Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu

Trần Thị Thùy Linh<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> KHOA NGÔN NGỮ HỌC<br /> <br /> --------------<br /> <br /> TRẦN THỊ THÙY LINH<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THỦ PHÁP SO SÁNH TRONG TIỂU<br /> THUYẾT CỦA CHU LAI VÀ LÊ LỰU<br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: NGÔN NGỮ HỌC<br /> <br /> NGƢỜI HƢỚNG DẪN: GS.TS.NGUYỄN THIỆN GIÁP<br /> <br /> HÀ NỘI, 2008<br /> <br /> Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu<br /> <br /> 1<br /> <br /> Trần Thị Thùy Linh<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi đã nhận<br /> được sự hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của GS.TS.Nguyễn Thiện Giáp. Tôi<br /> xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc về sự giúp đỡ quý báu này.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Ngôn ngữ học<br /> đã dạy bảo trong suốt bốn năm học đại học cũng như khóa học cao học này để<br /> tôi có được những kiến thức như ngày hôm nay.<br /> Và xin cảm ơn toàn thể gia đình, bạn bè và người thân đã giúp đỡ, động<br /> viên to lớn về mặt vật chất cũng như tinh thần và tạo mọi điều kiện tốt nhất để<br /> tôi hoàn thành luận văn đúng thời hạn.<br /> Hà Nội, tháng 11 năm 2008<br /> Học viên<br /> Trần Thị Thùy Linh<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 4<br /> NỘI DUNG......................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu<br /> <br /> 2<br /> <br /> Trần Thị Thùy Linh<br /> Chƣơng 1 ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> CƠ SỞ LÍ THUYẾT LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀIError!<br /> defined.<br /> <br /> Bookmark<br /> <br /> not<br /> <br /> 1.1. Khái quát về tiểu thuyết hiện đại .............. Error! Bookmark not defined.<br /> 1.1.1. Khái niệm tiểu thuyết hiện đại ................ Error! Bookmark not defined.<br /> 1.1.2. Đặc trƣng thẩm mĩ của ngôn ngữ tiểu thuyết hiện đại Error! Bookmark<br /> not defined.<br /> <br /> 1.2.Khái quát về phép so sánh .......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.2.1. Khái niệm so sánh và cấu trúc của phép so sánh .. Error! Bookmark not<br /> defined.<br /> 1.2.2. Các kiểu quan hệ so sánh ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 1.2.3. Quan niệm của luận văn ........................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> Chƣơng 2 ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI – CẤU TRÚC CỦA PHÉP SO SÁNH VÀ CÁC<br /> KIỂU SO SÁNH TRONG TIỂU THUYẾT CỦA NHÀ VĂN ............ Error!<br /> Bookmark not defined.<br /> CHU LAI VÀ LÊ LỰU ..................................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1. Đặc điểm hình thái – cấu trúc của phép so sánhError! Bookmark not<br /> defined.<br /> 2.1.1. Đặc điểm hình thái - cấu trúc của vế cần đƣợc so sánh (A) ........... Error!<br /> Bookmark not defined.<br /> 2.1.2. Đặc điểm hình thái – cấu trúc của yếu tố thể hiện quan hệ so sánh<br /> ............................................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.1.3. Đặc điểm hình thái – cấu trúc của vế đƣợc đem ra làm chuẩn để so<br /> sánh (B) ................................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 2.2. Phân loại các kiểu so sánh ......................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.1. Dựa vào cấu trúc ....................................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.2. Dựa vào quan hệ ngữ nghĩa giữa vế A và vế B...... Error! Bookmark not<br /> defined.<br /> 2.2.3. Dựa vào trƣờng ngữ nghĩa của yếu tố đƣa ra làm chuẩn để so sánh<br /> ............................................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> 2.2.4. Dựa vào mục đích so sánh ........................ Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> Chƣơng 3 ............................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> GIÁ TRỊ CỦA PHÉP SO SÁNH TRONG TIỂU THUYẾT CỦA NHÀ<br /> VĂN CHU LAI VÀ LÊ LỰU ........................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1. Phép so sánh với giá trị nhận thức ........... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.1. Nhận xét chung.......................................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.1.2. Vai trò của ngôn cảnh trong việc tạo dựng giá trị nhận thức........ Error!<br /> Bookmark not defined.<br /> <br /> Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu<br /> <br /> 3<br /> <br /> Trần Thị Thùy Linh<br /> 3.1.3. Giá trị nhận thức trong tiểu thuyết của nhà văn Chu Lai và Lê Lựu<br /> ............................................................................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> 3.2. Phép so sánh với giá trị gợi cảm ............... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3. So sánh nhƣ là yếu tố tạo nên phong cách tác giảError! Bookmark not<br /> defined.<br /> 3.3.1. Phong cách nhà văn Chu Lai ................... Error! Bookmark not defined.<br /> 3.3.2. Phong cách nhà văn Lê Lựu .................... Error! Bookmark not defined.<br /> <br /> KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.<br /> TÀI LIỆU TRÍCH DẪN ................................... Error! Bookmark not defined.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 13<br /> <br /> Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu<br /> <br /> 4<br /> <br /> Trần Thị Thùy Linh<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> 1.1. Đã từ lâu, khi nêu lên các chức năng cơ bản của ngôn ngữ, tất cả<br /> các nhà ngôn ngữ học đều thống nhất khi cho rằng đó là phương tiện để giao<br /> tiếp và là công cụ của tư duy. Tuy nhiên, còn một chức năng đặc biệt quan<br /> trọng của ngôn ngữ ít được các nhà nghiên cứu lưu tâm là chức năng thẩm mĩ.<br /> Chức năng này tồn tại trong mọi hình thức diễn đạt của lời nói hàng ngày của<br /> nhân dân, đặc biệt cô đúc và phong phú trong ngôn ngữ văn chương. Do đó,<br /> ngôn ngữ văn chương đã trở thành môi trường lí tưởng để các nhà ngôn ngữ<br /> học, văn học… khai thác và tìm hiểu “tận gốc rễ” chức năng thẩm mĩ của<br /> ngôn ngữ. Chức năng này hòa vào chức năng thông tin để tăng mức độ hấp<br /> dẫn và sức thuyết phục cho thông tin.<br /> Nhận biết được tầm quan trọng của chức năng này, những năm đầu<br /> thập niên 70 của thế kỉ XX, nhà ngôn ngữ học Roman Jakobson (1896 –<br /> 1982) thuộc trường phái ngôn ngữ học Praha đã dành cho chức năng này một<br /> sự chú ý đặc biệt trong bài viết bàn về Thi pháp học (poétique). Nhờ chức<br /> năng này ngôn ngữ đã trở thành yếu tố đầu tiên và là chất liệu duy nhất trong<br /> các tác phẩm văn chương. Đồng thời, thông qua chức năng này nhà văn đã<br /> xây dựng được các hình tượng nghệ thuật và nhờ đó truyền tải được những<br /> điều mong muốn đến độc giả.<br /> Những nhà văn nổi tiếng là những nghệ sĩ bậc thầy về tiếng nói và tạo<br /> dựng cho mình một phong cách ngôn ngữ riêng. Nhưng để có được điều này<br /> thì người nghệ sĩ bên cạnh việc có một vốn sống phong phú, một trình độ văn<br /> hóa cao họ còn phải luôn luôn làm mới cách diễn đạt của mình thông qua<br /> những phương tiện và thủ pháp nghệ thuật, đặc biệt là thủ pháp so sánh. Hiện<br /> nay trong lời nói hàng ngày cũng như trong các tác phẩm văn chương thủ<br /> pháp này đã được sử dụng rất nhiều và trở nên quen thuộc. Chúng ta thường<br /> nghe thấy trong lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân những kiểu so sánh<br /> <br /> Nghiên cứu thủ pháp so sánh trong tiểu thuyết của Chu Lai và Lê Lựu<br /> <br /> 5<br /> <br />