Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động giám sát của HĐND huyện. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy. Từ đó tìm ra ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân hạn chế của hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy trong thời gian qua.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./............. ......./....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ HỮU BÌNH HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Thừa Thiên Huế - 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU HÀ Phản biện 1: ................................................................................. Phản biện 2: ................................................................................. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 203- Đường Phan Bội Châu - Tp Huế - tỉnh Thừa Thiên Huế Thời gian: vào hồi …… giờ...…ngày....….tháng……năm 2017
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Giám sát là một trong những hoạt động quan trọng của HĐND các cấp đã được quy định tại Điều 113 - Hiến pháp năm 2013, tại Điều 1 - Luật Tổ chức HĐND và UBND; tại điều 5 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015. Theo đó, HĐND giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND cùng cấp; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp và Ban của HĐND cấp mình; giám sát quyết định của UBND cùng cấp và nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp… Giám sát là việc đồng hành cùng các cơ quan nhà nước, các đơn vị thực thi nhiệm vụ, pháp luật, trên cơ sở thực tiễn để quan sát, theo dõi, kiểm tra xem việc đó có thực hiện đúng theo chương trình, kế hoạch, quy định pháp luật hay không, nhằm góp phần thúc đẩy, phát huy hiệu quả việc huy động và sử dụng các nguồn lực, góp phần đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh ở địa phương. Việc thực hiện chức năng giám sát của HĐND có ý nghĩa hết sức quan trọng thể hiện vai trò của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, cơ quan đại biểu của nhân dân địa phương góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân địa phương. Thực tiễn hoạt động của HĐND huyện Lệ Thủy trong những năm qua cho thấy, HĐND huyện đã có nhiều cố gắng để tăng cường công tác giám sát việc thi hành Hiến pháp, luật và các nghị quyết của HĐND. Kết quả hoạt động giám sát của HĐND đã có tác dụng tích cực trong việc giải quyết các vấn đề bức xúc ở địa phương. Tuy nhiên, cũng còn nhiều ý kiến cho rằng, hoạt động giám sát của HĐND vẫn chưa được thường xuyên, hiệu quả giám sát còn hạn chế, một số kiến nghị của HĐND chưa được các cơ quan hữu quan thực hiện nghiêm túc và kịp thời; Hội đồng nhân dân chưa thật sự phát huy vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương. Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, đánh giá thực trạng hoạt động của HĐND huyện Lệ Thủy, đề xuất những giải pháp khả thi nhằm thực hiện có hiệu quả hơn vai trò, chức năng của HĐND huyện vừa có ý nghĩa lý luận, vừa mang tính cấp thiết trong 1
giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ những lý do đó, học viên lựa chọn đề tài“Hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình” với mong muốn được mang những kiến thức học tập của mình góp phần nhõ trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND huyện Lệ Thủy trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND là vấn đề được rất nhiều cấp lãnh đạo, nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu của nhiều tác giả dưới nhiều gốc độ khác nhau như: Luận văn thạc sĩ Luật học: “Năng lực thực hiện chức năng giám sát của HĐND tỉnh Hải Dương đối với quản lý hành chính nhà nước về đất đai” của Phạm Quang Hưng - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2007). Trong khuôn khổ đề tài này thì luận văn chỉ tập trung phân tích sâu hoạt động giám sát của HĐND tỉnh về một chủ thể cụ thể đó là các cơ quan quản lý hành chính nhà nước với một lĩnh vực cụ thể đó là giám sát trong lĩnh vực đất đai. Luận văn thạc sĩ Hành chính công: “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân từ thực tiễn hoạt động của HĐND Quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội” của tác giả Cao Thị Bích Lan, Học viện Hành chính Quốc gia (2005); Luận văn tập trung nghiên cứu dưới góc độ hiệu quả hoạt động của HĐND quận Hoàn kiếm và phân tích thực trạng để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Luận văn thạc sĩ Hành chính công: “Nâng cao năng lực giám sát của HĐND thành phố Hà Nội trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ môi trường”, của tác giả Nguyễn Sỹ Thắng, Học viện Hành chính Quốc Gia (2004). Luận văn này tập trung phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND thành phố đối với một lĩnh vực cụ thể là quản lý và bảo vệ môi trường và tập trung đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND thành phố. Luận văn thạc sĩ quản lý công: “ Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Bình”, của tác giả Trần Thị Sáu, Học viện Hành chính Quốc gia (2017). Luận văn này tập trung phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND và đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng giám sát HĐND trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh một số đề tài thạc sĩ đã công bố thì có nhiều bài viết, tham luận trên các tạp chí, trang web như: - Bàn về tính chất của HĐND trong điều kiện cải cách bộ máy 2
nhà nước hiện nay, PGS - TS Bùi Xuân Đức, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, 12/2003; - Tổ chức và hoạt động của các ban của HĐND, Trương Đắc Linh, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 2/2003; - Về đổi mới tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp nhiệm kỳ 2004-2009, Đinh Ngọc Quang, Tạp chí Quản lý nhà nước, số 2/2005. - Kỹ năng hoạt động Đại biểu HĐND Ban công tác Đại biểu dân cử tổng hợp và biên soạn, 2017; Mặc dù đã có một số công trình nghiên cứu về hoạt động giám sát của HĐND tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu trực tiếp về “Hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình”. Do đó nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND trên địa bàn một huyện, từ đó đưa ra phương hướng và các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND huyện là công trình tôi lựa chọn làm đề tài luận văn cao học. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Luận văn nghiên cứu, xác định được các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. - Nhiệm vụ: Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động giám sát của HĐND huyện. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy. Từ đó tìm ra ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân hạn chế của hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy trong thời gian qua. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tế đề xuất phương hướng và các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy cho những năm tiếp theo. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy chủ yếu là tập trung vào nghiên cứu các chủ thể giám sát và các đối tượng chịu sự giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, đó là hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy đối với UBND huyện và các cơ quan trực thuộc huyện, các cơ quan trực thuộc tỉnh đóng trên địa bàn huyện. 3
- Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi nội dung:Nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy đối với các chủ thể bị giám sát thông qua phương thức và nội dung giám sát. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy từ giai đoạn 2011 – 2016 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Phương pháp luận: Luận văn vận dụng cách tiếp cận theo phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử; vận dụng quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước về Nhà nước kiểu mới, HĐND, chức năng giám sát của HĐND. Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện, luận văn dựa trên một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê, … để làm sáng tỏ những nội dung cần nghiên cứu. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng và kế thừa thành quả của một số công trình nghiên cứu, bài viết, báo cáo và các tài liệu liên quan khác. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận và kỹ năng thực tiễn cơ bản liên quan tới hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân; làm rõ những hạn chế, bất cập, vướng mắc trong quá trình giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Qua đó, đề xuất giải pháp hoàn thiện quy trình và cách thức giám sát của HĐND, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát của HĐND huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới. Luận văn cũng là tài liệu tham khảo thiết thực cho đại biểu HĐND và các cán bộ giúp việc cho HĐND huyện trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được bố cục thành 3 chương: Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT 4
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN 1.1. Vị trí, vai trò và chức năng của hội đồng nhân dân huyện 1.1.1. Vị trí của Hội đồng nhân dân huyện Hiến pháp năm 2013, Điều 111 quy định: “Cấp chính quyền địa phương gồm có hội đồng nhân dân (HĐND) và ủy ban nhân dân (UBND) được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định”. Theo đó, khoản 1 Điều 113 tiếp tục quy định: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân địa phương, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”. 1.1.2. Vai trò của Hội đồng nhân dân huyện Thứ nhất, HĐND đã góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, bảo đảm thi Hiến pháp, pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của Nhà nước, của tổ chức và cá nhân, bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa. Thứ hai, HĐND là cầu nối giữa nhân dân và nhà nước, tạo điều kiện cho nhân dân làm chủ, mối quan hệ hai chiều được dung hoà giữa yếu tố quyền lực nhà nước và yếu tố ý chí của nhân dân. Thứ ba, HĐND là đại diện tiêu biểu nhất cho tiếng nói của các tầng lớp nhân dân trong xã hội, được lựa chọn từ các đại biểu ưu tú của các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, tôn giáo, nông dân, trí thức,... 5
HĐND đại diện cho chí tuệ, tinh thần và sức mạnh tập thể nhân dân địa phương. Thứ tư, HĐND thay mặt cho nhân dân địa phương, cho cử tri đã bầu ra mình để quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và giám sát việc thi hành những quyết định đó. Thứ năm, theo quy định hiện hành, HĐND giám sát thông qua việc xem xét, đánh giá hoạt động của Thường trực HĐND, Uỷ ban nhân dân, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp, các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị vũ trang nhân dân và công dân ở địa phương trong việc thực hiện các nghị quyết của HĐND và việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật. 1.1.3. Chức năng của hội đồng nhân dân huyện Chức năng của HĐND huyện là những phương diện hoạt động chủ yếu của HĐND để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Chức năng của HĐND nói chung và HĐND huyện nói riêng được xem xét ở gốc độ chức năng quyết định và chức năng giám sát. Chức năng quyết định và chức năng giám sát có mối quan hệ biện chứng với nhau, Giám sát là cơ sở bảo đảm cho HĐND thực hiện tốt chức năng quyết định, đồng thời quyết định là căn cứ để HĐND thực hiện chức năng giám sát của mình. Theo Điều 19 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định: "Hội đồng nhân dân thực hiện quyền giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh; giám sát hoạt động của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp, các Ban của Hội đồng nhân dân cấp mình; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp và văn bản của Hội đồng nhân dân cấp huyện”. 1.2. Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện 1.2.1. Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện Ở những góc độ khác nhau thì có cách tiếp cận khác nhau về khái niệm giám sát. Một khái niệm được sử dụng khá phổ biến hiện 6
nay và được nhiều người đồng tình đó là: “Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý”. 1.2.2. Đặc điểm hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân 1.2.2.1. Chủ thể và đối tượng giám sát 1.2.2.2. Đặc điểm giám sát của hội đồng nhân dân 1.2.3. Phương thức hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện 1.2.3.1. Xem xét báo cáo công tác của Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp 1.2.3.2. Chất vấn, nghe trả lời chất vấn của Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp Chất vấn và trả lời chất vấn là hình thức giám sát quan trọng nhất, không thể thiếu được trong hoạt động của hội đồng nhân dân huyện. Cử trị và nhân dân đặc biệt quan tâm đến các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND. 1.2.3.3. Xem xét văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến Pháp và những văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên 1.2.3.4. Giám sát chuyên đề 1.2.3.5. Lấy phiếu, Bỏ phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do HĐND huyện bầu 1.2.4. Ý nghĩa của hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện Thứ nhất, Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động của bộ máy nhà nước, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. 7
Thứ hai, hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân bảo đảm thực hiện đúng các chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước. Thứ ba, hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm của các đối tượng bị giám sát đảm bảo giữ vững trật tự, kỷ cương trong hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương. Thứ tư, hoạt động giám sát của HĐND đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề bức xúc ở địa phương. 1.3. Các tiêu chí đánh giá hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện Thứ nhất, tạo ra sự chuyển biến về tình hình kinh tế - xã hội tại địa phương. Thứ hai, đánh giá hoạt động của hội đồng nhân dân thông qua tiêu chí đạt được mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Thứ ba, Đánh giá hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân thông qua kết quả đạt được so với chi phí bỏ ra. 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện 1.4.1. Sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Sự lãnh đạo của Đảng thể hiện trên nhiều phương diện, như đề ra chủ trương, đường lối, công tác cán bộ, công tác tư tưởng. Đảng giữ vai trò rất quan trọng đối với giám sát của Hội đồng nhân dân. 1.4.2. Nhóm yếu tố thuộc về năng lực của đại biểu HĐND huyện Một là, trình độ hiểu biết. Hai là, quyền và nghĩa vụ của HĐND huyện trong thực hiện quyền quyết định và giám sát. Ba là, phẩm chất chính trị, đạo đức, trách nhiệm của đại biểu HĐND huyện. 8
Bốn là, cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ giám sát cũng là một yếu tố góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giám sát. 1.4.3. Cách thức thực hiện giám sát của HĐND huyện Cách thức giám sát của HĐND huyện có vai trò quan trọng đối với chất lượng giám sát. Cách thức đó thể hiện ở nhiều phương diện, như: trình tự, thủ tục giám sát; công tác chuẩn bị, lựa chọn các vấn đề để chất vấn; công tác điều hành hoạt động chất vấn, giám sát tại kỳ họp; cách thức, thời gian chất vấn... Công tác chuẩn bị chất vấn tại phiên họp toàn thể có tác động đến 1.4.4. Nhóm yếu tố thuộc đối tượng giám sát 1.4.5. Môi trường kinh tế, chính trị - xã hội Môi trường kinh tế Khi nói tới hoàn thiện của bất kỳ hoạt động nào nói chung và giám sát nói riêng đòi hỏi phải tính đến mức đầu tư, chi phí hợp lý, tối ưu. Vì thế, muốn hoàn hoạt động giám sát của HĐND huyện cần phải đầu tư chi phí và điều kiện vật chất cho hoạt động giám sát. Một là, tăng cường đầu tư chi phí cho hoạt động giám sát của HĐND theo yêu cầu của từng nội dung hoạt động. Hai là, đầu tư chi phí cho hoạt động giám sát phải tối ưu nghĩa là chỉ đủ mức cần thiết và triệt để tiết kiệm, chống lãng phí. Môi trường chính trị - xã hội Giám sát của HĐND huyện chịu tác động từ môi trường chính trị, xã hội. Môi trường đó chứa đựng những tác nhân đến quá trình giám sát. Đó là bầu không khí dân chủ, sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng, trình độ dân trí... Các tác nhân này nếu được nhận thức và vận dụng phù hợp sẽ đem lại nhiều tác động tích cực cho giám sát của HĐND huyện. Ngoài ra, ý thức chính trị của đảng viên, cán bộ, công chức, của các tầng lớp xã hội... cũng ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của Nhà nước và hoạt động giám sát của các cơ quan thực hiện giám sát nói chung và HĐND huyện nói riêng. 9
Chương 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Lệ Thủy 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Lệ Thủy Trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016, tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện Lệ Thủy đạt mức khá cao, bình quân 8,6%/năm trong đó Nông-lâm nghiệp-thủy sản tăng 5,6%/năm, Công nghiệp-xây dựng tăng 9,8%/năm và các ngành Dịch vụ tăng 11,55%/năm. Nhìn chung trong giai đoạn 2012-2016, tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn ở mức hợp lý, chuyển dịch cơ cấu kinh tế các ngành và nội ngành đúng hướng; chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế nói chung, nhiều sản phẩm nói riêng được cải thiện. Cơ cấu kinh tế có chuyển dịch đúng hướng với việc giảm dần tỷ trọng ngành Nông - lâm nghiệp - thủy sản, tăng ngành Công nghiệp - xây dựng và các ngành Dịch vụ. Cụ thể: năm 2012 ngành Nông - lâm nghiệp - thủy sản chiếm 43% thì đến năm 2015 còn 37,01%, giảm 5,99%; ngành Công nghiệp - xây dựng năm 2012 chiếm 24,5% thì đến năm 2016 đạt 26,02%, tăng 1.52%; các ngành Dịch vụ năm 2012 đạt 32,5% thì đến năm 2016 đạt 36,97 %, tăng 4,47%. Tuy nhiên, xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ còn chậm. Giai đoạn 2012-2016, tổng thu NSNN trên địa bàn của huyện liên tục tăng, đạt tốc độ gia tăng bình quân 27,3%/năm. Cụ thể: năm 2012 tổng thu NSNN đạt 145.272 triệu đồng, trong đó thu ngân sách trên địa bàn 43.178 triệu đồng; đến năm 2016 tổng thu NSNN đạt 786.281 triệu đồng, trong đó thu ngân sách trên địa bàn 88.101 triệu 10
đồng. Tốc độ tăng thu ngân sách trên địa bàn đạt 10,75%/năm. Do đó đã tạo điều kiện thực hiện các nhiệm vụ chi nhằm ổn định, phát triển KT-XH của huyện trong đó có chi cho công tác đảm bảo chính sách An sinh xã hội trên địa bàn huyện. 2.2. Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy 2.2.1. Cơ cấu tổ chức hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy Thường trực HĐND huyện nhiệm kỳ 2012 - 2016 có 05 thành viên: Chủ tịch HĐND do Bí thư Huyện ủy kiêm nhiệm, 02 Phó Chủ tịch hoạt động chuyên trách và 02 Trưởng ban. Các Ban của HĐND huyện: Theo quy định của Luật chính quyền địa phương 2015, Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy có hai ban là Ban Kinh tế - Xã hội và Ban Pháp chế. Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức HĐND huyện Lệ Thủy 2.2.2. Kết quả hoạt động của Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy 2.2.2.1. Công tác chuẩn bị và tổ chức kỳ họp của Hội đồng nhân dân Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND huyện tổ chức 16 kỳ họp, trong đó có 05 kỳ họp bất thường. Trước mỗi Kỳ họp, Thường trực Hội đồng nhân dân huyện đều tổ chức Hội nghị liên tịch để chuẩn bị 11
nội dung và các điều kiện cho tổ chức kỳ họp theo đúng quy định của pháp luật. Công tác điều hành của Chủ tọa Kỳ họp đã có nhiều đổi mới, thực hiện nghiêm túc các quy định của luật và quy chế hoạt động của Hội đồng nhân dân. Việc tham gia xây dựng dự thảo Nghị quyết, báo cáo, đề án, tờ trình, tài liệu trình tại các kỳ họp được Thường trực HĐND, hai Ban HĐND, UBND huyện và các cơ quan liên quan chuẩn bị kịp thời, đảm bảo chất lượng; tài liệu phục vụ kỳ họp được gửi trước cho đại biểu nghiên cứu đúng thời gian quy định. Các đại biểu Hội đồng nhân dân đã cơ bản phát huy được vai trò, trách nhiệm của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ của người đại biểu dân cử, chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND huyện tại các kỳ họp ngày càng nâng cao, cơ bản đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ đề ra. Hoạt động thẩm tra của hai Ban Hội đồng nhân dân có nhiều cố gắng, góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các kỳ họp. Về công tác thông tin tuyên truyền: HĐND huyện, Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện thực hiện tốt công tác thông tin tuyên truyền trước và sau các kỳ họp HĐND huyện: thông báo cho toàn thể cử tri biết về thời gian, nội dung kỳ họp; phát thanh trực tiếp để nhân dân theo dõi diễn biến kỳ họp và đánh giá được chất lượng hoạt động của các đại biểu do mình bầu ra; tuyên truyền để nhân dân thực hiện tốt các Nghị quyết HĐND huyện được thông qua tại các kỳ họp. 2.2.2.2. Việc thực hiện chức năng quyết định những vấn đề quan trọng ở địa phương Theo chức năng, nhiệm vụ quy định, HĐND huyện đã phát huy vai trò của mình trong việc quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương. Các quyết định của Hội đồng nhân dân về phát triển kinh tế - xã hội, các biện pháp đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, xây dựng chính quyền địa phương đã góp phần đưa huyện nhà ngày càng phát triển. Các Nghị quyết do Hội đồng nhân dân huyện ban hành đã thể hiện đúng định hướng của Đảng, Pháp luật của Nhà nước, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương và hợp lòng dân, được nhân dân đồng tình và tự giác thực hiện. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND huyện đã ban hành 90 Nghị quyết. Trong đó, có 37 Nghị quyết về công tác tổ chức, 23 Nghị quyết liên quan đến lĩnh vực ngân sách, 21 Nghị quyết liên quan đến 12
nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng, 09 Nghị quyết về các lĩnh vực khác. Sau các kỳ họp, UBND huyện đã kịp thời tổ chức hội nghị triển khai thực hiện Nghị quyết HĐND huyện; chỉ đạo các cấp, các ngành, các đơn vị tổ chức thực hiện nghiêm túc các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. 2.2.2.3. Hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân và đôn đốc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân Trong nhiệm kỳ 2011-2016, Thường trực HĐND huyện đã phối hợp với Thường trực UBMTTQVN huyện tổ chức tiếp xúc 220 lượt điểm trên địa bàn với trên 12.000 lượt cử tri tham gia, tiếp nhận hơn 1000 ý kiến của cử tri về các lĩnh vực. Thường trực HĐND huyện đã phối hợp với Thường trực UBMTTQVN huyện tổng hợp, phân loại ý kiến kiến nghị của cử tri gửi đến các cơ quan có thẩm quyền xem xét và giải quyết. Các ý kiến kiến nghị của cử tri đều được UBND huyện chỉ đạo các cơ quan liên quan giải quyết theo quy định. Tại các cuộc tiếp xúc cử tri, Thường trực HĐND huyện phối hợp với Ban Thường trực UBMTTQVN huyện mời lãnh đạo huyện tham gia tiếp xúc cử tri, nhất là những nơi có nhiều vấn đề nổi lên, cần tập trung giải quyết. Mỗi điểm tiếp xúc cử tri đều có đại diện lãnh đạo huyện và các phòng ban tham gia tiếp xúc cử tri với đại biểu HĐND huyện để cùng nắm bắt, giải trình một số ý kiến kiến nghị của cử tri tại hội nghị. 2.2.2.4. Mối quan hệ của HĐND huyện với các cơ quan và tổ chức hữu quan Trong nhiệm kỳ, Thường trực Huyện uỷ, Ban Thường vụ Huyện uỷ đã quan tâm chỉ đạo hoạt động của HĐND một cách th- ường xuyên sát đúng và kịp thời. HĐND huyện đã bám sát chủ trư- ơng, Nghị quyết của Cấp uỷ Đảng để cụ thể hoá các mục tiêu nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu và động viên các tầng lớp nhân dân phấn đấu thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, xây dựng chính quyền ngày càng vững mạnh. Mối quan hệ của HĐND huyện với các cơ quan và tổ chức hữu quan ngày càng chặt chẽ. Thường trực Hội đồng nhân dân và Thường trực Uỷ ban MTTQVN huyện đã xây dựng quy chế phối hợp hoạt động trong nhiệm kỳ; hàng năm tổ chức hội nghị đánh giá việc thực hiện quy chế phối hợp. 13
Thường trực HĐND huyện luôn giữ mối quan hệ chặt chẽ với Đoàn Đại biểu Quốc hội, Tổ đại biểu HĐND tỉnh được bầu trên địa bàn. Tham gia hoạt động giám sát cùng các Ban của HĐND tỉnh tại địa bàn huyện. Thường xuyên trao đổi tình hình hoạt động của HĐND, công tác tiếp dân, tiếp xúc cử tri và một số hoạt động khác với Thường trực HĐND các huyện, tỉnh tại các hội nghị giao ban. 2.3. Thực tiễn hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy 2.3.1. Hoạt động giám sát thông qua xem xét các báo cáo công tác tại kỳ họp của HĐND huyện Lệ Thủy Trên cơ sở các báo cáo trình tại kỳ họp, Hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND, hai Ban HĐND và các đại biểu HĐND huyện tiến hành giám sát trực tiếp tại kỳ họp bằng hình thức thảo luận, cho ý kiến đối với từng báo cáo. Hoạt động giám sát tại kỳ họp của Hội đồng nhân dân huyện đã từng bước đi vào nền nếp, góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả kỳ họp. Tại các kỳ họp, HĐND đã giám sát các báo cáo về tình hình thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, xây dựng chính quyền; thu chi ngân sách; đầu tư xây dựng cơ bản…đồng thời xem xét việc giải quyết khiếu nại tố cáo, giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri và tình hình thi hành pháp luật tại địa phương; giám sát báo cáo hoạt động của HĐND và các Ban HĐND; giám sát công tác điều hành của UBND. Nội dung giám sát tập trung vào kết quả triển khai và tổ chức thực hiện các Nghị quyết của HĐND, việc thực hiện “lời hứa” của thủ trưởng các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương. Nội dung giám sát tập trung vào những lĩnh vực thuộc thẩm quyền, có trọng tâm, trọng điểm. Phương thức tiến hành giám sát tiếp tục đổi mới, kết hợp nghe báo cáo với xem xét thực tế tại địa phương, cơ sở (trước, sau giám sát có tiến hành khảo sát, sử dụng phương pháp thâm nhập thực tế), tìm hiểu khai thác thông tin phục vụ yêu cầu giám sát qua nhiều kênh khác nhau, qua đó thu thập nhiều thông tin có tính thời sự, phục vụ hoạt động giám sát và việc quyết định những nội dung quan trọng tại các kỳ họp HĐND huyện. 2.3.2. Hoạt động giám sát thông qua chất vấn và trả lời chất vấn của HĐND huyện Lệ Thủy Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn chất lượng ngày càng được nâng cao. Tại các Kỳ họp, quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân từng bước được phát huy, nội dung chất vấn khá phong phú. Qua hoạt động thực tiễn và tiếp xúc cử tri, các đại biểu Hội đồng nhân dân đã chọn lọc nội dung chất vấn sát hợp với tình 14
hình thực tế những vấn đề bức xúc nổi lên mà cử tri quan tâm. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, các đại biểu HĐND huyện đã có 59 lượt ý kiến chất vấn UBND huyện và các cơ quan liên quan. Kết quả các phiên chất vấn khá tốt, những vấn đề bức xúc từ cơ sở đã được nhiều đại biểu Hội đồng nhân dân đưa vào chương trình nghị sự để phân tích, mổ xẻ và tìm ra hướng giải quyết. 2.3.3. Hoạt động giám sát thông qua xem xét tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp và Nghị quyết của HĐND cấp dưới Đối với văn bản do Ủy ban nhân dân huyện, Hội đồng nhân dân xã, thị trấn, Ủy ban nhân dân xã, thị trấn ban hành. Qua xem xét các văn bản quy phạm pháp luật của UBND huyện, Nghị quyết của HĐND cấp dưới thì nhìn chung các văn bản được ban hành phù hợp với quy định của pháp luật về thể thức và nội dung, phù hợp với Hiến Pháp, Pháp luật và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề cụ thể qua giám sát có 08 văn bản không phải là văn bản quy phạm pháp luật , phát hiện 24 văn bản vi phạm các quy định về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản, đã xử lý 14 văn bản và đang xử lý 10 văn bản. 2.3.4. Hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND huyện Lệ Thủy Căn cứ chương trình hoạt động giám sát từ đầu năm và tình hình thực tế của địa phương, Thường trực HĐND, hai Ban Hội đồng nhân dân huyện đã kịp thời xây dựng chương trình hoạt động giám sát, đồng thời bổ sung, điều chỉnh chương trình kế hoạch giám sát giữa 2 Kỳ họp cho phù hợp với kế hoạch chung của huyện. Thường trực Hội đồng nhân dân đã chủ trì, phân công, điều hòa phối hợp các Ban trong hoạt động giám sát, nội dung giám sát tập trung vào các vấn đề mà cử tri quan tâm, những vấn đề trọng tâm, trọng điểm của huyện trên các lĩnh vực quan trọng. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND huyện tiến hành 11 cuộc giám sát chuyên đề; hai Ban HĐND huyện tiến hành 16 cuộc giám sát chuyên đề (Ban Kinh tế-Xã hội tiến hành 08 cuộc giám; Ban Pháp chế 08 cuộc giám sát) 2.3.5. Hoạt động giám sát thông qua việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND huyện bầu 2.4. Đánh giá chung về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 2.4.1. Kết quả đạt được 15
Hoạt động của HĐND huyện nhiệm kỳ 2011 - 2016 đã thực hiện tốt chức năng của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Hội đồng nhân dân huyện đã quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Các chỉ tiêu chủ yếu của nhiệm kỳ cơ bản đều hoàn thành và hoàn thành vượt mức nghị quyết đề ra cụ thể GDP bình quân đầu người năm 2016 đạt 30,8 triệu đồng, rút ngắn nhanh hơn khoảng cách chênh lệch so với cả nước; thu ngân sách những năm gần đây tăng khá nhanh trong từng năm và hoàn thành chỉ tiêu; Lĩnh vực xã hội được quan tâm, các chính sách an sinh xã hội được triển khai đầy đủ, kịp thời; giải quyết việc làm và giảm nghèo đạt kết quả tích cực (tỷ lệ giảm nghèo bình quân 2%/năm, đến cuối năm 2016 còn 6,53%); đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân từng bước được nâng lên; chất lượng giáo dục - đào tạo, chăm sóc sức khỏe được tốt hơn, môi trường được cải thiện; công tác cải cách thủ tục hành chính có nhiều chuyển biến rõ nét; quốc phòng an ninh được ổn định, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm. 2.4.2. Hạn chế Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong nhiệm kỳ 2011- 2016 của HĐND huyện, hoạt động giám sát vẫn còn một số lúng túng, bất cập, chưa mang lại hiệu quả cao, thường bộc lộ những hạn chế như: Công tác giám sát chưa đều, chủ yếu do Thường trực và các Ban của HĐND tiến hành; các Đại biểu HĐND tham gia hoạt động giám sát còn hạn chế, chủ yếu giám sát tại kỳ họp và qua hoạt động tiếp xúc cử tri; một số thành viên các Ban HĐND tham gia giám sát chưa đều, chưa dành thời gian đầy đủ cho các đợt giám sát; nội dung một số cuộc giám sát chưa sâu, chưa tập trung vào những vấn đề mang tính thời sự, bức xúc ở địa phương, những vấn đề nhiều cử tri, Nhân dân quan tâm. Việc theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận, kiến nghị của một số cuộc giám sát chưa được thực hiện nghiêm túc. Chất lượng đại biểu HĐND chưa đồng đều, năng lực và trình độ của một số đại biểu chưa thật sự đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc đổi mới hiện nay. Cơ cấu đại biểu HĐND huyện chưa thật hợp lí, tỉ lệ đại biểu ở các cơ quan hành chính còn cao. 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế. 16
Sự phối hợp giữa HĐND huyện với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, với UBND các cấp có lúc, có nơi chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao. Bộ máy tham mưu, giúp việc cho HĐND, Thường trực và các Ban HĐND huyện còn hạn chế về số lượng, chất lượng, có lúc, có việc chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao. Đa phần các đại biểu lần đầu đảm nhận nhiệm vụ đại biểu HĐND huyện (67%) nên còn lúng túng, kinh nghiệm, kỹ năng thực hiện nhiệm vụ đại biểu HĐND còn thấp Một số tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng trong công tác giám sát của HĐND Một số đại biểu năng lực, trình độ chưa thực sự đáp ứng tốt với yêu cầu, nhiệm vụ mới; có đại biểu chưa thực hiện đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn đã được luật quy định. Một số quy định pháp lý về tổ chức HĐND còn chưa hợp lý, tất cả các thành viên của hai Ban HĐND huyện đều làm việc kiêm nhiệm; bộ máy giúp việc cho HĐND chưa được quy định cụ thể, rõ ràng, do đó ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của HĐND huyện. Một bộ phận cán bộ, nhân dân và chính bản thân của một số đại biểu HĐND huyện chưa nhận thức đầy đủ về vị trí và vai trò của cơ quan dân cử ở địa phương. 17
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH 3.1. Phương hướng hoàn thiện hoạt động giám sát Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy Trong thời gian tới để hoàn thiện hoạt động giám sát HĐND huyện Lệ Thủy đã đề ra những phương hướng và nhiệm vụ cần thực hiện một số vấn đề sau: Thứ nhất, tiếp tục đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp. Thứ hai, coi công tác khảo sát, giám sát của Thường trực Hội đồng nhân dân, các ban, các Tổ và của Hội đồng nhân dân là một việc làm thường xuyên. Thứ ba, tiếp tục nâng cao chất lượng thảo luận tại các phiên họp toàn thể. Thứ tư, tăng cường quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân. Thứ năm, tăng cuờng phối hợp hoạt động giữa HĐND các cấp với Đoàn đại biểu Quốc hội và các cơ quan, đoàn thể ở địa phương trong việc tham gia hoạt động giám sát, trong việc tiếp xúc với cử tri để trao đổi thông tin về kiến thức pháp luật, về tình hình chấp hành pháp luật nói chung cũng nhu trao đổi về kinh nghiệm trong hoạt động nhằm góp phần nâng cao chất lượng giám sát của Hội đồng nhân dân Thứ sáu, quan tâm bồi dưỡng, nâng cao năng lực, kỹ năng hoạt động cho đại biểu Hội đồng nhân dân. Hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp phụ thuộc rất lớn vào chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đại biểu Hội đồng nhân dân, nhất là đại biểu chuyên trách. Vì vậy, vấn đề bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, nâng cao năng lực hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân cần được quan tâm, đây là một giải pháp cơ bản góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử ở địa phương. Thứ bảy, bảo đảm kinh phí và điều kiện vật chất khác cho hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các ban, tổ Hội đồng nhân dân và các đại biểu Hội đồng nhân dân. 3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện Lệ Thủy 18