Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam trong xu thế hội nhập

®¹i häc quèc gia hµ néi<br /> khoa luËt<br /> <br /> nguyÔn cao hiÕn<br /> <br /> mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kÕt h«n<br /> gi÷a c«ng d©n viÖt nam víi ng-êi n-íc ngoµi<br /> theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt viÖt nam trong xu<br /> thÕ héi nhËp<br /> <br /> luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc<br /> <br /> Hµ néi - 2011<br /> 1<br /> <br /> ®¹i häc quèc gia hµ néi<br /> khoa luËt<br /> <br /> nguyÔn cao hiÕn<br /> <br /> mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kÕt h«n<br /> gi÷a c«ng d©n viÖt nam víi ng-êi n-íc ngoµi<br /> theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt viÖt nam<br /> trong xu thÕ héi nhËp<br /> Chuyên ngành : Luật dân sự<br /> Mã số<br /> <br /> : 60 38 30<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Phương Lan<br /> <br /> Hµ néi - 2011<br /> <br /> MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN<br /> 3<br /> <br /> Trang<br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Mục lục<br /> Danh mục các bảng<br /> Danh mục các biểu đồ<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KẾT HÔN GIỮA CÔNG DÂN VIỆT NAM VỚI NGƯỜI<br /> <br /> 1<br /> 10<br /> <br /> NƯỚC NGOÀI<br /> <br /> 1.1.<br /> 1.1.1.<br /> 1.1.1.1.<br /> 1.1.1.2.<br /> 1.1.2.<br /> 1.1.2.1.<br /> 1.1.2.2.<br /> 1.2.<br /> 1.2.1.<br /> 1.2.2.<br /> 1.3.<br /> 1.4.<br /> <br /> Khái niệm kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Kết hôn có yếu tố nước ngoài<br /> Khái niệm kết hôn<br /> Kết hôn có yếu tố nước ngoài<br /> Kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Người nước ngoài<br /> Kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Đặc điểm của quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Đặc điểm chung<br /> Những đặc điểm đặc thù của quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài tại cơ<br /> quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam<br /> Nguyên tắc giải quyết quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Ý nghĩa của việc pháp luật ghi nhận quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài<br /> Chương 2: KẾT HÔN GIỮA CÔNG DÂN VIỆT NAM VỚI NGƯỜI NƯỚC NGOÀI THEO QUY<br /> <br /> 10<br /> 10<br /> 10<br /> 13<br /> 14<br /> 14<br /> 16<br /> 17<br /> 17<br /> 19<br /> 22<br /> 27<br /> 31<br /> <br /> ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH<br /> <br /> 2.1.<br /> 2.1.1.<br /> 2.1.2.<br /> 2.1.3.<br /> 2.1.3.1.<br /> 2.1.3.2.<br /> 2.1.3.3.<br /> 2.1.3.4.<br /> 2.1.3.5.<br /> 2.1.4.<br /> 2.2.<br /> 2.2.1.<br /> 2.2.2.<br /> 2.2.3.<br /> 2.3.<br /> 2.3.2.<br /> 2.3.3.<br /> 2.3.4.<br /> <br /> Các điều kiện để việc kết hôn hợp pháp<br /> Điều kiện về tuổi kết hôn<br /> Điều kiện về sự tự nguyện của hai bên nam và nữ khi kết hôn<br /> Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn<br /> Cấm người đang có vợ hoặc có chồng kết hôn với người khác<br /> Cấm người mất năng lực hành vi dân sự kết hôn<br /> Cấm kết hôn giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi<br /> ba đời<br /> Cấm kết hôn giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, bố<br /> chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của<br /> chồng<br /> Cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính<br /> Điều kiện về nghi thức kết hôn<br /> Thẩm quyền giải quyết việc đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Việc đăng ký kết hôn được tiến hành trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền tại Việt Nam<br /> Việc đăng ký kết hôn được tiến hành tại khu vực biên giới<br /> Việc đăng ký kết hôn được tiến hành tại Cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài<br /> Trình tự, thủ tục đăng ký kết giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Về thủ tục nộp và nhận hồ sơ kết hôn<br /> Về trình tự giải quyết hồ sơ đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Về tổ chức lễ đăng ký kết hôn<br /> Chương 3: THỰC TRẠNG KẾT HÔN GIỮA CÔNG DÂN VIỆT NAM VỚI NGƯỜI NƯỚC NGOÀI<br /> <br /> 32<br /> 35<br /> 37<br /> 40<br /> 41<br /> 44<br /> 46<br /> 48<br /> 49<br /> 51<br /> 55<br /> 55<br /> 57<br /> 59<br /> 61<br /> 64<br /> 65<br /> 68<br /> 71<br /> <br /> TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO<br /> HIỆU QUẢ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ VẤN ĐỀ NÀY<br /> <br /> 3.1.<br /> 3.1.1.<br /> 3.1.2.<br /> 3.1.2.1.<br /> 3.1.2.2.<br /> 3.1.3.<br /> 3.2.<br /> 3.2.1.<br /> 3.2.2.<br /> <br /> Thực trạng kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài những năm gần đây<br /> Một số nét về tình hình kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài trong những năm<br /> gần đây<br /> Thực trạng pháp luật điều chỉnh và hoạt động của các cơ quan liên quan đảm bảo thực thi việc kết<br /> hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Thực trạng về pháp luật điều chỉnh<br /> Thực trạng hoạt động của các cơ quan liên quan bảo đảm thực thi việc kết hôn giữa công dân Việt<br /> Nam với người nước ngoài<br /> Một số vướng mắc liên quan đến việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật điều chỉnh quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam<br /> với người nước ngoài<br /> Hoàn thiện cơ sở pháp lý về kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> Đảm bảo hoạt động có hiệu quả của các cơ quan có liên quan trong việc thi hành pháp luật về kết<br /> hôn có giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài<br /> KẾT LUẬN<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> PHỤ LỤC<br /> <br /> 5<br /> <br /> 71<br /> 71<br /> 89<br /> 89<br /> 92<br /> 95<br /> 102<br /> 103<br /> 110<br /> 115<br /> 118<br /> 122<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Trong những năm gần đây, chính sách mở rộng hội nhập quốc tế của Đảng và nhà nước ta đã làm cho đời<br /> sống của nhân dân được cải thiện đáng kể. Cùng với sự phát triển của quá trình giao lưu quốc tế, các quan hệ<br /> về hôn nhân và gia đình giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài cũng phát sinh ngày càng nhiều. Việc<br /> điều chỉnh quan hệ này trở thành một yêu cầu cấp bách, quan trọng nhằm làm ổn định và phát triển giao lưu<br /> dân sự quốc tế, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân các nước có liên quan.<br /> Để kịp thời điều chỉnh được các quan hệ hôn nhân và gia đình nói chung, quan hệ kết hôn giữa công dân<br /> Việt Nam với người nước ngoài nói riêng, nhà nước ta đã ban hành một số văn bản pháp luật có giá trị như:<br /> Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986; Pháp lệnh Hôn nhân và gia đình giữa công dân Việt Nam với người<br /> nước ngoài 2/12/1993; Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 và một số văn bản hướng dẫn thi hành các văn<br /> bản trên. Điều này đã tạo điều kiện cho các quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài có cơ sở pháp lý để phát<br /> triển đồng thời tăng cường sự quản lý của nhà nước trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài.<br /> Do vậy, trong thời gian qua số lượng công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài tăng nhanh về cả số<br /> lượng và ngày càng đa dạng về phạm vi chủ thể. Đây là minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng và<br /> nhà nước ta mở rộng quan hệ hợp tác giao lưu dân sự giữa Việt Nam với các nước khác trên thế giới.<br /> Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, bên cạnh những yếu tố tiến bộ, tích cực, trong quan hệ kết hôn giữa<br /> công dân Việt Nam với người nước ngoài đang nảy sinh các hệ lụy như hiện tượng lấy chồng (vợ) là người<br /> nước ngoài vì mục đích kinh tế, để "xuất ngoại", kết hôn không xuất phát từ tình yêu nam nữ, sự tự nguyện…<br /> Những hiện tượng này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thuần phong<br /> mỹ tục của người Việt Nam. Ngoài ra, còn phải kể đến một số trường hợp lợi dụng việc kết hôn với người<br /> nước ngoài nhằm buôn bán người, xâm phạm tình dục người phụ nữ. Hậu quả từ những tiêu cực trong việc<br /> phụ nữ Việt Nam kết hôn với người nước ngoài để lại cả trước mắt và lâu dài, ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều<br /> mặt kinh tế, văn hóa, an ninh xã hội, pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế… Có nhiều nguyên nhân cả<br /> khách quan lẫn chủ quan dẫn đến các hiện tượng trên nhưng sự hạn chế của pháp luật cùng với thiết chế thực<br /> thi chúng trong việc điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài đóng vai trò không<br /> nhỏ.<br /> Chủ trương của nhà nước ta về vấn đề cải cách tư pháp đã được thể hiện cụ thể trong Nghị quyết số 49<br /> NQ/TW ngày 02/6/2005 về "Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020", theo đó: "sớm hoàn thiện hệ thống<br /> pháp luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp phù hợp với mục tiêu chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống<br /> pháp luật…". Bên cạnh đó, công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đang được đẩy mạnh.<br /> Vì vậy, việc nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về kết hôn giữa<br /> công dân Việt Nam với người nước ngoài, từ đó rút ra được một số đề xuất thực tế nhằm hoàn thiện hơn nữa<br /> các quy định của pháp luật về vấn đề này là hết sức quan trọng, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Nhận thức<br /> được điều đó, em đã mạnh dạn chọn vấn đề "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về kết hôn giữa công dân<br /> Việt Nam với người nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam trong xu thế hội nhập" làm đề tài<br /> cho luận văn thạc sĩ của mình.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu<br /> Kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài là vấn đề có tính thời sự cao. Do vậy, từ trước tới<br /> nay có không ít các công trình nghiên cứu về vấn đề này. Có thể chia các công trình nghiên cứu về kết hôn giữa<br /> công dân Việt Nam với người nước ngoài thành 3 nhóm lớn sau:<br /> - Nhóm luận văn, luận án: ở nhóm này có thể liệt kê đến một số công trình nghiên cứu tiêu biểu như: Vấn<br /> đề kết hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam (Luận văn thạc sĩ luật học của Vilayvong Senebouttarat, Trường<br /> Đại học Luật Hà Nội, 2008), Quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với công dân Lào theo quy định của<br /> pháp luật Việt Nam và Lào (Khóa luận tốt nghiệp của Vithanha Inthivixay, Trường Đại học Luật Hà Nội,<br /> 2010), Pháp luật về kết hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam - thực trạng và giải pháp, của Nguyễn Thị<br /> Hương, Luận văn thạc sĩ luật học, Khoa Luật- Đại học Quốc gia Hà Nội, 2006. Hay như Đỗ Thị Kiều Ngân,<br /> 7<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2009 với đề tài: "Thực trạng kết hôn có yếu tố nước ngoài<br /> và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật về vấn đề này ở Việt Nam hiện nay".<br /> Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã chỉ ra một số vấn đề cơ bản của pháp luật Việt Nam về quan hệ<br /> kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài. Tuy nhiên hầu hết các công trình trên đều được nghiên<br /> cứu dưới góc độ khác (chủ yếu là tư pháp quốc tế) hoặc với phạm vi rộng lớn nên chỉ mang tính khái quát<br /> hoặc nghiên cứu dưới góc độ tư pháp quốc tế, lý giải về hiện tượng xung đột pháp luật trong khi giải quyết<br /> quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài.<br /> - Nhóm sách giáo trình, sách bình luận chuyên sâu: trong nhóm này, đầu tiên phải kể đến cuốn sách Quan<br /> hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập quốc tế của Nông Quốc Bình<br /> và Nguyễn Hồng Bắc, Nxb Tư pháp, năm 2006. Ngoài ra còn có một số giáo trình và bình luận khoa học Luật<br /> Hôn nhân và gia đình. Hầu hết các công trình này mới chỉ dừng lại ở việc phân tích, bình luận các quy định<br /> của pháp luật hôn nhân và gia đình về quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, chưa<br /> đề cập hoặc ít đề cập đến thực tiễn thi hành các quy định của pháp luật về vấn đề trên.<br /> - Nhóm các bài báo, tạp chí chuyên ngành luật: trong số này phải kể đến bài viết của Đỗ Văn Chỉnh đăng<br /> trên tạp chí Tòa án nhân dân, số 1 (1/2011) với nhan đề: "Kết hôn có yếu tố nước ngoài và thực tiễn áp dụng<br /> pháp luật"; "Một số vướng mắc liên quan đến việc đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài" của Ngô Văn Thìn,<br /> đăng trên tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 7/2009; "Thực trạng về việc phỏng vấn trong kết hôn với người<br /> nước ngoài hiện nay" của Nguyễn Văn Thắng, đăng trên tạp chí Dân chủ và pháp luật, số chuyên đề về đăng<br /> ký khai sinh và đăng ký kết hôn… Phần lớn các bài viết này đề cập tới một số vấn đề cụ thể của quan hệ kết<br /> hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, chưa đề cập được sâu sắc và toàn diện các vấn đề của việc<br /> công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài.<br /> Tóm lại, cho đến nay, chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách toàn diện, chuyên sâu,<br /> đầy đủ và có hệ thống về kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài. Các công trình nghiên cứu<br /> hoặc chủ yếu tập trung vào một mảng cụ thể của quan hệ này hoặc nghiên cứu dưới góc độ xung đột pháp luật<br /> và đi sâu vào việc luận giải hệ thống pháp luật nào giải quyết quan hệ đó. Do vậy, các công trình nghiên cứu<br /> trên so với đề tài của luận văn này là hoàn toàn không có sự trùng lắp về mặt nội dung.<br /> 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Mục đích nghiên cứu của luận văn là qua quá trình nghiên cứu các quy định của pháp luật hôn nhân và<br /> gia đình về việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài và thực trạng của vấn đề này trong<br /> những năm gần đây, Luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và một số giải pháp khác<br /> nhằm nâng cao hơn nữa hoạt động của các thiết chế trong việc thi hành pháp luật về kết hôn giữa công dân<br /> Việt Nam với người nước ngoài. Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, Luận văn cần phải giải quyết được<br /> những nhiệm vụ cụ thể sau:<br /> - Làm rõ một số vấn đề lý luận về việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài như khái<br /> niệm, đặc điểm, nguyên tắc giải quyết quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài và ý<br /> nghĩa việc pháp luật ghi nhận quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài;<br /> - Phân tích thực trạng quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài trong những năm<br /> gần đây;<br /> - Đánh giá thực trạng của pháp luật về kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; đưa ra một<br /> số vướng mắc liên quan, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa các quy định về kết hôn có<br /> yếu tố nước ngoài trong pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam.<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn<br /> Đối tượng nghiên cứu của luận văn là một số vấn đề lý luận về quan hệ kết hôn giữa công dân Việt Nam<br /> với người nước ngoài, các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000; pháp luật hôn nhân và gia đình<br /> của Việt Nam cũng như một số nước trên thế giới về vấn đề này; tình hình kết hôn giữa công dân Việt Nam<br /> với người nước ngoài trong những năm gần đây và thực trạng pháp luật điều chỉnh và các thiết chế đảm bảo<br /> thực thi việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài.<br /> 9<br /> <br />