Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn có 3 chương chính được trình bày như sau: Cơ sở lý luận về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương; Thực trạng kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình; Phương hướng và giải pháp tăng cường kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐOÀN THỊ NHÀN KIỂM TRA VÀ XỬ LÝ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Ở TỈNH THÁI BÌNH CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 60 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2017
Luận văn được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. VŨ ĐỨC ĐÁN Phản biện 1: PGS.TS. Lê Thị Hƣơng Phản biện 2: TS. Nguyễn Quang Thái Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 402C nhà A Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi 9h ngày 4 tháng 8 năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Công tác kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng nhằm xem xét, phát hiện và loại bỏ các văn bản có nội dung sai trái hoặc không phù hợp, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, hợp lý và thống nhất của hệ thống pháp luật. Trong thời gian qua, công tác kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình đã được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo thực hiện và đạt được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn tồn tại nhiều văn bản trái pháp luật, vi phạm các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Công tác kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật vẫn chưa thực sự được chú trọng đúng mức. Thông qua việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh Thái Bình, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này, tôi xin chọn đề tài “ Kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình” để làm luận văn của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trên thực tế đã có nhiều công trình nghiên cứu, bài viết liên quan đến đề tài kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể, chuyên sâu về vấn đề kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích nghiên cứu của luận văn là thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra và xử lý văn bản QPPL ở tỉnh Thái Bình trên cơ sở đó đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường hoạt động kiểm tra và xử lý văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh Thái Bình. 3.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về văn bản quy phạm pháp luật để làm cơ sở cho việc nghiên cứu đối tượng của hoạt động kiểm tra, xử lý; - Nghiên cứu cơ sở pháp lý và thực trạng hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật - Đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật nói chung, trên địa bàn tỉnh Thái Bình nói riêng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của đề tài tập trung vào kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình từ năm 2011 – nay. 1
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở sử dụng phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin (chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện chứng), tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương của Đảng và pháp luật của nhà nước Việt Nam về tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực ban hành, kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Luận văn cũng vận dụng những phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh những kết quả trong hoạt động kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn. Đề tài hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình thời gian qua, từ đó nêu những giải pháp để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình. Các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm cơ sở để các cấp chính quyền ở tỉnh Thái Bình nghiên cứu, vận dụng vào thực tế hoạt động kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Luận văn cũng có thể là tài liệu nghiên cứu về kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật cho các học viên, sinh viên của Học viện Hành chính. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo; Luận văn có 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Chương 2: Thực trạng kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình 2
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA VÀ XỬ LÝ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG 1.1. Khái niệm, đặc điểm văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng 1.1.1. Khái niệm văn bản QPPL của chính quyền địa phương Ở Việt Nam, văn bản quy phạm pháp luật đã trở thành một thuật ngữ pháp lý được sử dụng thường xuyên trong nghiên cứu và thực tiễn ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Khái niệm “văn bản quy phạm pháp luật” đã có sự phát triển qua các giai đoạn khác nhau gắn với các Luật: Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân năm 2004, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. Văn bản QPPL của chính quyền địa phương cũng là văn bản QPPL, tuy nhiên thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục ban hành có những đặc điểm riêng, phạm vi hẹp hơn so với văn bản QPPL nói chung. Văn bản QPPL của chính quyền địa phương là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, do HĐND, UBND ban hành theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục pháp luật quy định để quy định những vấn đề được luật giao. 1.1.2. Đặc điểm văn bản QPPL của chính quyền địa phương Thứ nhất, văn bản QPPL của chính quyền địa phương do chủ thể có thẩm quyền ban hành Thứ hai, văn bản QPPL của chính quyền địa phương phải được ban hành theo đúng hình thức, trình tự, thủ tục quy định Thứ ba, văn bản QPPL của chính quyền địa phương được áp dụng nhiều lần, đối với nhiều đối tượng, có hiệu lực trong phạm vi địa phương Thứ tư, văn bản QPPL của chính quyền địa phương là văn bản có chứa QPPL 1.1.3. Các loại văn bản QPPL của chính quyền địa phương Theo Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2015 thì hệ thống văn bản QPPL của chính quyền địa phương gồm : - Nghị quyết của Hội đồng nhân dân các cấp; - Quyết định của UBND các cấp. 1.2. Khái quát chung về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng 1.2.1. Khái niệm kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương là việc việc xem xét, đánh giá, kết luận về tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của văn bản QPPL được kiểm tra từ đó đưa hình thức xử lý đối với văn bản QPPL trái pháp luật và cơ quan, cá nhân ban hành văn bản trái pháp luật theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và hình thức do pháp luật quy định. 3
1.2.2. Nguyên tắc kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Thứ nhất, phải đảm bảo tính toàn diện, kịp thời, khách quan, công khai, minh bạch. Thứ hai, bảo đảm đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục. Thứ ba, kết hợp giữa việc kiểm tra của cơ quan, người có thẩm quyền với việc tự kiểm tra của cơ quan, người ban hành văn bản. Thứ tư, bảo đảm sự phối hợp giữa các cơ quan có liên quan. Thứ năm, không được lợi dụng việc kiểm tra, xử lý văn bản vì mục đích vụ lợi, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản và can thiệp vào quá trình xử lý văn bản trái pháp luật. Thứ sáu, cơ quan, người có thẩm quyền kiểm tra, xử lý văn bản chịu trách nhiệm về kết luận kiểm tra và quyết định xử lý văn bản. 1.2.3. Phương thức và nội dung kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương 1.2.3.1. Phương thức kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương Thứ nhất, phương thức tự kiểm tra văn bản: là hoạt động kiểm tra của cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản đối với chính văn bản do mình ban hành ra. Thứ hai, kiểm tra văn bản theo thẩm quyền. 1.2.3.2. Nội dung kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương Nội dung kiểm tra văn bản QPPL được quy định tại Điều 104 của Nghị định 34/2016/NĐ-CP bao gồm: kiểm tra về thẩm quyền ban hành văn bản gồm kiểm tra thẩm quyền về hình thức và kiểm tra thẩm quyền về nội dung; kiểm tra về nội dung của văn bản; kiểm tra về căn cứ ban hành; thể thức, kỹ thuật trình bày; trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản. 1.3.4. Các hình thức xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Theo quy định pháp luật, có hai hình thức xử lý đó là xử lý đối với văn bản trái pháp luật và xử lý đối với cơ quan, người đã ban hành văn bản trái pháp luật đó. 1.2.4. Thẩm quyền, quy trình kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương 1.2.4.1. Thẩm quyền kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương - Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành; Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp trên kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp dưới ban hành. Khi phát hiện văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành trái pháp luật thì Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân có trách nhiệm tự mình bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành. 4
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành. - Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đình chỉ việc thi hành nghị quyết trái pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp huyện và đề nghị Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bãi bỏ. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện đình chỉ việc thi hành nghị quyết trái pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp xã và đề nghị Hội đồng nhân dân cấp huyện bãi bỏ. - Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp trên trực tiếp đình chỉ việc thi hành, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật của Ủy ban nhân dân cấp dưới 1.2.4.2. Quy trình kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương * Quy trình tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật Bước một, gửi văn bản tự kiểm tra đi. Bước hai, tiếp nhận văn bản tự kiểm tra. Bước ba, tiến hành tự kiểm tra văn bản. Bước bốn, lãnh đạo của cơ quan tự kiểm tra văn bản có trách nhiệm xem xét báo cáo đã nhận, họp, quyết định các phương án và báo cáo lại với cơ quan có thẩm quyền kiểm tra về kết quả tự kiểm tra và kiến nghị xử lý văn bản quy phạm pháp luật có nội dung trái pháp luật (nếu có). * Quy trình kiểm tra văn bản theo thẩm quyền. Bước một, tiếp nhận văn bản thuộc đối tượng kiểm tra. Bước hai, thủ trưởng cơ quan kiểm tra văn bản phân công người kiểm tra văn bản. Bước ba, người kiểm tra văn bản tiến hành xem xét, đánh giá tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của văn bản được kiểm tra. Bước bốn, báo cáo kết quả kiểm tra văn bản và đề xuất hướng xử lý. Bước năm, kết luận kiểm tra văn bản. * Quy trình kiểm tra văn bản theo địa bàn Khi phát hiện văn bản có dấu hiệu trái pháp luật, ảnh hưởng lớn đến kinh tế - xã hội, nếu thấy cần thiết, cơ quan, người có thẩm quyền kiểm tra văn bản quyết định thành lập Đoàn kiểm tra văn bản theo địa bàn tại cơ quan ban hành văn bản. Đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra, kết luận, kiến nghị hoặc báo cáo cơ quan, người có thẩm quyền xem xét, kiến nghị việc xử lý văn bản trái pháp luật; đồng thời kiến nghị xem xét trách nhiệm của cơ quan, người xây dựng, ban hành văn bản trái pháp luật. * Quy trình kiểm tra văn bản theo chuyên đề, ngành, lĩnh vực Khi xét thấy cần thiết, cơ quan, người có thẩm quyền kiểm tra văn bản quyết định thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành để thực hiện kiểm tra văn bản theo chuyên đề hoặc theo ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền kiểm tra. 5
Đoàn kiểm tra liên ngành thực hiện kiểm tra văn bản theo chuyên đề hoặc theo ngành, lĩnh vực có trách nhiệm tổ chức thực hiện và phối hợp với cơ quan chủ trì kiểm tra, cơ quan, địa phương nơi có văn bản được kiểm tra thực hiện theo kế hoạch kiểm tra văn bản đã được phê duyệt; kết luận và kiến nghị hoặc báo cáo cơ quan, người có thẩm quyền kiến nghị việc xử lý đối với các nội dung kiểm tra; báo cáo cơ quan chủ trì kiểm tra về kết quả kiểm tra văn bản của Đoàn kiểm tra. * Quy trình kiểm tra văn bản có nội dung thuộc bí mật nhà nƣớc Việc kiểm tra các văn bản có nội dung thuộc bí mật nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và các quy định pháp luật có liên quan. * Quy trình xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Quy trình xử lý văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật được thực hiện theo quy định tại Tiểu mục 3,4,5 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. 1.2.5. Mục đích và ý nghĩa kiểm tra, xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương 1.2.5.1. Mục đích của kiểm tra, xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật nhằm mục đích phát hiện những nội dung trái pháp luật có trong văn bản quy phạm pháp luật; từ đó đưa ra biện pháp xử lý thích hợp đối với văn bản trái pháp luật và những cá nhân, cơ quan đã ban hành văn bản trái pháp luật đó; góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. 1.2.5.2. Ý nghĩa của kiểm tra, xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật góp phần đảm bảo tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính hợp lý, thống nhất của hệ thống pháp luật; góp phần nâng cao chất lượng quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật; bảo đảm tính khả thi của văn bản quy phạm pháp luật; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức. 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật, đó là: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương; sự quan tâm của các cấp, các ngành đối với công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật; năng lực đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật; yếu tố tài chính, việc ứng dụng công nghệ thông tin. 6
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Văn bản QPPL của chính quyền địa phương là công cụ hữu hiệu giúp cho các cơ quan nhà nước ở địa phương thực hiện chức năng quản lý nhà nước được thuận lợi và hiệu quả. Kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương là việc xem xét, đánh giá, kết luận về tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của văn bản QPPL của chính quyền địa phương được kiểm tra. Hoạt động kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương có các hình thức: tự kiểm tra, kiểm tra theo thẩm quyền, kiểm tra khi nhận được yêu cầu, kiến nghị của các cơ quan, tổ chức, cá nhân phát hiện văn bản có dấu hiệu trái pháp luật, kiểm tra đột xuất. Xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương là việc các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét, đánh giá, quyết định các hình thức xử lý đối với văn bản trái pháp luật theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và hình thức do pháp luật quy định. Kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương là việc việc xem xét, đánh giá, kết luận về tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của văn bản QPPL được kiểm tra từ đó đưa hình thức xử lý đối với văn bản QPPL trái pháp luật và cơ quan, cá nhân ban hành văn bản trái pháp luật theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và hình thức do pháp luật quy định. Hoạt động xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương có các hình thức: đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ văn bản, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản, đính chính văn bản và xử lý trách nhiệm đối với cơ quan, người đã ban hành văn bản trái pháp luật. Kiểm tra, xử lý văn bản là hoạt động có ý nghĩa quan trọng đối với quản lý nhà nước, gớp phần phát hiện, loại bỏ những văn bản trái pháp luật, từ đó đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân; đồng thời nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Vì thế, khi tiến hành kiểm tra, xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương cần tuân thủ theo đúng các nguyên tắc, trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Chương 1 đã tổng quan về kiểm tra, xử lý văn bản QPPL, từ đó là căn cứ, cơ sở cho việc xem xét, đánh giá thực trạng kiểm tra, xử lý văn bản QPPL ở tỉnh Thái Bình. 7
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG KIỂM TRA VÀ XỬ LÝ VĂN BẢN QPPL CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG Ở TỈNH THÁI BÌNH 2.1. Khái quát những vấn đề tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Thái Bình và tổ chức bộ máy thực hiện kiểm tra, xử lý văn bản QPPL ở tỉnh Thái Bình 2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Bình có liên quan đến kiểm tra và xử lý văn bản QPPL Thái Bình là một tỉnh ven biển ở đồng bằng sông Hồng, miền Bắc Việt Nam. Trung tâm tỉnh là thành phố Thái Bình cách thủ đô Hà Nội 110 km về phía đông nam, cách thành phố Hải Phòng 70 km về phía tây nam. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội những năm gần đây trên địa bàn tỉnh có nhiều khởi sắc và đạt được nhiều thành tựu.. Tỉnh Thái Bình có 286 đơn vị cấp xã gồm 10 phường, 9 thị trấn và 267 xã. Thái Bình được chia thành 7 huyện và 1 thành phố trực thuộc là: thành phố Thái Bình, huyện Hưng Hà, huyện Đông Hưng, huyện Thái Thụy, huyện Tiền Hải, huyện Quỳnh Phụ, huyện Kiến Xương, huyện Vũ Thư. Dân số của tỉnh là 1.786.000 người với mật độ dân số 1196,7 người/ km² (năm 2016). 2.1.2. Khái quát về tổ chức bộ máy thực hiện kiểm tra, xử lý văn bản QPPL ở tỉnh Thái Bình. * Sở Tƣ pháp tỉnh Thái Bình. Hiện nay, Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình gồm 08 phòng chuyên môn, nghiệp vụ (xem Bảng 2.1). Trong đó, phòng Xây dựng và kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật là đơn vị được giao tham mưu cho Lãnh đạo Sở giúp Ủy ban nhân dân tỉnh về công tác xây dựng và kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật. Bảng 2.1. Số lƣợng công chức các phòng, ban thuộc Sở Tƣ pháp tỉnh Thái Bình tính đến tháng 3/2017. STT TÊN ĐƠN VỊ SL (NGƢỜI) 01 Văn phòng Sở 08 02 Thanh tra Sở 04 03 Phòng Kiểm soát TTHC 03 04 Phòng Phổ biến giáo dục pháp luật 04 05 Phòng Hành chính tư pháp 04 06 Phòng Xây dựng và Kiểm tra văn bản QPPL 05 07 Phòng QLXL vi phạm HC và theo dõi thi hành pháp luật 04 08 Phòng Bổ trợ Tư pháp 03 Tổng cộng 35 Nguồn: Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình 8
* Phòng Tư pháp các huyện, thành phố: Phòng Tư pháp là cơ quan tham mưu giúp Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện việc kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Toàn tỉnh hiện nay có 08 phòng Tư pháp với 30 công chức, trong đó có 15 nam và 15 nữ.. - Ở cấp xã: Cán bộ Tư pháp – Hộ tịch ở các xã, phường, thị trấn chủ yếu kiêm nhiệm công tác kiểm tra văn bản với tổng số 286 người. Trình độ chuyên môn: Đại học: 64 người, Cao đẳng: 35 người, Trung cấp: 187 người. - Ban Pháp chế HĐND tỉnh và HĐND cấp huyện: bố trí từ 01-02 cán bộ thực hiện công tác tự kiểm tra văn bản do cấp mình ban hành. - Đội ngũ cán bộ làm công tác văn bản ở cơ quan khác: Văn phòng các Sở thuộc UBND tỉnh bố trí 01 cán bộ kiêm nhiệm công tác tự kiểm tra văn bản; Văn phòng HĐND và UBND tỉnh có 02 người, Văn phòng HĐND và UBND cấp huyện có 14 người, Văn phòng HĐND và UBND cấp xã có 286 người. Về cơ bản, đội ngũ công chức làm công tác kiểm tra văn bản đã được đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Việc xây dựng đội ngũ cộng tác viên còn hạn chế do kinh phí cho công tác này còn hạn hẹp và việc kiểm tra đôi lúc không được tiến hành thường xuyên. Công tác tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về kiểm tra, xử lý văn bản QPPL đã được thực hiện song chưa được tổ chức thường xuyên và hàng năm theo kế hoạch. Nhìn chung, những năm qua, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh đã chú trọng, xây dựng và phát triển đội ngũ công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản. 2.2. Số lƣợng văn bản QPPL đã ban hành và kết quả kiểm tra, xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng ở tỉnh Thái Bình 2.2.1. Số lượng văn bản QPPL đã ban hành của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình Trong những năm qua, công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình luôn được các cấp, các ngành quan tâm, chú trọng, đảm bảo sự tuân thủ thống nhất với các quy định của cấp trên, là công cụ hữu hiệu cho hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh. Đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác văn bản đang được củng cố và kiện toàn ở các cấp; công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức được chú trọng và thực hiện hàng năm. Số lượng văn bản được ban hành tương đối lớn, nội dung trải đều các lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế - xã hội, góp phần thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các quy định trên địa bàn tỉnh làm cho hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện hơn, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật. Kết quả ban hành văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2011 – 2016 như sau: 9
Bảng 2.2. Số lƣợng văn bản quy phạm pháp luật đƣợc ban hành ở tỉnh Thái Bình giai đoạn 2011 – 2016. ĐVT: văn bản Năm ban Cấp tỉnh Cấp huyện Cấp xã hành Nghị Quyết Chỉ thị Nghị Quyết Chỉ thị Nghị Quyết Chỉ thị quyết định quyết định quyết định 2011 11 15 0 12 05 0 245 224 23 2012 17 19 02 11 07 0 387 154 31 2013 12 22 0 13 04 0 329 797 73 2014 24 30 01 13 06 02 589 513 44 2015 18 13 0 19 06 0 417 162 22 2016 20 21 0 13 5 0 490 243 0 Tổng vộng 102 120 03 81 33 02 2.457 2.093 193 Nguồn: Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình. Nhìn chung, quy trình, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở tỉnh Thái Bình được thực hiện khá nghiêm túc từ khâu lập chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; bổ sung chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; phân công tổ chức soạn thảo văn bản; nghiên cứu, đánh giá thực trạng các quan hệ xã hội cần ban hành văn bản để điều chỉnh; sưu tầm, đối chiếu các văn bản, tài liệu có liên quan; lấy ý kiến của các cấp, các ngành và đối tượng chịu tác động trực tiếp của văn bản; giải trình, tiếp thu ý kiến đóng góp; thẩm định; tiếp thu ý kiến thẩm định; trình ký ban hành; đăng Công báo, niêm yết công khai, đưa tin trên phương tiện thông tin đại chúng và gửi đến cơ quan có thẩm quyền kiểm tra theo quy định. Việc tổ chức thực hiện, kiểm tra việc thực hiện văn bản quy phạm pháp luật đều được tuân thủ khá chặt chẽ. Tuy nhiên, bên cạnh đó việc tuân thủ quy trình, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số hạn chế như: - Ở cấp tỉnh: Một số Sở, ngành chưa chủ động đề xuất danh mục các văn bản QPPL cần ban hành để tổng hợp vào Chương trình xây dựng văn bản QPPL trong năm, chưa chủ động xây dựng dự thảo văn bản theo Chương trình xây dựng văn bản QPPL, chưa tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục xây dựng văn bản như chưa tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng quan hệ xã hội trước khi xây dựng dự thảo; việc lấy ý kiến góp ý vào dự thảo chưa đảm bảo thời gian theo quy định, đối tượng lấy ý kiến hẹp.. - Ở cấp huyện: + Một số văn bản dự thảo chưa tổ chức lấy ý kiến góp ý của các cơ quan, đơn vị liên quan và đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản hoặc có lấy ý kiến nhưng đối tượng lấy ý kiến hẹp, thời gian lấy ý kiến không đảm bảo. + Một số văn bản sau khi ban hành không được niêm yết công khai, không gửi đầy đủ cho Sở Tư pháp để kiểm tra theo quy định của pháp luật. 10
+ Công tác lưu trữ văn bản sau khi ban hành của một số huyện còn hạn chế như: lưu trữ không đầy đủ, sắp xếp văn bản không theo thứ tự ban hành nên khó tìm kiếm, tra cứu văn bản. - Ở cấp xã: Văn bản QPPL do HĐND, UBND cấp xã ban hành nội dung còn sơ sài, chưa sát với thực tế địa phương, còn nhiều sai sót về thể thức và kỹ thuật trình bày. Việc lấy ý kiến tham gia vào dự thảo văn bản QPPL và việc tiếp thu ý kiến, chỉnh lý dự thảo văn bản chưa được thực hiện hoặc thực hiện chưa đầy đủ, mang tính hình thức. Từ thực trạng ban hành văn bản quy phạm pháp luật như trên đòi hỏi cần phải thường xuyên tiến hành kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật để nâng cao chất lượng soạn thảo, ban hành văn bản cũng như nhằm đảm bảo các quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. 2.2.2. Kết quả kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình 2.2.2.1. Về tổ chức thực hiện Hàng năm, UBND tỉnh cũng ban hành các Kế hoạch thực hiện công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh để thực hiện, đồng thời hướng dẫn, yêu cầu các huyện, thành phố xây dựng các Kế hoạch kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương. Ủy ban nhân dân các cấp cũng chú trọng chỉ đạo việc xây dựng, củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, việc bố trí biên chế thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật như hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế đặt ra, đặc biệt là cấp huyện. Hàng năm, kinh phí thực hiện công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật đều được bố trí cho các Sở, ban, ngành và các huyện, thành phố song mức chi còn thấp, chưa đáp ứng được mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra. 2.2.2.2. Tình hình kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương * Tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật. Từ năm 2011 - 2016, cấp tỉnh và cấp huyện trên địa bàn tỉnh đã tiến hành tự kiểm tra 51.709 văn bản, trong đó có 335 văn bản quy phạm pháp luật (xem Bảng 2.3). Qua kiểm tra đã phát hiện 61 văn bản QPPL trái pháp luật với những lỗi cơ bản như sau: sai sót về thể thức, kỹ thuật trình bày văn bản (38 văn bản); ghi số không đúng quy định (24 văn bản); chưa phù hợp với quy định của cấp trên như: (01 văn bản). Bảng 2.3. Số lƣợng văn bản quy phạm pháp luật tự kiểm tra ở tỉnh Thái Bình từ năm 2011 – 2016. ĐVT: văn bản Năm 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Số lƣợng 43 56 51 74 52 59 Tổng cộng 335 văn bản Nguồn: Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình. 11
Ở cấp xã, công tác tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật được quan tâm thực hiện, từ năm 2016 đến nay đã tự kiểm tra 63.921 văn bản, trong đó có 4.542 văn bản quy phạm pháp luật. Kết quả kiểm tra phát hiện 301 văn bản sai sót về thể thức, kỹ thuật trình bày văn bản, ngoài ra không phát hiện văn bản nào vi phạm pháp luật nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn. * Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền Từ năm 2011 đến nay, Sở Tư pháp, phòng Tư pháp thành phố và các huyện đã tiếp nhận 62.840 văn bản để kiểm tra, trong đó có 2.920 văn bản quy phạm pháp luật (xem Bảng 2.4). Bảng 2.4. Số lƣợng văn bản quy phạm pháp luật đƣợc Sở Tƣ pháp, Phòng Tƣ pháp huyện, thành phố kiểm tra theo thẩm quyền ở tỉnh Thái Bình từ năm 2011 – 2016. ĐVT: văn bản Năm 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Số lƣợng 128 80 975 414 607 716 Tổng cộng 2.920 văn bản Nguồn: Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình. Qua kiểm tra, đã phát hiện 413 văn bản trái pháp luật, có thể tổng hợp những vi phạm trong công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật như sau: - Về thể thức văn bản: Một số địa phương còn chưa phân biệt được văn bản quy phạm pháp luật với văn bản hành chính thông thường nên còn nhầm lẫn trong việc đánh số, ký hiệu văn bản dẫn đến sai về hình thức văn bản (một số Nghị quyết là văn bản quy phạm pháp luật lại ban hành dưới hình thức văn bản áp dụng pháp luật). Ngoài ra, còn một số văn bản sai sót về chính tả, không đúng văn phong pháp luật làm giảm tính trang trọng và rõ rang của văn bản. - Về nội dung văn bản quy phạm pháp luật: Ở một số xã do trình độ, năng lực soạn thảo, ban hành văn bản quy phạm pháp luật còn hạn chế nên hầu hết các văn bản được ban hành áp dụng pháp luật, chỉ có số ít là Nghị quyết của Hội đồng nhân dân thì hầu như nhắc lại nội dung đã được nêu ra ở Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp trên. * Tình hình xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Việc xử lý văn bản trái pháp luật được thực hiện nghiêm túc theo quy định của pháp luật. Đối với các văn bản sai sót về thể thức, kỹ thuật trình bày văn bản hoặc căn cứ pháp lý để ban hành mà không gây ảnh hưởng đến nội dung của văn bản thì cơ quan kiểm tra trao đổi cụ thể để cơ quan ban hành văn bản sửa đổi, rút kinh nghiệm trong quá trình soạn thảo văn bản. Đối với văn bản sai về nội dung hoặc ban hành không đúng thẩm quyền thì cơ quan kiểm tra có thông báo yêu cầu cơ quan ban hành văn bản tự kiểm tra, xử lý theo quy định hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật. 12
Các văn bản quy phạm pháp luật có nội dung trái pháp luật cơ bản được xử lý kịp thời nên không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân; không gây tình trạng mất ổn định tình hình kinh tế - xã hội cũng như sự phát triển chung của tỉnh. Nhìn chung, tình hình xử lý văn bản trái pháp luật ở tỉnh Thái Bình thời gian qua khá khẩn trương và tích cực; được sự quan tâm của các cấp, các ngành; sự theo dõi và đồng tình của nhân dân song thực tế việc xử lý trách nhiệm của cá nhân, tập thể liên quan trong việc ban hành văn bản trái pháp luật vẫn chưa quyết liệt và triệt để. Hình thức xử lý chủ yếu vẫn chỉ là kiểm điểm cá nhân; yêu cầu sửa đổi, bổ sung nội dung, hình thức văn bản cho phù hợp với quy định của pháp luật hoặc bãi bỏ, ban hành thay thế mới văn bản.. 2.2.2.3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra văn bản QPPL của chính quyền địa phương Đội ngũ cán bộ, công chức về cơ bản đều biết áp dụng công nghệ thông tin vào thực hiện công việc chuyên môn song vẫn còn một số cán bộ, công chức (chủ yếu là cấp xã) đôi khi vẫn lúng túng trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hiện nhiệm vụ chuyên môn do đó hiệu quả công việc đôi khi bị ảnh hưởng. 2.2.2.4. Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất Hàng năm, ngân sách của tỉnh chi cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL được áp dụng theo Thông tư số 122/2011/TTLT-BTC-BTP ngày 17 tháng 08 năm 2011 Quy định việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí bảo đảm cho công tác kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, kinh phí chi cho kiểm tra, xử lý văn bản ở các cấp, các ngành còn hết sức hạn chế. 2.3. Đánh giá chung về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng ở tỉnh Thái Bình. 2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân Có thể kể đến những kết quả đáng ghi nhận trong công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh như sau: Một là, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật bước đầu đạt được những hiệu quả tích cực, chất lượng ban hành văn bản QPPL được nâng lên. Số lượng văn bản được kiểm tra dần tăng lên (xem Bảng 2.5). Trước đây, do nhận thức về vai trò của việc kiểm tra văn bản chưa được chú trọng nên các cơ quan ban hành văn bản sau khi soạn thảo, ban hành văn bản đã không chú ý đến việc gửi văn bản đến các cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra theo quy định. Qua công tác kiểm tra theo địa bàn và qua các cuộc giao ban, tập huấn, tuyên truyền thông qua các Hội nghị, nhận thức của cán bộ, công chức về công tác này được nâng lên. Vì vậy những năm gần đây, các cơ quan soạn thảo, ban hành văn bản đã tích cực, chủ động hơn trong việc gửi văn bản đến cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra cũng như chú trọng hơn đến công tác tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành. 13
Bảng 2.5. Số lƣợng văn bản quy phạm pháp luật đƣợc kiểm tra ở tỉnh Thái Bình từ năm 2011 - 2016. ĐVT: văn bản Năm 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Số 640 677 2.152 1.582 1.238 1.508 lƣợng Nguồn: Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình Không chỉ số lượng văn bản quy phạm pháp luật tăng lên mà việc phát hiện, xử lý văn bản trái pháp luật cũng đạt được nhiều kết quả: đã phát hiện nhiều văn bản trái pháp luật do nhiều cơ quan, đơn vị ban hành, trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhiều văn bản có dấu hiệu bất hợp pháp, bất hợp lý được phát hiện và xử lý kịp thời. Theo báo cáo của Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình, từ năm 2011 đến nay số lượng văn bản trái pháp luật được phát hiện là 775 văn bản quy phạm pháp luật trên tổng số 7.797 văn bản quy phạm pháp luật được kiểm tra. Tất cả các văn bản trái pháp luật đều được xử lý đúng quy định của pháp luật. Hai là, phương thức kiểm tra được áp dụng linh hoạt, quy trình kiểm tra được tuân thủ ngày càng chặt chẽ và đúng quy định của pháp luật. Các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền kiểm tra văn bản đã chủ động và linh hoạt trong việc áp dụng các phương thức kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đó là phương thức tự kiểm tra văn bản và phương thức kiểm tra văn bản theo thẩm quyền. Thời gian qua, khi kiểm tra và xử lý văn bản QPPL, đội ngũ cán bộ, công chức đã tuân thủ nghiêm túc các nguyên tắc cũng như quy trình kiểm tra, xử lý văn bản. Trong quá trình kiểm tra mà phát hiện văn bản trái pháp luật, cơ quan kiểm tra văn bản đã trao đổi cụ thể với cơ quan ban hành văn bản và cơ quan có thẩm quyền để xử lý văn bản. Các cơ quan có văn bản trái pháp luật đều tiếp thu và nghiêm túc xử lý những sai phạm tồn tại trong các văn bản quy phạm pháp luật. Để đạt được những kết quả trên là do những nguyên nhân cơ bản sau đây: Một là, hệ thống pháp luật ngày càng cụ thể, rõ ràng và hoàn thiện hơn, là cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL. Hai là, sự quan tâm của các cấp, các ngành đối với kiểm tra, xử lý văn bản Ba là, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL ngày càng được nâng cao về năng lực, trình độ, chuyên môn nghiệp vụ Bốn là, các điều kiện phục vụ cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản ngày càng được đảm bảo. 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận song trên thực tế công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL vẫn còn tồn tại một số hạn chế, đó là: Một là, hoạt động kiểm tra và xử lý văn bản QPPL chưa được tiến hành thường xuyên và kịp thời. Số lượng văn bản được kiểm tra còn hạn chế. Hai là, nội dung kiểm tra văn bản chưa được tiến hành đầy đủ. Ba là, phương thức kiểm tra chưa được áp dụng hiệu quả trên thực tế. Bốn là, công tác báo cáo chưa đúng quy định. 14
Năm là, năng lực, trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra văn bản chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. Sáu là, việc xử lý đối với các văn bản trái pháp luật của các cơ quan, người có thẩm quyền chưa kiên quyết, triệt để. Bảy là, việc tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các văn bản quy phạm pháp luật về công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL chưa được thường xuyên; nhận thức của các cấp, các ngành về ý nghĩa, vai trò cũng như quy trình thực hiện của công tác này chưa đầy đủ, chính xác. Những hạn chế nêu trên là do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có một số nguyên nhân quan trọng sau: Thứ nhất, về nhận thức của các cấp, các ngành về kiểm tra, xử lý văn bản còn chưa đúng đắn và đầy đủ. Thứ hai, quy định của pháp luật về kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật còn chưa rõ ràng, đầy đủ. Thứ ba, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật còn thiếu, năng lực, trình độ chưa đáp ứng được yêu cầu. Thứ tư, việc tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng cho cán bộ, công chức về kiểm tra, xử lý văn bản còn mang tính hình thức. Thứ năm, sự phối hợp giữa các cơ quan ban hành văn bản với cơ quan, cá nhân có thẩm quyền kiểm tra văn bản còn lỏng lẻo. Thứ sáu, điều kiện vật chất phục vụ cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản chưa được đảm bảo. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 Thời gian qua, công tác kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở tỉnh Thái Bình đã được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện một cách khá toàn diện như: ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và các kế hoạch hàng năm để hướng dẫn thực hiện; bố trí cán bộ, công chức có năng lực, phẩm chất làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật; quan tâm xây dựng đội ngũ cộng tác viên; kinh phí và các điều kiện bảo đảm khác cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản được quan tâm hơn. Từ kết quả đạt được cho thấy công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật đã dần đi vào nề nếp, số lượng và chất lượng kiểm tra ngày càng được nâng cao. Bên cạnh việc thực hiện việc kiểm tra các văn bản do cơ quan ban hành gửi đến, các cơ quan có trách nhiệm kiểm tra văn bản đã tiến hành kiểm tra theo địa bàn, theo chuyên đề, lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Hoạt động kiểm tra giúp phát hiện và loại bỏ được nhiều văn bản trái pháp luật, củng cố thêm lòng tin của người dân, các tổ chức xã hội cũng như các cơ quan nhà nước vào pháp luật. Việc xử lý văn bản quy phạm pháp luật cơ bản được thực hiện kịp thời và đúng theo quy định pháp luật đã tạo được sự quan tâm, đồng tình của các cơ quan, tổ chức, dư luận xã hội và người dân. Điều này có tác động tích cực đối với người 15
trực tiếp làm công tác kiểm tra văn bản và các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, thúc đẩy hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra văn bản ngày một tích cực hơn, đi vào chiều sâu. Tuy nhiên, trên thực tế triển khai thực hiện kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật cũng có một số hạn chế nhất định mà Chương 2 đã nêu ra cụ thể, đồng thời cũng làm rõ các nguyên nhân của những hạn chế đó. Do vậy, để khắc phục những hạn chế cũng như để tăng cường hiệu quả của kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở địa bàn tỉnh Thái Bình trong thời gian tới cần phải có các phương hướng và giải pháp cụ thể. Chương 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG KIỂM TRA VÀ XỬ LÝ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG Ở TỈNH THÁI BÌNH 3.1. Phƣơng hƣớng chung Việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật nói riêng luôn được Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Điều đó được thể hiện trong Nghị quyết số 48/NQ-TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến 2010, định hướng đến năm 2020 và Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách Tư pháp đến năm 2020. Từ Hiến pháp năm 1946 đến Hiến pháp năm 1980, những quy định về kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật còn mờ nhạt vì trong Hiến pháp chỉ quy định quyền giám sát của Quốc hội đối với việc thi hành Hiến pháp và pháp luật. Nhưng đến Hiến pháp năm 1992 và đặc biệt là Hiến pháp năm 2013 không chỉ quy định quyền giám sát tối cao của Quốc hội mà còn quy định thẩm quyền kiểm tra và xử lý văn bản của cơ quan hành chính. Điều này thể hiện sự quan tâm, chú trọng của nhà nước ta với công tác kiểm tra, xử lý văn bản nói chung và văn bản quy phạm pháp luật ngày càng cao. Nó được thể hiện cụ thể hơn thông qua việc nhà nước ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996, sửa đổi năm 2002, năm 2008 và gần đây nhất là Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. Đây là những cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan có thẩm quyền kiểm tra thực hiện việc kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Đối với tỉnh Thái Bình, việc nâng cao hiệu quả công tác soạn thảo, ban hành và kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật là nhiệm vụ quan trọng và cần phải được chú trọng thường xuyên. Ngay khi Chính phủ ban hành Nghị định số 135/2003/NĐ-CP ngày 14/11//2003 về kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định số 13/2009/QĐ- UBND ngày 10/9/2009 ban hành quy định về trình tự, thủ tục soạn thảo, ban hành và kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân các cấp. Sau khi Nghị định số 40/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 về kiểm tra và xử lý văn bản quy 16
phạm pháp luật có hiệu lực thi hành, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình đã kịp thời ban hành Quyết định số 17/2011/QĐ-UBND ngày 14/12/2011 về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Quyết định số 13/2009/QĐ-UBND ngày 10/9/2009 ban hành quy định về trình tự, thủ tục soạn thảo, ban hành và kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân các cấp. Ngay sau khi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 được Quốc hội thông qua, Ủy ban nhân dân các cấp đã tích cực tổ chức các Hội nghị tuyên truyền, phổ biến và triển khai Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, đồng thời ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật này tới các cấp, các ngành và địa phương trên địa bàn tỉnh. Từ những yêu cầu khách quan và thực trạng công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật từ thực tiễn đặt ra phương hướng đối với công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật ở địa bàn tỉnh Thái Bình trong thời gian tới như sau: - Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn, làm cho công tác này diễn ra thường xuyên, có kế hoạch triển khai cụ thể, rõ ràng và chủ động; - Triển khai một cách sâu rộng, có hiệu quả Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 và các văn bản hướng dẫn thi hành; - Thực hiện tốt công tác ban hành văn bản; các phương thức kiểm tra văn bản. - Xây dựng cơ chế kiểm tra thực sự có hiệu quả, từ khâu phát hiện, tiếp nhận văn bản đến khâu xử lý và công bố kết quả xử lý văn bản QPPL. - Các cơ quan kiểm tra ở cơ sở cần có sự phối hợp thường xuyên và chủ động báo cáo thông tin trong công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật; - Nâng cao hơn nữa vai trò của cơ quan tư pháp trong việc giúp Uỷ ban nhân dân cùng cấp thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác kiểm tra văn bản. Hàng năm, cơ quan tư pháp có trách nhiệm giúp Uỷ ban nhân dân cùng cấp xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra văn bản ở địa phương; đôn đốc, chỉ đạo, sơ, tổng kết công tác kiểm tra văn bản; tổ chức mạng lưới thông tin, xây dựng và quản lý hệ cơ sở dữ liệu phục vụ cho việc kiểm tra văn bản. - Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL bảo đảm có năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức. - Kinh phí bảo đảm cho công tác kiểm tra, xử lý văn bản thực hiện nghiêm túc theo quy định tại Thông tư liên tịch số 122/2011/TTLT-BTC-BTP. Hàng năm, căn cứ vào yêu cầu công tác, các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm lập dự toán kinh phí bảo đảm cho công tác kiểm tra văn bản tổng hợp chung trong dự toán kinh phí hoạt động thường xuyên. 3.2. Giải pháp tăng cƣờng kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phƣơng ở tỉnh Thái Bình 3.2.1. Tăng cường sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Để nâng cao chất lượng ban hành cũng như kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật cần nâng cao nhận thức của các cơ quan nhà nước về ý nghĩa của 17
kiểm tra, xử lý văn bản thông qua việc quán triệt thực hiện nhiệm vụ, tuyên truyền các văn bản pháp luật về kiểm tra, xử lý văn bản bằng nhiều hình thức khác nhau như thông qua Hội nghị, các cuộc họp giao ban, xây dựng và phát tài liệu nghiên cứu về nghiệp vụ kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật… Các cơ quan có thẩm quyền ban hành các Kế hoạch thực hiện kiểm tra, xử lý văn bản cần theo dõi, giám sát, kiểm tra thường xuyên việc thực hiện Kế hoạch của các cấp, các ngành, yêu cầu các Sở, các phòng, ban, ngành trên địa bàn tỉnh thực hiện việc báo cáo định kỳ hoặc đột xuất về kết quả thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra, cần tổ chức các cuộc họp sơ kết, tổng kết về công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật để đánh giá thực trạng triển khai thực hiện các Kế hoạch đặt ra từ đó rút kinh nghiệm, nâng cao chất lượng trong việc thực hiện công tác này. 3.2.2. Tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương Thứ nhất, cần tăng cường cơ chế phối hợp giữa cơ quan ban hành văn bản và cơ quan kiểm tra văn bản. Thứ hai, xây dựng cơ chế phối hợp giữa Sở Tư pháp và các cơ quan chuyên môn của UBND tỉnh cũng như với cơ quan nhà nước địa phương trong việc kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Thứ ba, xây dựng cơ chế phối hợp giữa cơ quan kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật với cơ quan truyền thông. 3.2.3. Xây dựng, kiện toàn tổ chức các cơ quan làm công tác kiểm tra và xử lý văn bản QPPL của chính quyền địa phương * Đề xuất thành lập Phòng Kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật thuộc Sở Tƣ pháp Hiện nay, Phòng Xây dựng và kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thuộc Sở Tư pháp tỉnh Thái Bình có chức năng tham mưu cho Lãnh đạo Sở Tư pháp giúp Ủy ban nhân dân tỉnh về công tác xây dựng, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, để đảm bảo tính độc lập của hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật đối với hoạt động xây dựng văn bản, đồng thời để tránh sự chồng chéo trong việc thực hiện nhiệm vụ cũng như nhằm tạo điều kiện tập trung thực hiện tốt công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật thì vấn đề tách riêng Phòng Xây dựng và Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thành hai phòng chuyên môn Phòng Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và Phòng Kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật là cần thiết. Để thành lập phòng Kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật, Sở Tư pháp cần xây dựng Đề án thành lập phòng Kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật trong đó cần chú trọng đến việc xem xét, tuyển dụng những cán bộ, công chức có đủ năng lực, phẩm chất, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu công việc; bước đầu ngoài việc tuyển dụng những công chức đáp ứng yêu cầu chuyên môn, nghiệp vụ, phòng có thể lựa chọn một số công chức của phòng Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật có kinh nghiệm về công tác 18