Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm phân tích, làm rõ khái niệm, đặc điểm, nội dung khiếu nại liên quan đến lĩnh vực giải phóng mặt bằng và những điều kiện cần thiết cho việc giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng. Đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; tìm ra những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./........... ...../..... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN HOÀNG TỐ LINH GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - 2020
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Huy Hoàng Trường Cán bộ Thanh tra Phản biện 1: TS. Lê Thị Hoa Học viện Hành chính Quốc gia Phản biện 2: TS. Trần Nghị Tạp chí Tổ chức Nhà nước Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp D tầng 4, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 Nguyễn Chí Thanh, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Thời gian: vào hồi 08 giờ 00 phút ngày 16 tháng 8 năm 2020 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban QLĐT Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp nước ta, là phương tiện, công cụ pháp lý hữu hiệu để công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm, là biểu hiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Thông qua việc thực hiện quyền khiếu nại, công dân có điều kiện thực hiện quyền làm chủ và giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước một cách chủ động, tích cực, góp phần hoàn thiện cơ chế, làm trong sạch bộ máy nhà nước. Do đó, công tác giải quyết khiếu nại không những có vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước, mà còn thể hiện mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Từ việc giải quyết khiếu nại của công dân, Đảng và Nhà nước ta kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật đã ban hành, từ đó có cơ sở để hoàn thiện sự lãnh đạo của Đảng và hiệu quả quản lý nhà nước. Vì vậy, giải quyết khiếu nại của công dân là một vấn đề được Đảng, Nhà nước và Nhân dân đặc biệt quan tâm. Trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai, khiếu nại về đất đai là một hiện tượng xảy ra phổ biến trong xã hội. Những năm gần đây, khi nhà nước ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường thì tình hình khiếu nại về đất đai và nhất là các khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất phát sinh ngày càng tăng cả về số lượng cũng như phức tạp về mặt nội dung. Hiện nay, tình hình khiếu nại về đất đai nói chung và trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội nói riêng diễn biến hết sức phức tạp. Đống Đa là quận thuộc vị trí trung tâm thành phố, là điểm giao cắt của nhiều quận, cơ sở hạ tầng được xây dựng đã lâu. Với xu hướng mở rộng và phát triển của Thành phố, quận Đống Đa đang được đô thị hoá lại, nhiều nút giao thông trọng điểm được mở rộng và xây dựng mới như nút giao thông Ngã Tư Sở, Ngã Tư Vọng, đường vành đai 1, đường vành đai 2… Đây là tất yếu khách quan trong quá trình phát triển, tuy nhiên cũng như nhiều địa phương khác, ở đâu có dự án xây dựng giao thông đô thị, giải phóng mặt bằng thì ở đó có nhiều khiếu nại. Bởi việc Nhà nước thu hồi đất để giải phóng mặt bằng ảnh hưởng không ít đến đời sống, việc làm của người dân, chưa kể có việc thu hồi đất không đảm bảo trình tự, thủ tục; việc đền bù không thỏa đáng, thiếu công khai dân chủ; giá cả đền bù thấp, không công bằng; chính sách, pháp luật đất đai thay đổi liên tục gây nhiều lúng túng trong quá trình áp dụng, thực hiện ở cấp cơ sở. Chính vì vậy, trong quá trình thực hiện, những năm vừa qua tình hình khiếu nại trên địa bàn Quận có những diễn biến phức tạp, phát sinh nhiều đơn thư khiếu nại của người dân mà chủ yếu liên quan đến lĩnh vực đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng, tài sản, nhà cửa liên quan đến chế độ chính sách, quyền lợi cá nhân. Trong những năm vừa qua, nhiều vụ việc khiếu kiện đông người, phức tạp, tồn đọng kéo dài đã được giải quyết. Tuy nhiên trong tình hình giải quyết khiếu nại của công dân hiện nay, trên địa bàn Quận vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định, vẫn còn tình trạng cán bộ, công chức làm việc thiếu tinh thần trách nhiệm, chưa thực hiện đúng trình tự, thời hạn giải quyết khiếu nại. Về phía người khiếu nại cũng có một số người lợi dụng quyền dân chủ để khiếu nại không đúng pháp luật; nhiều vụ việc đã được nhiều cấp, nhiều ngành xem xét, giải quyết đúng chính sách pháp luật, thấu tình đạt lý nhưng người dân vẫn cố tình không hiểu, không chấp nhận và tiếp tục khiếu kiện vượt cấp, dẫn đến tình trạng khiếu kiện kéo dài. Công tác giải quyết khiếu nại của công dân là vô cùng quan trọng và việc tìm ra các giải pháp nhằm tăng cường trong công tác giải quyết khiếu nại là điều hết sức cần thiết, nhất là các khiếu nại liên quan đến đất ở, nhà cửa bởi đây là tài sản rất lớn đối với người dân ảnh hưởng nhiều đến sản xuất và đời sống của nhân dân. Do đó lựa chọn đề tài: “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” để nghiên cứu luận văn là cấp thiết về lý luận và thực tiễn. 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài luận văn Vấn đề khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất là một trong những vấn đề nóng bỏng, gây nhức nhối trong xã hội những năm gần đây. Trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, cùng với mở rộng phát huy dân chủ ở cơ sở, công tác giải phóng mặt bằng và giải quyết khiếu nại liên quan đến lĩnh vực này đã được nhiều người quan tâm và có những công trình nghiên cứu về đề tài này, đặc biệt là sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà quản lý… Cụ thể: - Nguyễn Chí Mỳ và Hoàng Xuân Nghĩa (2009), “Hậu giải phóng mặt bằng ở Hà Nội - Vấn đề và giải pháp”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. - Trần Quang Huy (2010), “Chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất”, Tạp chí Luật học, số 10. - Hồ Thị Minh (2015), “Thủ tục giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của cơ quan hành chính nhà nước - một số vấn đề lý luận và thực tiễn tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Đại học Luật Hà Nội. - Nguyễn Thị Phương (2015), “Thu hồi, đền bù đất đai trong giải phóng mặt bằng ở địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia. - Nguyễn Hoàng Thắng (2017), “Thực hiện pháp luật về bồi thường giải phóng mặt bằng thu hồi đất trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ Luật, Học viện Hành chính Quốc gia. - Phan Trung Hiền và Huỳnh Thanh Toàn (2018), “Các nguyên tắc cưỡng chế, thu hồi đất ở Việt Nam”, Tạp chí Luật học, số 5. - Châu Hoàng Thân (2019), “Giải quyết tranh chấp về giá đất tính tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 5. Các công trình nghiên cứu trên đây đã giải quyết một số vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản liên quan đến pháp luật về đất đai và giải phóng mặt bằng thu hồi đất ở nước ta. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở một khía cạnh là giải quyết khiếu nại về đất đai và pháp luật về bồi thường giải phóng mặt bằng thu hồi đất. Còn lĩnh vực giải quyết khiếu nại trong công tác giải phóng mặt bằng đến nay vẫn chưa có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề mang tính cụ thể này, đặc biệt là nghiên cứu một cách toàn diện về công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Song những công trình nêu trên đều là những công trình có giá trị làm cơ sở, tiền đề trong việc tham khảo, tiếp cận, nghiên cứu và đưa ra những giải pháp cụ thể về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng; từ thực trạng đề xuất giải pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích, làm rõ khái niệm, đặc điểm, nội dung khiếu nại liên quan đến lĩnh vực giải phóng mặt bằng và những điều kiện cần thiết cho việc giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng. - Đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; tìm ra những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực này. 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Lý luận và thực tiễn và phương hướng, giải pháp công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng nói chung và trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội nói riêng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội từ năm 2016 đến năm 2019. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và những quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về bồi thường giải phóng mặt bằng thu hồi đất cũng như giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung và giải phóng mặt bằng nói riêng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Quá trình nghiên cứu, luận văn đã sử dụng các phương pháp cụ thể sau: - Phương pháp phân tích và tổng hợp: Hệ thống các văn bản hướng dẫn, các tài liệu tham khảo, giáo trình, sách, công trình nghiên cứu, bài viết đã được công bố liên quan đến khiếu nại và giải quyết khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng thu hồi đất; Thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; Kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân, những yếu tố tác động; Phân tích đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường công tác này. - Phương pháp thống kê số liệu đơn thư khiếu nại và kết quả giải quyết khiếu nại trong công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. - Phương pháp chuyên gia qua gặp gỡ, trao đổi với các nhà khoa học, cán bộ thực tiễn phụ trách công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Làm phong phú lý luận khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị trong thời gian tới. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đánh giá đúng thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; đồng thời đề xuất phương hướng và các giải pháp để nâng cao hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần chính của luận văn gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng. Chương 2: Thực trạng hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Chương 3: Phương hướng, giải pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG 1.1. Khái niệm, đặc điểm của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 1.1.1. Khái niệm về khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp năm 2013 quy định tại Điều 30. Sự ghi nhận của Hiến pháp với quyền khiếu nại đã thể hiện được vị trí, vai trò cực kỳ quan trọng của chế định pháp lý này. Thông qua quyền khiếu nại, các cơ quan, tổ chức, cá nhân sẽ bảo vệ và ngăn chặn những quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm tới lợi ích hợp pháp của mình. Xét trên phương diện chính trị pháp lý tại Khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011 quy định: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức, hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. Giải phóng mặt bằng là quá trình tổ chức thực hiện các công việc liên quan đến di dời nhà cửa, cây cối, các công trình xây dựng và một bộ phân dân cư trên một phần đất nhất định được quy hoạch cho việc cải tạo, mở rộng hoặc xây dựng một công trình mới trên đó. Khiếu nại về giải phóng mặt bằng phát sinh khi người quản lý sử dụng đất đai cho rằng quyền, lợi ích của mình bị xâm phạm do hành vi hành chính hoặc quyết định hành chính của người có thẩm quyền thực hiện trong việc thu hồi đất để phục vụ giải phóng mặt bằng, người quản lý sử dụng đất yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bảo vệ hoặc khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp bị vi phạm. Sự phát sinh hay tồn tại của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là biểu hiện khách quan trong quản lý hành chính nhà nước. Cho dù khiếu nại về giải phóng mặt bằng của công dân đúng hay sai nhưng khi tiếp nhận đơn thư khiếu nại của họ thì cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền phải thực hiện việc giải quyết khiếu nại theo đúng trình tự và thủ tục quy định. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 204, Luật Đất đai 2013: Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai. Tuy nhiên pháp luật hiện hành chưa đưa ra khái niệm khiếu nại về giải phóng mặt bằng nhưng qua những phân tích cơ bản về khái niệm khiếu nại, ta có thể hiểu khiếu nại về giải phóng mặt bằng là một trong những khiếu nại thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai. Khiếu nại về giải phóng mặt bằng là việc cá nhân, tổ chức có đất, tài sản trên đất bị thu hồi thực hiện giải phóng mặt bằng xây dựng các dự án không đồng ý với quyết định thu hồi đất, phương án bồi thường hỗ trợ thực hiện giải phóng mặt bằng nên đã yêu cầu cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền giải quyết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. - Chủ thể của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là các tổ chức, công dân, cá nhân và tổ chức nước ngoài (hoặc đại diện hợp pháp của họ) có quyền quản lý sử dụng đất hoặc có tài sản trên đất bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quá trình thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng xây dựng các dự án. - Đối tượng của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là quyết định hành chính, hành vi hành chính để thực hiện việc thu hồi đất, xây dựng phương án bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng, những quyết định và hành vi phải có tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức quản lý sử dụng đất. 4
+ Quyết định hành chính về bồi thường giải phóng mặt bằng bao gồm: Quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường giải phóng mặt bằng đối với đất và tài sản trên đất, quyết định thu tiền sử dụng đất và giao đất tái định cư, quyết định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi giao đất tái định cư. + Hành vi hành chính bị khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hành vi của cán bộ, công chức nhà nước khi thực hiện công việc về quản lý nhà nước trong quá trình thu hồi đất, lập phương án bồi thường giải phóng mặt bằng và giao đất tái định cư. - Khiếu nại về giải phóng mặt bằng thường phức tạp liên quan đến nhiều người. + Hình thức thể hiện của khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, đông người là việc người dân tập trung viết đơn chung và nhiều người cùng ký tên vào đơn. + Nơi phát sinh các khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, đông người chủ yếu là ở địa bàn nông thôn, thành phần những người đi khiếu nại thường rất đa dạng bao gồm cán bộ hưu trí, đảng viên, cựu chiến binh, nông dân, tôn giáo. + Thái độ của những người khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, đông người thể hiện rất gay gắt, bức xúc, biểu hiện bằng việc họ tụ tập đông người để thể hiện ý kiến. - Khiếu nại trong công tác giải phóng mặt bằng hiện nay thường tồn tại nhiều nội dung khác nhau về khiếu nại: + Khiếu nại về quyền được bồi thường, hỗ trợ + Khiếu nại về giá trị được bồi thường + Khiếu nại về giá + Ngoài ra còn một số loại khiếu nại khác liên quan đến công tác này như việc giải quyết các vấn đề an sinh xã hội sau khi thu hồi đất 1.1.2. Khái niệm về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng Giải quyết khiếu nại được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, đánh giá đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật có đúng pháp luật hay không. Theo quy định của Luật Khiếu nại thì giải quyết khiếu nại “là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại” của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật của cơ quan, thủ trưởng đơn vị ban hành khi có căn cứ cho rằng các quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật trái pháp luật gây hậu quả xấu tới quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại. Như vậy, giải quyết khiếu nại gồm các công việc: xác minh để làm rõ các tình tiết sự việc; kết luận về nội dung khiếu nại, trong đó xác định rõ khiếu nại của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đúng, đúng một phần hoặc sai toàn bộ; căn cứ quy định của pháp luật xử lý từng vấn đề cụ thể trong nội dung khiếu nại từ đó quyết định giữ nguyên, sửa đổi hoặc huỷ bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành chính bị khiếu nại, chấm dứt hành vi hành chính bị khiếu nại; quyết định việc bồi thường thiệt hại cho người khiếu nại (nếu có) hoặc giải quyết các vấn đề cụ thể khác trong nội dung khiếu nại. Theo đó, khái niệm giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng có thể hiểu là việc cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu của cơ quan hành chính nhà nước thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại trong việc xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại. 1.1.3. Đặc điểm của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng Thứ nhất, chủ thể giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng là chủ thể đặc biệt, vì người giải quyết khiếu nại là người đứng đầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu 5
nại (giải quyết khiếu nại lần đầu) hoặc thủ trưởng cấp trên của cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại (giải quyết khiếu nại lần hai). Thứ hai, giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hoạt động tuân theo những hình thức và thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định. Thứ ba, giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng luôn hướng đến việc khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức bị xâm phạm bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến lĩnh vực giải phóng mặt bằng. Thứ tư, việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng có tính chất phức tạp. Thứ năm, quyết định giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng không phải là kết quả cuối cùng của việc xem xét tính đúng, sai quyết định hành chính, hành vi hành chính. 1.2. Thẩm quyền, quy trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 1.2.1. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng lần đầu được xác định như sau: - Bộ trưởng và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; - Thủ trưởng cơ quan thuộc Bộ và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; - Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp tỉnh) có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của mình; - Giám đốc Sở và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; - Thủ trưởng cơ quan thuộc Sở và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp; - Chủ tịch Uỷ ban nhân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng do mình quản lý; - Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã), thủ trưởng cơ quan thuộc Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã (gọi chung là cấp huyện) có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã có quyền thành lập tổ xác minh với nhiệm vụ xác minh nội dung khiếu nại, tham mưu cho mình ra Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Đối với các khiếu nại lần hai, thẩm quyền giải quyết khiếu nại được xác định như sau: - Bộ trưởng có thẩm quyền: + Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của Thủ tưởng cơ quan thuộc Bộ đã giải quyết lần dầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn. 6
+ Giải quyết khiếu nại hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có nội dung thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của Bộ đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. - Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của Chủ tịch Uỷ ban nhân cấp huyện, Giám đốc Sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. - Giám đốc Sở và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. - Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của Chủ tịch Uỷ ban nhân cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng của các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân Quận: - Phòng Tài nguyên và Môi trường có nhiệm vụ tham mưu cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận giải quyết các khiếu nại liên quan đến quyết định thu hồi đất, quyết định cưỡng chế thu hồi đất và thông báo thu hồi giải phóng mặt bằng, việc xác định nguồn gốc đất. - Phòng Quản lý Đô thị có nhiệm vụ tham mưu cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận giải quyết các khiếu nại liên quan đến nguồn gốc hình thành tài sản trên đất, đền bù tài sản trên đất, phá dỡ công trình. - Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng (Ban Quản lý dự án) có nhiệm vụ tham mưu cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận giải quyết các khiếu nại liên quan đến quyết định giải phóng mặt bằng, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. - Thanh tra có nhiệm vụ tham mưu cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận giải quyết các vụ việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, liên quan đến nhiều người, nhiều phòng ban, nhiều lĩnh vực như: đất đai, tài sản, chế độ chính sách... Thanh tra có nhiệm vụ xem xét, thành lập tổ xác minh, xác minh và báo cáo kết quả xác minh với Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận để ra quyết định giải quyết khiếu nại. 1.2.2. Quy trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng * Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại. Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại. Bước 3: Ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. * Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần hai Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại. Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại. Bước 3: Ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai. 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 1.3.1. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 1.3.2. Bộ máy giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 1.3.3. Đội ngũ cán bộ làm công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng 7
1.3.4. Nhận thức của người dân ở đô thị 1.3.5. Sự phát triển kinh tế và giá trị của đất đai ở đô thị 1.3.6. Các yếu tố khác Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Khái quát chung về Quận Đống Đa và tình hình giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội 2.1.1. Khái quát chung về Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Quận Đống Đa nằm ở phía Tây Nam nội thành Hà Nội, gắn liền với địa danh lịch sử Gò Đống Đa, nơi Quang Trung đại phá quân Thanh, cùng di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Quận Đống Đa là quận lớn ở cửa ngõ phía Tây Nam thành phố, là địa bàn thuận lợi để phát triển, cải tạo các khu nhà ở đồng thời phát triển các văn phòng đại diện, cơ quan, viện nghiên cứu, các trường đại học và trung học chuyên nghiệp. Theo điều chỉnh quy hoạch chung của thủ đô Hà Nội đến năm 2020 đã được phê duyệt, quận Đống Đa nằm hoàn toàn trong vùng hạn chế phát triển. - Về vị trí địa lý - Về kinh tế - Về văn hoá - xã hội - Về giáo dục đào tạo - Về định hướng phát triển * Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá, xã hội đến việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội - Tác động tích cực Thứ nhất, Đống Đa là một quận trung tâm của Thành phố Hà Nội tiếp giáp với quận Ba Đình - trung tâm chính trị của đất nước, luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Thành uỷ, UBND thành phố về mọi mặt, trong đó có công tác giải quyết khiếu nại về bồi thường, giải phóng mặt bằng. Đây là điều kiện thuận lợi cho quá trình thực hiện giải quyết khiếu nại của người dân khi Nhà nước thu hồi đất ở địa phương. Thứ hai, đại đa số người dân đồng thuận với chủ trương, chính sách thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Đây là điều kiện, tiền đề thuận lợi cho quá trình bồi thường, giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa. Thứ ba, trình độ dân trí, sự hiểu biết nói chung và sự hiểu biết pháp luật nói riêng của người dân ở quận Đống Đa luôn đứng vào tốp đầu của cả nước. Điều này có sự tác động tích cực đến việc khiếu nại và chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại về bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất ở địa phương. Thứ tư, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng được tập trung thống nhất vào một đầu mối cơ quan chịu trách nhiệm là Ban Bồi thường, giải phóng mặt bằng trực thuộc UBND quận Đống Đa nên việc triển khai thực hiện các quy định về bồi thường, giải phóng mặt bằng dễ dàng hơn hạn chế việc khiếu nại của người dân khi Nhà nước thu hồi đất tại địa phương. 8
- Tác động tiêu cực Thứ nhất, do vị trí địa lý ở khu vực nội thành của Hà Nội cộng với điều kiện “đất chật người đông” nên đất đai tại quận Đống Đa giá rất cao. Đất đai trở nên có giá khiến việc tranh chấp, khiếu kiện, khiếu nại về đất đai nói chung và giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng không chỉ gia tăng về mặt số lượng và còn gia tăng về tính phức tạp, mức độ gay gắt. Thứ hai, một bộ phận dân chủ yếu là người lao động, dân nhập cư tự phát và người có thu nhập thấp... sự hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn hạn chế. Điều này gây khó khăn trong quá trình giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất tại quận Đống Đa. Thứ ba, việc áp giá bồi thường đối với các loại đất gặp nhiều khó khăn do chuyển đổi mục đích sử dụng đất trong qua trình sử dụng. Thứ tư, khó khăn trong việc xác định nguồn gốc đất, giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung và các khiếu nại về giải phóng mặt bằng nói riêng trên địa bàn quận. 2.1.2. Tình hình giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội 2.1.2.1. Kết quả thực hiện công tác giải phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Từ năm 2016 đến nay, trước yêu cầu phát triển của Thủ đô, các dự án đầu tư có sử dụng đất tại thời điểm này bắt đầu gia tăng mạnh mẽ. Trong quá trình thực hiện, UBND quận đã vừa làm, vừa nghiên cứu hoàn thiện chính sách trên cơ sở đảm bảo quyền lợi chính đáng của người bị thu hồi đất, tuân thủ các chính sách của Nhà nước và hướng dẫn của các Bộ, ngành. Trong năm 2019, UBND quận đã ban hành: - 152 Quyết định (phê duyệt phương án GPMB; phê duyệt kế hoạch bốc thăm nhà TĐC; phê duyệt thu hồi đất; phê duyệt kế hoạch cưỡng chế; phê duyệt dự toán chi phí GPMB...); - 09 Kế hoạch (cưỡng chế thu hồi đất; thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm; bốc thăm căn hộ TĐC); - 15 Thông báo thu hồi đất thực hiện dự án; - 28 Văn bản giải quyết đơn thư (tập trung vào các dự án Vành đai 2 Ngã Tư Sở - Ngã Tư Vọng; hồ Linh Quang; Ga S10, S11; Vành đai 1 Hoàng Cầu - Voi Phục; Huỳnh Thúc Kháng kéo dài; Vành đai 2 Ngã Tư Vọng - cầu Vĩnh Tuy; THCS Phương Mai...); - 30 Văn bản, Tờ trình UBND Thành phố, các Sở, ban, ngành, đơn vị liên quan; - Tổ chức cưỡng chế thu hồi đất: 04 dự án (Vành đai 2 Ngã Tư Vọng - Ngã Tư Sở; Ga S10, S11; Cống Chẹm sông Lừ, Trung học cơ sở Phương Mai; hồ Linh Quang). Tính đến năm 2019, Quận đang thực hiện công tác giải phóng mặt bằng 36 dự án (12 dự án Thành phố; 17 dự án Quận; 04 dự án chủ đầu tư khác và 03 dự án chuẩn bị triển khai). Kết quả thực hiện đã hoàn thành 15 dự án, chuyển tiếp thực hiện 18 dự án và chuẩn bị thực hiện 03 dự án. Cụ thể như bảng 2.1: Bảng 2.1: Bảng tổng hợp kết quả thực hiện công tác giải phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội STT Kết quả thực hiện A Dự án do Thành phố làm chủ đầu tư: 12 dự án I Hoàn thành và cơ bản hoàn thành (đang giải quyết tồn tại): 05 dự án II Thực hiện chuyển tiếp: 07 dự án B Dự án do Quận làm chủ đầu tư: 17 dự án I Hoàn thành và cơ bản hoàn thành (đang giải quyết tồn tại): 08 dự án 9
II Thực hiện dự án chuyển tiếp: 09 dự án C Các dự án chủ đầu tư khác: 04 dự án I Hoàn thành và cơ bản hoàn thành: 02 dự án II Thực hiện dự án chuyển tiếp: 02 dự án D Dự án chuẩn bị triển khai: 03 dự án 2.1.2.2. Đánh giá kết quả thực hiện công tác giải phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội - Những kết quả đạt được: Trong năm 2019, đã hoàn thành và cơ bản hoàn thành một số dự án của Thành phố. UBND quận đã tổ chức đối thoại và ban hành các văn bản trả lời đơn thư kiến nghị của hộ dân. Kết hợp tăng cường tổ chức tuyên truyền vận động người dân hợp tác giải phóng mặt bằng cũng có nhiều chuyển biến tích cực. - Những khó khăn vướng mắc: Khối lượng các dự án phải thu hồi giải phóng mặt bằng lớn; hệ thống hồ sơ dữ liệu về quản lý đất đai, theo dõi biến động trong sử dụng đất hiện nay còn thiếu và chưa đầy đủ, dẫn đến khó khăn trong việc phân loại hồ sơ, xác định nguồn gốc đất đai để áp dụng chính sách giải phóng mặt bằng... Bên cạnh đó, có nhiều dự án tồn tại từ nhiều năm trước, việc triển khai thực hiện giải phóng mặt bằng kéo dài trong nhiều năm, trong khi chính sách pháp luật lại có nhiều thay đổi lớn dẫn đến những bất cập, chồng chéo... Nguồn vốn để thực hiện giải phóng mặt bằng chưa được bố trí kịp thời gây ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Quỹ nhà tái định cư bố trí cho một số dự án còn chậm, thiếu, chất lượng nhà, giá mua nhà chưa đáp ứng nguyện vọng của nhân dân... Nhiều dự án người dân không phối hợp, cộng tác với chính quyền và chủ đầu tư trong điều tra, lập phương án gây khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng. Một số dự án phải dùng biện pháp cưỡng chế, thu hồi đất ở giai đoạn cuối cũng gây ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành dự án. Công tác tuyên truyền, vận động, giải thích về chủ trương, cơ chế chính sách giải phóng mặt bằng chưa được thực hiện triểt để, sâu rộng tới tất cả nhân dân. 2.2. Tình hình khiếu nại và kết quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội 2.2.1. Tình hình khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa 2.2.1.1. Công tác tiếp nhận và phân loại đơn thư Tính đến hết năm 2019, trên địa bàn quận đang triển khai công tác giải phóng mặt bằng 36 dự án. Với diện tích khoảng 30ha, số hộ gia đình phải thu hồi đất là khoảng hơn 2000 hộ và hơn 200 tổ chức. Do cùng một lúc trên địa bàn Quận phải triển khai nhiều dự án trong đó có nhiều dự án lớn, trọng điểm của Trung ương, Thành phố với khối lượng công tác giải phóng mặt bằng phải thực hiện rất lớn. Cơ chế, chính sách được ban hành nhiều hơn trước, nhưng còn nhiều bất cập dẫn đến tiến độ giải phóng mặt bằng một số dự án trên địa bàn Quận còn chậm so với kế hoạch. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu nại, thậm chí là khiếu nại kéo dài của người dân về vấn đề giải phóng mặt bằng. Nội dung đơn thư khiếu nại về giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa tập trung chủ yếu vào các nội dung: - Khiếu nại về phân loại vị trí đất; - Khiếu nại về chỉ giới giao thông; 10
- Khiếu nại về đất dôi dư; - Khiếu nại về giá bồi thường từng vị trí; - Khiếu nại về bồi thường nhà cửa, vật kiến trúc; - Khiếu nại về bồi thường công trình công cộng; - Khiếu nại về giao đất tái định cư; - Khiếu nại về phương án bồi thường. Nhìn chung, tình hình khiếu nại trên địa bàn quận những năm gần đây không phát sinh nhiều; các vụ việc được Thanh tra quận, các phòng ban và UBND quận giải quyết tích cực. Nhiều vụ việc đã được giải quyết theo đúng quy trình, đúng thời hạn luật. Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng quận coi trọng công tác hoà giải nên việc giải quyết các vụ khiếu nại đạt hiệu quả cao; giảm nhiều vụ việc bức xúc, hạn chế được việc khiếu nại vượt cấp. Sự phối hợp chặt chẽ giữa Thanh tra quận với các phòng ban, UBND phường đã tham mưu giúp UBND quận giải quyết dứt điểm nhiều vụ tồn đọng, phức tạp, kéo dài. Tuy nhiên, vẫn còn những vụ khiếu nại đông người, đơn khiếu nại của công dân chủ yếu tập trung về lĩnh vực đất đai: việc xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm đất đai; khiếu nại kiến nghị về phương án đền bù giải phóng mặt bằng chiếm đa số. Trong 4 năm (từ năm 2016 đến năm 2019), UBND quận Đống Đa đã tiếp nhận 5.126 đơn thư các loại, trong đó: dân nguyện: 4.536 đơn; khiếu nại, tố cáo: 590 đơn, cụ thể như bảng 2.2: Bảng 2.2: Bảng tổng hợp đơn thư tiếp nhận của Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Năm 2016 2017 2018 2019 Tống số đơn 1.020 1.578 1.346 1.182 Đơn khiếu nại, tố cáo 68 118 225 179 Đơn dân nguyện 952 1.460 1.121 1.003 Với sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các cấp uỷ Đảng, sự vào cuộc tích cực của chính quyền từ Quận tới cơ sở, phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân, Mặt trặn Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, trong những năm qua, công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại trên địa bàn quận Đống Đa đã có nhiều chuyển biến rõ nét. Số lượng đơn thư tuy nhiều nhưng chủ yếu đơn dân nguyện chiếm đa số. 2.2.1.2. Công tác tiếp công dân đến khiếu nại tại Uỷ ban nhân dân Quận Đống Đa Thực hiện Luật Tiếp công dân số 42/2013/QH14 ngày 25/11/2013 của Quốc Hội, Uỷ ban nhân dân Quận đã ban hành Quyết định số 9754/QĐ-UBND về việc thành lập Ban Tiếp công dân quận. Từ đầu năm 2017, Ban Tiếp công dân quận cùng Văn phòng Quận uỷ, Uỷ ban Kiểm tra quận uỷ, Trưởng các phòng ban duy trì lịch tiếp công dân định kỳ theo đúng quy định: - Trưởng các phòng ban tiếp: 02 buổi/tuần. - Thứ 6 hàng tuần Văn phòng Quận uỷ, Uỷ ban kiểm tra quận uỷ tiếp dân. - Lãnh đạo UBND quận bố trí tiếp công dân theo lịch thường xuyên vào chiều thứ 6 hàng tuần và chỉ đạo giải quyết các vụ việc phát sinh theo lịch tiếp dân định kỳ của lãnh đạo Thành phố, tăng cường việc đối thoại với công dân. Ngoài lịch tiếp định kỳ, đồng chí Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch quận trực tiếp tiếp các vụ việc đột xuất, cấp thiết theo yêu cầu của dân. 11
Trong những năm vừa qua, UBND quận Đống Đa luôn xác định công tác tiếp công dân là nhiệm vụ chính trị hết sức quan trọng, thường xuyên góp phần đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, lãnh đạo UBND quận, người đứng đầu cơ quan, đơn vị đã thực hiện nghiêm túc chế độ tiếp công dân thường xuyên, định kỳ theo quy định; bố trí thời gian trực tiếp gặp gỡ, đối thoại với công dân, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân để kịp thời giải quyết đảm bảo quyền lợi cho công dân. Ban Tiếp công dân quận đã phối hợp với Văn phòng Quận uỷ, Uỷ ban Kiểm tra quận uỷ, các phòng ban liên quan thực hiện lịch tiếp công dân định kỳ theo quy định. Ban Tiếp công dân đã thực hiện việc công khai lịch tiếp dân của lãnh đạo Quận và của phòng ban tại Trụ sở Tiếp công dân định kỳ 02 ngày trong tháng theo quy định. Theo số liệu thống kê từ năm 2016 đến năm 2019, Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa đã tiếp 3.365 lượt công dân, trong đó: lãnh đạo tiếp: 368 lượt; cán bộ tiếp: 2997 lượt. Bảng 2.3: Bảng thống kê công tác tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Năm 2016 2017 2018 2019 Lượt công dân 752 574 1.294 745 Lãnh đạo tiếp 68 63 151 86 Cán bộ tiếp 684 511 1.143 695 Trụ sở Tiếp công dân của UBND quận đã tiếp 10 đoàn đông người (12 lượt), trong đó có 06 đoàn (07 lượt) là các hộ dân tổ dân phố khiếu nại về lĩnh vực đất đai như mở rộng ngõ, chỉ giới giải phóng mặt bằng và thực hiện dự án liên quan đến giải phóng mặt bằng. Qua các buổi tiếp công dân dân, Uỷ ban nhân dân quận đã kịp thời khắc phục những thiếu sót trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình, các cán bộ tiếp công dân có cơ hội giải thích các chính sách, pháp luật của nhà nước và nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của người dân trong quá trình giải phóng mặt bằng cũng như việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người dân, từ đó có hướng khắc phục, đồng thời giải quyết quyền lợi cho họ. Cũng thông qua các buổi tiếp công dân, cơ quan chức năng đã giải thích thuyết phục nhiều người không khiếu nại hoặc tự nguyện rút đơn khiếu nại, góp phần làm giảm đáng kể các vụ khiếu nại mà bình thường có thể xảy ra, góp phần tích cực vào việc giảm thiểu khiếu nại phức tạp, điểm nóng tại địa phương. 2.2.1.3. Việc xử lý đơn thư khiếu nại về giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa Số lượng đơn Ban Tiếp công dân nhận trực tiếp từ công dân và đơn từ các nguồn khác nhau chuyển về được lưu vào sổ tiếp nhận đơn thư của Ban Tiếp công dân. Sau đó Ban Tiếp công dân phân loại, xử lý, trình Lãnh đạo Uỷ ban nhân dân Quận. Đối với các đơn thuộc thẩm quyền giải quyết, Uỷ ban nhân dân Quận chỉ đạo giao các phòng, ban chuyên môn tham mưu giúp Lãnh đạo quận giải quyết đơn theo đúng quy định của Luật Khiếu nại và trả lời công dân. Đối với các đơn không thuộc thẩm quyền được chuyển đến các đơn vị có thẩm quyền giải quyết để đảm bảo đơn của công dân được giải quyết theo đúng trình tự và thời gian quy định. Từ năm 2016 đến hết năm 2019, Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa đã tiếp nhận 5.126 đơn khiếu nại, tố cáo cũng như phản ảnh của người dân, trong đó có 3.476 đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của Quận còn lại 1.650 đơn trùng, đơn không thuộc thẩm quyền, không đủ điều kiện thụ lý và đơn Quận chuyển Phường để giải quyết. Tổng số 3.476 đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của Quận được phân loại cụ thể như bảng 2.4: 12
Bảng 2.4: Bảng thống kê và phân loại đơn thư của Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Năm 2016 2017 2018 2019 Số đơn thuộc thẩm quyền giải 798 933 982 763 quyết của Quận Số đơn khiếu nại 37 45 59 44 Số đơn tố cáo 31 73 85 57 Số đơn dân nguyện 730 815 838 662 Qua phân loại đơn thư cho thấy, số lượng đơn thư gửi đến các cơ quan Nhà nước tuy có số lượng lớn nhưng phần lớn cùng một nội dung công dân đã phô tô gửi đến nhiều nơi, nhiều cấp không đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Uỷ ban nhân dân các cấp, thủ trưởng các đơn vị đã tiếp nhận, phận loại, hướng dẫn người dân chuyển đơn theo quy định của pháp luật khiếu nại. Trong 3.476 đơn thuộc thầm quyền giải quyết của Quận, phát sinh 185 lượt khiếu nại tương ứng với 105 vụ việc, số lượng đơn thư khiếu nại của người dân chủ yếu liên quan đến lĩnh vực đất đai mà cụ thể là vấn đề giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Trong hơn 03 năm trở lại đây (từ năm 2016) số lượng đơn thư khiếu nại không có xu hướng tăng, hạn chế hơn những vụ khiếu nại đông người. Tuy nhiên đơn khiếu nại liên quan đến việc Nhà nước thu hồi đất để giải phóng mặt bằng vẫn luôn chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng số đơn khiếu nại nói chung và khiếu nại về đất đai nói riêng, trung bình khoảng hơn 70%. Bảng 2.5: Bảng thống kê đơn khiếu nại về lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Năm 2016 2017 2018 2019 Số đơn khiếu nại 37 45 59 44 Số đơn khiếu nại về lĩnh vực giải 30 32 40 38 phóng mặt bằng Số vụ tương ứng 25 24 22 25 Tỷ lệ (%) 81 71 67 86 Từ bảng 2.5 cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019, tình hình khiếu nại nói chung và khiếu nại về lĩnh vực giải phóng mặt bằng không có xu hướng tăng. Tuy nhiên, số lượng các vụ việc khiếu nại về việc thu hồi đất để giải phóng mặt bằng mà UBND quận tiếp nhận, xem xét, xác minh, giải quyết luôn chiếm tỷ lệ cao trong số vụ khiếu nại nói chung. Những khiếu nại này chủ yếu có nội dung liên quan đến chính sách thu hồi đất, BT, HT&TĐC để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng phục vụ lợi ích chung của cộng đồng. 2.2.2. Kết quả công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa Trong các năm từ 2016 đến 2019, qua nghiên cứu 36 dự án mà Thành phố và Quận đã và đang tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội với tổng số khoảng 30ha 13
đất phải thu hồi, bao gồm 2.074 hộ dân và 235 tổ chức. Trong quá trình giải phóng mặt bằng để triển khai các dự án, Quận đã nhận được tổng số 140 đơn khiếu nại của người dân tương ứng với 96 vụ có liên quan đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, đã giải quyết được 84 vụ chiếm 87,5%, còn lại 12 vụ việc tồn đọng Quận đang tập trung giải quyết. Kết quả cụ thể như bảng 2.6: Bảng 2.6: Bảng tổng hợp kết quả giải quyết đơn khiếu nại về lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Đơn vị: số vụ Rút đơn, không có Năm Đúng Sai Có đúng có sai Đang giải quyết cơ sở, hoà giải 2016 0 09 0 16 0 2017 0 17 01 03 03 2018 0 08 0 11 03 2019 0 11 0 08 06 Công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, nhất là công tác giải quyết khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng đã được Thường trực Quận uỷ, Thường trực HĐND, UBND quận quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đã được đạt những kết quả tốt. Về giải quyết khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng đều đã thực hiện theo đúng quy định về trình tự thủ tục giải quyết, UBND quận đã thực hiện gặp gỡ, tổ chức đối thoại với người khiếu nại trước khi ra quyết định giải quyết. Giải quyết khiếu nại của công dân đã góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, ổn định trật tự kỷ cương, an ninh trên địa bàn Thành phố. Đối với các vụ việc khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng phức tạp đông người còn tồn đọng. UBND quận đã tập trung chỉ đạo ra soát và trực tiếp giao các đồng chí Phó Chủ tịch kiểm soát, đôn đốc giải quyết vụ việc thuộc lĩnh vực mình phụ trách đồng thời báo cáo tiến độ ở các phiên họp giao ban của Quận. Nội dung chủ yếu của các đơn tồn đọng vẫn là vấn đề giải phóng mặt bằng tập trung vào một số vụ việc như khiếu nại tập thể đông người của các hộ dân thuộc Dự án Vành đai 1 (đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục); Dự án Vành đai 2 (đoạn Ngã Tư Sở - Ngã Tư Vọng)... Theo Chỉ thị số 25-CT/TU ngày 16/12/2016 về “Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn thành phố Hà Nội” và Nghị quyết số 15-NQ/TU ngày 04/7/2017 về “Xây dựng tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố cơ sở Đảng yếu kém; giải quyết các vấn đề phức tạp về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã, phường, thị trấn thuộc thành phố Hà Nội” của Ban Thường vụ Thành uỷ, toàn quận Đống Đa có tổng số 22 vụ việc khiếu nại tồn đọng, trong đó: đã giải quyết, thực hiện xong dứt điểm 18 vụ việc; số vụ chưa giải quyết xong, thực hiện xong: 04 vụ việc, trong đó có 03 vụ việc liên quan đến khiếu nại về giải phóng mặt bằng thực hiện dự án. Đến nay, cơ bản các khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng các dự án đã được UBND quận xem xét, kết luận và được thực hiện một cách nghiêm túc nên tránh được việc tiếp tục khiếu nại của người dân. Giải quyết dứt điểm được một số vụ khiếu nại kéo dài còn tồn đọng. 14
* Việc tổ chức thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại của Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa Việc tổ chức thực hiện các Quyết định giải quyết khiếu nại về phương diện pháp lý không nằm trong quy trình giải quyết khiếu nại nhưng là một khâu quan trọng để kết thúc quá trình khiếu nại của người dân. Thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, nhất là các quyết định đã có hiệu lực pháp luật có ý nghĩa quan trọng, thể hiện hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, khôi phục các quyền, lợi ích chính đáng của công dân và tổ chức; đồng thời cũng là một trong những giải pháp thiết thực góp phần giảm thiểu tình trạng khiếu nại phức tạp, tồn đọng, kéo dài dai dẳng như hiện nay. Thực tiễn giải quyết khiếu nại cho thấy, ở nơi nào làm tốt công tác thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại thì tình hình an ninh - trật tự, chính trị - xã hội ổn định, ít phát sinh đơn thư khiếu nại vượt cấp. Ngược lại, các quyết định giải quyết khiếu nại không được thực hiện nghiêm túc, kịp thời sẽ làm cho tình hình mất ổn định, khiếu kiện phức tạp, dai dẳng kéo dài và vượt cấp, kỷ cương pháp luật bị coi thường, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước giảm sút, ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân vào các cấp chính quyền. Vì thế, Uỷ ban nhân dân quận đã tập trung chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị, Uỷ ban nhân dân phường nghiêm túc thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại đối với đơn khiếu nại đúng, khiếu nại có đúng có sai. Công khai các quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được được tổ chức thi hành trên địa bàn quận thông qua trang thông tin điện tử để các quyết định giải quyết khiếu nại được thực hiện nghiêm túc, đạt hiệu quả cao. 2.3. Đánh giá công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội 2.3.1. Những mặt được Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung và giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng nói riêng trên địa bàn Quận Đống Đa thời gian qua đã có những chuyển biến tích cực; đặt biệt là sự quan tâm chỉ đạo tích cực của cấp uỷ các cấp, sự tham gia tích cực của các tổ chức đoàn thể, các cơ quan thông tin đại chúng, tạo được sự thống nhất của cả hệ thống chính trị trong công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại; nhận thức và trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền địa phương đối với công tác này được nâng lên rõ rệt. UBND quận đã chỉ đạo Thanh tra Quận, các phòng ban và UBND phường giải quyết kịp thời đối với các vụ việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng có tích chất phức tạp, đông người. Nhiều vụ việc đã được giải quyết theo đúng quy trình, đúng thời hạn luật định. UBND các phường và các phòng ban chuyên môn của Quận có nhiệm vụ giải quyết đơn thư thường xuyên như phòng Tài nguyên và Môi trường, ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng có sự phối hợp chặt chẽ, thực hiện tổ chức tiếp công dân theo đúng quy định, kịp thời giải quyết các vụ việc khiếu nại mới phát sinh, tập trung giải quyết dứt điểm từ cơ sở. Trong quá trình giải quyết khiếu nại đã chú trọng công tác đối thoại với người khiếu nại, đã kết hợp giữa vận động, thuyết phục với phân tích thấu tình, đạt lý để công dân tự hiểu và tự giác chấp hành. Công khai, minh bạch các chế độ chính sách cũng như tuyên truyền phổ biến pháp luật. Đối với những vụ việc phức tạp, những vụ việc đã có quyết định giải quyết lần hai nhưng công dân vẫn còn khiếu nại thì Lãnh đạo các cấp, các ngành đã tập trung chỉ đạo rà soát, tiến hành đối thoại công khai, dân chủ, từ đó đã có những biện pháp chỉ đạo giải quyết dứt điểm. Dưới sự lãnh đạo của Quận uỷ, sự chỉ đạo sát sao của UBND, Thủ trưởng các cấp, các ngành trong Quận đã chú trọng quan tâm tổ chức thực hiện tốt công tác tiếp công dân theo đúng quy định. Hầu hết các đơn vị hành chính trên địa bàn quận đã bố trí nơi tiếp công dân tại địa điểm thuận lợi, niêm yết công khai lịch, nội quy tiếp công dân, kiện toàn bộ máy giúp việc và bố trí cán bộ có phẩm chất đạo đức, có năng lực công tác, am hiểu chính sách pháp luật làm công tác tiếp công dân. 15
Thủ trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra quận đã có nhiều biện pháp chỉ đạo tích cực trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại về giải phóng mặt bằng. Hầu hết các đơn thư khiếu nại về giải phóng mặt bằng đều được giải quyết kịp thời, đúng pháp luật. Việc giải quyết khiếu nại về cơ bản đã đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật về khiếu nại, pháp luật về đất đai. Đặc biệt, đã chủ động rà soát các vụ việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng kéo dài, phức tạp, tổ chức đối thoại trực tiếp với những người khiếu nại và có biện pháp chỉ đạo giải quyết dứt điểm, hạn chế đơn thư khiếu nại vượt cấp, không để đơn thư tồn đọng, góp phần giữ vững sự ổn định về an ninh trật tự. 2.3.2. Những mặt hạn chế Một là, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng còn nhiều bất cập dẫn đến việc lúng túng, khó khăn, thiếu kịp thời trong quá trình ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn giải quyết khiếu nại và ra quyết đinh giải quyết khiếu nại. Hai là, việc tổ chức thực hiện giải quyết khiếu nại đôi khi chưa hiệu quả, thiếu sự phối hợp trong công tác giải quyết khiếu nại giữa các phòng ban chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân Quận. Ba là, năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức thực hiện giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng còn hạn chế. Bốn là, nhận thức, ý thức pháp luật của người khiếu nại nhìn chung còn hạn chế; việc xử lý các trường hợp người khiếu nại về giải phóng mặt bằng có hành vi gây rối, quá khích, làm mất trật tự nơi công sở, chủ mưu, xúi giục, kích động đi khiếu kiện đông người chưa được thực thi có hiệu quả. Năm là, nguồn lực, cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng vẫn chưa được quan tâm, đầu tư đúng mức. 2.3.3. Nguyên nhân - Nguyên nhân khách quan Quy định pháp luật trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng tuy đã được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện nhưng vẫn còn bất cập, thay đổi thường xuyên. Một số cơ chế, chính sách pháp luật về đất đai chưa phù hợp với thực tế, do lịch sử để lại khó giải quyết, nhất là nguồn gốc đất đai, quá trình sử dụng đất; công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ còn lỏng lẻo, nhất là về quản lý đất đai, chế độ chính sách; chính sách, pháp luật về đất đai. Một bộ phận nhỏ người dân chưa hiểu đúng, hoặc không tuân thủ pháp luật, không chấp hành các quyết định giải quyết dẫn đến nhiều vụ việc dai dẳng kéo dài, vượt cấp. - Nguyên nhân chủ quan Một số cấp uỷ đảng, chính quyền, người đứng đầu ở cấp cơ sở chưa quan tâm đúng mức đến công tác giải quyết khiếu nại; chưa thấy hết được tầm quan trọng và tính cấp bách của việc giải quyết khiếu nại; chưa coi đây là công việc trọng tâm, thường xuyên, nên chưa tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vụ việc phức tạp; chưa coi trọng công tác hoà giải, đối thoại và giải quyết khiếu nại từ cơ sở. Nhiều Lãnh đạo còn coi việc khiếu nại của dân là đương nhiên phải có, không thấy được trách nhiệm của mình trong việc để xảy ra tình trạng khiếu nại, chưa trực tiếp tiếp dân hoặc tiếp thu ý kiến nhưng không kịp thời chỉ đạo giải quyết. Khi thực hiện một số dự án giải phóng mặt bằng thu hồi đất của dân còn nhiều thiếu sót trong thực hiện quy trình, chưa công khai minh bạch trong nhân dân về chính sách bồi thường, nhất là các số liệu kiểm kê, áp giá đền bù để nhân dân có thể giám sát. Khi ra các quyết định phê duyệt phương án BT, HT&TĐC cư cho người dân, cơ quan nhà nước chỉ biết thực hiện theo ý thức chủ quan của mình mà không tiếp thu ý kiến, nguyện vọng của nhân dân, không công khai, tuyên truyền, giải thích cho nhân dân về căn cứ để tính giá đền 16
bù, các số liệu kiểm kê đất đai, tài sản của nhân dân như thế nào. Đến khi ra quyết định bồi thường phương án BT, HT&TĐC đã được các cơ quan nhà nước phê duyệt thì người dân lại thực hiện khiếu nại. Trình độ chuyên môn, năng lực và kinh nghiệm của cán bộ, công chức làm công tác giải quyết khiếu nại, nhất là giải quyết khiếu nại về lĩnh vực giải phóng mặt bằng ở một số đơn vị còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm so với yêu cầu thực tế đặt ra. Công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực còn bộc lộ nhiều thiếu sót tồn tại, nhất là công tác quản lý đất đai, thống kê, đo đạc, lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác nhận nguồn gốc đất và việc thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất. Một số dự án quy hoạch nhưng không triển khai, dẫn đến (quy hoạch treo) chậm triển khai, kéo dài gây lãng phí tài nguyên đất và tiền bạc của nhà nước, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người có đất bị thu hồi gây bức xúc trong nhân dân. Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Phương hướng tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Một là, tăng cường công tác tiếp công dân, đối thoại với công dân để giải quyết khiếu nại đảm bảo tính chính xác, khách quan, có tình, có lý và có tính thuyết phục cao. Đối với những trường hợp đã giải quyết đúng chính sách, pháp luật, thì các cơ quan chức năng, có thẩm quyền phải phối hợp với các đơn vị, đoàn thể và nhân dân địa phương giải thích, động viên, thuyết phục để công dân chấp hành, thực hiện và chấm dứt khiếu nại. Hai là, cần nắm chắc tình hình tranh chấp, khiếu nại trong phạm vi quản lý của địa phương mình để kịp thời giải quyết, nhất là những vụ khiếu nại, khiếu kiện đông người; việc giải quyết khiếu nại phải được thực hiện ngay từ cơ sở hạn chế khiếu nại vượt cấp, kéo dài; không để vụ việc diễn biến phức tạp trở thành khiếu nại, khiếu kiện đông người. Ba là, giải quyết khiếu nại cho người dân phải đảm bảo chính xác, khách quan, đúng quy trình, thời hạn theo quy định của pháp luật. Tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, chỉ chú trọng giải quyết hết thẩm quyền mà chưa quan tâm có biện pháp giải quyết dứt điểm các vụ việc. Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của việc giải quyết khiếu nại đối với Thủ trưởng các đơn vị trong việc chấp hành pháp luật về khiếu nại. Bên cạnh đó, chú trọng vai trò của Hội đồng nhân dân, Đại biểu Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong việc thực hiện chức năng giám sát, tích cực tham gia cùng cơ quan nhà nước trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại có liên quan đến giải phóng mặt bằng. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thường xuyên vận động nhân dân tự giác chấp hành chính sách, pháp luật. Chú ý làm tốt công tác hoà giải để hạn chế tối đa việc phát sinh đơn thư khiếu nại, ngăn ngừa các vụ việc nhỏ không để trở thành các vụ việc phức tạp. Năm là, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức, hiểu biết về pháp luật cho công dân để họ thực hiện quyền khiếu nại đúng quy định của pháp luật; hạn chế khiếu nại không đúng cơ quan thẩm quyền giải quyết; khiếu nại đông người, vượt cấp trái quy định của pháp luật về khiếu nại, nhằm góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội ở địa phương. 17
3.2. Giải pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội 3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng - Hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ, xác định vai trò chủ đạo của Luật Khiếu nại trong hệ thống đó. Luật này quy định, điều chỉnh những vấn đề có tính nguyên tắc về quyền và nghĩa vụ trong khiếu nại; thẩm quyền, trách nhiệm, trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại; cơ chế kiểm tra, giám sát...; trên cơ sở đó quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong các văn bản dưới luật phải đảm bảo thống nhất với các quy định trong luật... - Sửa đổi, bổ sung một số quy định không còn phù hợp của Luật Khiếu nại năm 2011 và các văn bản có liên quan, đảm bảo thống nhất về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân trong việc thực hiện quyền khiếu nại; đảm bảo sự bình đẳng giữa các bên trong việc giải quyết khiếu nại; đổi mới cơ chế giải quyết khiếu nại, xác định trách nhiệm của các đơn vị và đội ngũ cán bộ, công chức trong việc giải quyết khiếu nại, nâng cao trách nhiệm của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Quận và người có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại. - Hoàn thiện các quy định về chế độ chính sách đối với người trực tiếp giải quyết khiếu nại và các quy định để tạo nguồn lực cho việc thực hiện giải quyết khiếu nại. - Hoàn thiện quy định về tiếp nhận đơn thư khiếu nại về giải phóng mặt bằng của công dân. 3.2.2. Tuyên truyền pháp luật đất đai, chính sách giải phóng mặt bằng và pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng để nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức và nhân dân trong công tác khiếu nại, giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng Cán bộ, công chức làm công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng không những cần nhận thức vai trò trách nhiệm của mình trong việc thực hiện chính sách pháp luật nói chung và chính sách pháp luật giải phóng mặt bằng nói riêng như thực hiện đúng thẩm quyền, đúng trình tự thủ tục và thời gian quy định mà người cán bộ, công chức còn cần hiểu rằng khiếu nại là quyền cơ bản của công dân; khiếu nại là việc người dân trực tiếp tham gia quản lý xã hội; người dân khiếu nại chủ yếu là do quyền và lợi ích của họ bị xâm phạm, nhất là những người dân bị thu hồi đất để giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ khi người cán bộ, công chức có nhận thức hết lòng phục vụ nhân dân, vì nhân dân, thẳng thắn tiếp thu, nhìn nhận các vấn đề thiếu sót của mình trong công tác thì việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng mới giảm được phần nhiều. Để công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật liên quan đến lĩnh vực giải phóng mặt bằng và khiếu nại có hiệu quả thì vấn đề đầu tiên cần áp dụng là hình thức tuyên truyền, vận động sao cho phù hợp, đúng với những đối tượng đang cần tìm hiểu. Ví dụ như việc tổ chức vận động, tuyên truyền pháp luật đất đai và khiếu nại cho những người dân trong diện phải giải phóng mặt bằng, để họ hiểu về quyền và nghĩa vụ của mình đối với đất đai cũng như thủ tục khiếu nại nếu quyền lợi của họ bị xâm phạm. Với những lợi ích thiết thực thì những người dân được tuyên truyền sẽ chịu khó lắng nghe, tìm hiểu như vậy kết quả tuyên truyền đạt được sẽ rất cao. Kết quả của công tác giáo dục nâng cao trình độ nhận thức của công dân sẽ giúp tình hình khiếu nại đi vào nề nếp. Cần có quy định cụ thể, rõ ràng về xử lý những người lôi kéo, kích động người khác đi khiếu nại đông người nhằm gây áp lực đối với cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Đây có thể coi là biện pháp mạnh để giảm thiểu những khiếu nại về giải phóng mặt bằng vì việc khiếu nại đông người này thường do một số người cầm đầu lôi kéo người khác đi khiếu nại. 18