Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án từ thực tiễn Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu, đánh giá thực trạng thực hiện hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. Đề xuất các giải pháp đảm bảo hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án từ thực tiễn Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ........../.......... ....../...... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THANH TÂN HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NGHIỆP VỤ VÀ THI HÀNH ÁN TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - 2018
Công trình được hoàn thành tại HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀM BÍCH HIÊN Phản biện 1: PGS.TS. Lê Thị Hương Cơ quan công tác: Học viện Hành chính quốc gia Phản biện 2: TS. Dương Hương Sơn Cơ quan công tác: Trường Chính trị Lê Duẩn Quảng Trị Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính quốc gia. Địa điểm: Hội trường bảo vệ luận văn Thạc sĩ, Học viện hành chính quốc gia số 201 đường Phan Bội Châu, thành phố Huế. Thời gian: Vào hồi 10 giờ 45 phút ngày 23 tháng 9 năm 2018. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính quốc gia trên trang web khoa Sau đại học, Học viện Hành chính quốc gia.
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Hiện thực hóa Nghị quyết 49 của Bộ chính trị về Cải cách tư pháp đến năm 2020; Điều 102 Hiến pháp năm 2013 quy định chức năng, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân, Điều 2 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 quy định trách nhiệm, nghĩa vụ chứng minh của Tòa án trong tố tụng nhằm bảo đảm Tòa án là cơ quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp. Để có thể ngày càng thực hiện tốt chức năng nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp chống oan sai, bỏ lọt tội phạm, yêu cầu của Hiến pháp bảo đảm quyền con người, quyền công dân, nâng cao vị trí, vai trò, tầm quan trọng công tác xét xử, Tòa án là trung tâm Cải cách tư pháp, đòi hỏi hệ thống Tòa án phải luôn chú trọng hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án; vì vậy, Quyết định số 345/2016/QĐ-CA ngày 7 tháng 4 năm 2016 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị trong bộ máy giúp việc của Tòa án nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện, trong đó có quy định về Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ra Quyết định số 346a/2017/QĐ-TANDTC ngày 01 tháng 3 năm 2017 về việc ban hành Quy chế kiểm tra trong hệ thống Tòa án nhân dân. Hoạt động kiểm tra của hệ thống Tòa án nhằm đảm bảo tuân thủ nguyên tắc mọi hoạt động của các chủ thể trong việc áp dụng, thi hành, tuân thủ, sử dụng pháp luật đều phải được kiểm tra; đồng thời, hoạt động thi hành án là khâu quan trọng để bảo đảm cho các bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án phải được các cơ quan, tổ chức, 1
cá nhân tôn trọng và các chủ thể thi hành án, chấp hành án phải thực hiện khi có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật. Đối với hoạt động kiểm tra nghiệp vụ, chủ thể kiểm tra là Chánh án Tòa án nhân dân cấp trên đối với những chủ thể được kiểm tra là toàn thể công chức, người lao động do mình quản lý và Tòa án cấp dưới trực thuộc. Đối tượng kiểm tra nghiệp vụ là sự tuân thủ pháp luật của những chủ thể được kiểm tra đối với toàn bộ hoạt động chuyên môn trong quá trình tiếp nhận, thụ lý, giải quyết, xét xử các loại án, giải quyết khiếu nại, tố cáo về tư pháp và về hành chính – tư pháp, hoạt động thi hành án và các hoạt động liên quan đến những hoạt động nghiệp vụ để phát hiện, xử lý những sai phạm theo quy định pháp luật, phục vụ hướng dẫn, trao đổi nghiệp vụ, tổng kết kinh nghiệm xét xử, phòng ngừa vi phạm và nhân rộng những ưu điểm, những cách làm mới, phục vụ công tác thi đua khen thưởng, hoạt động quản lý hành chính – tư pháp và công tác tổ chức cán bộ. Tòa án nhân dân là cơ quan ra các quyết định về thi hành án hình sự, giải thích bản án, quyết định giải quyết các loại án, loại việc theo yêu cầu của cơ quan thi hành án và công dân, ra quyết định buộc thi hành án hành chính khi có đơn yêu cầu, phối hợp với cơ quan chức năng, cơ quan liên quan trong công tác thi hành án theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên đến nay, công tác kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án vẫn còn những bất cập như công tác kiểm tra nghiệp vụ trong hệ thống Tòa án chưa được luật hóa, người làm công tác kiểm tra cũng chưa được quan tâm đào tạo chuyên môn về công tác này, trong thời gian dài chưa có hành lang pháp lý về công tác kiểm tra; pháp luật về thi hành án thời gian qua ngoài việc quy định ở luật chuyên ngành, còn quy định tại luật tổ chức và nhiều văn bản dưới luật do nhiều cơ 2
quan ban hành, phối hợp ban hành nên việc đánh giá hiệu quả hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án thời gian qua cũng có khó khăn, bất cập nhất định. Quá trình đổi mới theo chủ trương của Đảng, các lĩnh vực đời sống xã hội từng bước phát triển, đã thúc đẩy hệ thống pháp luật được kiện toàn để phát huy vai trò của nó trong thực tiễn. Do đó, tất yếu công tác kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án trong hệ thống Tòa án nhân dân ngày càng là vấn đề mang tính thời sự. Vì thế, tôi chọn đề tài “Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án từ thực tiễn Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn thạc sỹ luật học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Qua tìm hiểu thấy rằng, liên quan đến lĩnh vực pháp luật về thi hành án hình sự, pháp luật về thi hành án phạt tù có thời hạn nói riêng đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều bài viết trên tạp chí với nhiều góc độ, nhiều khía cạnh, phạm vi khác nhau, như: Sách “Pháp luật thi hành án hình sự Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của PGS.TS. Võ Khánh Vinh và PGS.TS Nguyễn Mạnh Kháng đã đề cập đến thực trạng pháp luật về mô hình tổ chức thi hành án hình sự và phương hướng, giải pháp hoàn thiện; Sách “Thử bàn về pháp luật thi hành án” của TS. Nguyễn Đình Lộc đã nghiên cứu về bản chất, nội dung hoạt động thi hành án, tính tư pháp và tính hành chính trong pháp luật về thi hành án hình sự, dân sự, hành chính; Sách “Hoàn thiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực Thi hành án hình sự ở Việt Nam” của TS. Vũ Trọng Hách, do nhà xuất bản Tư pháp xuất bản năm 2006 đã nghiên cứu các quan điểm về bản chất, nội dung của thi hành án hình sự, thực trạng và phương hướng, giải 3
pháp hoàn thiện pháp luật về mô hình quản lý Nhà nước trong thi hành án hình sự; “Một số vấn đề về thi hành án hình sự” của TS. Trần Quang Tiệp, do nhà xuất bản Công an nhân dân xuất bản năm 2002; “Bình luận khoa học Luật thi hành án hình sự” Nxb Hồng Đức (2011) của TS. Trần Minh Hưởng; Bài viết “Thực trạng pháp luật thi hành án phạt tù và phương hướng hoàn thiện” của TS. Phạm Văn Lợi, đăng trên tạp chí Nhà nước và pháp luật số 02/2006 đã phân tích thực trạng thi hành án phạt tù, đề xuất mô hình tổ chức bộ máy thi hành án và trình tự, thủ tục, thẩm quyền thi hành án phạt tù; Bài “Thực trạng công tác thi hành án hình sự và những kiến nghị” của TS. Nguyễn Phong Hoà, đăng trên tạp chí TAND số 21/2006 đã nghiên cứu từ thực tiễn về công tác thi hành án hình sự, kiến nghị hoàn thiện Luật tổ chức, Luật chuyên ngành về trình tự, thủ tục, thẩm quyền thi hành án hình sự; Luận văn Thạc sỹ luật học “Những vấn đề về thi hành án phạt tù có thời hạn ở Việt Nam” của Nguyễn Văn Nam (2010). Luận văn Thạc sỹ luật học “Một số vấn đề thi hành án hình sự Việt Nam trong việc bảo vệ các quyền con người” của Hứa Thị Thơ (2011). Luận văn Thạc sỹ luật học “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về hoãn thi hành án trong Luật thi hành án hình sự Việt Nam” của Nguyễn Văn Sơn (2014) đã nghiên cứu các khía cạnh cụ thể của hoạt động thi hành án hình sự; Bài “Những vấn đề cần chú ý khi phục hồi điều tra vụ án, bắt, tạm giữ, tạm giam người bị truy nã, phục hồi điều tra bị can” của Dương Ngọc An, Tạp chí Kiểm sát số 06/2010 viết về cơ quan điều tra, VKS, Tòa án cần chú ý rà soát những trường hợp tạm đình chỉ để 4
đưa ra đình chỉ những vụ án đủ điều kiện trong các trường hợp: Đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, truy tố, chuẩn bị xét xử, đưa ra xét xử nhưng tạm đình chỉ do bị can, bị cáo bỏ trốn, sau đó do pháp luật hình sự thay đổi nên hành vi đã bị khởi tố không bị coi là tội phạm; Chưa khởi tố bị can nhưng hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự…để tránh phục hồi điều tra vụ án, khởi tố, truy tố, đưa ra xét xử oan, sai và hoạt động kiểm sát giam, giữ và thi hành án hình sự, hoạt động kiểm tra cần chú ý các vấn đề này…). Mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập đến các nội dung cơ bản về thi hành án và hoạt động kiểm tra nghiệp vụ nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện,có hệ thống về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh nói chung và Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. Do đó, tác giả chọn hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi để nghiên cứu về lý luận và thực tiễn, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh nói chung và Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, qua đó góp phần tác động tích cực đến các hoạt động chuyên môn của 2 cấp Tòa án trong tỉnh Quảng Ngãi. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất các giải pháp đảm bảo hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi trên cơ sở nghiên cứu lý luận về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án trong hệ thống Tòa án nhân dân và phân tích những kết quả đạt được và hạn chế trong thực hiện hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. 5
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án trong hệ thống Tòa án nhân dân. - Nghiên cứu hệ thống các quy định của pháp luật về các lĩnh vực công tác cụ thể thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Tòa án và các hoạt động kiểm tra nghiệp vụ, hoạt động thi hành án - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng thực hiện hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. - Đề xuất các giải pháp đảm bảo hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các quy định của pháp luật, của hệ thống Tòa án và quy định của TAND tỉnh Quảng Ngãi về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án gắn với thực tiễn thi hành tại Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án cấp tỉnh là một vấn đề rất rộng và đa dạng. Tuy nhiên, với phạm vi Luận văn Thạc sỹ, đề tài tập trung nghiên cứu lý luận về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án và thực tiễn thi hành đối với hoạt động kiểm tra nghiệp vụ trong lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính, giải quyết khiếu nại, tố cáo về tư pháp, về hành chính – tư pháp và hoạt động thi hành án hình sự, án hành chính. - Phạm vi không gian: 6
Đề tài nghiên cứu về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. - Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian từ năm 2013 đến năm 2017, từ đó làm cơ sở đánh giá kết quả, đồng thời tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của nó để đề ra các giải pháp góp phần hoàn thiện hoạt động này. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Về phương pháp luận, đề tài sử dụng lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin về chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, gồm: nguyên lý về mối liên hệ phổ biến; phạm trù nhân quả, bản chất và hiện tượng, khả năng và hiện thực; lý luận nhận thức; pháp luật xã hội chủ nghĩa về vi phạm pháp luật, về các giai đoạn của quá trình áp dụng pháp luật; tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta vận dụng Chủ nghĩa Mác – Lê nin vào quá trình thực tiễn cách mạng Việt Nam về mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, về nguyên tắc tổ chức hoạt động và chức năng, nhiệm vụ, bản chất của Nhà nước ta, về phương pháp giải quyết đấu tranh giai cấp, ghi nhận và bảo vệ quyền con người, trách nhiệm của cán bộ công chức với nhân dân, với Đảng, với Nhà nước; cơ chế phối hợp và chế ước trong hệ thống các cơ quan tư pháp của nước ta; mô hình tố tụng đan xen trong các luật tố tụng; tư tưởng về đổi mới và quá trình đổi mới cùng các quan điểm của Đảng ta về cải cách tư pháp, về chức năng xét xử và thực hiện quyền tư pháp của Tòa án nhân dân. - Về phương pháp nghiên cứu: Để giải quyết những vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài, luận văn sử dụng phương pháp 7
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác-Lênin cùng với các phương pháp nghiên cứu cụ thể như phương pháp phân tích hệ thống; phương pháp tổng hợp; phương pháp so sánh; phương pháp thống kê. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu và các giải pháp trong luận văn cung cấp thông tin về lý luận và hoạt động thực tiễn với những biện pháp cải tiến đang và cần phải được tiếp tục áp dụng trong công tác kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án để góp phần cho việc luôn chú trọng khắc phục những tồn tại hạn chế, phát huy những ưu điểm, tiếp tục tìm những giải pháp hữu ích trong quá trình thực hiện các hoạt động này không chỉ đối với Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, mà chúng tôi cho rằng còn có thể được các Tòa án nhân dân 2 cấp các tỉnh xem xét ứng dụng, góp phần thiết thực nâng cao kết quả, chất lượng, hiệu quả hoạt động tố tụng và thi hành án cũng như hoạt động kiểm tra để ngày càng thực hiện tốt chức năng xét xử và thực hiện quyền tư pháp của hệ thống Tòa án cũng như phục vụ chức năng giám đốc xét xử, tổng kết kinh nghiệm xét xử và hướng dẫn nghiệp vụ của Tòa án nhân dân cấp trên đối với Tòa án nhân dân cấp dưới, bảo đảm pháp chế thống nhất trong hoạt động tố tụng, bảo đảm tính đúng đắn, kịp thời trong hoạt động thi hành án cũng như góp phần thiết thực phục vụ yêu cầu chính trị của các địa phương trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển. Luận văn còn có thể cung cấp thông tin cho người quan tâm để ứng dụng trong thực tiễn quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, trong điều tra, truy tố án hình sự; việc thụ lý, giải quyết các loại án theo các thủ tục tố tụng, cấp tố tụng, góp phần nâng cao hiệu quả trong giải quyết các tranh chấp dân sự, trong 8
đấu tranh phòng chống các loại vi phạm, tội phạm và hoạt động thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, trên phạm vi toàn quốc nói chung. Luận văn còn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong xây dựng pháp luật thi hành án, pháp luật dân sự, hành chính, hình sự, pháp luật tố tụng hình sự về hoạt động chứng minh của các cơ quan tiến hành tố tụng, góp phần tích lũy tri thức, kinh nghiệm trong hoạt động tố tụng và hoạt động thi hành án hình sự, phục vụ hoạt động quản lý hành chính – tư pháp, góp phần hoàn thiện chế định công tác kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của hệ thống Tòa án, nâng cao ý thức trách nhiệm của những người làm công tác này, ngăn chặn vi phạm trong hoạt động tư pháp và phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập. 7. Cơ cấu luận văn: Ngoài phần mở đầu, nội dung gồm ba chương, mỗi chương có tiểu kết luận, kết thúc Luận văn có kết luận. 9
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NGHIỆP VỤ VÀ THI HÀNH ÁN CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH 1.1. Khái quát về Tòa án nhân dân tỉnh Tòa án nhân dân tỉnh là một bộ phận trong hệ thống tổ chức Tòa án nhân dân hiện nay. 1.1.1. Vị trí của Tòa án nhân dân tỉnh Trong giai đoạn hiện nay, TAND cấp tỉnh có vị trí trung tâm trong việc tổ chức, thực hiện quyền tư pháp ở cấp tỉnh, với chức năng tổ chức và tiến hành hoạt động xét xử . 1.1.2. Chức năng của Tòa án nhân dân tỉnh TAND tỉnh có chức năng xét xử các vụ án hình sự, dân sự, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính thuộc thẩm quyền theo qui định của pháp luật; chức năng hoạt động thi hành án hình sự, hành chính, kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân huyện cấp huyện. 1.1.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của tòa án nhân dân tỉnh - Sơ thẩm vụ việc theo quy định của pháp luật; - Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp huyện chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị; - Kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp huyện. - Giải quyết việc khác theo quy định của pháp luật. 1.1.4. Thẩm quyền của Tòa án nhân dân tỉnh Thẩm quyền xét xử của Tòa án cấp tỉnh là nội dung phức tạp vì nó có liên quan đến thẩm quyền xét xử đối với các vụ án hình sự, 10
dân sự, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính và các việc khác theo qui định của pháp luật qua các thời kỳ khác nhau, đáp ứng với yêu cầu của thực tiễn tư pháp. 1.2. Những vấn đề lý luận về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh 1.2.1. Khái niệm hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh Là hoạt động xem xét đánh giá hiệu quả hoạt động của Tòa án nhân dân huyện trực thuộc và vai trò quản lý, lãnh đạo, điều hành của Tòa án nhân dân tỉnh nhằm phát huy ưu điểm, phát hiện kịp thời và giải quyết các vi phạm, sai lầm trong hoạt động nghiệp vụ theo các quy định của pháp luật để thực hiện tốt chức năng xét xử và quyền tư pháp. 1.2.2. Đặc điểm của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh - Là quyền và nghĩa vụ pháp lý của người có thẩm quyền. - Được tuân theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền do pháp luật quy định. - Mang tính khách quan. - Mang tính cá biệt, tính linh hoạt và sáng tạo trong áp dụng pháp luật. 1.2.3. Đối tượng của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh Đối tượng kiểm tra chính là hoạt động tuân thủ các quy định của pháp luật nội dung, pháp luật tố tụng, pháp luật chuyên ngành, pháp luật về thi hành án, pháp luật về án phí, lệ phí, pháp luật khác có liên quan, các văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật, các nội quy, quy chế của hệ thống Tòa án, của TAND tỉnh của tất cả cán bộ, công 11
chức, người lao động của 2 cấp Tòa án chịu sự quản lý, chỉ đạo điều hành của Chánh án TAND tỉnh và những người này là chủ thể được kiểm tra. 1.2.4. Nguyên tắc của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh - Nguyên tắc xuất phát từ lợi ích chung. - Nguyên tắc kịp thời và có hiệu quả. - Nguyên tắc thủ trưởng có trách nhiệm kiểm tra. - Nguyên tắc mỗi cá nhân tham gia kiểm tra. 1.2.5. Nội dung hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh Tòa án nhân dân kiểm tra toàn diện các hoạt động nghiệp vụ của các Tòa án trực thuộc. 1.2.6. Phương pháp kiểm tra nghiệp vụ Là các hình thức, cách thức, biện pháp, chiến thuật tác động hợp quy luật, hợp pháp và cần thiết để làm sáng tỏ và kết luận đúng. Đây là phương pháp mang tính mệnh lệnh quyền uy để thực hiện đúng mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của hoạt động kiểm tra. 1.2.7. Ý nghĩa của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ Ý nghĩa của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ bao gồm ý nghĩa chính trị, ý nghĩa pháp lý và ý nghĩa xã hội. 1.2.8. Các yếu tố tác động đến hoạt động kiểm tra nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tỉnh - Các qui định của pháp luật về. - Nhận thức của các chủ thể có trách nhiệm. - Năng lực của đội ngũ công chức. 1.3. Những vấn đề lý luận về thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh 12
1.3.1. Khái niệm thi hành án Chúng tôi có thể đưa ra khái niệm như sau: Thi hành án là việc đưa các bản án, quyết định giải quyết các loại vụ án, các loại việc của Tòa án có hiệu lực pháp luật có đủ các điều kiện thi hành ra thi hành và giải quyết các vấn đề liên quan theo quy định của pháp luật. 1.3.2. Đặc điểm của thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh - Tính ý chí, tính quyền lực Nhà nước, tính định hướng. - Là quyền và nghĩa vụ pháp lý của chủ thể có thẩm quyền. - Phải tuân theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền do pháp luật quy định. - Làm phát sinh các quan hệ pháp luật. 1.3.3. Đối tượng của thi hành án Đối tượng của thi hành án tại Tòa án là những bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật. Ngoài những bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật là đối tượng thi hành án tại Tòa án thì còn có trường hợp bản án, quyết định chưa có hiệu luật pháp luật vẫn phải thi hành, được quy định tại Điều 363 BLTTHS 2015. 1.3.4. Nguyên tắc thi hành án Xuất phát từ nguyên tắc hiến định bảo đảm mọi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật đưa ra thi hành phải được thi hành. 1.3.5. Nội dung hoạt động thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Trong các lĩnh vực: thi hành án hình sự; thi hành án dân sự; thi hành án hành chính và giải quyết khiếu nại về thi hành án. 13
1.3.6. Phương pháp thi hành án Phương pháp thi hành án là cách thức, biện pháp, thủ thuật, chiến thuật và những yếu tố có liên quan được sử dụng nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Mỗi một loại hình thi hành án dù có phương pháp giống nhau, nhưng tùy theo đặc điểm của từng loại hình mà pháp luật về thi hành án quy định phương pháp khác nhau. 1.3.7. Ý nghĩa của thi hành án Họat động thi hành án nói chung có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với toàn bộ quá trình giải quyết vụ án bởi vì bản án, quyết định chỉ có ý nghĩa khi bản án đó được thi hành trên thực tiễn, khi đó quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật tố tụng cũng được bảo vệ một cách trọn vẹn, đầy đủ hơn, góp phần đảm bảo tính nghiêm minh của xã hội và pháp chế xã hội chủ nghĩa. 1.3.8. Các yếu tố tác động đến hoạt động thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh - Pháp luật về thi hành án. - Sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị. - Năng lực của đội ngũ công chức làm công tác thi hành án. Tiểu kết chương 1 Chương 1 Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án tỉnh với khái niệm, đối tượng, nguyên tắc, nội dung, phương pháp, ý nghĩa, yếu tố tác động đến hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án. Kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án là nhiệm vụ thường xuyên của hệ thống Tòa án nói chung và Tòa án nhân dân tỉnh nói riêng. Tuy nhiên, về tổ chức bộ máy của công tác kiểm tra nghiệp vụ và 14
hoạt động kiểm tra nghiệp vụ vẫn chưa được luật hóa, cho đến nay mới chỉ đạt ở mức quy định tại văn bản dưới luật của Tòa án nhân dân tối cao. Công tác thi hành án hình sự là nhiệm vụ trọng tâm của Tòa án, nhưng hoạt động thi hành án các loại án, các loại việc nhiều năm qua có nhiều quan điểm khác nhau nên ảnh hưởng đến tính thống nhất của hệ thống pháp luật về mô hình tổ chức thi hành án, và điều này lý giải vì sao công tác thi hành án hình sự lại được quy định ở nhiều ngành luật, nhiều cơ quan chịu trách nhiệm thi hành. Thi hành án dân sự thì Tòa án chỉ có nhiệm vụ giải thích các bản án, quyết định và phối hợp với các cơ quan liên quan. Thi hành án hành chính lại chỉ quy định trong Luật Tố tụng hành chính với nhiều bất cập trước yêu cầu thực tiễn. 15
Chương 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NGHIỆP VỤ VÀ THI HÀNH ÁN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1. Khái quát chung về Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi 2.1.1. Vị trí, chức năng của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Với tư cách là một trong các cấp của hệ thống Tòa án, TAND tỉnh Quảng Ngãi có chức năng xét xử các vụ án hình sự, dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính thuộc thẩm quyền theo qui định của pháp luật. Bên cạnh đó còn có trách nhiệm trong hoạt động thi hành án hình sự, hành chính, kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp huyện. 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi được giao số lượng 47 biên chế, tuy nhiên số biên chế thực hiện là 45, còn thiếu 02 biên chế. Thẩm phán trung cấp được giao là 10 biên chế, đã thực hiện 08 biên chế, hiện còn thiếu 02; Lãnh đạo gồm có 01 Chánh án và 02 Phó Chánh án; Ban cán sự đảng có 04 đồng chí; Ủy ban thẩm phán có 05 đồng chí; Có 05 Tòa chuyên trách và các phòng trực thuộc. 2.2. Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi 2.2.1. Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi từ 01/01/2013 đến 31/5/2015 2.2.1.1. Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ Đã tiến hành kiểm tra toàn diện các lĩnh vực thụ lý, giải quyết án, thi hành án và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với 14 Tòa án nhân dân cấp huyện. 16
2.2.1.2. Hoạt động thi hành án: Hoạt động thi hành án hình sự và giải quyết khiếu nại về thi hành án. 2.2.2. Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi từ 01/6/2015 đến 31/12/2017 2.2.2.1. Hoạt động kiểm tra nghiệp vụ Trong các năm 2016, 2017 qua kiểm tra phát hiện rất nhiều các vi phạm của Tòa án cấp huyện, được thông báo tại Hội nghị rút kinh nghiệm của 2 cấp TAND trong tỉnh. 2.2.2.2. Hoạt động thi hành án: Gồm: Thi hành án hình sự; Thi hành án dân sự; Thi hành án hành chính. 2.3. Đánh giá về hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án từ năm 2013-2017 2.3.1.Ưu điểm: Đã tiến hành kiểm tra toàn diện các hoạt động nghiệp vụ và thi hành án; Giải quyết kịp thời các đơn khiếu nại, tố cáo;... Cũng trong thời gian này Chánh án TAND tỉnh Quảng Ngãi đã thành lập tổ công tác đột xuất tham dự phiên tòa; Tham mưu ban hành kế hoạch kiểm tra; Đổi mới quy trình kiểm tra thường kỳ và báo cáo kết quả. 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân - Hạn chế: + Đối với hoạt động kiểm tra nghiệp vụ: Công tác kiểm tra các bản án, quyết định sơ thẩm các loại án có thời điểm chưa chú trọng sâu vào việc phát hiện những sai lầm vi phạm. + Đối với hoạt động thi hành án: Còn những sai sót về thủ tục, chữ đệm của họ tên người được đề nghị ... - Nguyên nhân hạn chế: Quy định của pháp luật; Công tác kiểm tra, công tác tổ chức cán bộ của phòng chưa được quan tâm; 17
Việc tổng kết kinh nghiệm cũng chưa được quan tâm thường xuyên và đúng mức; Chưa có biểu mẫu về thi hành án hình sự, án hành chính; Quy trình và kỹ năng cần có của người thực hiện việc kiểm tra cũng chưa được đầu tư. Tiểu kết chương 2 Chương 2 Luận văn đã phản ảnh rõ tình hình và đánh giá hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án với những kết quả của nó với những nội dung và số liệu minh chứng. Trước yêu cầu đòi hỏi của Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 và các bộ luật, đạo luật mới, hàng năm, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành Kế hoạch kiểm tra, và cán bộ của Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án đã đề xuất và áp dụng những biện pháp cải tiến trong hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án, công tác tham mưu giải quyết khiếu nại, trả lời thỉnh thị đã tạo ra bước chuyển biến không ngừng trong hoạt động này, đặc biệt là công tác kiểm tra các hồ sơ vụ án và các bản án hình sự đã có hiệu lực pháp luật đã phát hiện nhiều sai phạm, nhất là sai lầm về áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự. Tuy nhiên, từ các quy định của pháp luật và từ kết quả hoạt động thực tiễn, chúng tôi đã chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của hoạt động kiểm tra nghiệp vụ và thi hành án, từ đó làm cơ sở đề ra phương hướng và giải pháp. 18