Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về thanh niên từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước về thanh niên từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên cũng như thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh, luận án đề xuất các giải pháp nhằm phát huy kết quả và khắc phục hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên ở Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về thanh niên từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN LÊ TRỌNG TÂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngành: Luật hiến pháp và luật hành chính Mã số: 9 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Hà Nội, 2023
Công trình được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Ngọc Vượng TS. Phan Thanh Hà Phản biện 1: PGS. TS, Vũ Công Giao Phản biện 2: GS.TS. Thái Vĩnh Thắng Phản biện 3: PGS.TS. Trương Hồ Hải Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Viện Hàn Lâm Khoa học Xã hội Việt Nam – Học viện Khoa học Xã hội, vào hồi ….. giờ ….. ngày …. Tháng….. năm 2023. Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện Học viện Khoa học Xã hội
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đối với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, thanh niên luôn là lực lượng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Do vậy, các quốc gia luôn dành sự quan tâm, nguồn lực để phát triển, bảo vệ thanh niên thông qua những chính sách, pháp luật dành cho thanh niên. Ở Việt Nam, ngay khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, trong “Thư gửi các bạn thanh niên” ngày 17 tháng 8 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh là một phần do thanh niên, thanh niên là chủ tương lai của đất nước”. Kế thừa tư tưởng của Người, trong từng giai đoạn lịch sử của đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đặt niềm tin và tạo điều kiện để thanh niên có cơ hội phát triển, xứng đáng với sứ mệnh lịch sử vẻ vang của mình. Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng tiếp tục đánh giá cao vị trí, vai trò của thanh niên, đề ra những nhiệm vụ lãnh đạo công tác thanh niên: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hoà cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [22, tr.168]. Thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách, pháp luật để quản lý và phát triển thanh niên. Luật Thanh niên cùng với các văn bản quy phạm pháp luật khác về thanh niên được ban hành và đi vào thực tiễn đã giúp cho công tác quản lý nhà nước về thanh niên có những chuyển biến tích cực, các quyền và nghĩa vụ của thanh niên được bảo đảm; vai trò, trách nhiệm của thanh niên 1
trong việc tham gia phát triển kinh tế - xã hội ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, sự phát triển của thanh niên Việt Nam phải đối mặt với không ít những khó khăn, thách thức. Thanh niên đang có những thay đổi về cơ cấu xã hội, địa vị kinh tế, tư tưởng chính trị, tâm lý, lối sống… Mặt trái của nền kinh tế thị trường cùng với sự chuyển dịch cơ cấu lao động gây khó khăn cho công tác quản lý, tập hợp và đoàn kết thanh niên ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, nhất là những vùng đặc biệt khó khăn; tình trạng vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội trong thanh niên đang có chiều hướng gia tăng, nhiều thế lực xấu kích động, lôi kéo, chuyển hóa thanh niên. Vì vậy, Nhà nước cần có những chính sách, giải pháp, đặc biệt là nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên để phát huy, phát triển và tạo điều kiện cho thế thệ trẻ kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học – kỹ thuật lớn nhất khu vực phía Nam, trong những năm qua, lực lượng lao động trong độ tuổi thanh niên chiếm phần lớn trong cơ cấu ngành nghề của lực lượng lao động xã hội, cơ cấu này hiện đã bắt đầu chuyển dịch tích cực theo hướng giảm dần số lượng lao động trong khu vực nông nghiệp, tăng dần lao động trong khu vực công nghiệp và dịch vụ, góp phần to lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Nhận thức và hành động của thanh niên có sự chuyển biến tích cực, ý thức công dân, lý tưởng cách mạng được nâng cao; phần lớn thanh niên ngại khó khăn, gian khổ, xung kích, tình nguyện vì cộng đồng; có trách nhiệm với gia đình và xã hội; trình độ học vấn, nghề nghiệp, hiểu biết pháp luật từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, trước những biến động của tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội, thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng bộc lộ những tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển thanh niên trong giai đoạn mới. Trong khi đó, quản lý nhà 2
nước về thanh niên chưa thực sự phát huy hiệu quả; các cấp chính quyền địa phương chưa ý thức đầy đủ về vai trò, trách nhiệm của mình đối với thanh niên; chính sách, pháp luật về thanh niên, quản lý nhà nước về thanh niên còn thiếu đồng bộ… Điều này đặt ra yêu cầu phải có nghiên cứu tổng thể về quản lý nhà nước về thanh niên để có những phân tích, đánh giá làm cơ sở cho sự hoàn thiện chính sách, pháp luật về thanh niên, tạo cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên. Từ những lí do trên, tôi chọn đề tài Quản lý nhà nước về thanh niên từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh làm đề tài luận án tiến sĩ ngành Luật hiến pháp và luật hành chính. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên cũng như thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh, luận án đề xuất các giải pháp nhằm phát huy kết quả và khắc phục hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên ở Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận án giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau: - Tổng hợp, đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, trong đó, làm rõ những vấn đề đã được nghiên cứu và những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu. - Luận giải những vấn đề lý luận của quản lý nhà nước về thanh niên như: khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung của quản lý nhà nước về thanh niên; những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thanh niên. - Phân tích, đánh giá thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh, những kết quả đạt được cũng như chỉ ra những 3
hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Dự báo tình hình thanh niên trong thời gian tới; đưa ra quan điểm và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên ở Việt Nam trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tiếp tục phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu các chính sách, pháp luật về thanh niên, chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước về thanh niên; thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên của các cơ quan nhà nước thông qua việc ban hành chính sách, pháp luật, chương trình, chiến lược liên quan đến thanh niên và thực tiễn thực hiện. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Quản lý nhà nước về thanh niên có thể được nghiên cứu từ nhiều góc độ với những mức độ khác nhau. Tuy nhiên, trong phạm vi một luận án, chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên; thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi về thời gian: Luận án chủ yếu tập trung nghiên cứu quản lý nhà nước về thanh niên trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt kể từ khi Luật Thanh niên năm 2005 được ban hành. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Đề tài luận án “Quản lý nhà nước về thanh niên từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh” sử dụng phương pháp tiếp cận liên ngành với sự kết hợp của nhiều ngành khoa học xã hội và tiếp cận lịch sử. Đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh 4
niên, nhà nước và pháp luật; các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh niên. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, luận án sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau. Tùy thuộc đối tượng nghiên cứu trong từng chương, mục mà luận án lựa chọn và sử dụng phương pháp nghiên cứu phù hợp trong các phương pháp sau: Phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, phương pháp hệ thống, phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp phân tích - dự báo. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, làm rõ khái niệm, đặc điểm và nội dung của quản lý nhà nước về thanh niên; phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thanh niên trong giai đoạn hiện nay Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó, làm sáng tỏ những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế, từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên Thứ ba, luận án đưa ra một hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên ở Việt Nam hiện nay trên cơ sở dự báo tình hình thanh niên dưới tác động của xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và có tính đến đặc trưng của thanh niên 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án 6.1. Về ý nghĩa khoa học Luận án đã nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về thanh niên. Kết quả nghiên cứu của luận án đóng góp vào việc làm rõ những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên. Luận án cũng góp phần luận giải những yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về thanh niên. 6.2. Về ý nghĩa thực tiễn 5
Những kết quả nghiên cứu và kiến nghị của luận án có ý nghĩa đối với việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên ở Việt Nam hiện nay. Luận án còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu, giảng dạy và cho các cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về thanh niên. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu Chương 2: Những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên Chương 3: Thực trạng quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh Chương 4: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên trong giai đoạn hiện nay Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. Tình hình nghiên cứu đề tài 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài Vấn đề về thanh niên, quyền của thanh niên, chính sách, pháp luật về thanh niên đã được các nước trên thế giới quan tâm nhưng việc dịch thuật và phổ biến các công trình viết về những nội dung này của các nước trên thế giới ở Việt Nam còn hạn chế nên các tư liệu mà tác giả được tiếp cận chủ yếu thông qua một số cuốn sách tiêu biểu, một số bài viết của các học giả và thông qua các công ước nhân quyền chung thiết lập các quyền đặc biệt quan trọng đối với thanh niên. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam, thanh niên, chính sách, pháp luật về thanh niên, quản lý nhà nước về công tác thanh niên, quản lý nhà nước về thanh niên là nội dung đã được đề cập đến trong các công trình nghiên cứu khoa học 6
và tổng kết thực tiễn. Những nội dung này được công bố trên các tạp chí khoa học, báo cáo khoa học, đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án, các cuốn sách được xuất bản hoặc đăng tải trên các trang thông tin điện tử… 1.2. Đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận án 1.2.1. Những ưu điểm, những kết quả nghiên cứu mà Luận án sẽ tiếp tục kế thừa, phát triển Thứ nhất, các công trình đã nghiên cứu khẳng định, thanh niên Việt Nam là lực lượng xã hội có tiềm năng to lớn, đã và đang giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển đất nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh phát triển mới của đất nước, một bộ phận thanh niên Việt Nam cũng bộc lộ những hạn chế, yếu kém như thiếu kiến thức, kỹ năng cần thiết cho yêu cầu phát triển, hội nhập; thiếu lý tưởng, dễ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật… Thứ hai, các công trình nghiên cứu đã khái quát những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chính sách, pháp luật về thanh niên. Các chính sách về thanh niên phần lớn đều sử dụng cách tiếp cận dựa trên quyền, theo đó thanh niên được xác định là người có quyền và nhà nước được xác định là bên có nghĩa vụ. Ở Việt Nam, các tác giả đã khẳng định sự ra đời của Luật Thanh niên là cơ sở pháp lý quan trọng để ban hành và thực hiện các chính sách, pháp luật đối với thanh niên, tạo tiền đề cho sự phát triển của thanh niên. Thứ ba, các công trình nghiên cứu đã nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến vai trò của công tác thanh niên và quản lý nhà nước về công tác thanh niên. mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế về thanh, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng thanh niên, bảo vệ thanh niên trước những tác động tiêu cực và tệ nạn xã hội; đề cao trách nhiệm của Nhà nước, gia đình và xã hội. Đồng thời, phân tích những ưu điểm và hạn chế trong quản lý nhà nước về công tác thanh niên. 7
Thứ tư, quản lý nhà nước về thanh niên đã được đề cập đến trong một số nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý nhà nước, đánh giá hoạt động quản lý nhà nước về thanh niên ở từng địa phương. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới; phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả ở nước ta hiện nay. Đồng thời, đưa ra phương hướng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên. 1.2.2. Về những vấn đề còn chưa được giải quyết thấu đáo hoặc cần phải tiếp tục nghiên cứu Về lý luận: khái niệm khái quát về thanh niên, quản lý nhà nước về thanh niên và đặc biệt nhìn nhận vai trò của quản lý nhà nước về thanh niên trong quản lý nhà nước; tập trung phân tích, luận giải để làm rõ những đặc điểm, nội dung cơ bản của quản lý nhà nước về thanh niên; nghiên cứu các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về thanh niên. Trên cơ sở xác định các yếu tố ảnh hưởng, luận án có căn cứ để đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên. Về thực trạng quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh: phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật về thanh niên cũng như thực tiễn thực hiện; đồng thời, phân tích làm rõ những thành tựu và hạn chế để làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh niên. Về giải pháp đưa ra quan điểm và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thanh niên ở Việt Nam hiện nay. 1.3. Cơ sở lý luận và hướng tiếp cận nghiên cứu của đề tài Để phục vụ cho việc thực hiện luận án, NCS đã sử dụng một số cơ sở lý thuyết và các câu hỏi để nghiên cứu như sau: - Lý thuyết về quản lý nhà nước. - Lý thuyết về tiếp cận dựa trên quyền con người. Ngoài ra, luận án còn được thực hiện trên phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin về bản chất, vai trò của thanh 8
niên; thái độ của các đảng mácxít với thanh niên và quan điểm về nhà nước và pháp luật. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên, đặc biệt là những dấu ấn của Người trong việc phát huy vai trò của thanh niên; các quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh niên, quản lý nhà nước về thanh niên. * Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra 1. Những vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về thanh niên gồm những nội dung gì? Nội dung của quản lý nhà nước về thanh niên? 2. Quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay đã đạt được những kết quả và có những hạn chế như thế nào? 3. Cần làm gì để nâng cao hiệu quả quản lí nhà nước về thanh niên, phát huy tốt nhất vai trò của thanh niên trong điều kiện mới? CHƯƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THANH NIÊN 2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý nhà nước về thanh niên Trên cơ sở tiếp cận, phân tích có thể định nghĩa khái quát về thanh niên như sau: Quản lý nhà nước về thanh niên là quá trình tác động có mục đích của cơ quan nhà nước có thẩm quyền bằng chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện có hiệu quả, hiệu lực chính sách, pháp luật trên thực tế tác động trực tiếp đến thanh niên theo những nguyên tắc và phương pháp quản lý nhằm bảo đảm thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của thanh niên theo quy định của Hiến pháp, pháp luật. Quản lý nhà nước về thanh niên có một số đặc điểm như sau: Thứ nhất, quản lý nhà nước về thanh niên là một dạng quản lý xã hội đặc thù, mang tính quyền lực nhà nước, do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với một đối tượng đặc biệt là thanh niên, 9
Thứ hai, quản lý nhà nước về thanh niên là một dạng quản lý đối với một lực lượng xã hội cụ thể, mà những vấn đề của nó liên quan trực tiếp đến tất cả các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thứ ba, quản lý nhà nước về thanh niên mang tính toàn diện về mọi mặt đối với mọi đối tượng thanh niên (công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi). Vai trò của quản lý nhà nước về thanh niên Thứ nhất, quản lý nhà nước về thanh niên là hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về thanh niên thành pháp luật Thứ hai, quản lý nhà nước về thanh niên giúp tổ chức thực hiện có hiệu quả chính sách, pháp luật; một mặt, bảo đảm việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của thanh niên, mặt khác, giáo dục, đào tạo thanh niên thành công dân tốt, phát huy vai trò là lực lượng nòng cốt trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Thứ ba, quản lý nhà nước về thanh niên giúp duy trì và thúc đẩy thanh niên phát triển toàn diện theo định hướng. Thanh niên với các đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của mình, họ không chỉ là chủ thể tích cực trong tiến trình phát triển xã hội mà còn là đối tượng chịu sự tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ của sự biến đổi xã hội; 2.2. Nội dung, chủ thể quản lý nhà nước về thanh niên 2.2.1. Nội dung quản lý nhà nước về thanh niên Thứ nhất, xây dựng chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên Thứ hai, xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, sách lược, chương trình, kế hoạch phát triển thanh niên Thứ ba, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về thanh niên 10
Thứ tư, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về thanh niên Thứ năm, kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên Thứ sáu, hợp tác quốc tế về thanh niên Thứ bảy, ban hành chính sách hỗ trợ, khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện chính sách đối với thanh niên 2.2.2. Chủ thể quản lý nhà nước về thanh niên Hiện nay, theo Luật thanh niên năm 2020 quy định tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về thanh niên gồm có các cơ quan, đơn vị: (1) Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về thanh niên; (2) Ủy ban quốc gia về Thanh niên Việt Nam là tổ chức phối hợp liên ngành, có chức năng tư vấn giúp Thủ tướng Chính phủ về công tác thanh niên; (3) Bộ Nội vụ chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về thanh niên; (4) Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, phối hợp với Bộ Nội vụ thực hiện quản lý nhà nước về thanh niên; (5) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện quản lý nhà nước về thanh niên; ngoài ra Sở Nội vụ và Phòng Nội vụ là cơ quan có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện quản lý nhà nước về thanh niên trên địa bàn. 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thanh niên 2.3.1. Chính sách của Nhà nước về thanh niên Đó chính là những định hướng, sách lược, giải pháp và công cụ mà Nhà nước ban hành để tác động trực tiếp lên đối tượng thanh niên nhằm thực hiện những mục tiêu nhất định hoặc giải quyết những vấn đề nhất định. 2.3.2. Yếu tố kinh tế Điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước có ảnh hưởng rất lớn đối với quản lý nhà nước về thanh niên. Đây là nhân tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên. 11
2.3.3. Hội nhập quốc tế và khu vực Hội nhập quốc tế tạo ra cho công dân nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng nhiều cơ hội giao lưu và phát triển nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mà thanh niên phải vượt qua CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THANH NIÊN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh 3.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh là Thành phố trực thuộc Trung ương, thuộc loại đô thị đặc biệt của Việt Nam. Thành phố là nơi hội tụ đa dạng các thành phần xã hội đến sinh sống, học tập và làm việc. Trong quá trình phát triển và hội nhập, thành phố Hồ Chí Minh luôn là một trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ của cả nước 3.1.2. Tình hình thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh Là thành phố đông dân nhất cả nước, thanh niên thành phố Hồ Chí Minh chiếm một số lượng lớn trong tổng dân số của thành phố, đây là lực lượng quan trọng góp phần đảm bảo tính trẻ trong cơ cấu dân số của Thành phố, tạo cảm hứng để tái tạo sự năng động chung, góp phần vào sự phát triển bền vững của Thành phố. 3.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về thanh niên tại thành phố Hồ Chí Minh Thành phố đã có 56/56 Sở, ngành có 01 lãnh đạo và 01 chuyên viên thuộc khối Văn phòng hoặc Phòng Tổ chức cán bộ phụ trách làm đầu mối tham mưu cho lãnh đạo cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý nhà nước về thanh niên; 22/22 quận, huyện và thành phố Thủ Đức có 01 lãnh đạo và 01 chuyên viên Phòng Nội vụ phụ trách và 319/322 xã, phường, 12
thị trấn có 01 chuyên viên văn phòng – thống kê phụ trách công tác quản lý nhà nước về thanh niên. 3.2. Thực tiễn quản lý Nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh 3.2.1. Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật và chiến lược, chương trình, kế hoạch phát triển thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng và ban hành chính sách, văn bản quy phạm pháp luật và chương trình, kế hoạch đối với thanh niên Thành phố. Từ Chương trình phát triển thanh niên, nhiều chính sách đối với thanh niên được ban hành. Lồng ghép các mục tiêu, chỉ tiêu về phát triển thanh niên trong xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh. Để chính sách, pháp luật và chiến lược, chương trình về thanh niên đi vào cuộc sống, Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố đã tổ chức các buổi hội nghị, tuyên truyền, phổ biến Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam và chính sách phát triển thanh niên đến các ngành, các cấp trên địa bàn Thành phố. Trên cơ sở hướng dẫn hàng năm của Bộ Nội vụ về nhiệm vụ trọng tâm trong quản lý nhà nước về thanh niên; để bảo đảm quyền, nghĩa vụ của thanh niên cũng như triển khai các chương trình cụ thể trong Chiến lược, Chương trình phát triển thanh niên theo từng giai đoạn, Thành phố đã ban hành nhiều văn bản mang tính định hướng, hướng dẫn, tổ chức triển khai các nhiệm vụ cụ thể phù hợp với tình hình phát triển của Thành phố và thanh niên Thành phố Trong những năm qua, công tác xây dựng, ban hành và triển khai thực hiện các văn bản quản lý nhà nước về thanh niên của Thành phố đã đạt được nhiều kết quả. Phần lớn các sở, ban ngành thành phố, Ủy ban nhân dân quận, huyện và thành phố Thủ Đức thực hiện nghiêm các nội dung được quán triệt, triển khai trong các văn bản về công tác thanh niên. Các sở, ngành có lĩnh vực chuyên môn liên quan trực tiếp đến công 13
tác thanh niên như: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa và Thể thao, Sở Y tế, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội… và 24/24 Ủy ban nhân dân quận, huyện đã ban hành Chương trình phát triển thanh niên của ngành và địa phương giai đoạn 2011-2020 Qua thực hiện chính sách, pháp luật đối với sự phát triển của thanh niên Thành phố đã có nhiều kết quả nổi bật trong các lĩnh vực như: Trong lĩnh vực học tập của thanh niên; lĩnh vực khoa học, công nghệ; lĩnh vực lao động, việc làm; An ninh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; Hoạt động văn hóa, nghệ thuật, vui chơi, giải trí; Lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, y tế; Lĩnh vực thể dục – thể thao; lĩnh vực hôn nhân và gia đình; tham gia quản lý nhà nước và xã hội 3.2.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, chương trình, kế hoạch phát triển thanh niên Thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên, Thành phố đã ban hành các chương trình, kế hoạch phát triển thanh niên Thành phố. Cụ thể như: Chương trình phát triển thanh niên Thành phố giai đoạn 2020- 2021; Chương trình cụ thể hóa Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011-2020. Trong đó đề ra mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể và các giải pháp phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội và tình hình phát triển của thanh niên Thành phố. Công tác tuyên truyền, phổ biến Chiến lược phát triển thanh niên đến các cán bộ, công chức, thanh niên và người dân tại Thành phố được thực hiện đầy đủ, thường xuyên và đi vào thực chất. Các sở, ngành có lĩnh vực chuyên môn liên quan trực tiếp đến công tác thanh niên như: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa và Thể thao, Sở Y tế, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội… và 22/22 Ủy ban nhân dân quận, huyện và thành phố Thủ Đức đã ban hành Chương trình phát triển thanh niên của ngành và địa phương giai đoạn 2011-2020; 90% sở, ban ngành thành phố, Ủy ban nhân dân các quận, huyện hàng năm đều ban hành Kế hoạch công tác quản lý nhà nước về 14
thanh niên theo định hướng của Kế hoạch công tác quản lý nhà nước về thanh niên của thành phố. Bên cạnh đó, các sở, ban ngành ký kết các kế hoạch liên tịch phối hợp hoạt động với Thành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh để triển khai sâu, rộng về chính sách, pháp luật phát triển thanh niên ở những lĩnh vực mà ngành phụ trách cũng như những chính sách riêng biệt theo từng lĩnh vực trong công tác thanh niên được các Bộ, ngành hướng dẫn thực hiện. 3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về thanh niên Hiện nay, nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác thanh niên được tách ra khỏi phòng Tổ chức phi chính phủ và công tác thanh niên chuyển về phòng Xây dựng chính quyền và công tác thanh niên với 02 công chức chuyên trách nhiệm vụ công tác thanh niên; các sở, ngành bố trí 01 công chức làm công tác thanh niên; phòng Nội vụ cấp huyện sắp xếp 01 công chức thuộc Phòng Nội vụ và phân công 68 công chức thuộc các phòng chuyên môn khác của các quận, huyện thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên; Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn phân công công chức Văn phòng – Thống kê phụ trách công tác thanh niên tại địa phương. Sở Nội vụ phối hợp với Thành đoàn xây dựng kế hoạch, mở các lớp bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp vụ, phương pháp trong công tác quản lý về công tác thanh niên. Ngoài ra, Thành phố còn tổ chức tập huấn các kỹ năng thực hành công vụ, các lớp đào tạo trình độ tiếng Anh cho các cán bộ Đoàn là cán bộ, công chức, viên chức thuộc các cơ quan hành chính, sự nghiệp trên địa bàn Thành phố. 3.2.4. Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về thanh niên Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về thanh niên đến với cán bộ, công chức, thanh niên, người dân Thành phố là một nhiệm vụ được thực hiện đầy đủ, thường xuyên và đạt được những kết 15
quả nhất định. Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố đã tổ chức nhiều buổi hội nghị tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về thanh niên đến các cấp, các ngành trên địa bàn Thành phố để triển khai đồng bộ, đa dạng và thường xuyên. 3.2.5. Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên Thực hiện hướng dẫn của Bộ Nội vụ, hàng năm, Sở Nội vụ phối hợp với các tổ chức có liên quan thực hiện kiểm tra, thanh tra trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên. Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên của Thành phố có những chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả nhất định. Phần lớn các sở, ban ngành Thành phố, Ủy ban nhân dân các quận, huyện đã có dành sự quan tâm và đầu tư đúng mức nhằm phát triển thanh niên Thành phố 3.2.6. Hợp tác quốc tế về thanh niên Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước trong công tác đối ngoại, mở rộng hợp tác đa phương trên nhiều lĩnh vực, trong đó có hợp tác quốc tế về thanh niên. Hàng năm, Thành phố giao cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động giao lưu giữa thanh niên thành phố với thanh niên và sinh viên các nước trên thế giới. Các chương trình giao lưu, tập huấn ở trong và ngoài nước cho thanh thiếu nhi thành phố được tổ chức đa dạng; các hoạt động giao lưu, gắn kết với các nước có quan hệ ngoại giao truyền thống với Việt Nam được chú trọng và tăng cường 3.2.7. Ban hành chính sách hỗ trợ, khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện chính sách đối với thanh niên Thành phố đã triển khai nhiều buổi tập huấn, bồi dưỡng kiến thức nền tảng cho thanh niên về khởi sự kinh doanh, phát triển doanh nghiệp cụ thể như: kiến thức về quản trị sản xuất, quản trị nhân sự, marketing, quản trị chất lượng, quản trị chuỗi cung ứng… Đồng thời, tổ chức hội nghị đối thoại giữa các doanh nhân trẻ, thanh niên với lãnh đạo Thành 16
phố, quận, huyện và sở, ban ngành để doanh nhân, thanh niên có cơ hội gặp gỡ, chia sẻ và bày tỏ nguyện vọng của bản thân về chính sách khởi nghiệp. Thành phố cũng có những chính sách hỗ trợ thanh niên tiếp cận các nguồn vốn, hỗ trợ tài chính thông qua các chương trình, chính sách ưu đãi cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp; tăng cường hỗ trợ vốn cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh do đoàn viên, hội viên, thanh niên làm chủ thông qua các nguồn vốn vay để cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và nguồn vốn hợp pháp khác. 3.3. Đánh giá chung về thực tiễn quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh 3.3.1. Những kết quả đạt được trong quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh Thứ nhất, chính sách, pháp luật về thanh niên từng bước được hoàn thiện. Luật thanh niên và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo cơ sở pháp lý để Thành phố ban hành và triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên, các chương trình, Kế hoạch phát triển thanh niên của Thành phố. Thứ hai, các ngành, các cấp trong các cơ quan nhà nước của Thành phố đã có sự đổi mới nhận thức về vai trò, tầm quan trọng, trách nhiệm của từng cơ quan quản lý nhà nước trong việc đảm bảo các điều kiện về cơ chế, chính sách để thanh niên phát triển toàn diện. Thứ ba, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên được định hình và kiện toàn thành một hệ thống xuyên suốt từ cấp thành phố đến phường, xã, thị trấn. 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh 3.3.2.1. Hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh 17
Thứ nhất, một số chính sách dành cho thanh niên được quy định trong Luật thanh niên chưa được quan tâm, đầu tư nghiên cứu, triển khai thực hiện; việc lồng ghép chỉ tiêu phát triển thanh niên trong chương trình, mục tiêu của Thành phố còn hạn chế dẫn đến các kế hoạch, chương trình, mục tiêu phát triển thanh niên chưa đảm bảo theo đúng tiến độ và hiệu quả đề ra. Thứ hai, việc ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, chính sách, chương trình phát triển thanh niên tại cơ sở một số nơi còn chậm, nhiều nội dung chưa được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Thứ ba, nhận thức về vị trí, vai trò của quản lý nhà nước về thanh niên của một số cấp ủy, chính quyền địa phương còn hạn chế, coi việc phát triển thanh niên là nhiệm vụ chủ yếu của Đoàn thanh niên. Thứ tư, công tác phối hợp giữa các ngành liên quan trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên cũng như việc triển khai các nhiệm vụ, chương trình, kế hoạch, đề án, dự án phát triển thanh niên còn thiếu chặt chẽ, chất lượng và hiệu quả chưa cao. 3.3.2.2. Nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước về thanh niên tại Thành phố Hồ Chí Minh Thứ nhất, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thanh niên chưa đầy đủ, đồng bộ, thiếu các quy định cụ thể. Thứ hai, bộ máy quản lý nhà nước về thanh niên mới được kiện toàn; cán bộ, công chức làm nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên chưa đầy đủ, không ổn định, thường xuyên có sự thay đổi và phải kiêm nhiệm thêm các mảng công tác khác nên công tác tham mưu, đề xuất ban hành, hướng dẫn và đôn đốc tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách cho thanh niên còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng. Thứ ba, việc thực hiện quản lý nhà nước về thanh niên chưa có được những thông tin xác thực, phản ánh đúng thực trạng, nhu cầu của 18