Tóm tắt Luận văn Thạc sỹ Kế toán: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong công ty cổ phần trên địa bàn Thành phố Hà Nội

i<br /> <br /> LỜI MỞ ĐẦU<br /> Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt và gay gắt đòi hỏi công tác<br /> quản lý, quản trị doanh nghiệp nói chung và công tác kiểm tra - kiểm soát nói riêng<br /> cần phải được hết sức coi trọng. Chính vì vậy, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống<br /> kiểm soát nội bộ (KSNB) trở thành một yêu cầu cấp thiết với các doanh nghiệp nói<br /> chung và các công ty cổ phần (CTCP) nói riêng - mô hình doanh nghiệp phổ biến<br /> nhất trong nền kinh tế hội nhập. Tuy nhiên, một thực trạng khá phổ biến hiện nay tại<br /> Việt Nam là phương pháp quản lý của nhiều CTCP chưa thật hợp lý, hệ thống kiểm<br /> tra, giám sát trong công ty còn lỏng lẻo và chưa thực sự được tuân thủ nghiêm<br /> chỉnh. Qua thực tiễn nghiên cứu, với mong muốn góp phần hoàn thiện hệ thống<br /> KSNB nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong hoạt động sản xuất kinh doanh của<br /> các CTCP trên địa bàn Thành phố Hà nội, tôi đã thực hiện luận văn với đề tài:<br /> “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong công ty cổ phần trên địa bàn Thành<br /> phố Hà Nội”.<br /> Kết cấu: Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn gồm 3 chương:<br /> Chương 1. Tổng quan chung về hệ thống kiểm soát nội bộ trong công ty cổ phần;<br /> Chương 2. Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ trong công ty cổ phần trên<br /> địa bàn Thành phố Hà nội;<br /> Chương 3. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> trong công ty cổ phần trên địa bàn Thành phố Hà nội.<br /> CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN<br /> 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN<br /> 1.1.1. Lý luận chung về kiểm soát trong quản lý<br /> Trong quan hệ với tổ chức bộ máy, quản lý là sự tác động có tổ chức, có định<br /> hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các<br /> nguồn lực đã xác định để đạt mục tiêu đã đề ra. Kiểm soát là một quy trình giám sát<br /> các hoạt động để đảm bảo rằng các hoạt động này được thực hiện theo kế hoạch.<br /> <br /> ii<br /> <br /> Kiểm soát là một chức năng của quản lý, gắn liền với quản lý, ở đâu có quản lý ở đó<br /> có kiểm soát.<br /> 1.1.2. Khái niệm Hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> Theo quan điểm của Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400 Hệ thống<br /> KSNB được định nghĩa như sau: “Hệ thống KSNB là các qui định và các thủ tục<br /> kiểm soát do đơn vị được kiểm toán xây dựng và áp dụng nhằm đảm bảo cho đơn vị<br /> tuân thủ pháp luật và các qui định để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện<br /> gian lận, sai sót; để lập báo cáo tài chính trung thực và hợp lý; nhằm bảo vệ, quản lý<br /> và có hiệu quả tài sản của đơn vị. Hệ thống KSNB bao gồm môi trường kiểm soát,<br /> hệ thống kế toán và các thủ tục kiểm soát”.<br /> 1.1.3. Vai trò chủ yếu của Hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> Một hệ thống KSNB vững mạnh sẽ mang lại cho công ty nhiều lợi ích: Thứ<br /> nhất là giúp ban lãnh đạo công ty giảm bớt tâm trạng bất an về những rủi ro, nhất là<br /> về con người và tài sản; thứ hai là giúp ban lãnh đạo công ty giảm tải trọng những<br /> công việc, sự vụ hàng ngày và để chỉ tập trung vào vấn đề chiến lược; thứ ba là giúp<br /> ban lãnh đạo công ty chuyên nghiệp hoá công tác quản lý điều hành.<br /> 1.2. CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> 1.2.1. Môi trƣờng kiểm soát<br /> Các nhân tố trong môi trường kiểm soát bao gồm:<br /> Đặc thù về quản lý<br /> Các đặc thù về quản lý đề cập tới quan điểm khác nhau trong điều hành hoạt<br /> động CTCP của nhà quản lý. Các quan điểm đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chính<br /> sách, chế độ, các quy định và cách thức tổ chức kiểm tra kiểm soát trong CTCP.<br /> Cơ cấu tổ chức<br /> Cơ cấu tổ chức được xây dựng hợp lý trong CTCP sẽ góp phần tạo ra môi<br /> trường kiểm soát tốt. Cơ cấu tổ chức hợp lý đảm bảo một hệ thống xuyên suốt từ<br /> trên xuống dưới trong việc ban hành các quyết định, triển khai các quyết định đó<br /> cũng như kiểm tra giám sát việc thực hiện các quyết định đó trong toàn bộ CTCP.<br /> Chính sách nhân sự<br /> Sự phát triển của một doanh nghiệp luôn gắn liền với đội ngũ nhân viên và<br /> họ luôn là nhân tố quan trọng trong môi trường kiểm soát cũng như chủ thể trực tiếp<br /> <br /> iii<br /> <br /> thực hiện mọi thủ tục kiểm soát trong hoạt động của CTCP.<br /> Công tác kế hoạch<br /> Việc lập và thực hiện kế hoạch được tiến hành khoa học và nghiêm túc thì hệ<br /> thống kế hoạch và dự toán đó sẽ trở thành công cụ kiểm soát rất hữu hiệu.<br /> Ban kiểm soát<br /> Ban kiểm soát bao gồm những người trong bộ máy lãnh đạo cao nhất của<br /> CTCP như thành viên của hội đồng quản trị (HĐQT) nhưng không kiêm nhiệm các<br /> chức vụ quản lý và những chuyên gia am hiểu về lĩnh vực kiểm soát.<br /> Môi trường kiểm soát<br /> Môi trường kiểm soát chung của một doanh nghiệp còn phụ thuộc vào các<br /> nhân tố bên ngoài. Thuộc nhóm các nhân tố này bao gồm: Sự kiểm soát của các cơ<br /> quan chức năng của nhà nước, ảnh hưởng của các chủ nợ, môi trường pháp lý,<br /> đường lối phát triển của đất nước, ...<br /> 1.2.2. Hệ thống kế toán<br /> Hệ thống kế toán của CTCP bao gồm hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống sổ<br /> kế toán, hệ thống tài khoản kế toán và hệ thống bảng báo cáo tài chính và báo cáo<br /> quản trị. Hệ thống thông tin kế toán cung cấp thông tin chính xác và kịp thời cho<br /> nhà quản trị để ra những quyết định kinh doanh hợp lý. Vì vậy, có thể khẳng định<br /> hệ thống kế toán là một mắt xích quan trọng trong hệ thống KSNB.<br /> 1.2.3. Các thủ tục kiểm soát<br /> Nhà quản lý của CTCP thiết kế các thủ tục kiểm soát nhằm ngăn ngừa và<br /> phát hiện sai sót, gian lận, đảm bảo thực hiện các mục tiêu cụ thể của công ty. Các<br /> bước kiểm soát và thủ tục kiểm soát được thiết kế rất khác nhau ở nghiệp vụ khác<br /> nhau ở những đơn vị khác nhau. Các thủ tục kiểm soát do các nhà quản lý xây dựng<br /> dựa trên ba nguyên tắc cơ bản: nguyên tắc phân công phân nhiệm, nguyên tắc bất<br /> kiêm nhiệm và nguyên tắc ủy quyền và phê chuẩn.<br /> 1.2.4. Kiểm toán nội bộ<br /> Bộ phận kiểm toán nội bộ hữu hiệu sẽ giúp doanh nghiệp có được những<br /> thông tin kịp thời và xác thực về các hoạt động trong CTCP, chất lượng của hoạt<br /> động kiểm soát nhằm kịp thời điều chỉnh và bổ sung các quy chế kiểm soát thích<br /> hợp và hiệu quả.<br /> <br /> iv<br /> <br /> 1.3. NHỮNG HẠN CHẾ CỐ HỮU CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> Một hệ thống KSNB hoàn hảo ngăn ngừa mọi hậu quả xấu có thể xảy ra là<br /> điều phi thực tế. Thực tế cho thấy ta chỉ có thể tổ chức một hệ thống KSNB sao cho<br /> đảm bảo hạn chế tối đa những sai phạm mà thôi. Điều này xuất phát từ những<br /> nguyên nhân sau: Thứ nhất là chi phí hợp lý: đa số những nhà quản lý sẽ không muốn<br /> thực hiện thủ tục kiểm soát mà chi phí lớn hơn lợi ích nó mang lại; thứ hai là sự giới<br /> hạn cố hữu: cho dù hệ thống do con người thiết kế ra là lý tưởng nó vẫn phụ thuộc<br /> vào khả năng và tính độc lập của người sử dụng nó.<br /> 1.4. ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN VÀ YÊU CẦU, MỤC TIÊU<br /> CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN<br /> 1.4.1. Đặc điểm chung về công ty cổ phần<br /> 1.4.1.1. Khái niệm về công ty cổ phần<br /> Công ty cổ phần là doanh nghiệp, trong đó: vốn điều lệ được chia thành<br /> nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần; CTCP có tư cách pháp nhân kể từ ngày được<br /> cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; CTCP có quyền phát hành chứng khoán<br /> các loại để huy động vốn.<br /> 1.4.1.2. Đặc trưng và tính ưu việt của công ty cổ phần<br /> CTCP có những ưu điểm nổi trội sau: CTCP có khả năng huy động vốn<br /> nhanh chóng; phương thức quản lý chặt chẽ; rủi ro phân tán, giảm bớt tổn thất cho<br /> nhà đầu tư. Tuy nhiên, CTCP vẫn còn những mặt trái của nó, thể hiện trên các điểm:<br /> Việc thành lập CTCP phức tạp hơn các loại hình công ty khác; các cổ đông lớn vẫn<br /> có điều kiện để thao túng hoạt động cũng như chiến lược phát triển của công ty.<br /> Ngoài ra, vấn đề quản lý điều hành CTCP rất phức tạp có thể dẫn đến tình trạng các<br /> nhóm cổ đông đối kháng nhau về lợi ích.<br /> 1.4.2. Mục tiêu, yêu cầu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong công ty cổ phần<br /> KSNB là một chức năng thường xuyên trong công ty và trên cơ sở xác định<br /> rủi ro có thể xảy ra trong từng khâu công việc để tìm ra biện pháp ngăn chặn nhằm<br /> thực hiện có hiệu quả tất cả các mục tiêu của công ty: Thứ nhất là mục tiêu bảo vệ<br /> tài sản của công ty; thứ hai là mục tiêu đảm bảo độ tin cậy của các thông tin; mục<br /> tiêu tuân thủ pháp luật và các quy định, chính sách, chế độ, thể lệ, quy tắc của công<br /> ty; và cuối cùng là mục tiêu đảm bảo hiệu quả của hoạt động và hiệu năng quản lý.<br /> <br /> v<br /> <br /> CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ<br /> TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI<br /> 2.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ<br /> HÀ NỘI VÀ CHỌN MẪU ĐIỀU TRA<br /> 2.1.1. Đặc điểm của công ty cổ phần trên địa bàn Thành phố Hà Nội<br /> Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của thủ đô, số lượng các CTCP đã gia<br /> tăng nhanh chóng đến năm 2007 đã là 9067 công ty (tăng gần gấp đôi so với năm<br /> 2005), tập trung vào một số ngành như: thương mại, xây dựng, công nghiệp, vận tải,<br /> nông lâm thủy sản, đầu tư tài chính, ngân hàng, bảo hiểm…Hầu hết các CTCP trên<br /> địa bàn Hà Nội là các công ty có quy mô nhỏ. Mặc dù vậy, trong những năm gần<br /> đây các CTCP trên địa bàn thủ đô đã đóng góp đáng kể vào Ngân sách Nhà nước,<br /> trong năm 2007 mức đóng góp là 8.212 tỷ đồng mức cao nhất trong vòng 3 năm trở<br /> lại đây.<br /> 2.1.2 Chọn mẫu điều tra<br /> Nội dung cũng như phạm vi của đề tài tôi tiến hành nghiên cứu trực tiếp tại<br /> hai CTCP bao gồm CTCP Xà phòng Hà nội (HASO) và CTCP Đầu tư tài chính Bất<br /> động sản TÔGI (TOGI). Bên cạnh đó, tôi đã tiến hành gửi phiếu điều tra tới 50<br /> CTCP có quy mô vừa và lớn (có vốn điều lệ trên 50 tỷ đồng) trên địa bàn Thành<br /> phố Hà nội và nhận được 15 phiếu trả lời.<br /> 2.2. THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG CÔNG TY<br /> CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI.<br /> 2.2.1. Môi trƣờng kiểm soát<br /> Một là đặc thù quản lý<br /> Đối với HASO<br /> Với đặc thù là doanh nghiệp Nhà nước chuyển đổi sang CTCP chịu sự chi<br /> phối của Tổng công ty nên cho đến thời điểm hiện nay các chức vụ quản lý cao nhất<br /> của công ty đều do Tổng công ty Hóa chất Việt Nam bổ nhiệm, các quyết định đều<br /> do giám đốc công ty quyết định. Ban lãnh đạo công ty đã đề ra và thực thi nghiêm<br /> túc các nội quy, quy chế.<br /> <br />