br /> b. Phương pháp nghiên cứu chu kỳ hoạt ñộng ngày của gà<br /> rừng<br /> Sử dụng hệ thống camera lấp ñặt trong phạm vi nuôi và quan sát<br /> bổ sung bằng mắt.<br /> c. Phương pháp nghiên cứu dinh dưỡng<br /> - Nghiên cứu thành phần thức ăn<br /> <br /> kê ñể ñánh giá những tính trạng này. Dựa theo tài liệu của G.A.<br /> <br /> Để xác ñịnh thành phần và thức ăn ưa thích của gà rừng thì ta<br /> <br /> Novicov (1953). Đo các chỉ số hình thái ngoài theo S.P Baldwin,<br /> <br /> theo dõi, ghi chép các loại thức ăn cho ăn, thứ tự thức ăn và thời gian<br /> <br /> H.C. Oberholser và L.Q.Worley (1931), Võ Quý (1975).<br /> <br /> ăn. Theo Trương Văn Lã (1995) và Đặng Gia Tùng (1998).<br /> <br /> 2.3.2. Phương pháp bố trí thí nghiệm<br /> +Thí nghiệm 1: Gà bán trưởng thành<br /> <br /> - Xác ñịnh nhu cầu khối lượng thức ăn<br /> <br /> 10<br /> <br /> 9<br /> Thức ăn ñược cân trọng lượng trước và sau khi cho ăn. Nhu cầu<br /> <br /> thấy ñược khi nhìn xa. Mặt trơn láng, không có tích. Thân thuôn như<br /> <br /> thức ăn hằng ngày ñược xác ñịnh theo công thức của Đặng Gia Tùng<br /> <br /> hình thuyền và chân tương ñối dài.<br /> <br /> (1998).<br /> <br /> 3.1.3. Gà rừng bán trưởng thành<br /> <br /> d. Phương pháp nghiên cứu tăng trưởng<br /> <br /> Ở giai ñoạn bán trưởng thành 4 tuần tuổi thì xung quanh cổ của<br /> <br /> Các cá thể gà ñược cân (trọng lượng), ño kích thước (chiều dài<br /> <br /> gà rừng ñã xuất hiện lông thứ cấp màu vàng pha nâu ñen, cánh và<br /> <br /> các phần cơ, trước khi cho ăn vào buổi sáng của ngày ñược xác ñịnh<br /> <br /> lưng lông có màu nâu xám, và xuất hiện ñuôi tép mầu ñen. Sau 8 tuần<br /> <br /> Theo phương pháp của Võ Quý (1981).<br /> <br /> tuổi thì có thể phân biệt ñược gà rừng trống và gà rừng mái bởi con<br /> <br /> e. Phương pháp nghiên cứu sinh sản<br /> <br /> mái có bộ lông màu nâu xẩm như gà mái trưởng thành còn con trống<br /> <br /> f. Phương pháp xác ñịnh chất lượng trứng<br /> <br /> thì lông cổ có màu vàng dài hơn. Gà rừng lông ñỏ 20 tuần tuổi màu<br /> <br /> + Chỉ tiêu bên ngoài<br /> <br /> lông ñã thể hiện ñầy ñủ tính trạng ngoại hình giống với các cá thể<br /> <br /> + Chỉ tiêu bên trong<br /> <br /> trưởng thành.<br /> <br /> 2.3.4. Phương pháp xử lý số liệu<br /> - Số liệu ñược xử lý theo phương pháp thống kê sinh học cuả<br /> <br /> 3.2. HOẠT ĐỘNG NGÀY CỦA GÀ RỪNG<br /> 3.2.1. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành trong ngày<br /> <br /> CHƯƠNG 3<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI<br /> 3.1.1. Gà rừng trống trưởng thành<br /> Màu nền của gà rừng trống trưởng thành là màu ñen cùng với ñủ<br /> mọi sắc tộ ñỏ và vàng ở cổ, cánh và lưng. Lông ñuôi hẹp về phương<br /> ngang, lông phụng tá ñều và ngắn hơn nhiều so với lông phụng chủ.<br /> Thân gà rừng khá mảnh dẻ và thuôn, chân mảnh khảnh và khô.<br /> 3.1.2. Gà rừng mái trưởng thành<br /> <br /> Cường ñộ hoạt ñộng (%)<br /> <br /> Nguyễn Văn Thiện, Nguyễn Duy Hoan, Nguyễn Khánh Quắc 2002<br /> 30<br /> 25<br /> 20<br /> 15<br /> 10<br /> 5<br /> 0<br /> 5h_7h<br /> <br /> 7h_9h<br /> <br /> 9h_11h<br /> <br /> 11h_13h<br /> <br /> 13h_15h<br /> <br /> 15h_17h<br /> <br /> 17h_19h<br /> <br /> Hình 3.4: Thời ñiểm hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành<br /> Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng ở giai ñoạn bán trưởng thành<br /> khác nhau ở các giờ quan sát. gà rừng ở giai ñoạn này bắt ñầu hoạt<br /> <br /> Gà rừng mái trưởng thành thường có màu nâu sẫm. Lông bờm<br /> <br /> ñộng muộn nhưng lại ñi vào nơi cứ trú và kết thúc hoạt ñộng sớm.<br /> <br /> nâu hanh vàng xen lẫn những vạch ñen. Lông ức và vùng xung quanh<br /> <br /> Cường ñộ hoạt ñộng cao nhất vào khoảng thời gian 11h - 13h với<br /> <br /> hậu môn có màu nâu nhạt. Đầu nhỏ, có mào thật nhỏ gần như không<br /> <br /> 28,54% và thấp nhất là khoảng thời gian 17h – 19h 14,17%<br /> <br />