Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn phân tích và chỉ rõ thực trạng công tác QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, qua đó chỉ rõ được những ưu, nhược điểm, nguyên nhân của thực trạng và rút ra bài học kinh nghiệm công tác QLNN về thu ngân sách cho huyện Phong Điền. Đề xuất các giải pháp cơ bản, chủ yếu và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền phù hợp với điều kiện cụ thể của huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VIẾT PHƯỚC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HOÀNG HIỂN Phản biện 1:..................................................................... Phản biện 2:...................................................................... Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Địa điểm: Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Số 201 - Đường Phan Bội Châu - Phường Trường An - TP Huế Thời gian: ....................................................... Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế -xã hội của bất kỳ quốc gia nào, giúp nhà nước thực hiện vai trò quản lý xã hội và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Quản lý thu ngân sách là một bộ phận rất quan trọng của chính sách tài chính quốc gia. Tình hình kinh tế -xã hội nước ta vẫn chưa thoát khỏi tình trạng khó khăn, thách thức do ảnh hưởng của khủng hoảng và suy thoái kinh tế toàn cầu. Giá cả các hàng hóa chủ yếu trên thị trường biến đổi theo chiều hướng tăng, lạm phát tăng cao, việc thu ngân sách nhà nước gặp rất nhiều khó khăn và nhà nước luôn thực hiện chính sách thắt chặt chi tiêu ngân sách. Trong bối cảnh đó thì hệ quả tất yếu là chính sách tài chính nói chung và công tác quản lý, điều hành hoạt động thu ngân sách nói riêng cũng phải đổi mới. Do vậy, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về thu ngân sách nhà nước của các cấp chính quyền địa phương cũng cần có những giải pháp phù hợp hơn. Cùng với các biện pháp cải cách, đổi mới đồng bộ về thể chế quản lý tài chính công, việc thực hiện Luật ngân sách nhà nước trong những năm qua đã có những đóng góp quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác QLNN, điều hành ngân sách nhà nước nói chung và hoạt động thu ngân sách nói riêng; góp phần ổn định và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết tốt các vấn đề an sinh xã hội, xoá đói giảm nghèo; đảm bảo nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Phong Điền là một vùng đất ở cực bắc của tỉnh Thừa Thiên Huế. Năm 2018, tổng thu ngân sách trên địa bàn huyện là 194.952 triệu đồng, đạt 101,1% so với dự toán được giao. Có 06/09 chỉ tiêu sắc thuế cân đối huyện quản lý thu đạt và vượt dự toán được giao. Trong đó, thu ngoài quốc doanh là 43.751 triệu đồng đạt 115,1 %; thu tiền sử dụng đất là 53.338 triệu đồng đạt 106,7%; lệ phí trước bạ là 10.709 triệu đồng đạt 135,6 %;... 1
Tuy nhiên, hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn cũng còn một số hạn chế như: Việc quản lý chưa quyết liệt, triệt để, còn thiếu tập trung, thống nhất; vẫn còn tình trạng thất thu ở một số lĩnh vực; tình trạng nợ đọng số thu vẫn còn tiếp diễn; việc tuyên truyền nhằm nâng cao sự nhận thức của doanh nghiệp, người dân về các nghĩa vụ với ngân sách còn hạn chế; chính quyền cấp xã và một số đơn vị liên quan còn xem nhẹ công tác thu ngân sách và coi đó là nhiệm vụ của ngành Thuế; nguồn thu ngân sách trên địa bàn hàng năm tăng cao nhưng chưa đảm bảo cân đối chi; việc tổ chức thực hiện thu ngân sách và quá trình kiểm tra, giám sát, đôn đốc thu vẫn còn chậm và nhiều bất cập... Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao hiệu quả QLNN về thu ngân sách góp phần hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện trong khi vẫn đạt được mục tiêu nuôi dưỡng nguồn thu và xa hơn, hướng tới sự phát triển bền vững đòi hỏi cần có những phân tích, đánh giá và các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện. Xuất phát từ yêu cầu thực tế đó tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế” làm đề tài luận văn của mình 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý ngân sách nhà nước nói chung, quản lý thu ngân sách nói riêng có vai trò rất quan trọng góp phần ổn định, tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội. Các chính sách quản lý ngân sách không ngừng được thay đổi và hoàn thiện trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, hoạt động QLNN về ngân sách nhà nước vẫn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế và trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều tác giả trong nước. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý ngân sách nhà nước nói chung, quản lý thu ngân sách nói riêng như sau: Tác giả Lê Văn Ái; Bùi Tiến Hanh (2010), Giáo trình Quản lý thu Ngân sách Nhà nước, Học viện Tài chính. Giáo trình nêu lên khái niệm và phân loại thu NSNN; những đặc điểm cơ bản của các khoản 2
thu NSNN; Khái niệm, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu NSNN; Khái niệm và đặc điểm của thuế, vai trò của thuế trong nền kinh tế thị trường, hệ thống chính sách thuế và các tiêu thức thiết lập hệ thống thuế, các yếu tố cấu thành một sắc thuế; hệ thống chính sách thuế hiện hành ở Việt Nam [2]. Tác giả Tô Thiện Hiền (2012): “Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang giai đoạn 2011 -2015 và tầm nhìn đến năm 2020”, Luận án tiến sĩ -Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả đã khẳng định vai trò của quản lý NSNN trong tiến trình đổi mới nền kinh tế. Các hình thức thu NSNN ở địa phương đã từng bước thay đổi, điều chỉnh để thực hiện nhiệm vụ tập trung nguồn thu cho NSNN, là công cụ điều chỉnh vĩ mô quan trọng của Nhà nước. Tuy nhiên, cũng theo tác giả thì trong quá trình thực hiện quản lý thu NSNN của An Giang vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế và chưa phù hợp với tình hình thực tế của địa phương và đất nước, cần phải tiếp tục điều chỉnh cho phù hợp. Các tồn tại được tác giả chỉ ra gồm: việc lập, chấp hành và quyết toán NSĐP còn chậm, chưa đổi mới, đôi khi chưa đúng theo quy định của Nhà nước; tình trạng quản lý thu NSNN vẫn còn thất thoát do chưa bao quát hết các nguồn thu; công tác quyết toán là khâu quan trọng nhưng chưa được quan tâm đúng mức, chưa làm đủ sổ sách; đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách còn hạn chế về chuyên môn, chậm đổi mới [9]. Tác giả Nguyễn Hữu Nam (2014): “Quản lý thu NSNN thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc”, Luận văn thạc sĩ - Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Số liệu, tài liệu tác giả sử dụng trong phân tích chủ yếu là số liệu thứ cấp được lấy từ các cơ quan liên quan của thành phố. Các phương pháp phân tích gồm: phương pháp thống kê so sánh; phương pháp thống kê mô tả. Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý thu NSNN trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc, tác giả đã đánh giá những kết quả đạt được cũng như những tồn tại trong hoạt động quản lý NSNN thành phố Vĩnh Yên. Những đóng góp chính của luận văn này gồm: hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả quản lý NSNN và quản lý 3
NSNN của Thành phố; luận văn góp phần làm sáng tỏ lý thuyết về vị trí, vai trò của hệ thống ngân sách thành phố Vĩnh Yên và mối quan hệ hữu cơ trong quan hệ cân đối giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương theo nguyên tắc phát triển kinh tế ngành và lãnh thổ (khu vực) [15]. Tác giả Nguyễn Hữu Lực (2015): “Quản lý thu ngân sách nhà nước tại huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Theo tác giả, thực tiễn quản lý NSNN cấp huyện hiện nay đang đặt ra những yêu cầu, thách thức mới đòi hỏi công tác quản lý NSNN nói chung, quản lý thu NSNN nói riêng tại cấp này cần phải tiếp tục được đổi mới, ngày càng hoàn thiện, đi vào chiều sâu nhằm đạt hiệu quả cao hơn nữa. Do đó việc tăng cường công tác quản lý thu NSNN và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực thông qua công cụ ngân sách trở thành vấn đề cấp thiết của cả nước và các cấp chính quyền địa phương [14]. Ngoài các công trình nghiên cứu trên đây, còn nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố liên quan đến quản lý NSNN và quản lý thu NSNN ở các cấp quản lý ngân sách từ trung ương, cấp tỉnh đến cấp huyện. Các nghiên cứu đã đề cập trực tiếp hoặc gián tiếp những vấn đề liên quan đến quản lý NSNN nói chung, quản lý thu NSNN nói riêng ở cả phạm vi toàn quốc. Mỗi công trình có cách tiếp cận, giải quyết vấn đề khác nhau và đều đạt được mục tiêu nghiên cứu mà các tác giả đặt ra. Tuy nhiên, trong các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý thu NSNN đã công bố, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện về hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế”. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích nghiên cứu: đánh giá thực trạng QLNN về thu ngân sách, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền. - Nhiệm vụ nghiên cứu: 4
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn QLNN về thu ngân sách; + Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế; + Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: quy trình quản lý thu và hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn tìm hiểu hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền + Về thời gian: từ năm 2017 đến năm 2019 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để nhìn nhận, phân tích, đánh giá các vấn đề nghiên cứu, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về quản lý thu NSNN. - Phương pháp nghiên cứu cụ thể: + Phương pháp thu thập thông tin: số liệu, thông tin, dữ liệu để thực hiện đề tài là những số liệu, thông tin và dữ liệu cần được thu thập từ các nguồn chủ yếu sau: các văn bản pháp luật, cơ chế chính sách của Nhà nước Trung ương và lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Phong Điền, các văn bản có liên quan của HĐND huyện Phong Điền. + Phương pháp phân tổ thống kế: Phương pháp này được sử dụng để tổng hợp và hệ thống hoá số liệu thu thập được làm cơ sở cho việc phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu NSNN trên địa bàn nghiên cứu theo các nội dung của công tác này. Các số liệu được xử lý, tính toán ở Microsft Excel. 5
+ Phương pháp phân tích tổng hợp: Trên cơ sở hệ thống số liệu đã được phân tổ thống kê, luận văn phân tích thực trạng QLNN về công tác thu NSNN trên địa bàn huyện Phong Điền theo các nội dung của công tác này. Trên cơ sở đó, luận văn thực hiện phương pháp tổng hợp để đưa ra những nhận xét, đánh giá công tác QLNN về thu NSNN trên địa bàn huyện Phong Điền và xác định các vấn đề đặt ra. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Luận văn hệ thống hóa những lý luận cơ bản về công tác QLNN về thu NSNN nói chung. - Ý nghĩa thực tiễn: + Luận văn phân tích và chỉ rõ thực trạng công tác QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, qua đó chỉ rõ được những ưu, nhược điểm, nguyên nhân của thực trạng và rút ra bài học kinh nghiệm công tác QLNN về thu ngân sách cho huyện Phong Điền. + Luận văn đề xuất các giải pháp cơ bản, chủ yếu và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền phù hợp với điều kiện cụ thể của huyện. + Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo, hoặc được ứng dụng trong công tác quản lý thu ngân sách của huyện Phong Điền, Phòng Kế hoạch – tài chính, Kho bạc nhà nước cũng như tại UBND các xã trên địa bàn huyện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước về thu ngân sách Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU NGÂN SÁCH 1.1. Những vấn đề chung về ngân sách nhà nước và thu ngân sách 1.1.1. Ngân sách nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm Ngân sách, theo nghĩa chung nhất, là một quỹ tiền tệ tập trung mà chủ nhân của nó phải tính toán để thu và chi luôn cân đối với nhau trong một thời hạn nhất định. Bất kỳ một chủ thể kinh tế nào hoạt động trong kinh tế thị trường cũng đều phải có ngân sách, tức có tiền và có kế hoạch thu, chi để khỏi mắc nợ dẫn đến phá sản. Tính cân đối, thu chi có kế hoạch là nguyên tắc vận hành then chốt của ngân sách. 1.1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nước 1.1.1.3. Đặc điểm của ngân sách nhà nước 1.1.1.4. Khái niệm 1.1.1.5. Vai trò của thu ngân sách nhà nước 1.2. Quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm Có nhiều cách hiểu về QLNN. Theo nghĩa chung nhất, QLNN vừa là chức năng, vừa là quyền hạn và nhiệm vụ của nhà nước, nó được hiểu là việc nhà nước sử dụng quyền lực chung đã được thể chế hóa tác động thường xuyên và liên tục đến các quá trình, lĩnh vực hay quan hệ xã hội nhằm đạt được mục đích quản lý. Chúng ta có thể hiểu QLNN theo hai nghĩa: - Theo nghĩa rộng: - Theo nghĩa hẹp: 7
Hệ thống quản lý NSNN được phân cấp quản lý như sau: Hình 1.1: Hệ thống Ngân sách nhà nước Việt Nam (Nguồn: Tác giả tổng hợp) 1.2.1.2. Đặc điểm quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện 1.2.2. Vai trò của quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện Quản lý nhà nước về thu ngân sách đóng vai trò rất quan trọng, thể hiện: Thứ nhất, quản lý thu NSNN là công cụ quản lý của nhà nước để kiểm soát, điều tiết các hoạt động sản xuất kinh doanh của mọi thành phần kinh tế, kiểm soát thu nhập của mọi tầng lớp dân cư trong xã hội nhằm động viên sự đóng góp đảm bảo công bằng, hợp lý. 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện 1.2.3.1. Tổ chức bộ máy 8
Bộ máy quản lý thu ngân sách sẽ trực tiếp quản lý điều hành thu NSNN cấp huyện. Bộ máy quản lý càng có hiệu lực, hiệu quả, hoạt động thu ngân sách càng tốt. Cụ thể là: - Hội đồng nhân dân cấp huyện có quyền quyết định dự toán và phân bổ ngân sách địa phương, phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương; quyết định các chủ trương, biện pháp để triển khai thực hiện ngân sách địa phương; quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương trong thời gian cần thiết; giám sát việc thực hiện ngân sách đã quyết định. 1.2.3.2. Công tác lập dự toán thu ngân sách nhà nước cấp huyện Đây là khâu chuẩn bị cho việc thu ngân sách, nội dung chính của lập dự toán thu ngân sách là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng huy động các nguồn lực tài chính của nhà nước để từ đó xác lập các chỉ tiêu thu NSNN hàng năm một cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn, đồng thời trên cơ sở đó các cơ quan, đơn vị có nhiệm vụ thu lập những biện pháp về kinh tế - xã hội, nhằm tổ chức thực hiện tốt các chỉ tiêu đề ra. 1.2.3.3. Tổ chức thực hiện dự toán thu ngân sách cấp huyện Đây là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế, tài chính và hành chính nhằm biến các chỉ tiêu thu NSNN trong dự toán NSNN năm trở thành hiện thực. 1.2.3.4. Quyết toán thu NSNN cấp quận Cuối năm ngân sách, cơ quan thu thuế phải tổng hợp đối chiếu số liệu thu thuế với Kho bạc nhà nước, giải quyết những tồn đọng trong công tác quản lý thu, xử lý các khoản tạm thu, tạm giữ... Đồng thời, lập báo cáo quyết toán thu NSNN gửi về UBND huyện và Phòng Tài chính - Kế hoạch của huyện để tổng hợp vào báo cáo quyết toán ngân sách. 1.2.3.5. Thanh tra, kiểm tra trong quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện Việc kiểm tra được thực hiện trong tất cả các khâu của chu trình quản lý thu ngân sách, từ khâu lập, phân bổ, giao dự toán thu ngân sách đến việc chấp hành dự toán và quyết toán thu ngân sách 9
cấp huyện. Việc thanh tra, kiểm tra được gắn với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan QLNN cấp huyện. 1.2.4. Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước về thu ngân sách cấp huyện 1.2.4.1. Chủ thể quản lý nhà nước về thu ngân sách Chủ thể quản lý thu NSNN cấp huyện bao gồm: HĐND, UBND cấp huyện, các phòng, ban ngành liên quan; quá trình tổ chức thực hiện thu ngân sách được chính quyền cấp huyện phối hợp với các cơ quan chức năng như: Chi cục Thuế, Kho bạc Nhà nước cấp huyện, các đơn vị hành chính, sự nghiệp cấp huyện và các xã có phát sinh khoản thu. 1.2.4.2. Đối tượng quản lý nhà nước về thu ngân sách Đối tượng quản lý thu ngân sách nhà nước bao gồm: nội dung thu NSNN, đối tượng chịu thuế và đối tượng nộp thuế. Đối với mỗi nội dung thu NSNN lại có đối tượng chịu thuế và đối tượng nộp thuế khác nhau, cụ thể: - Đối với nội dung quản lý thu thuế: tương ứng với mỗi sắc thuế lại có đối tượng chịu thuế và đối tượng nộp thuế khác nhau: + Thuế thu nhập Doanh nghiệp: + Về thuế thu nhập cá nhân: 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu ngân sách cấp huyện 1.3.1. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước Về phương diện lý thuyết, mọi hoạt động quản lý NSNN đều có thể tập trung tại trung ương. Việc quản lý NSNN do trung ương thực hiện sẽ có ưu điểm tập trung quyền lực về trung ương, thể hiện được ý muốn chủ quan của chính quyền trung ương, thời gian thực hiện chu trình quản lý NSNN nhanh chóng. 1.3.2. Hệ thống các văn bản pháp luật Hệ thống các văn bản pháp luật có liên quan đến thu ngân sách và QLNN đối với thu ngân sách như: Luật NSNN, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Doanh nghiệp, Luật thuế, Luật Quản lý thuế; 10
thông tư, nghị định, nghị quyết, quyết định, chỉ thị về thu ngân sách, về chức năng, nhiệm vụ của các cấp chính quyền và các cơ quan chuyên môn. Hệ thống văn bản pháp luật là nhân tố ảnh hưởng tới công tác QLNN về ngân sách nói chung và cấp huyện nói riêng vì các văn bản pháp luật là cơ sở để chính quyền địa phương tổ chức thực hiện và điều hành thu ngân sách xác định được các nhiệm vụ cần thực hiện và trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền trong quá trình điều hành thu ngân sách cấp huyện. 1.3.3. Năng lực quản lý của người lãnh đạo, trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức trong bộ máy quản lý và đạo đức công vụ Đây là nhân tố quan trọng, có tính quyết định tới chất lượng, hiệu quả hoạt động quản lý. Để có thể quản lý tốt, đội ngũ nhân viên cần có trình độ chuyên môn vững vàng, cán bộ có năng lực lãnh đạo, khả năng sử dụng người để có thể phân công nhiệm vụ phù hợp với từng nhân viên, từng bộ phận. Có trình độ mới có thể hướng dẫn các đơn vị thực thi đúng, mới có thể phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật và đưa ra được các quyết định đúng đắn. 1.3.4. Tổ chức bộ máy nhà nước quản lý về thu ngân sách Nếu bộ máy nhà nước quản lý ngân sách nói chung và thu ngân sách nói riêng ở địa phương được tổ chức khoa học, có sự phân công, phân cấp cụ thể sẽ làm giảm chi phí quản lý, nâng cao hiệu quả, chất lượng công việc. Các cơ quan quản lý có chức năng, nhiệm vụ rõ ràng, không chồng chéo sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động QLNN. Vì tạo điều kiện thuận lợi cho sự tuân thủ hoạt động quản lý và gắn trách nhiệm giải trình đối với từng cơ quan, tránh được hiện tượng khi xảy ra hậu quả không có cơ quan nào chịu nhận trách nhiệm. 1.4. Kinh nghiệm thực tiễn của một số địa phương về quản lý thu ngân sách 11
1.4.1. Huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh 1.4.2. Huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị 1.4.3. Huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh 1.4.4. Bài học kinh nghiệm cho huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế Qua nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về thu ngân sách ở các địa phương trên có thể rút ra một số kinh nghiệm cho huyện Phòng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế cụ thể như sau: - Tăng cường sự chỉ đạo của HĐNĐ, UBND và đảm bảo sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành có liên quan trong hoạt động QLNN về thu ngân sách; thực hiện quản lý NSNN theo Luật Ngân sách và các văn bản hướng dẫn. - Hầu hết các địa phương đều tăng cường thực hiện công tác ủy nhiệm thu, điều này vừa tăng thu được cho ngân sách về thuế, chống thất thu sót hộ, đồng thời tăng cường trách nhiệm của các xã, phường trong công tác thu ngân sách. - Kiểm soát chặt chẽ các nguồn thu NSNN trên địa bàn, đảm bảo công khai minh bạch. - Đẩy mạnh phân cấp thu cho các xã, thị trấn; giao quyền tự chủ tự chịu trách nhiệm cho các cơ quan Nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập. - Thường xuyên đổi mới và cải tiến hoạt động QLNN về thu ngân sách phù hợp với từng khu vực kinh tế, nắm bắt tình hình biến động của thị trường, thực trạng sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trên địa bàn, cụ thể hóa chủ trương, chính sách phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương trên cơ sở các quy định của pháp luật. Tiểu kết chương 1 Trong chương 1, luận văn đã nêu tổng quan cơ sở lý luận về QLNN về thu ngân sách cấp huyện. Đồng thời, tác giả làm rõ hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện qua các nội dung như: tổ chức bộ máy, lập dự toán thu; tổ chức thực hiện; quyết toán thu ngân sách huyện và kiểm tra, kiểm soát công tác quản lý thu 12
ngân sách huyện. Chương 1 cũng đề cập đến những nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng tới hoạt động quản lý thu ngân sách cấp huyện. Bên cạnh đó, tác giả đưa ra cơ sở thực tiễn hoạt động QLNN về thu ngân sách huyện ở một số địa phương lân cận. Từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế trong hoạt động QLNN về thu ngân sách trên địa bàn huyện. 13
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Phong Điền 2.1.1. Điều kiện tự nhiên Phong Điền là huyện nằm ở cửa ngõ phía Bắc tỉnh Thừa Thiên Huế, rộng 953,751 km2, gần bằng 1/5 diện tích tự nhiên của tỉnh, dân số hơn 116.682 người. Phong Điền phía Bắc giáp huyện Hải Lăng tỉnh Quảng Trị. Về phía Tây, Tây Nam và phía Nam, Phong Điền giáp hai huyện Đakrông và A Lưới. Về phía Đông và Đông Nam, Phong Điền giáp hai huyện Quảng Điền và Hương Trà. Phong Điền phía Đông Bắc giáp biển Đông với đường bờ thẳng tắp theo hướng Tây Bắc - Đông Nam trên chiều dài gần 16 km. Là một huyện nằm ở cực Bắc của tỉnh Thừa Thiên Huế. Phía Tây và Tây Bắc giáp huyện Hải Lăng tỉnh Quảng Trị. Phía Đông Bắc giáp biển Đông; phía Đông Nam giáp huyện Quảng Điền, thị xã Hương Trà; phía Nam giáp huyện A Lưới. Phong Điền có các trục giao thông quan trọng của quốc gia chạy qua (quốc lộ 1A, tuyến đường sắt xuyên Việt...) và nằm trong tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây tạo điều kiện cho Phong Điền có điều kiện khá thuận lợi trong việc giao lưu kinh tế với các huyện trong tỉnh và với cả nước, trong khu vực. 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Về tổ chức hành chính, huyện có 16 đơn vị hành chính cấp xã (15 xã và 01 thị trấn), có 136 thôn, bản, tổ dân phố (trong đó có 02 bản dân tộc thiểu số). Thị trấn Phong Điền là trung tâm hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện, được định hướng là đô thị trung tâm cửa ngõ phía Bắc, phát triển đô thị sinh thái về phía Tây Quốc lộ 1A, gắn với vùng bảo tồn thiên nhiên Phong Điền. 14
2.1.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đến quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền Các đặc điểm về kinh tế xã hội nêu trên có những ảnh hưởng nhất định tới hoạt động QLNN về thu ngân sách của huyện Phong Điền như sau: - Phong Điền là địa phương có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của tỉnh; có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp và công nghiệp, do vậy, hoạt động quản lý thu ngân sách cũng có nhiều thuận lợi: lao động từ các huyện, tỉnh khác đến làm việc tại các khu, cụm công nghiệp, nhu cầu thiết yếu về ăn, mặc, ở tăng lên do vậy kéo theo sự phát triển của các ngành dịch vụ; các doanh nghiệp đến đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp, trên địa bàn huyện ngoài việc nộp tiền thuê đất còn thực hiện nghĩa vụ nộp các khoản thuế theo quy định; với đặc điểm là huyện có nhiều ngành nghề, vị trí địa lý thuận lợi nên số doanh nghiệp ngoài quốc doanh, kinh tế hộ gia đình phát triển làm tăng nguồn thu ngân sách cho địa phương. 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về thu ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế 2.2.1. Hệ thống bộ máy tổ chức quản lý thu ngân sách Trong những năm qua, bộ máy tổ chức quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện Phong Điền đã đạt những kết quả tích cực; các cơ quan liên quan phối hợp phân chia quyền hạn hợp lý, không chồng chéo lẫn nhau. Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trên địa bàn huyện Phong Điền trong quản lý thu ngân sách cụ thể như sau: - đã cải thiện đáng kể hoạt động của bộ máy quản lý thu NSNN 2.2.2. Lập dự toán thu ngân sách Luật NSNN 2015 quy định: dự toán NSNN hàng năm được lập phải căn cứ vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng. Các khoản thu trong dự toán phải được xác định trên cơ sở tăng trưởng kinh tế, các chỉ tiêu có liên quan và các quy định của pháp luật về thu ngân sách. 15
Bảng 2.1: Bảng số giao dự toán thu ngân sách nhà nước của huyện Phong Điền giai đoạn 2017 – 2019 Đơn vị tính: Triệu đồng Năm Năm Năm Chỉ tiêu 2017 2018 2019 Thu NSNN trên địa bàn huyện 99,218 192,830 200,010 Thu cân đối NSNN 96,160 191,330 197,260 Các khoản thu để lại chi qua quản lý 3,058 1,500 2,750 NSNN (Nguồn: Phòng tài chính – kế hoạch huyện Phong Điền) Qua bảng số lập dự toán thu NSNN trên địa bàn huyện Phong Điền giai đoạn 2017- 2019 cho thấy, số giao dự toán hàng năm của huyện năm sau đều cao hơn năm trước. Số thu bình quân của giai đoạn này là 164,019 triệu đồng, trong đó thu cân đối NSNN bình quân là 161,583 triệu đồng, thu để lại chi qua quản lý NSNN bình quân là 2,436 triệu đồng. Dự toán thu NSNN năm 2018 tăng 94,3% so với năm 2017, năm 2019 tăng 102% so với năm 2017. 2.2.3. Tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách Hàng năm, trên cơ sở dự toán thu NSNN được giao, Phòng kế hoạch – tài chính phối hợp với Chi cục thuế tham mưu cho UBND huyện Phong Điền tiến hành phân bổ và chỉ đạo các phòng, ban, ngành, các đơn vị dự toán trên địa bàn huyện tổ chức thực hiện. Việc chấp hành dự toán thu NSNN được thực hiện theo đúng quy định của Luật NSNN và các văn bản pháp luật có liên quan. Công tác quản lý thu NSNN bám sát với dự toán giao, chi tiết theo từng mục lục ngân sách. Mọi khoản thu ngân sách đều được thu kịp thời, đầy đủ vào NSNN qua Kho bạc nhà nước Phong Điền theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định. Nhờ vậy, kết quả thu NSNN trên địa bàn huyện luôn hoàn thành chỉ tiêu tỉnh giao và đáp ứng được các nhiệm vụ chi. 2.3.3.1. Hoạt động quản lý thu thuế 16
Hình 2.1: Quy trình tổ chức thực hiện thu ngân sách nhà nước Các đơn vị 1 Tập thể, cá nhân có nghĩa vụ nộp dự toán 2 NSNN 3 4 5 6 7 Phòng Tài chính kế Kho bạc nhà nước Chi cục thuế 8 8 Phong Điền hoạch huyện Phong Điền Thuế là nguồn thu chính của ngân sách huyện Phong Điền nên những năm qua nhờ sự tập trung chỉ đạo quyết liệt đối với hoạt động thu ngân sách nói chung và thu thuế nói riêng, hoạt động quản lý thu thuế đã đạt những kết quả to lớn. Bảng 2.2: Nội dung các khoản thuế thu trên địa bàn huyện Phong Điền thực hiện giai đoạn 2017 – 2019 Đơn vị tính: Triệu đồng Thực hiện trong năm TT Nội dung Năm Năm Năm 2017 2018 2019 Thuế từ khu vực ngoài quốc 1 34,000 38,000 39,500 doanh 1.1 Thuế giá trị gia tăng 28,879 31,100 31,070 Thuế thu nhập doanh 1.2 3,300 4,000 5,030 nghiệp 1.3 Thuế tài nguyên 1,500 2,500 3,00 1.4 Thuế tiêu thụ đặc biệt 50 100 100 1.5 Thu khác ngoài quốc doanh 270 300 300 2 Thuế thu nhập cá nhân 4,500 5,700 6,290 Thuế sử dụng đất phi nông 3 60 50 50 nghiệp 17
(Nguồn: Phòng tài chính – kế hoạch huyện Phong Điền) 2.3.3.2. Hoạt động quản lý thu tiền sử dụng đất Trong những năm qua, hoạt động QLNN về thu ngân sách về đất đai của huyện Phong Điền cơ bản đi vào nề nếp, góp phần phát triển kinh tế xã hội của huyện. Giai đoạn 2017 - 2019, đất đai trên địa bàn được quản lý chặt chẽ, cơ bản đã được giao đến các thành phần để sử dụng đúng mục đích và hiệu quả, việc khai thác các nguồn thu từ đất đai trên địa bàn huyện đã được triển khai thực hiện và tăng thu thêm hàng năm, góp phần vào nguồn thu ngân sách của huyện. Tuy nhiên, việc khai thác, tạo nguồn thu từ đất đai trên địa bàn huyện hiện nay còn chưa tương ứng với tiềm năng, tính bền vững chưa cao, chưa có kế hoạch để huy động tăng nguồn thu ngân sách từ đất đai phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội nói chung của huyện. 2.3.3.3. Các khoản thu phí, lệ phí Đây là khoản tiền nộp khi được hưởng dịch vụ hoặc phục vụ công việc QLNN. Hoạt động thu phí và lệ phí có ý nghĩa xã hội lớn nhằm bảo đảm công bằng giữa những người sử dụng dịch vụ công. Mặc dù phí và lệ phí là khoản tiền phải đóng không lớn và có những khoản chỉ phải đóng một lần duy nhất nhưng hàng năm UBND huyện cũng như Chi cục thuế huyện Phong Điền luôn coi trọng và nỗ lực trong việc quản lý, khai thác nguồn thu từ các loại phí và lệ phí. Mặc dù thực hiện các năm không đồng đều nhưng số thu bình quân hàng năm giai đoạn 2017- 2019 vẫn đảm bảo vượt dự toán, đạt 4.598 triệu đồng, vượt 12,60% so dự toán bình quân. Phí và lệ phí chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng thu NSNN trên địa bàn. 2.3.3.4. Quản lý các khoản thu khác Thu khác ngân sách trên địa bàn huyện Phong Điền bao gồm các khoản thu bán hàng tịch thu sung công quỹ nhà nước từ công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại, thi hành án. 2.2.4. Quản lý việc quyết toán thu ngân sách Trong những năm qua, huyện Phong Điền đã có nhiều cố gắng và đạt nhiều kết quả khả quan trong hoạt động QLNN về thu 18