Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Đấu tranh phòng, chống tội phạm buôn lậu ở nước ta - thực trạng và giải pháp

Đấu tranh phòng, chống tội phạm buôn lậu ở<br /> nước ta - thực trạng và giải pháp<br /> Hoàng Anh Tuấn<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật hình sự; Mã số: 5 05 14<br /> Người hướng dẫn: GS.TS. Đỗ Ngọc Quang<br /> Năm bảo vệ: 2003<br /> Abstract: Trình bày những vấn đề cơ bản về buôn lậu, tội phạm buôn lậu và các biện<br /> pháp đấu tranh phòng chống tội phạm buôn lậu. Nêu thực trạng tình hình tội phạm<br /> buôn lậu ở nước ta trong thời gian 5 năm (1998 - 2002) và đưa ra dự báo tình hình tội<br /> phạm buôn lậu trong những năm tới. Từ đó đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm<br /> đấu tranh phòng, chống có hiệu quả đối với loại tội phạm này.<br /> Keywords: Buôn lậu; Luật hình sự; Pháp luật; Phòng chống tội phạm buôn lậu; Tội<br /> phạm buôn lậu<br /> Content<br /> Më ®Çu<br /> 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi<br /> ë n-íc ta, trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu ®· vµ ®ang<br /> cã nh÷ng diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p, cã xu h-íng t¨ng nhanh c¶ vÒ quy m« ®Õn chñng lo¹i<br /> hµng ho¸ vµ thiÖt h¹i g©y ra. Ho¹t ®éng bu«n lËu h×nh thµnh nªn c¸c tuyÕn, ®Þa bµn träng<br /> ®iÓm, nãng báng ë biªn giíi phÝa B¾c, phÝa T©y vµ T©y Nam Bé, tr¶i dµi tõ biªn giíi ®Êt liÒn<br /> ®Õn biªn giíi trªn biÓn, c¸c cöa khÈu ®-êng kh«ng, ®-êng biÓn, ®-êng bé, ë ®©u còng cã bu«n<br /> lËu. §èi t-îng tham gia bu«n lËu ngµy cµng ®a d¹ng víi c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau trong x·<br /> héi, tõ bän bu«n lËu chuyªn nghiÖp ®Õn c¶ nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn tha ho¸, biÕn chÊt trong<br /> bé m¸y c¬ quan nhµ n-íc, trong lùc l-îng vò trang, trong c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµ c¶<br /> ng-êi n-íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam c«ng t¸c, th¨m th©n hay du lÞch... Ph-¬ng thøc, thñ ®o¹n ngµy<br /> cµng tinh vi, x¶o quyÖt. §Ó cã ®-îc lîi nhuËn bän téi ph¹m bu«n lËu kh«ng bá qua mét<br /> ph-¬ng thøc, thñ ®o¹n nµo, tõ nh÷ng ho¹t ®éng lÐn lót bÝ mËt ®Õn c«ng khai tr¾ng trîn, tõ lîi<br /> dông nh÷ng thiÕu sãt trong qu¶n lý biªn giíi cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc, lîi dông c¸c kÏ hë<br /> trong chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ®Õn dïng tiÒn, lîi Ých vËt chÊt mãc nèi víi nh÷ng c¸n bé,<br /> <br /> ®¶ng viªn tha ho¸, biÕn chÊt trong c¸c c¬ quan nhµ n-íc ®Ó bu«n lËu. §ång thêi, ®Ó chèng l¹i<br /> c¸c c¬ quan chøc n¨ng, téi ph¹m bu«n lËu cßn l«i kÐo sö dông d©n th-êng, ®èi t-îng chÝnh<br /> s¸ch vËn chuyÓn hµng thuª. Khi bÞ ph¸t hiÖn th× chÝnh nh÷ng ng-êi d©n nghÌo, ®èi t-îng<br /> chÝnh s¸ch lµm thuª nµy trë thµnh lùc l-îng g©y søc Ðp chèng l¹i c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó<br /> tÈu t¸n hµng ho¸ bu«n lËu.<br /> Bu«n lËu nãi chung vµ téi ph¹m bu«n lËu nãi riªng ®ang tõng ngµy, tõng giê ph¸ ho¹i<br /> kinh tÕ n-íc ta, g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh nh- lµm ®×nh trÖ, ph¸<br /> s¶n c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh trong n-íc; lµm nghÌo ®i c¸c nguån lîi tù nhiªn... Bªn<br /> c¹nh ®ã, bu«n lËu cßn lµm gi¶m uy tÝn, hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ n-íc; gãp phÇn gia t¨ng<br /> nhiÒu tiªu cùc trong x· héi vµ téi ph¹m kh¸c, nh- tham nhòng; vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸,<br /> tiÒn tÖ qua biªn giíi; ®-a hèi lé, nhËn hèi lé; s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶... Do vËy, bu«n lËu<br /> lµ mét thø "quèc n¹n" g©y nhiÒu t¸c ®éng xÊu ®Õn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ vµ an ninh trËt tù<br /> vµ lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc, nguy c¬ c¶n trë qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n-íc.<br /> Nh÷ng n¨m võa qua, c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ®· ®-îc §¶ng vµ<br /> Nhµ n-íc ta tËp trung thùc hiÖn, nh-ng hiÖu qu¶ ®¹t ®-îc ch-a cao. C¸c c¬ quan chøc<br /> n¨ng chèng bu«n lËu ë n-íc ta ®· ph¸t hiÖn hµng chôc ngµn vô bu«n lËu víi gi¸ trÞ hµng<br /> ho¸ ph¹m ph¸p lªn ®Õn hµng tr¨m tû ®ång, trong ®ã cã nh÷ng ®-êng d©y lín nh- vô Mai<br /> V¨n Huy (§ång Th¸p), T©n Tr-êng Sanh (TP. Hå ChÝ Minh), vô Hang D¬i (L¹ng S¬n), vô<br /> Tr¶ng Bµng (T©y Ninh)... Tuy nhiªn, sè vô bu«n lËu bÞ ph¸t hiÖn vµ xö lý trong thêi gian<br /> qua míi chØ b»ng kho¶ng 10% sè vô bu«n lËu x¶y ra.<br /> Tr-íc t×nh h×nh bu«n lËu cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p nªu trªn, viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn<br /> ph¸p ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nµy vÉn ph¶i tiÕp tôc ®Ó cã thÓ tõng b-íc ng¨n chÆn,<br /> h¹n chÕ, ®Èy lïi lo¹i téi ph¹m nµy trong x· héi, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh nÒn kinh tÕ ®Êt<br /> n­íc. Víi c¸c lý do nªu trªn, t¸c gi° viÕt luËn v¨n cao häc luËt ®Ò t¯i “§Êu tranh phßng,<br /> chèng téi ph¹m bu«n lËu ë n-íc ta - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” nh»m ®¸p øng ®­îc tÝnh cÊp<br /> thiÕt thùc tÕ ®ßi hái hiÖn nay vµ mong muèn gãp phÇn m×nh vµo cuéc ®Êu tranh phßng<br /> chèng téi ph¹m nãi chung vµ téi ph¹m bu«n lËu nãi riªng trªn ®Êt n-íc ta.<br /> 2. T×nh h×nh nghiªn cøu<br /> Nh- trªn ®· ph©n tÝch, bu«n lËu vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò<br /> nãng báng cÇn cã sù quan t©m, ®¸ng gi¸ ®óng møc. V× vËy, vÊn ®Ò nµy ®· ®-îc ®Ò cËp trong<br /> mét sè c«ng tr×nh khoa häc, bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c b¸o vµ t¹p chÝ, cô thÓ: s¸ch tham kh¶o<br /> <br /> 2<br /> <br /> "Chèng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i" cña t¸c gi¶ Lª Thanh B×nh, NXB ChÝnh trÞ quèc gia<br /> 1998; "Bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu - NhËn diÖn vµ gi¶i ph¸p" cña t¸c gi¶ Lª V¨n Tíi, NXB<br /> ChÝnh trÞ quèc gia 2000; §Ò tµi khoa häc cÊp bé "§Êu tranh chèng bu«n lËu trªn tuyÕn biªn<br /> giíi ViÖt Nam - Trung Quèc" cña ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l-îc vµ Khoa häc C«ng an, n¨m<br /> 2000. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã mét vµi luËn v¨n th¹c sÜ, luËn v¨n cö nh©n nh-: "§Êu tranh phßng<br /> chèng téi bu«n lËu vµ vËn chuyÓn hµng ho¸, tiÒn tÖ tr¸i phÐp qua biªn giíi" cña ThS. NguyÔn<br /> V¨n Giµu; "C«ng t¸c phßng ngõa vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu trªn tuyÕn biÓn miÒn Trung cña<br /> Bé ®éi biªn phßng" cña ThS. NguyÔn Thµnh Luü 1996. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy ®· ®Ò<br /> cËp mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ mÆt lý luËn cña bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu còng nh- ®Ò cËp ®Õn<br /> c«ng t¸c ®Êu tranh phßng chèng bu«n lËu cña nh÷ng c¬ quan, lùc l-îng chøc n¨ng.<br /> Tuy nhiªn, nh- trªn ®· tr×nh bµy, mÆc dï cã c¸c c«ng tr×nh ®· ®-îc c«ng bè, nh-ng viÖc<br /> nghiªn cøu vÒ ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nµy vÉn ph¶i tiÕp tôc ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c<br /> nhau. MÆt kh¸c còng ph¶i thÊy r»ng, c¸c c«ng tr×nh ®ã ch-a ®Æt kinh tÕ ViÖt Nam trong bèi c¶nh<br /> héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc nªn c¸c dù b¸o ®-a ra ch-a thùc sù s¸t hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ<br /> hiÖn nay, c¸c gi¶i ph¸p ®-a ra míi chØ dõng l¹i ë khÝa c¹nh ®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ téi<br /> ph¹m bu«n lËu mµ ch-a t×m ra gi¶i ph¸p phßng ngõa thÝch hîp ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy. V×<br /> vËy, tiÕp tôc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m bu«n lËu<br /> trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ cÇn thiÕt trong ®iÒu kiÖn n-íc ta tõng b-íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ<br /> khu vùc vµ thÕ giíi.<br /> 3. Môc ®Ých nghiªn cøu<br /> LuËn v¨n ®i tõ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn ®Õn thùc tr¹ng téi ph¹m bu«n lËu vµ thùc tiÔn c«ng<br /> t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ®Ó ®-a ra nh÷ng dù b¸o vÒ t×nh h×nh téi ph¹m<br /> bu«n lËu trong nh÷ng n¨m tíi. Trªn c¬ së ®ã x©y dùng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng cã hiÖu<br /> qu¶ ®èi víi téi ph¹m bu«n lËu, gãp phÇn vµo viÖc ®Èy lïi téi ph¹m, x©y dùng nÒn an ninh chÝnh<br /> trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc.<br /> 4. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu<br /> * §èi t-îng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy lµ lµm râ h¬n nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ bu«n<br /> lËu, téi ph¹m bu«n lËu vµ c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu; thùc tr¹ng<br /> t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n-íc ta trong thêi gian 5 n¨m (tõ n¨m 1998 ®Õn 2002) vµ c¸c<br /> ®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu, trªn c¬ së ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn<br /> cña t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu; dù b¸o t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n-íc ta trong nh÷ng<br /> <br /> 3<br /> <br /> n¨m tíi vµ tõ ®ã ®Ò ra mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m ®Êu tranh phßng, chèng cã hiÖu qu¶<br /> ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy.<br /> * Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ: thùc tiÔn ho¹t ®éng ®Êu tranh phßng, chèng téi<br /> ph¹m bu«n lËu trong ph¹m vi toµn quèc ë ViÖt Nam, tõ 1998 ®Õn 2002.<br /> 5. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> LuËn v¨n sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ: lÞch sö, thèng kª, ph©n tÝch tæng<br /> hîp, so s¸nh ®èi chiÕu, trao ®æi chuyªn gia... ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu vµ luËn<br /> chøng c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy.<br /> 6. §iÓm míi cña luËn v¨n<br /> - Tæng kÕt nh÷ng ph-¬ng thøc thñ ®o¹n míi næi lªn cña téi ph¹m bu«n lËu, ®ång thêi<br /> nghiªn cøu lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu vµ nguyªn nh©n, ®iÒu<br /> kiÖn téi ph¹m bu«n lËu mét c¸ch hÖ thèng trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn biªn giíi.<br /> - Dù b¸o t×nh h×nh bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu ë n-íc ta trong bèi c¶nh héi nhËp<br /> kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®Ó ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng thÝch hîp.<br /> 7. C¬ cÊu cña luËn v¨n<br /> Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o, LuËn v¨n cã kÕt cÊu chÝnh gåm 3<br /> ch-¬ng, 6 tiÕt:<br /> Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu vµ ®Êu tranh phßng,<br /> chèng téi ph¹m bu«n lËu<br /> Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n-íc ta trong 5 n¨m (tõ 1998 2002)<br /> Ch-¬ng 3: N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ë<br /> n-íc ta<br /> <br /> Ch-¬ng 1<br /> mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ Bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu<br /> vµ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu<br /> (Tõ trang 5 ®Õn trang 27)<br /> 1.1. NhËn thøc chung vÒ bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu<br /> 1.1.1. Kh¸i niÖm bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Ho¹t ®éng trao ®æi, bu«n b¸n hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ khi nÒn kinh tÕ - x· héi ®· ph¸t<br /> triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn réng mang tÝnh toµn cÇu. Tuy nhiªn,<br /> cïng víi sù ph¸t triÓn cña th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ hµng rµo thuÕ quan th× ho¹t ®éng bu«n lËu,<br /> gian lËn th-¬ng m¹i còng ph¸t triÓn lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña c¸c quèc gia tham gia th-¬ng<br /> m¹i quèc tÕ.<br /> - Kh¸i niÖm vÒ bu«n lËu cho ®Õn nay vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò g©y nhiÒu tranh c·i. Trªn<br /> c¬ së nh÷ng nghiªn cøu vÒ kh¸i niÖm vÒ bu«n lËu trªn ThÕ giíi vµ ë n-íc ta; cïng víi nh÷ng<br /> quy ®Þnh vÒ téi ph¹m bu«n lËu t¹i §iÒu 153 Bé luËt H×nh sù n¨m 1999, t¸c gi¶ ®· rót ra kh¸i<br /> niÖm vÒ téi ph¹m bu«n lËu nh- sau:<br /> "Téi ph¹m bu«n lËu lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ®-îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 153, Bé luËt<br /> H×nh sù, do ng-êi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù thùc hiÖn, do cè ý b»ng c¸ch bu«n b¸n tr¸i<br /> phÐp qua biªn giíi nh÷ng lo¹i hµng ho¸, ngo¹i tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý, nh÷ng vËt phÈm thuéc di<br /> tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, hµng cÊm."<br /> 1.1.2. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh bu«n lËu ë ViÖt Nam<br /> - C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Òu cho thÊy ë ViÖt Nam, bu«n lËu xuÊt hiÖn tõ rÊt sím vµ<br /> ®-îc xem lµ mét hiÖn t-îng tiªu cùc cña kinh tÕ - x· héi. Ngay tõ khi ®Êt n-íc b-íc vµo kû<br /> nguyªn ®éc lËp, tù chñ vµ ®Æc biÖt lµ tõ triÒu ®¹i nhµ Lý (ThÕ kû X) ®Õn c¸c triÒu ®¹i phong<br /> kiÕn ViÖt Nam tiÕp sau (TrÇn, Lª, NguyÔn) ®· rÊt chó ý ®Õn vÊn ®Ò chèng bu«n b¸n gian lËn<br /> qua biªn giíi. Thêi kú nµy, c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ viÖc<br /> kiÓm so¸t hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu vµ xö lý nh÷ng hµnh vi bu«n b¸n gian lËn.<br /> - Trong lÞch sö hiÖn ®¹i cña ViÖt Nam, ngay sau khi giµnh ®-îc chÝnh quyÒn, ChÝnh phñ<br /> ®· nhËn thøc râ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña tÖ bu«n lËu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc vµ ®· ban hµnh<br /> nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu nh- S¾c lÖnh sè 50/SL ngµy 910-1945, S¾c lÖnh 160/SL ngµy 21-8-1946... N¨m 1982, nh»m ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý<br /> râ rµng vµ cã hiÖu lùc cao h¬n ®Ó ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu, ngµy 30-6-1982,<br /> Héi ®ång Nhµ n-íc ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh chèng ®Çu c¬, bu«n lËu.<br /> Vµ ®Æc biÖt, Bé luËt H×nh sù ViÖt Nam ®-îc ban hµnh n¨m 1985 ®· ®¸nh dÊu mét b-íc<br /> tiÕn quan träng trong ho¹t ®éng lËp ph¸p cña n-íc ta, theo ®ã téi bu«n lËu ®-îc quy ®Þnh t¹i §iÒu<br /> 97 - Ch-¬ng c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia. §©y lµ c¬ së ph¸p lý vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho<br /> c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu.<br /> <br /> 5<br /> <br />