Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngân hàng: Hoàn thiện các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam

TÓM TẮT LUẬN VĂN<br /> LỜI MỞ ĐẦU<br /> Các dịch vụ sản phẩm ngành ngân hàng ngày càng đa dạng nhằm tối ưu lợi<br /> nhuận cho khách hàng cá nhân, cho doanh nghiệp và cho cả các NHTM . Việc phát<br /> triển các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá không những giúp doanh nghiệp hạn chế được<br /> yếu tố rủi ro tỷ giá trong quá trình sản xuất, kinh doanh , tập trung vào sản xuất mà còn<br /> giúp các ngân hàng Việt Nam phát triển hoạt động kinh doanh ngoại tệ của mình.<br /> Hiện nay , số lượng các giao dịch này đư ợc thực hiện vẫn khá khiêm tốn, n ghiệp vụ<br /> kinh doanh ngoại tệ ở thị trường Việt Nam vẫn khá đơn giản, chủ yếu là các sản phẩm<br /> ngoại tệ truyền thống mua bán giao ngay (spot). Vì vậy, phát triển các công cụ bảo<br /> hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp không chỉ giúp DN XNK hạn chế được yếu tố rủi<br /> ro tỷ gi á mà còn giúp thị trường ngoại tệ ở Việt Nam phát triển theo xu hướng và mô<br /> hình hiện đại, chuyên nghiệp của thị trường ngoại tệ quốc tế.<br /> Tuy nhiên, do nhận thức và sự tiếp cận về các công cụ này còn quá nhiều hạn<br /> chế từ phía người cung cấp (các NHTM), người sử dụng (các doanh nghiệp) và cả<br /> người hoạch định chính sách (NHNN) nên doanh số giao dịch và hiệu quả sử dụng các<br /> công cụ phòng ngừa này chưa cao. Trong tương lai, chúng ta cần hoàn thiện các công<br /> cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá như thế nào để chuẩn bị hội nhập kinh tế khu vực và thế<br /> giới. Xuất phát từ tính cấp thiết đó, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện<br /> các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam”<br /> Đề tài sẽ tập trung vào những nội dung chủ yếu : Tập trung vào hệ thống hóa<br /> các vấn đề cơ bản về các công cụ phái sinh ngoại hối cho doanh nghiệp xuất nhập<br /> khẩu Việt Nam. Phân tích, đánh giá thực trạng về việc cung cấp các công cụ bảo hiểm<br /> rủi ro tỷ giá của các NHTM và việc sử dụng các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá ở các<br /> DN XNK. Từ đó, đề xuất một số giải pháp vĩ mô và vi mô nhằm hạn chế rủi ro tỷ giá<br /> cho doanh nghiệp cũng như phát triển các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá tại Việt Nam.<br /> <br /> CHƯƠNG 1 - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CÔNG CỤ BẢO<br /> HIỂM RỦI RO TỶ GIÁ CHO DOANH NGHIỆP XUẤT NHẬP KHẨU CỦA<br /> NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI<br /> 1.1<br /> <br /> Tổng quan về rủi ro tỷ giá trong kinh doanh Xuất nhập khẩu<br /> <br /> Các khái niệm<br /> Theo Pháp lệnh về ngoại hối của Việt Nam được Quốc hội ban hành ngày 13<br /> tháng 12 năm 2005, tại Khoản 9, Điều 4: “Tỷ giá hối đoái của đồng Việt Nam là giá<br /> của một đơn vị tiền tệ nước ngoài tính bằng đơn vị tiền tệ của Việt Nam”. Trong thực<br /> tế hầu hết các đồng tiền trao đổi đều được quy về đô la Mỹ. Ví dụ, tỷ giá hiện hành<br /> của đồng Việt Nam với đô la Mỹ là 1USD = 21500 VND .<br /> Rủi ro tỷ giá là rủi ro phát sinh do sự biến động tỷ giá làm ảnh hưởng đến giá<br /> trị kỳ vọng trong tương lai .<br /> Tác động của tỷ giá tới hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp<br /> Tác động của việc phá giá đồng nội tệ (tăng tỷ giá hối đoái)<br /> Trong ngắn hạn, việc tỷ giá tăng (đồng nội tệ giảm giá) sẽ làm tăng cung hàng<br /> hóa xuất khẩu. Trong dài hạn, việc tỷ giá hối đoái tăng chưa chắc đã làm tăng c ung<br /> hàng hóa xuất khẩu do chi phí sản xuất của doanh nghiệp có xu hướng tăng .<br /> Việc điều chỉnh phá giá đồng nội tệ của nước nhập khẩu khiến hàng hóa nhập<br /> khẩu trở nên đắt hơn tương đối khi quy đổi ra nội tệ , do đó sẽ ảnh hưởng đến khả năng<br /> cạnh tranh của hàng hóa nhập khẩu với các sản phẩm cùng loại sản xuất trong nước ,<br /> dẫn đến cầu về hàng hóa nhập khẩu giảm nên cung hàng hóa nhập khẩu cũng giảm<br /> theo.<br /> Nếu giá bán hàng hóa xuất khẩu bằng ngoại tệ vẫn giữ nguyê n, thu nhập của<br /> nhà xuất khẩu bằng nội tệ sẽ tăng lên. Để đẩy mạnh việc tiêu thụ hàng hóa, nhà xuất<br /> khẩu có thể giảm giá bán hàng hóa xuất khẩu tính bằng ngoại tệ để kích cầu đối với<br /> hàng hóa xuất khẩu mà vẫn không làm giảm lợi nhuận tính bằng nội tệ của m ình. Việc<br /> giảm giá bán hàng hóa có thể khiến cầu về hàng hóa xuất khẩu tăng.<br /> Khi tỷ giá hối đoái tăng thì cầu nhập khẩu giảm do giá hàng hóa nhập khẩu có<br /> xu hướng đắt lên .<br /> <br /> Tác động của việc tăng giá đồng nội tệ (tỷ giá hối đoái giảm)<br /> <br /> Cung hàng hóa xuất khẩu sẽ có xu hướng giảm do doanh thu từ hoạt động xuất<br /> khẩu sẽ giảm một cách tương đối, trong khi đa số hoạt động sản xuất, chi phí máy<br /> móc, nhà xưởng, nhân công được chi trả bằng đồng nội tệ và hàng xuất khẩu trở nên<br /> đắt hơn đối với người mua nước ngoài. Tuy nhiên, đối với một số mặt hàng mà<br /> nguyên liệu đầu vào chủ yếu là hàng hóa nhập khẩu, việc tỷ giá giảm sẽ khiến cho giá<br /> cả nguyên liệu nhập khẩu tính bằng nội tệ giảm. Do đó, chi phí sản xuất hàng hóa xuất<br /> khẩu sẽ giảm. Nếu chi phí sản xuất hàng hóa giảm nhiều hơn mức giảm của doanh thu<br /> bán hàng xuất khẩu, doanh nghiệp vẫn có lãi và phát triển được hoạt động xuất khẩu.<br /> Khi tăng giá đồng nội tệ, giá hàng hóa nhập khẩu quy đổi ra đồng nội tệ sẽ<br /> giảm nên cầu hàng hóa nhập khẩu có xu hướng tăng.<br /> Tỷ giá hối đoái giảm sẽ làm giá hàng hóa xuất khẩu tính bằng ngoại tệ tăng.<br /> Khi các nhân tố khác không đổi, việc tăng giá cả hàng hóa sẽ làm giảm tính cạnh tranh<br /> của sản phẩm so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường. Điều này khiến cho cầu<br /> về hàng hóa xuất khẩu giảm.<br /> Khi tỷ giá hối đoái giảm thì cầu nhập khẩu tăng do giá hàng hóa nhập khẩu có<br /> xu hướng giảm đi.<br /> 1.2 Các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu<br /> Công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá phái sinh<br /> Khái niệm: Công cụ tài chính phái sinh là một l oại công cụ tài chính hoặc một<br /> hợp đồng được sử dụng với mục đích ngăn ngừa rủi ro hoặc được nắm giữ vì mục<br /> đích thương mại.<br /> Đặc điểm: Giá trị của Công cụ tài chính phái sinh có thể bị thay đổi theo sự<br /> biến động của tỷ giá hối đoái; Doanh nghiệp sử dụng Công cụ tài chính phái sinh có<br /> thể phải bỏ ra khoản đầu tư ban đầu nhưng khoản đầu tư ban đầu đó nhỏ hơn giá trị<br /> của các hợp đồng gốc mà những hợp đồng này có khả năng thay đổi do những biến<br /> động của các yếu tố không chắc chắc trên thị trường; Hợp đồng phái sinh được thanh<br /> toán vào một ngày trong tương lai.<br /> Các sản phẩm phái sinh ngoại hối của ngân hàng thương mại: Hợp đồng kỳ<br /> hạn tiền tệ (Forward); hợp đồng hoán đổi tiền tệ (Swap); hợp đồng tương lai tiền tệ<br /> (Futures) và hợp đồng quyền chọn tiền tệ (Option).<br /> Ngoài ra, có rất nhiều công cụ khác để bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp<br /> như: hợp đồng xuất khẩu song hành, sử dụng quỹ dự phòng rủi ro tỷ giá, sử dụng thị<br /> trường tiền tệ,…<br /> <br /> 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng tới kết quả bảo hiểm rủi ro tỷ giá của NHTM<br /> <br /> <br /> Các nhân tố chủ quan<br /> <br /> Chiến lược phát triển của ngân hàng: việc phát triển các sản phẩm phái sinh<br /> cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu trước hết phụ thuộc vào định hướng và chiến lược<br /> phát triển của ngân hàng đối với nhóm khách hàng này.<br /> Khả năng của ngân hàng về lĩnh vực ngoại hối : khả năng huy động, kinh<br /> doanh ngoại tệ tốt, quy mô ngoại tệ dồi dào cho phép ngân hàng có điều kiện để cung<br /> cấp nguồn ngoại tệ khi doanh nghiệp có nhu cầu.<br /> Cơ sở vật chất và nguồn nhân lực: ngân hàng có mạng lưới chi nhánh rộng sẽ<br /> có điều kiện để tiếp cận được nhiều nhu cầu sử dụng sản phẩm phái sinh của khách<br /> hàng. Đội ngũ cán bộ kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng giữ vai trò quyết định trong<br /> việc phát triển sản phẩm phái sinh ngoại hối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu , quyết<br /> định chất lượng phục vụ khách hàng .<br /> Công nghệ hiện đại cho phép ngân hàng xử lý nhanh và hiệu quả các nghiệp vụ<br /> mua bán ngoại tệ đồng thời hỗ trợ ngân hàng phân tích và quản lý được rủi ro.<br />  Các nhân tố khách quan<br /> Nhu cầu sử dụng công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá của DN XNK: NHTM chỉ có<br /> thể bán được sản phẩm khi khách hàng có nhu cầu bảo hiểm rủi ro tỷ giá .<br /> Tính hiệu quả và thuận lợi của việc sử dụng các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá<br /> phái sinh: Doanh nghiệp XNK chỉ sử dụng cá c sản phẩm phái sinh nếu hiểu rõ được<br /> hiệu quả khi sử dụng công cụ này để bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp. Đồng<br /> thời, yếu tố thuận lợi khi hạch toán các công cụ phái sinh trong báo cáo tài chính của<br /> doanh nghiệp cũng là nhân tố ảnh hưởng đến cầu sử dụng sản phẩm phái sinh của<br /> doanh nghiệp.<br /> Điều kiện pháp lý : Cơ sở pháp lý chưa hoàn thiện sẽ trở thành trở ngại lớn đối<br /> với việc cung cấp đầy đủ các công cụ BH RRTG của NHTM<br /> Biến động của tỷ giá hối đoái: Tỷ giá thị trường phải biến động tới mức đủ để<br /> các doanh nghiệp phải quan tâm chú ý tới vấn đề bảo hiểm rủi ro tỷ giá. Khi đó, các<br /> doanh nghiệp sẽ có nhu cầu và các NHTM mới thực sự triển khai được sản phẩm phái<br /> sinh.<br />  Các nhân tố khác<br /> Ngoài các nhân tố thuộc về NHTM, DN XNK và NHNN, việc hoàn thiện các<br /> công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá phái sinh của NHTM cho DN XNK còn phụ thuộc vào<br /> <br /> nhiều yếu tố khác như: môi trường kinh tế, môi trường chính trị - xã hội, môi trường<br /> cạnh tranh.<br /> <br /> CHƯƠNG 2 - THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CÁC CÔNG CỤ BẢO HIỂM<br /> RỦI RO TỶ GIÁ CHO DOANH NGHIỆP XUẤT NHẬP KHẨU TẠI<br /> CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM<br /> 2.1<br /> <br /> Tổng quan về các Ngân hàng thương mại Việt Nam<br /> <br /> Quá trình phát triển của hệ thống Ngân hàng Việt Nam kể từ khi Ngân hàng<br /> Quốc gia Việt Nam ra đời đến nay có thể chia thành hai thời kỳ: Thời kỳ trước đổi mới<br /> (1951 - 1985), hệ thống Ngân hàng Việt Nam được tổ chức theo hệ thống ngân hàng<br /> một cấp (one-tier system), trong đó, Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò là một cơ quan<br /> quản lí nhà nước đồng thời làm chức năng kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng,<br /> ngân hàng. Thời kỳ đổi mới căn bản và toàn diện hệ thống ngân hàng (1986 đến nay),<br /> định hướng cơ bản trong thời kỳ này là chuyển ngân hàng sang hoạt động kinh doanh<br /> Xã hội chủ nghĩa, góp phần hình thành mô hình ngân hàng mới ở dạng sơ khai của hệ<br /> thống ngân hàng hai cấp (two -tier system).<br /> Tính đến nay, hệ thống các TCTD hoạt động tại Việt Nam gồm có 3 ngân hàng<br /> thương mại nhà nước: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam;<br /> Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam; Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng sông<br /> Cửu Long; 39 NHTM cổ phần; 01 Quỹ tín dụng Nhân dân Trung ương và 1057 quỹ<br /> tín dụng nhân dân c ơ sở; 5 ngân hàng liên doanh; 48 chi nhánh ngân hàng nước ngoài;<br /> 5 ngân hàng 100% vốn nước ngoài; 48 văn phòng đại diện của các ngân hàng nước<br /> ngoài; 17 công ty tài chính; 13 công ty cho thuê tài chính; một tổ chức tài chính vi<br /> mô. Ngoài ra, còn có Ngân hàng Chính sách Xã hội Việt Nam thực hiện nhiệm vụ huy<br /> động vốn và cho vay các đối tượng chính sách của Nhà nước, Ngân hàng Phát triển<br /> Việt Nam để thực hiện chính sách tín dụng đầu tư phát triển và tín dụng xuất khẩu của<br /> Nhà nước.<br /> 2.2. Thực trạng sử dụng công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá của Doanh<br /> nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam<br /> Thực trạng ảnh hưởng của biến động tỷ giá tới các DN XNK Việt Nam<br /> Giai đoạn từ 01/01/2008 đến 20/03/2008: Tỷ giá USDVND liên tục giảm dưới<br /> tỷ giá sàn.<br /> Việc tăng giá VND so với giá USD trong giai đoạn này có lợi cho hoạt động<br /> nhập khẩu. Nhìn chung, quý I nhập khẩu của Việt Nam đạt 21,51 tỷ USD, tăng 71,4<br /> <br />