Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Các tội phạm môi trường theo Luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Truong Tien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là nghiên cứu hệ thống hóa một số nhận thức chung về tội phạm môi trường, nghiên cứu, phân tích thực tiễn áp dụng BLHS năm 1999 qua công tác xét xử các tội phạm về môi trường, qua đó xác định những ưu điểm, tồn tại, thiếu sót và nguyên nhân của những quy phạm pháp luật hình sự về các tội phạm môi trường trong BLHS năm 1999, sửa đổi, bổ sung 2009. Từ đó, đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện, tăng khả năng áp dụng trên thực tiễn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Các tội phạm môi trường theo Luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội

Các tội phạm môi trường theo Luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội Ngô Ngọc Diễm Khoa Luật Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự; Mã số: 60 38 01 04 Người hướng dẫn: GS.TSKH. Lê Văn Cảm Năm bảo vệ: 2014 Keywords. Luật hình sự; Tố tụng hình sự; Tội phạm; Pháp luật Việt Nam Content 1. Tính cấp thiết của đề tài Bảo vệ môi trường là một điều kiện để phát triển bền vững, Đảng, Nhà nước đã quan tâm chỉ đạo xây dựng thể chế, chính sách và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, tiếp tục hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, kiện toàn bộ máy tổ chức các cơ quan chuyên trách về môi trường trong cả nước. Tích cực xử lý hành chính, xử lý hình sự để đưa ra xét xử các vụ án về môi trường đối với các nhóm hành vi xâm hại môi trường, đồng thời thực hiện các giải pháp kiểm soát, phòng ngừa, ngăn chặn phát sinh tội phạm về môi trường mới [41]. Bên cạnh những thành tựu đạt được, một số hạn chế, tồn tại trong việc thực thi pháp luật về bảo vệ môi trường còn thể hiện như: Kết quả bảo vệ môi trường và kiểm soát ô nhiễm đối với một số khu vực trọng điểm còn hạn chế; Việc xử lý các cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng còn chậm; chất lượng thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường còn thấp; hiệu quả ngăn chặn tình trạng phá rừng, cháy rừng chưa cao; tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về môi trường còn diễn ra phức tạp, phổ biến trên hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội, nguy cơ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên, suy thoái môi trường sinh thái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng và sự phát triển bền vững của đất nước. Đặc biệt, tình trạng môi trường trong mấy năm gần đây vẫn còn nhiều vấn đề bức xúc, nguyên nhân chính là do sự phát triển thiếu bền vững. Theo báo cáo tổng kết của Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường, từ năm 2008 đến năm 2013, lực lượng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường trên cả nước đã phát hiện và xử lý như sau: Năm 2008, lực lượng Cảnh sát môi trường trên toàn quốc đã phát hiện 998 vụ, 1424 tổ chức và cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường nghiêm trọng; chuyển cơ quan điều tra thụ lý 18 vụ, 30 đối tượng có dấu hiệu phạm pháp hình sự. Phối hợp xử phạt vi phạm hành chính và truy thu phí môi trường trên 135 tỷ đồng; Năm 2009 phát hiện 4545 vụ, 1300 tổ chức, 3128 cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về môi trường; chuyển cơ quan điều tra khởi tố 76 vụ, 109 bị can. Xử lý vi phạm hành chính: 3401 vụ, đối với 1057 tổ chức, 1919 cá nhân, phạt tiền (trực tiếp và phối hợp với các ngành chức năng) 28.755 triệu đồng; Năm 2010, phát hiện 5773 vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, làm rõ 1955 doanh nghiệp, 3711 cá nhân vi phạm pháp luật về môi trường; Cơ quan điều tra khởi tố/đề nghị khởi tố 88 vụ, 106 đối tượng. Công an các cấp xử lý hành chính 2288 vụ, đối với 956 tổ chức, 1345 cá nhân, phạt 25,88 tỷ đồng. Chuyển cơ quan chức năng khác xử phạt 2483 vụ, đối với 482 tổ chức, 1971 cá nhân, phạt 29,9 tỷ đồng; Năm 2011, phát hiện 7.868 vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, làm rõ 3.355 tổ chức, 4.784 cá nhân vi phạm pháp luật về môi trường; Cơ quan điều tra các cấp khởi tố 113 vụ, 145 đối tượng. Xử phạt vi phạm hành chính 3.254 vụ, 1.554 tổ chức, 1.671 cá nhân; phạt tiền 58,011 tỷ đồng. Chuyển cơ quan khác xử lý vi phạm hành chính 3.837 vụ, 1.321 tổ chức, 2.795 cá nhân, xử phạt vi phạm hành chính trên 50 tỷ đồng; Năm 2012, phát hiện 9986 vụ, đối với 2530 tổ chức, 7882 cá nhân vi phạm pháp luật và tội phạm về môi trường. Công an các cấp đã khởi tố 284 vụ, 423 đối tượng. Xử phạt vi phạm hành chính 7747 vụ, phạt 131,215 tỷ đồng; Năm 2013 phát hiện 10792 vụ, đối với 10877 đối tượng vi phạm pháp luật; chuyển cơ quan điều tra các cấp khởi tố/xem xét khởi tố 255 vụ, 369 đối tượng. Xử phạt vi phạm hành chính số tiền 105,3 tỷ đồng [5]. Như vậy, qua số liệu thống kê cho thấy, tình hình vi phạm pháp luật môi trường trên thực tế diễn ra rất phức tạp, với số lượng phát hiện rất lớn. Tuy nhiên, số vụ án chuyển cho cơ quan điều tra khởi tố lại chiếm một tỉ lệ rất nhỏ. Hầu hết các vụ việc mới chỉ dừng lại ở các biện pháp xử lý phạm hành chính. Qua hơn mười năm thực hiện Bộ luật hình sự (BLHS) năm 1999 với 10 tội danh, chúng ta mới chỉ đưa ra xét xử được một số tội danh như: tội hủy hoại rừng; tội vi phạm các quy định về bảo vệ rừng; tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm... Thực tiễn cho thấy, do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó tập trung ở một số nguyên nhân như: Các thủ đoạn phạm tội của các đối tượng diễn ra ngày càng tinh vi và phức tạp. Việc phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm về môi trường ngày một khó khăn hơn, thủ đoạn của loại tội phạm này ngày một tinh vi hơn. Việc xử lý vi phạm pháp luật về môi trường chưa có sự đồng đều, thống nhất và chưa thực sự nghiêm minh, có nguyên nhân là do quan điểm xử lý giữa các địa phương, một số bộ, ngành chưa thống nhất. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật mặc dù đã được sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ, chưa rõ ràng, chế tài chưa đủ mạnh để răn đe, còn nhiều lỗ hổng để các đối tượng “lách luật”. Lực lượng Cảnh sát môi trường mới thành lập mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng kinh nghiệm còn có phần hạn chế [21]. Nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS số 37/2009/QH12 ngày 19/06/2009 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2010 đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa 12 đã có những sửa đổi, bổ sung tạo cơ sở pháp lý cho công tác đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này. Tuy nhiên, dưới góc độ nghiên cứu pháp lý, khi tìm hiểu về những quy định của pháp luật hình sự về tội phạm môi trường, chúng ta thấy rằng BLHS quy định về nhóm tội phạm này vẫn còn tồn tại nhiều bất cập. Có những quy định không mang tính thực tế, đặc biệt có những quy định không thể áp dụng ngay cả khi hành vi vi phạm đó nguy hại đến mức phải truy cứu TNHS (trách nhiệm hình sự) như: Bất cập trong quy định của BLHS về chủ thể của tội phạm môi trường; quy định điều kiện truy cứu TNHS đối với các tội phạm về môi trường; sự chưa thống nhất, đầy đủ giữa quy định của BLHS với các văn bản pháp luật khác; v.v... Do đó, xuất phát từ những vấn đề cấp thiết nêu trên, chúng tôi đã quyết định nghiên cứu đề tài “Các tội phạm về môi trường theo luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sĩ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước đang tích cực đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từng bước hội nhập sâu rộng và toàn diện với quốc tế nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh những lợi ích to lớn đạt được như thu hút đầu tư nước ngoài, chuyển giao công nghệ để phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác bảo vệ môi trường do tình trạng ô nhiễm và huỷ hoại môi trường ngày càng gia tăng. Tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường đang có những diễn biến phức tạp và ngày càng nghiên trọng trên hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Trong đó, tập trung tại các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, làng nghề, quản lý chất thải nguy hại, khai thác tài nguyên khoáng sản, an toàn vệ sinh thực phẩm, đa dạng sinh học, quản lý môi trường đô thị. Phương thức thủ đoạn của tội phạm môi trường cũng ngày càng tinh vi nhằm che giấu và đối phó với các cơ quan chức năng. Tình hình nghiên cứu về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường trong thời gian qua có thể phân chia thành các nội dung chủ yếu như sau: * Dưới góc độ đề tài nghiên cứu có một số công trình như: 1) Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước năm 2004: “Tội phạm về môi trường - Giải pháp phòng, chống” của GS. TS. Nguyễn Duy Hùng - Học viện Cảnh sát nhân dân; 2) Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước năm 2006: “Những vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và giải pháp phòng, chống” của GS.TS. Nguyễn Duy Hùng, Học viện Cảnh sát nhân dân làm chủ nhiệm; 3) Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2006 “Tội phạm về môi trường - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” do PGS. TS. Phạm Văn Lợi làm chủ nhiệm, Bộ Tư pháp; v.v... * Dưới góc độ sách chuyên khảo, tham khảo có một số công trình như: 1) “Tội phạm về môi trường - Một số vấn đề về lý luận và thực tiễn” do PGS. TS Phạm Văn Lợi chủ biên, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2007; 2) “Trách nhiệm hình sự của pháp nhân trong pháp luật hình sự” do PGS.TS Trịnh Quốc Toản biên soạn, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2011; 3) Các Chương “Các tội phạm về môi trường” trong những Giáo trình luật hình sự Việt Nam (Phần các tội phạm) của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội năm 2007 và của Trường Đại học Luật Hà Nội, 2010; 4) Bình luận khoa học BLHS, Phần các tội phạm, Tập 5, Nxb Thành phố Hồ Chi Minh năm 2002; v.v... * Ngoài ra, còn có các bài viết đăng tải trên các tạp chí như: 1) “Lực lượng Công an nhân dân nâng cao trách nhiệm và hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường” của Trung tướng Đặng Văn Hiếu, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an tháng 6 năm 2007); 2) “Công tác phòng, chống tội phạm về môi trường trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế” của TS. Đại tá, Nguyễn Xuân Lý, Cục trưởng Cục Cảnh sát môi trường (7/2007); 3) “Tăng cường đấu tranh phòng chống tội phạm về môi trường trong thời kỳ hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế” của Trung tướng Lê Thành, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát tháng 7/2007; v.v... Bên cạnh đó, còn nhiều công trình, báo cáo về vấn đề tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường được đăng tải khác như: 1) “Vấn đề tội phạm hóa một số hành vi xâm hại môi trường trong pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành” của GS.TSKH. Lê Văn Cảm, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 7/2001; 2) “Pháp nhân có thể là chủ thể của tội phạm hay không?” của PGS.TS. Phạm Hồng Hải, Tạp chí Luật học, số 6/1999; 3) “Những cơ sở lý luận và thực tiễn của việc quy định các tội phạm về môi trường trong BLHS năm 1999”, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 4 năm 2002; 4) “Tội phạm môi trường trong pháp luật hình sự của một số nước Đông Nam Á”, Tạp chí Môi trường, số 8 năm 2009; 5) “Nhận thức chung đối với tội phạm vê môi trường và một số vấn đề liên quan”, Tạp chí Khoa học pháp lý, số 4 năm 2001 của TS. Trần Lê Hồng; v.v... Trong các công trình nghiên cứu trên đây, trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn có liên quan, các tác giả mới giới thiệu, phân tích, đánh giá ở một số khía cạnh, một số lĩnh vực về pháp luật bảo vệ môi trường chứ không đề cập tổng quan về thực trạng xét xử các tội phạm môi trường, cũng như chưa đưa ra phương hướng hoàn thiện pháp luật về lĩnh vực này. Do vậy, luận văn sẽ tập trung nghiên cứu vấn đề này nhằm cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn xét xử cho việc hoàn thiện pháp luật hình sự về bảo vệ môi trường trong thời gian tới. Như vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Các tội phạm về môi trường theo luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội” càng trở nên cấp bách đáp ứng được tính lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là nghiên cứu hệ thống hóa một số nhận thức chung về tội phạm môi trường; nghiên cứu, phân tích thực tiễn áp dụng BLHS năm 1999 qua công tác xét xử các tội phạm về môi trường, qua đó xác định những ưu điểm, tồn tại, thiếu sót và nguyên nhân của những quy phạm pháp luật hình sự về các tội phạm môi trường trong BLHS năm 1999, sửa đổi, bổ sung 2009 từ đó, đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện, tăng khả năng áp dụng trên thực tiễn. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục đích trên, cần phải giải quyết những nhiệm vụ chính sau đây: 1) Đánh giá tình hình vi phạm pháp luật và các tội phạm về môi trường giai đoạn 2008 - 2013 trên địa bàn thành phố Hà Nội; 2) Đánh giá kết quả đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và các tội phạm về môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội, những tồn tại, vướng mắc và các nguyên nhân cơ bản; 3) Phân tích pháp luật hình sự Việt Nam và một số nước trên thế giới về các tội phạm về môi trường, trong đó chỉ ra khái niệm, cơ sở lý luận và thực tiễn của việc quy định các tội phạm này trong luật hình sự Việt Nam; 4) Chỉ ra những chủ trương, định hướng cơ bản trong việc bảo vệ môi trường và hoàn thiện BLHS Việt Nam về các tội phạm về môi trường; 5) Trên cơ sở đó, kiến nghị hoàn thiện quy định của BLHS Việt Nam về các tội phạm về môi trường, cũng như đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của BLHS nước ta về các tội phạm về môi trường. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn Đối tượng nghiên cứu của luận văn đúng như tên gọi của nó - Các tội phạm về môi trường theo luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận về các tội phạm về môi trường theo luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2008 - 2013, từ đó chỉ ra những chủ trương, định hướng cơ bản trong việc bảo vệ môi trường và hoàn thiện BLHS Việt Nam về các tội phạm về môi trường, kiến nghị hoàn thiện, cũng như đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của BLHS nước ta về các tội phạm này. 5. Cơ sở lý luận và các phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Việc nghiên cứu đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về cải cách tư pháp và đấu tranh phòng, chống tội phạm. 5.2. Các phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể của khoa học luật hình sự như: phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê xã hội học, điều tra… để tổng hợp các tri thức khoa học luật hình sự và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn này. 6. Những điểm mới về mặt khoa học của luận văn Luận văn là công trình khoa học ở cấp độ luận văn thạc sĩ luật học nghiên cứu về đề tài này và thực tiễn xét xử trên địa bàn thành phố Hà Nội. Do đó, những điểm mới về mặt khoa học của đề tài bao gồm: 1) Đánh giá bức tranh tình hình vi phạm pháp luật và các tội phạm về môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội; 2) Đánh giá kết quả đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và các tội phạm về môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội, những tồn tại, vướng mắc và các nguyên nhân cơ bản; 3) Phân tích pháp luật hình sự Việt Nam và một số nước trên thế giới về các tội phạm về môi trường, trong đó chỉ ra khái niệm, cơ sở lý luận và thực tiễn của việc quy định các tội phạm về môi trường; 4) Chỉ ra những chủ trương, định hướng cơ bản trong việc bảo vệ môi trường và hoàn thiện BLHS Việt Nam về các tội phạm về môi trường; 5) Trên cơ sở đó, kiến nghị hoàn thiện quy định của BLHS Việt Nam về các tội phạm về môi trường, cũng như đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của BLHS Việt Nam về các tội phạm này. 7. Kết cấu của luận văn Luận văn ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn bao gồm ba chương và 9 mục có kết cấu như sau: Chương 1: Tình hình vi phạm pháp luật và thực tiễn xét xử tội phạm về môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương 2: Pháp luật hình sự Việt Nam và một số nước trên thế giới về các tội phạm về môi trường. Chương 3: Hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam về các tội phạm về môi trường. References Tài liệu tiếng Việt 1. Bình An, Thi hành Bộ luật Hình sự: Bất lực với tội phạm môi trường?, Trang thông tin của Bộ Tư pháp, http://moj.gov.vn/ct/tintuc/Pages/thong-tin-khac.aspx?ItemID. 2. Dương Thanh An (2008), "Các yếu tố cấu thành tội phạm về môi trường theo BLHS năm 1999", Nhà nước và pháp luật, (5), tr. 52-55. 3. Vũ Hải Anh (2013), Trách nhiệm hình sự của pháp nhân theo quy định của một số nước trên thế giới, Báo cáo Hội thảo khoa học, Khoa pháp luật hình sự, Đại học Luật Hà Nội. 4. Báo cáo tổng kết công tác xét xử các tội phạm về môi trường của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội (2012). 5. Báo cáo tổng kết phòng, chống tội phạm về môi trường của Cục cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường - Bộ Công an (2012). 6. Bộ Công an, Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009), Thông tư liên tịch số 02/2009/TTLTBCA-BTNMT ngày 6/02 hướng dẫn quan hệ công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, Hà Nội. 7. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2008), Quyết định số 26/2008/QĐ-BTNMT 31/12 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quy chuẩn quốc gia về môi trường, Hà Nội. 8. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009), Báo cáo kết quả thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành bảo vệ môi trường từ năm 2004 đến năm 2009, Hà Nội. 9. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009), Thông tư 25/2009/TT-BTNMT ngày 16/11 về quy định tiêu chuẩn quốc gia về môi trường, Hà Nội. 10. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009), Thông tư số 16/2009/TT-BTNMT ngày 7/10 quy định chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, Hà Nội. 11. Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2007), Thông tư liên tịch số 19/2007/TTLT-BNN&PTNT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC hướng dẫn thi hành một số tội phạm về môi trường, Hà Nội. 12. Lê Văn Cảm (1999), Hoàn thiện pháp luật hình sự Việt Nam trong giai đoạn Nhà nước pháp quyền, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 13. Lê Văn Cảm (Chủ biên) (2003), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần các tội phạm), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 14. Lê Cảm (2005), Sách chuyên khảo sau đại học: Những vấn đề cơ bản trong khoa học luật hình sự (Phần chung), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 15. Nguyễn Ngọc Chí (chủ biên) (2014), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 16. Chính phủ (2005), Nghị định 34/NĐ-CP ngày 17/3 về xử phạt các vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước, Hà Nội. 17. Chính phủ (2007), Nghị định 159/NĐ-CP ngày 30/10 về xử phạt các vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng, Hà Nội.