Tổng quan hệ thống về các nghiên cứu thử nghiệm tăng cường bổ sung kẽm

Tái bản với sự đồng ý của<br /> Ann Nutr Metab 2013;62(suppl 1):44-56<br /> DOI: 10,1159/000348263<br /> <br /> Tổng Quan Hệ Thống Về Các Nghiên Cứu<br /> Thử Nghiệm Tăng Cường Bổ Sung Kẽm<br /> Jai K. Das Rohail Kumar Rehana A. Salam Zul qar A. Bhutta<br /> Phân khoa Sức Khỏe Bà Mẹ và Trẻ Em, Đại học Aga Khan, Karachi, Pakistan<br /> <br /> Những thông tin chính<br /> <br /> Một phần ba dân số thế giới sống ở các nước có tỷ lệ<br /> thiếu hụt kẽm cao.<br /> Những nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất bao gồm trẻ nhũ<br /> nhi, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và đang cho con bú do có<br /> nhu cầu kẽm cao hơn, vì các đối tượng này đang trong<br /> giai đoạn phát triển then chốt và có nhu cầu sinh lý về<br /> kẽm quan trọng.<br /> Một lượng lớn kẽm tập trung trong cơ và xương,<br /> nhưng không đủ tạo vai trò đệm cho chuyển hóa, do<br /> vậy nồng độ kẽm huyết tương hoàn toàn phụ thuộc<br /> vào chế độ ăn.<br /> Tăng cường bổ sung kẽm qua thức ăn liên quan đến sự<br /> tăng đáng kể nồng độ kẽm huyết thanh. Phân tích gộp<br /> cho thấy có tác động đáng kể trên tốc độ tăng trưởng<br /> chiều cao ở trẻ sơ sinh rất nhẹ cân, trong khi hiệu quả<br /> này không rõ ràng ở những trẻ sơ sinh cân nặng bình<br /> thường.<br /> Tăng cường bổ sung kẽm không gây tác dụng phụ trên<br /> nồng độ hemoglobin và đồng trong huyết thanh.<br /> Chiến lược tăng cường bổ sung kẽm có tiềm năng làm<br /> cải thiện thiếu hụt kẽm, đặc biệt ở trẻ em.<br /> <br /> Từ khóa<br /> Tốc độ cao · Tăng cân · Phosphatase kiềm · Hàm lượng<br /> đồng huyết thanh · Sự làm mạnh thêm-Forti cation ·<br /> Bổ sung · Kẽm · Trẻ em · Tăng trưởng<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Kẽm là một trong các vi chất thiết yếu cho cơ thể người, do<br /> chúng hiện diện trong hơn 100 loại men (enzyme) riêng biệt và<br /> đóng vai trò như một ion cấu trúc quan trọng trong các yếu tố<br /> phiên mã. Khoảng một phần ba dân số thế giới sống ở các<br /> nước có tỷ lệ thiếu kẽm cao. Tăng cường kẽm qua thức ăn có vẻ<br /> là một chiến lược sức khỏe công cộng hấp dẫn, và một số<br /> chương trình đã được triển khai, đặc biệt ở các nước đang phát<br /> triển. Chúng tôi thực hiện một nghiên cứu tổng quan có hệ<br /> thống nhằm lượng giá hiệu quả của việc tăng cường bổ sung<br /> kẽm. Tổng cộng có 11 nghiên cứu với 771 người tham gia được<br /> đưa vào phân tích. Tăng cường kẽm có liên quan đến tăng<br /> nồng độ kẽm trong huyết thanh [độ lệch chuẩn trung bình<br /> (SMD) là 1.28, từ 0.56 đến 2.01, khoảng tin cậy (CI) 95%], vốn là<br /> chỉ số chức năng về tình trạng kẽm trong cơ thể. Tốc độ phát<br /> triển chiều cao được ghi nhận có cải thiện đáng kể (SMD 0.52,<br /> 95% CI, từ 0.01, 1.04); tuy nhiên phát hiện này yếu và dựa trên<br /> một phân tích hạn chế. Phân tích sâu hơn ở nhóm phụ cho thấy<br /> cải thiện tốc độ tăng trưởng chiều cao ở các trẻ nhũ nhi sinh rất<br /> nhẹ cân (SMD 0.70, 95% CI 0.02, 1.37), còn ở các trẻ sơ sinh<br /> khỏe mạnh tác động này không đáng kể. Tăng cường bổ sung<br /> kẽm gây ảnh hưởng không đáng kể lên độ kiềm toan, nồng độ<br /> đồng huyết thanh, hemoglobin và sự tăng cân. Dù các phát<br /> hiện nêu bật rằng tăng cường bổ sung kẽm có liên quan đến<br /> tăng nồng độ vi chất huyết thanh, bằng chứng tổng thể về<br /> hiệu quả của cách tiếp cận này là rất hạn chế. Dữ liệu trên phụ<br /> nữ mang thai và cho con bú nghèo nàn. Nên bắt đầu những<br /> chương trình tăng cường bổ sung kẽm quy mô lớn với đánh giá<br /> tác động một cách thẳng thắn, để bao gồm được dân số lớn<br /> hơn với tất cả các nhóm tuổi. Tăng cường bổ sung kẽm lượng<br /> lớn có thể là chiến lược có hiệu quả kinh tế nhằm khắc phục<br /> tình trạng thiếu hụt kẽm.<br /> <br /> Nguyên nhân thiếu kẽm<br /> Ăn không đủ<br /> Giảm sinh khả dụng: Chế độ<br /> ăn nhiều sơ /phytate<br /> Giảm hấp thụ<br /> Tăng nhu cầu<br /> Mất kẽm quá mức: phỏng<br /> <br /> Nguồn kẽm<br /> Lượng lớn: hàu, bơ đậu phộng,<br /> crunch, thịt bò.<br /> Lượng vừa: đậu nành, bắp, thịt cừu,<br /> thịt heo.<br /> Lượng thấp: sữa nguyên kem, hạt dẻ<br /> lúa mì trắng, gạo, trứng<br /> <br /> Kết hợp ở ruột và gắn kếtvới albumin<br /> và transferrin<br /> <br /> Sinh sản<br /> Tổng hợp LH và FSH<br /> Biệt hóa sinh dục và thụ tinh<br /> Tạo prostaglandins<br /> Sự trưởng thành của<br /> tinh trùng<br /> <br /> Tăng trưởng<br /> Tổng hợp collagen, osteocalsin<br /> Biệt hóa tế bào sụn, nguyên cốt bào,<br /> nguyên sợi bào.<br /> Hệ miễn dịch<br /> Trưởng thành và hoạt động của các<br /> tế bào T, đại thực bào và tế báo giết<br /> tự nhiên.<br /> <br /> Các tác dụng khác<br /> Giảm thời gian và mức độ nặng<br /> của tiêu chảy, ly, viêm phổi, và<br /> cảm lạnh thông thường ở<br /> trẻ em<br /> <br /> Hình 1. Nguồn kẽm và chức năng kẽm trong cơ thể người ( Xem file PP đính kèm)<br /> <br /> Bối cảnh<br /> Các vitamin và khoáng chất rất thiết yếu cho tăng<br /> trưởng và chuyển hóa. Tổ chức y tế thế giới ước lượng<br /> rằng có hơn 2 tỷ người thiếu các vitamin và khoáng chất<br /> then chốt, đặc biệt là vitamin A, iodine, sắt và kẽm [1].<br /> Kẽm là một trong các vi chất cần thiết cho cơ thể [2] do<br /> kẽm hiện diện trong hơn 100 enzyme riêng biệt và đóng<br /> vai trò ion cấu trúc quan trọng trong các yếu tố phiên mã<br /> [3]. Kẽm được phân bố rộng khắp ở các mô các nhau bao<br /> gồm não, cơ, xương, gan và thận, với một lượng lớn hiện<br /> diện trong tiền liệt tuyến và các phần của mắt [4, 5]. Kẽm<br /> có vai trò chủ đạo trong sinh lý sinh sản, điều chỉnh miễn<br /> dịch, tăng trưởng và phát triển [6]. Trong huyết thanh,<br /> kẽm được gắn kết và vận chuyển bởi albumin (60%, ái lực<br /> thấp) và transferrin (10%) [7], những chất này cũng vận<br /> chuyển sắt và đồng; do đó nồng độ sắt và đồng quá cao có<br /> thể làm giảm hấp thụ kẽm, và ngược lại. Sinh lý chuyển<br /> hóa kẽm, chức năng của kẽm và nguồn cung cấp kẽm qua<br /> thức ăn được phác thảo trong hình 1.<br /> <br /> Tình trạng thiếu hụt kẽm lần đầu tiên được công nhận<br /> là vấn đề sức khỏe vào năm 1961 [6]. Kể từ đó kẽm trở<br /> thành một mối quan tâm chính. Theo ước tính khoảng 1/3<br /> dân số thế giới sống tại các quốc gia có tỷ lệ thiếu kẽm cao<br /> [8]. Các đối tượng dễ bị ảnh hưởng bao gồm trẻ nhũ nhi,<br /> trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và đang cho con bú vì nhu cầu kẽm<br /> của họ cao, do các đối tượng này đang trong các giai đoạn<br /> tăng trưởng và nhu cầu sinh lý then chốt [9,10]. Ước tính<br /> khoảng 82% phụ nữ mang thai trên toàn thế giới không đủ<br /> kẽm trong khẩu phần ăn so với nhu cầu thai kỳ [11]. Trẻ<br /> nhũ nhi phụ thuộc vào nguồn kẽm trong thức ăn nhất khi<br /> dự trữ trong gan trước sanh đã được dùng cạn, và thiếu<br /> kẽm tạm thời có thể xảy ra sau đó do sữa mẹ có nồng độ<br /> kẽm cực thấp [12]. Loạt bài trên báo trên tạp chí Lancet về<br /> thiếu dinh dưỡng ở bà mẹ và trẻ em đã ước tính rằng thiếu<br /> hụt kẽm là nguyên nhân của khoảng 4% các ca tử vong và<br /> số năm cuộc đời điều chỉnh theo tàn tật ở trẻ em 0 cho thấy có cải thiện, còn < 0 thể hiện có suy giảm.<br /> Dữ liệu được kết hợp bằng phương pháp đảo biến chung, trong đó<br /> logarith của tỷ số nguy cơ và sai lệch chuẩn được dùng cùng lúc. Mức<br /> độ mất mẫu được ghi nhận trong mỗi nghiên cứu, và tác động của nó<br /> lên hiệu quả điều trị chung được khảo sát bằng phân tích độ nhạy. Tính<br /> khác biệt giữa các nghiên cứu được ước lượng bằng thống kê I2, trị số p<br />