Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Giám đốc thẩm – một số vấn đề lý luận và thực tiễn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> QUẢN THỊ NGỌC THẢO<br /> <br /> GIÁM ĐỐC THẨM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ<br /> LUẬN VÀ THỰC TIỄN<br /> CHUYÊN NGÀNH: LUẬT HÌNH SỰ<br /> MÃ SỐ:<br /> <br /> 60 38 40<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC<br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ<br /> <br /> HÀ NỘI - NĂM 2007<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Trong quá trình khởi xướng và chỉ đạo công cuộc đổi mới Đảng ta đã<br /> có nhiều Nghị quyết về cải cách bộ máy Nhà nước, cải cách hệ thống pháp<br /> luật như: Nghị quyết TW8, Nghị quyết TW3, Nghị quyết TW7, Nghị quyết<br /> 08- NQ/TW ngày 2/1/2002 về “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp<br /> trong thời gian tới”; Nghị quyết số 48- NQ/TW ngày 24/5/2005 về “Chiến<br /> lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010,<br /> định hướng đến năm 2020” và Nghị quyết số 49- NQ/TW ngày 02 tháng 6<br /> năm 2005 về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”. Các Nghị quyết<br /> này đặt cơ sở cho việc từng bước đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ<br /> quan thực hiện chức năng tư pháp, giúp cho công tác xây dựng và hoàn thiện<br /> hệ thống pháp luật có những tiến bộ quan trọng. Quy trình ban hành các văn<br /> bản quy phạm pháp luật được đổi mới. Nhiều bộ luật, luật, pháp lệnh được<br /> ban hành đã tạo khuôn khổ pháp lý ngày càng hoàn chỉnh hơn để Nhà nước<br /> quản lý bằng pháp luật trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, an ninh, quốc<br /> phòng…Nguyên tắc pháp quyền XHCN từng bước được đề cao và phát huy<br /> trên thực tế. Công tác phổ biến và giáo dục pháp luật được tăng cường đáng<br /> kể. Những tiến bộ đó góp phần thể chế hoá đường lối của Đảng, nâng cao<br /> hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành của Nhà nước, đẩy mạnh phát triển kinh<br /> tế, giữ vững ổn định chính trị – xã hội của đất nước. Tuy nhiên nhìn chung hệ<br /> thống pháp luật nước ta vẫn chưa đồng bộ, chậm đi vào cuộc sống. Cơ chế<br /> xây dựng và sửa đổi pháp luật còn nhiều bất hợp lý. Tiến độ xây dựng luật và<br /> pháp lệnh còn chậm, chất lượng các văn bản pháp luật chưa cao, thiết chế bảo<br /> <br /> 2<br /> <br /> đảm thi hành pháp luật còn thiếu và yếu so với yêu cầu xây dựng nhà nước<br /> pháp quyền xã hội chủ nghĩa, yêu cầu của việc chủ động hội nhập với nền<br /> kinh tế khu vực và quốc tế. Công tác tư pháp chưa ngang tầm với yều cầu và<br /> đòi hỏi của nhân dân, còn nhiều trường hợp bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô<br /> tội, vi phạm các quyền tự do dân chủ của nhân dân, làm giảm lòng tin đối với<br /> Đảng, Nhà nước và các cơ quan tư pháp. Để khắc phục tình trạng đó trong<br /> BLTTHS năm 2003 tại chương XXX vẫn tiếp tục quy định thủ tục giám đốc<br /> thẩm nhằm xét lại bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng phát<br /> hiện có vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án. Tuy nhiên, do các<br /> quy định về giám đốc thẩm trong BLTTHS năm 2003 và các văn bản hướng<br /> dẫn áp dụng còn nhiều điểm chưa rõ ràng và đầy đủ dẫn đến việc áp dụng các<br /> quy định giám đốc thẩm trong thực tiễn còn chưa đúng và chưa chính xác.<br /> Thực trạng này, phản ánh hiệu quả hoạt động giám đốc thẩm còn hạn chế<br /> chưa đáp ứng được yêu cầu xử lý tội phạm, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp<br /> của công dân.<br /> Mặt khác, trong khoa học pháp lý tố tụng hình sự đang còn nhiều vấn<br /> đề liên quan thực tiễn. Đây không phải là lần đầu tiên nguyên tắc chế định<br /> giám đốc thẩm được đem ra mổ xẻ, nghiên cứu nhưng có lẽ là lần đầu tiên<br /> chế định này được nghiên cứu một cách đồng bộ, toàn diện, đặc biệt trong<br /> giai đoạn cải cách tư pháp ở nước ta hiện nay. Đã có nhiều công trình, sách,<br /> tạp chí bàn về giám đốc thẩm như: Trong sách tham khảo của Đinh Văn Quế<br /> (1999), Thủ tục giám đốc thẩm trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, Đinh Văn<br /> Quế (1997), Giám đốc thẩm, tái thẩm về hình sự- những vấn đề lý luận và<br /> thực tiễn; Phạm Thanh Bình (1997), "Một số vấn đề xung quanh các quyết<br /> định giám đốc thẩm", Tạp chí Nhà nước và pháp luật; Nguyễn Văn Hiện<br /> (1997), "Vấn đề thực tiễn, lý luận và yêu cầu hoàn thiện thẩm quyền xét xử<br /> <br /> 3<br /> <br /> giám đốc thẩm các vụ án hình sự của Tòa án các cấp", Tạp chí Tòa án nhân<br /> dân; Nguyễn Đức Mai (1994), "Thẩm quyền của Tòa án cấp giám đốc thẩm",<br /> Tạp chí Tòa án nhân dân; Đinh Văn Quế (2004), "Những quy định mới của<br /> Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 về thủ tục giám đốc thẩm và tái thẩm một<br /> số vấn đề về giám đốc thẩm hình sự; những quy định mới của Bộ luật tố tụng<br /> hình sự năm 2003 về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm; thủ tục giám đốc thẩm<br /> trong luật tố tụng hình sự Việt Nam ...Nhưng có lẽ chưa ai nghiên cứu sâu,<br /> toàn diện và đặt giám đốc thẩm trong định hướng chiến lược cải cách tư pháp<br /> đến năm 2020 của Nghị quyết 49 Bộ chính trị.<br /> Vì vậy, từ những lý do nêu trên chúng tôi chọn: “ Giám đốc thẩm –<br /> một số vấn đề lý luận và thực tiễn” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình<br /> 2. Mục đích của đề tài.<br /> 2.1. Về mặt lý luận.<br /> Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến chế định Giám đốc<br /> thẩm trong tố tụng hình sự.<br /> Góp phần hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự nước ta trong bối cảnh<br /> cải cách tư pháp trên tinh thần của Nghị quyết số 48/NQ-TW ngày 24/5/2005<br /> và Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị nhằm xây<br /> dựng tại Việt Nam hệ tố tụng hoàn chỉnh, tiến bộ và vì con người.<br /> Là tài liệu tham khảo cho việc học tập, nghiên cứu.<br /> 2.2. Về mặt thực tiễn.<br /> Thứ nhất, trong quá trình cải cách tư pháp, việc nghiên cứu chế định<br /> giám đốc thẩm giúp chúng ta nhìn nhận lại thực tiễn xét xử tại Việt Nam<br /> trong thời gian qua và xác định một bước đi đúng đắn cho nền tư pháp Việt<br /> <br /> 4<br /> <br /> Nam với mong muốn đưa Toà án thực sự trở thành cơ quan độc lập, là linh<br /> hồn của Nhà nước pháp quyền.<br /> Thứ hai, nghiên cứu để tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt<br /> động xét xử nói chung và giám đốc thẩm nói riêng từ đó đưa ra các giải pháp<br /> khắc phục hạn chế, nâng cao chất lượng giám đốc thẩm.<br /> 3. Phạm vi nghiên cứu.<br /> Trong khuôn khổ của luận văn này, tác giả tập trung nghiên cứu các<br /> vấn đề sau:<br /> Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về giám đốc thẩm như: đặc điểm,<br /> khái niệm, ý nghĩa của giám đốc thẩm trong quá trình giải quyết vụ án hình<br /> sự.<br /> Những quy định của pháp luật thực định thể hiện nội dung của chế<br /> định giám đốc thẩm cũng như nghiên cứu thực tiễn áp dụng chế định này<br /> trong hoạt động giám đốc thẩm ở Việt Nam trên cơ sở đó có đối chiếu với<br /> pháp luật tố tụng hình sự của một số nước trên thế giới.<br /> Nguyên nhân của thực trạng giám đốc thẩm ở Việt Nam những năm<br /> qua và đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động giám đốc thẩm<br /> trước yêu cầu của cải cách tư pháp.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu.<br /> Ngoài phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu chung là chủ<br /> nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng cộng<br /> sản Việt Nam về Nhà nước và pháp luật thì công trình nghiên cứu về pháp<br /> luật tố tụng hình sự còn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh,<br /> lịch sử…<br /> <br /> 5<br /> <br />