Tổng quan nguồn nguyên liệu làm vật liệu xây dựng ở tỉnh Ninh Thuận và thực trạng khai thác sử dụng chúng

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học – Đại học Huế<br /> <br /> Tập 5, Số 1 (2016)<br /> <br /> TỔNG QUAN NGUỒN NGUYÊN LIỆU LÀM VẬT LIỆU XÂY DỰNG<br /> Ở TỈNH NINH THUẬN VÀ THỰC TRẠNG KHAI THÁC SỬ DỤNG CHÚNG<br /> Hoàng Hoa Thám1*, Nguyễn Quang Tuấn1, Nguyễn Văn Phương2<br /> 1<br /> <br /> Khoa Địa lý - Địa chất, Trường Đại học Khoa học – Đại học Huế<br /> 2<br /> <br /> Sở Tài Nguyên – Môi trường, tỉnh Ninh Thuận<br /> *Email:thamdc77@gmail.com<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Ninh Thuận là tỉnh không đa dạng về các loại hình khoáng sản, chúng phát triển chủ yếu là<br /> nhóm khoáng sản phi kim loại, với nhiều nguồn gốc và loại hình khác nhau. Trong đó, một<br /> số loại khoáng sản có chất lượng tốt, trữ lượng lớn được sử dụng làm vật liệu xây dựng<br /> như đá xây dựng, đá ốp lát, cát xây dựng, sét gạch ngói,… có giá trị kinh tế cao, chúng<br /> không chỉ đáp ứng nhu cầu cho tỉnh mà còn cung cấp cho các khu vực lân cận.<br /> Từ khóa: Ninh Thuận, nguyên liệu, vật liệu, xây dựng,…<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> Ninh Thuận là tỉnh nằm ở khu vực Nam Trung Bộ, không đa dạng về các loại hình<br /> khoáng sản, chủ yếu là khoáng sản phi kim loại, chúng phân bố rộng khắp trên toàn bộ diện tích<br /> của tỉnh với quy mô, chất lượng, trữ lượng khác nhau. Bên cạnh đó, Ninh Thuận còn chịu ảnh<br /> hưởng của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nên có điều kiện thuận lợi giao lưu phát triển kinh<br /> tế,… Hàng năm nhu cầu về nguồn vật liệu phục vụ nhu cầu xây dựng trên địa bàn của tỉnh cũng<br /> như vùng lân cận ngày một tăng cả về số lượng lẫn chất lượng.<br /> Tuy nhiên, thực trạng khai thác sản xuất vật liệu xây dựng của tỉnh còn rất nhỏ, tăng<br /> trưởng chậm, không xứng tầm với nguồn nguyên liệu dùng sản xuất vật liệu xây dựng cũng như<br /> đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn công nghiệp hóa của tỉnh. Trong đó<br /> cần chú trọng đến công tác điều tra, thăm dò khai thác các nguồn nguyên liệu có trên địa bàn<br /> của tỉnh, để từng bước đưa ngành khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng trở thành một ngành<br /> kinh tế trọng điểm của tỉnh đến năm 2020 là cần thiết.<br /> Trên cơ sở tổng hợp các tài liệu đã được công bố, kết hợp với các đợt khảo sát thực địa<br /> của nhóm tác giả, bài báo sẽ cung cấp một số thông tin cơ bản về nhu cầu, thực trạng sản suất<br /> nguồn vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh nhằm phục vụ cho công tác quy hoạch, quản lý, khai<br /> thác và sử dụng chúng một cách hiệu quả.<br /> <br /> 131<br /> <br /> Tổng quan nguồn nguyên liệu làm vật liệu xây dựng ở tỉnh Ninh Thuận và thực trạng khai thác …<br /> <br /> 2. TỔNG QUAN KHU VỰC NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Vị trí khu vực nghiên cứu<br /> Ninh Thuận nằm ở khu vực Nam Trung Bộ, có tọa độ địa lý từ 11018’14” đến<br /> 12009’15” vĩ độ Bắc và 108009’08” đến 109014’25” kinh độ Đông. Phía Bắc giáp tỉnh Khánh<br /> Hòa, phía Nam giáp tỉnh Bình Thuận, phía Tây giáp tỉnh Lâm Đồng, phía Đông giáp biển Đông<br /> [6].<br /> <br /> Hình 1. Sơ đồ hành chính tỉnh Ninh Thuận<br /> <br /> 2.2. Đặc điểm địa chất khu vực nghiên cứu<br /> Trên cơ sở tổng hợp các tài liệu đã được công bố cho thấy cấu trúc địa chất khu vực<br /> nghiên cứu có những đặc điểm chủ yếu sau [1,2]:<br /> 2.2.1. Địa tầng<br /> Trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận xuất hiện chủ yếu các đá trầm tích cát kết, bột kết, cát bột<br /> kết, sét kết hệ tầng La Ngà (J2 ln), các đá phun trào và trầm tích phun trào andesit, dacit, ryolit,<br /> ryodacit, tuf, tuf ryolit, tufit, tufogen của hệ tầng Đèo Bảo Lộc (J3 đbl), hệ tầng Nha Trang (K<br /> 132<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học – Đại học Huế<br /> <br /> Tập 5, Số 1 (2016)<br /> <br /> nt), hệ tầng Đơn Dương (K2 dd) và các thành tạo trầm tích Kainozoi chủ yếu là cuội kết, sạn kết,<br /> bazan olivin, bazan tholeit, bazan đặc sit hệ tầng Túc Trưng (N2-Q11 tt), hệ tầng Xuân Lộc<br /> (Q11 xl) và các thành tạo trầm tích bở rời khác (hình 2)<br /> <br /> a.<br /> <br /> b.<br /> <br /> c.<br /> <br /> d.<br /> <br /> e.<br /> <br /> f.<br /> Hình 2. Ảnh vết lộ các đá trầm tích khu vực nghiên cứu<br /> a. Trầm tích bột, sét kết; b. Các thấu kính andezit; c. Trầm tích cát màu đỏ;<br /> d. Bazan bọt; e,f. Trầm tích hỗn hợp.<br /> <br /> 2.2.2. Các thành tạo magma<br /> Chủ yếu là các thành tạo magma trung tính đến axit gồm các đá diorit, gabrodiorit phức<br /> hệ Định Quán (Di-GDi-G K1đq), granodiorit, granosyenit, granit biotit, aplit phức hệ Đèo Cả<br /> (GDi-G-Gsy K2đc) và các đá granit biotit hạt đều, granit alaskit, granit porphyr, granit aplit,…<br /> phức hệ Cà Ná (G-GDi K2 cn), phức hệ Phan Rang (Gp/Epr) (hình 3a,b).<br /> <br /> 133<br /> <br /> Tổng quan nguồn nguyên liệu làm vật liệu xây dựng ở tỉnh Ninh Thuận và thực trạng khai thác …<br /> <br /> a.<br /> <br /> b.<br /> Hình 3. Ảnh vết lộ các đá magma khu vực nghiên cứu<br /> a. Đá diorit thạch anh phức hệ Định Quán; b. Đá granosyenit phức hệ Đèo Cả.<br /> <br /> 2.2.3. Đặc điểm kiến tạo<br /> Trên bình đồ cấu trúc hiện tại của tỉnh Ninh Thuận chỉ lộ các thành tạo cấu trúc lớp phủ<br /> và các hệ thống đứt gãy phát triễn theo các phương khác nhau, trong đó chủ yếu là các hệ thống<br /> đứt gãy phát triển theo phương Đông Bắc-Tây Nam, Tây Bắc-Đông Nam và hệ thống đứt gãy á<br /> vĩ tuyến và á kinh tuyến<br /> <br /> 3. TỔNG QUAN NGUỒN VẬT LIỆU XÂY DỰNG<br /> Ninh Thuận là một tỉnh không phong phú về các loại hình khoáng sản, nhưng dựa vào<br /> các công trình nghiên cứu đã được công bố cho thấy Ninh Thuận có tiềm năng rất lớn về một số<br /> loại nguyên liệu dùng làm vật liệu xây dựng có chất lượng tốt và trữ lượng lớn như đá xây dựng,<br /> đá ốp lát, cát xây dựng, sét gạch ngói, sét gốm sứ,…<br /> Trên cơ sở tổng hợp các tài liệu đã được công bố từ các nguồn khác nhau cho thấy trên<br /> địa bàn tình Ninh Thuận đã khoanh định được khoảng 85 mỏ và điểm mỏ với các loại hình<br /> nguyên liệu khác nhau [7]:<br /> 134<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học – Đại học Huế<br /> <br /> Tập 5, Số 1 (2016)<br /> <br /> - Đá xây dựng có 22 mỏ, với tổng tài nguyên dự báo khoảng 2.828,6 triệu m3.<br /> - Sét gạch ngói có 11 mỏ, với tổng tài nguyên dự báo khoảng 25 triệu m3.<br /> - Sét gốm sứ có 1 mỏ, chưa xác định trữ lượng.<br /> - Fenspat có 1 mỏ, chưa xác định trữ lượng.<br /> - Đá ốp lát có 5 mỏ, với tổng trữ lượng và tài nguyên dự báo khoảng 25,388 triệu m3.<br /> - Cát xây dựng có 18 mỏ, với tổng tài nguyên dự báo khoảng 5,57 triệu m3.<br /> - Đá chẻ xây dựng có 16 mỏ, với tổng tài nguyên dự báo khoảng 28,7 triệu m3.<br /> - Đất san lấp có 11 mỏ, với tổng tài nguyên dự báo khoảng 275,2 triệu m3.<br /> Các loại hình khoáng sản này phân bố ở các khu vực khác nhau, với quy mô và khả<br /> năng khai thác cũng khác nhau, cụ thể như sau [3, 4]:<br /> 3.1. Đá xây dựng<br /> Đây là nguồn nguyên liệu có trữ lượng lớn, chúng phân bố trên toàn bộ diện tích của<br /> tỉnh Ninh Thuận. Đá xây dựng ở đây chủ yếu là đá magma xâm nhập, phun trào và một ít là các<br /> đá trầm tích bị sừng hóa,… Đá có đặc điểm là cứng, chắc phù hợp để sử dụng làm vật vật liệu<br /> xây dựng như cốt liệu bê tông và rải đường giao thông,…<br /> Hiện nay trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã phát hiện, điều tra khảo sát khoảng 22 mỏ và<br /> điểm mỏ đá xây dựng với tổng tài nguyên dự báo vào khoảng 2.828,6 triệu m3, trên tổng diện<br /> tích phân bố khoảng 43,3 km2. Nguồn nguyên liệu này được phân bố ở các khu vực khác nhau<br /> (xem bảng 1)<br /> 3.2. Sét gạch ngói<br /> Trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận nguồn nguyên liệu này không phát triển, chúng chỉ tập<br /> trung một số nơi với quy mô nhỏ nên chưa được đầu tư tìm kiếm thăm dò để đánh giá chất<br /> lượng cũng như trữ lượng của chúng.<br /> Cho đến hiện nay trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã phát hiện và khảo sát được 11 điểm<br /> mỏ, với tổng trữ lượng tài nguyên dự báo khoảng 25 triệu m3, phân bố trên diện tích 14,3 km2,<br /> cụ thể xem bảng 2 dưới đây.<br /> Stt<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Bảng 1. Diện tích phân bố và TNDB của đá xây dựng tỉnh Ninh Thuận [4].<br /> Vị trí<br /> Diện tích (ha)<br /> TNDB (triệu m3)<br /> Huyện Thuận Bắc<br /> 8.900<br /> 1.059<br /> Huyện Ninh Hải<br /> 1.900<br /> 182,2<br /> Huyện Bác Ái<br /> 5.600<br /> 338,6<br /> Huyện Ninh Sơn<br /> 16.600<br /> 908,6<br /> Huyện Ninh Phước<br /> 880<br /> 18,4<br /> Huyện Thuận Nam<br /> 10.360<br /> 314,8<br /> <br /> 135<br /> <br /> Ghi chú<br /> <br />