Tự do hóa thương mại dịch vụ trong khuôn khổ GATS/WTO: Cơ hội và thách thức đối với xuất khẩu dịch vụ Việt Nam

NGHIEN CUU - TRAO BOI<br /> <br /> <br /> <br /> T i f DO H O A THUONG M A I DICH V O T R O N G K H U O N K H O GATS/WTO:<br /> • • • •<br /> <br /> <br /> <br /> C o : k £ i u & t k i i c k t k i i ^ cEgSt t u ^ i x o ^ i t k f c & t d i c k t u t U i e i K a m<br /> i * i *<br /> <br /> • PGS.TS. HA VAN HOI dang vap phai se ddn ddn dddc GATS. Tren thdc te, Viet Nam da<br /> Trtfdng DH kinh te xoa bd, td dd tad ra cd hdi cho liet ke nhieu han che ve hien<br /> cac nganh dich vu Viet Nam tie'p dien thddng mai, yeu cdu cac<br /> DHQG Ha Noi<br /> can cac thi trddng mdi. Ben nha cung cap dich vu nddc ngoai<br /> canh dd, cac DN dich vu Viet phai hdp tac vdi cac nha cung<br /> Nam cdn cd the tie'p can cac cap Viet Nam dddi hinh thdc lien<br /> Ngay 7/1/2007, Viet<br /> ngucn ldc khac td thi trddng doanh hoac tham gia gdp vd'n.<br /> Nam chinh thdc dddc<br /> qud'c te nhd vd'n, nhan ldc, cdng Thit hai, td do hda thddng<br /> ghi ten vao danh sach<br /> nghe, tri thdc... mai dich vu, dac biet ddi vdi<br /> cac qudc gia thanh vien WTO.<br /> Gia nhap WTO se dem lai ca Trong 4 phddng thdc cung phddng thdc 1 va phddng thdc 3,<br /> cap dich vu, hdu het cac qudc se cd tac ddng manh de'n FDI.<br /> quyen ldi va nghia vu cho Viet<br /> gia thanh vien WTO deu dda ra Viet Nam cd cd hpi thu hut FDI,<br /> Nam trong nhieu linh vdc, trong<br /> cac cam ke't md cda thi trddng gdp phdn thuc day XK dich vu.<br /> dd cd linh vdc thddng mai dich<br /> dd'i vdi di chuyen cua td nhien Cdng ddng cac nha dau td va<br /> vu. Nhdng cam ket cua Viet Nam<br /> nhan cung cap dich vu (phddng thddng nhan qudc te coi viec gia<br /> ve td do hda thddng mai dich vu<br /> thdc 4: hien dien the nhan). nhap WTO cua Viet nam nhd la<br /> trong khudn khd GATS/WTO,<br /> Dieu nay se cho phep Viet Nam sd dam bdo cho mpt mdi trddng<br /> cung mang den cho Viet Nam<br /> tan dung ldi the so sanh cua kinh doanh minh bach va dn<br /> nhdng cd hdi ldn vdi nhdng<br /> minh trong cac linh vdc ma Viet dinh. Viec Viet Nam gia nhap<br /> thach thdc khdng nhd ddi vdi XK<br /> Nam cd nhieu nha cung cap dich WTO nhieu khd nang se lam<br /> dich vu. Do do, de day manh<br /> vu cd the' manh nhd dich vu du tang dpng ldc ddu td vao Viet<br /> hoat ddng XK dich vu, viec nhan<br /> lich, dich vu viSn thdng, dich vu Nam cua cac nha ddu td nddc<br /> thdc day du nhdng cd hdi va<br /> tai chinh, ngan hang... ngoai. Trong khi dd, Thddng mai<br /> thach thdc trong qua trinh trien<br /> Td do hda thddng mai dich vu dich vu va FDI dang ngay cang<br /> khai cam ket cua Viet Nam ve td<br /> cung mang lai cd hdi cho Viet lien he chat che vdi nhau. Cac<br /> do hda thddng mai dich vu la<br /> Nam trong viec hdp tac vdi cac nha cung cap dich vu tren tdan<br /> yeu cau cd tinh cap thiet trong<br /> nha cung cap dich vu nddc the gidi dang md rpng cac hoat<br /> giai doan hien nay.<br /> ngoai. Cam ke't md cda thi ddng qudc te cua minh dc qua<br /> 1. Cd hoi day manh XK cua trinh toan cdu hda da tao ra<br /> trddng dich vu ma cac thanh<br /> khu vtfc dich vu Viet Nam nhieu cd hdi kinh dcanh. Sdng<br /> vien WTO dda ra khdng nhdng<br /> Gia nhap WTO mang lai tad cd hdi mdi che cac nha cung song vdi sd tang trddng cua<br /> nhdng cd hdi ldn dd'i vdi Viet cap dich vu Viet Nam trcng viec thddng mai dich vu toan cdu, cac<br /> Nam trong viec thuc day XK hdp tac vdi cac nha cung cap nha cung cap dich vu dang tang<br /> dich vu: dich vu nddc ngcai ma cdn dddc cddng thiet lap hien dien thddng<br /> ThU nhdt, td do hda thddng hddng ldi td cdc ngudn tai chinh, mai tai cac thi tnfdng nddc ngoai<br /> mai dich vu tren cd sd cac cam nhan ldc va cdng nghe cua he. va FDI da chuyen hddng sang<br /> ke't md cda thi trddng dich vu se Khi dam phan vdi cac lien linh vdc dich vu.<br /> gdp phan nang cao kha nang doanh va cac thda thuan hdp Qua trinh hoan thien cac<br /> tie'p can thi trddng dich vu qud'c tac, cac nganh dich vu cua Viet khung khd phap ly de phu hdp<br /> te cua Viet Nam. Cac rao can Nam cd the sd dung cac han che vdi cac cam ket trong GATS cung<br /> tie'p can thi trddng ma cac nha ma Chinh phu Viet Nam da liet la mdt trong cac yeu td cd bdn<br /> cung cap dich vu Viet Nam hien ke trcng Bieu cam ket cu the gdp phdn day manh td dd hda<br /> 6 I THUONG MAI<br />  | NGHIENCtfU-TRAPBOI<br /> <br /> <br /> luong von dau tu trtic tie'p nu'dc<br /> -<br /> <br /> <br /> <br /> ngoai. Tren thtic te, GATS bao<br /> gdm ca FDI trong thifdng mai<br /> dich vu. GATS difa ra khudn khd<br /> dam phan cac cam ke't ciia cac<br /> Thanh vien WTO trong viec tp do<br /> hda cung cap dich vu d nu'dc<br /> ngoai cua cac td chifc thifdng<br /> mai (phifdng thifc 3: hien dien<br /> thUdng mai). Mdt sd' cac phan<br /> nganh dich vu bi ddng ctia/han<br /> che chat che ttf trddc de'n nay<br /> vdi dau ttf nifdc ngoai (nhd phan<br /> phd'i, van tai, vien thdng, tai<br /> chinh...) nay da difdc khai thdng.<br /> Dieu nay se gdp phan lam gia<br /> tang ddng vd'n FDI vad Viet Nam<br /> trdng mdt sd' nganh dich vu.<br /> Ben canh dd, sp cd mat cua<br /> cac DN cd vd'n dau tp nifdc ngoai<br /> d Viet Nam cung tao cd hdi che<br /> tao ra nhieu ky nang va kinh cam ke't td do hda thddng mai<br /> cac DN dich vu Viet Nam hpc hci<br /> nghiem, do dd thuc day hinh dich vu trong khudn khd GATS<br /> kha nang quan ly va chuyen giao<br /> anh va tang cddng kha nang cua se thuc day qua trinh cai each<br /> cdng nghe mem thdng qua cac<br /> hp, dac biet khi lam viec trong va chuyen dich cd cau cac<br /> DN lien doanh. Tif dd, gdp phan<br /> nang cac chat lddng dich vu de chinh khu vdc cua lien minh. So nganh kinh te cua Viet Nam<br /> day manh XK dich vu. Day la lddng cac hiep dinh qud'c te vdi theo xu hddng tang ty trpng khu<br /> mdt phddng thdc cung cap quan cac cam ke't tif do hoa tie'p can vdc dich vu. Mdi trddng thddng<br /> trpng nha't trdng thddng mai thi trddng dich vu cua Viet Nam mai dda tren phap luat va minh<br /> dich vu qud'c te. Ban Thd ky dang ngay cang gia tang. Dieu bach se he trd chinh phu, DN<br /> WTO da ddc tinh rang tdng nay dang dien ra d tat ca cac va toan bd xa hdi. Dieu nay se<br /> doanh sd' dich vu tcan cdu dddc cap dp: sdng phddng, khu vdc va cai thien cd che kinh te thi<br /> cung cap thdng qua "hien dien toan cau. trddng theo dmh hddng xa hpi<br /> thddng mai" cua cac nha cung Thii tU td do hda nganh dich chu nghia, td do hda chinh sach<br /> cap dich vu nddc ngcai chie'm tdi vu vdi ke't qua tinh canh tranh kinh te va cd che quan ly va tao<br /> mdt phdn hai tdng thddng mai dddc nang cao se ddn de'n nang ra mdi trddng kinh ddanh minh<br /> dich vu tcan cdu. suat trong cac nganh nay dddc bach va thuan ldi hdn. Nhd dd,<br /> Thit ha. gia nhap WTO tac cai thien manh me. Vi nganh se huy dpng dddc tidm nang to<br /> nhieu cd hpi che Viet Nam trong dich vu lien quan de'n toan bp ldn va sdc sang tao cua toan<br /> viec md rdng thddng mai dich vu cac nganh kinh te khac nen cai dan, cac ngudn ldc se dddc<br /> vdi cac nddc dang phat trien thien nang suat trcng ngdnh nay phan bd hieu qua hdn va phdt<br /> khac va thuc day viec thanh lap se gdp phdn nang cac nang suat trien kinh te se trd nen dn dinh<br /> cac lien doanh va thda thuan cua ca ndn kinh te, gdp phan va ben vdng hdn.<br /> hdp tac khac, dac biet tren cd dang ke cai thien chat lddng mdi<br /> ThU sau. gia nhap WTO,<br /> sd khu vtic. Ben canh thuc day trddng ddu td. giam chi phi va<br /> khdng bdt bupc Viet Nam phai<br /> thddng mai Nam - Nam, cac lien thdi gian san xua't tai Viet Nam.<br /> td do hda va td nhan hda tat ca<br /> minh khu vifc cd nhieu tiem Dieu nay cung tac ddng tich cdc<br /> cac heat dpng dich vp ma chinh<br /> nang canh tranh vdi cac nddc de'n thu hut FDI hddng XK nhd<br /> phu mud'n quan ly. Viet Nam cd<br /> phat trien tren cac thi trddng tac dung giam thue NK ndi tren.<br /> the duy tri he thdng cdc<br /> dich vu. Cac lien ke't nay cd the ThU nam. viec thdc hien cdc dich vu cdng cua minh va<br /> THUONG MAI So 35/2010 I 7<br /> NGHIEN Cllll - TRAO DOI<br /> <br /> <br /> co nhieu bien phap co the<br /> thtic hien de bao hp cac nganh<br /> dich vu nhay cam trtidc tac dpng<br /> khong mong mud'n cua canh<br /> tranh tti ben ngoai. Tti do hoa<br /> thtidng mai dich vu se cho phep<br /> Viet Nam bao ton cac gia tri van<br /> hda va truyen thong cua minh.<br /> bao ve mdi trtidng trong sach ,<br /> lanh manh va dam bao cac muc<br /> tieu chinh sach qud'c gia khac.<br /> Thii bay, tang cd hdi cho tti<br /> nhien nhan cung cap dich vu.<br /> Cac cam ke't md ctia thi trtidng<br /> ma hau het cac Thanh vien<br /> WTO dtia ra dd'i vdi di chuyen<br /> cua tti nhien nhan cung cap<br /> dich vu (phtidng thtic 4) se che<br /> phep Viet Nam tan dung ldi the<br /> vu Viet Nam. ma cdn dtia de'n sif se chie'm nhting phan co ldi<br /> sc sanh ciia minh trong cac linh<br /> canh tranh khde liet hdn tti ben nha't tren thi trtidng trong nifdc.<br /> vtic ma Viet Nam cd nhieu nha<br /> ngoai vao thi trtidng trong ntidc. khien cho cac DN ndi dia co rui<br /> cung cap dich vu ky thuat va<br /> Sti canh tranh ntidc ngcai tang rc rdi vao tinh trang bi thu hep<br /> chuyen nghiep. Tuy nhien. can<br /> qua nhanh cd the se lam giam hoac pha san, dac biet la nhtfng<br /> phai lam rd la cac cam ke't<br /> kha nang canh tranh cua cac DN nhd va vtia hoac nhting DN<br /> trcng GATS chi lien quan tdi sti<br /> nganh dich vu Viet Nam trtidc khdng cd sti chuan bi ky ltidng.<br /> di chuyen tam thdi cua nha He qua la cac DN nay cd the se<br /> khi cac nganh nay tie'p thu dtidc<br /> cung cap dich vp. GATS da quy<br /> cdng nghe tien tien. Hdn ntia, sif khd khan trong viec dau tti phat<br /> dinh rd la khdng ap dung dd'i trien dich vu ca ve sd' ltidng va<br /> mat can bang cd the xay ra do<br /> vdi thi trtidng lao ddng. qud'c chat ltidng de vtidn ra thi trtfdng<br /> cac nha cung cap ntidc ngoai<br /> tich, cti tru hoac lam viec lau ntidc ngcai.<br /> chie'm linh nhting phan cd ldi<br /> dai tai cac ntidc WTO.<br /> nha't tren thi trtidng trdng ntidc. Tren thtic te, dich vu va cac<br /> 2. Thach thtfc ddi vdi Viet Chinh phii se phai rat than nha cung cap dich vu tai Viet<br /> Nam trong XK dich vu trcng khi md ctia thi trtidng dich Nam se phai canh tranh vdi dich<br /> Ben canh nhting cd hdi che vu, bdi vi md ctia thi trtidng se vu va cac nha cung cap dich vii<br /> viec day manh XK dich vy, trtidc dan tdi sti phan chia ldi ich. Mdt ntidc ngoai tren ca thi trtidng noi<br /> bdi canh khung hoang kinh te khi cd che phan ting ciia Viet dia va thi trtidng ntidc ngoai.<br /> toan cau nhti hien nay. Viet Nam Nam trtidc nhting cu see ben Neu viec thtic hien cam ket<br /> dang phai dd'i mat vdi nhting ngeai cdn yeu, nen kinh te cua GATS khdng dtidc thtic hien<br /> thach thtic tc ldn trdng viec day Viet Nam se rat de bi tdn thtidng dung han va hieu qua, cac nha<br /> manh XK dich vu: trtidc nhting cu sdc tieu ctic. ddu tti trcng va ngdai ntidc se<br /> ThU nhat. viec Viet Nam gia Thii hai, sti canh tranh de'n tti phai dd'i mat vdi khd khan va<br /> nhap he thdng da phtidng de tp cac DN ntidc ngoai tang qua cdc han che thtidng mai va co<br /> do hda thtidng mai dich vu cung nhanh se gay nhieu khd khan nguy cd phai chiu them chi phi<br /> se qua dan de'n sti canh tranh cho cac DN dich vp Viet Nam. san xuat va thtidng mai. Hieu<br /> ngay cang gay gat tren thi Do cd ldi the hdn ve vd'n, cdng qua va stic canh tranh ciia DN<br /> trtidng. Viec md ctia cac thi nghe, ngudn nhan Itic cd ky se bi anh htidng, dc dd dnh<br /> trifdng qud'c te khdng nhting se nang cao va kinh nghiem hoat htidng tdi mdi trtidng kinh ddanh<br /> tae ra nhieu cd hdi ben ngoai ddng trong mdi trtidng toan cau, va ddu tti ndi chung ciia ca ntidc.<br /> hdn cho cac nha cung cap dich nen cac DN dich vu ntidc ngoai Thii ba, vdi qua trinh hoi<br /> 8 I THUONG MAI So 35 2010<br />  | NGHIEN CUU-TRAP BOI<br /> <br /> <br /> nhap quoc te ngay cang tang, qua trinh gia nhap WTO che sang kien chuyen nganh nhd<br /> cac nen kinh te dang phat trien toan bp xa hpi Viet Nam, ban tac kha nang lien ke't. phd'i hdp<br /> khac cung dang nd lpc tim kiem than viec td do hda thddng mai gida cac DN trcng dich vp XK<br /> cac cd hpi cho cac Cty dich vu dich vu khdng gidi quyet dddc trpn gdi •<br /> ciia minh. Dong thdi, cac dd'i tac Pat ca cac van de kinh te cua dat<br /> thUdng mai ldn nhd Hoa Ky nddc. Td do hda thddng mai dich<br /> Tai lieu tham khao<br /> cung dang gay sdc ep ddi md vu khdng phai la mdt than dddc<br /> cda thi trddng nhanh va dieu de thuc day phat trien trcng "Phdt trien khu vUc dich vu"<br /> nay cd the khdng cd ldi cho Viet nddc va XK, thu hut ddu td nddc cua Nhdm tac gia thudc Vien<br /> Nam. Do vay, cd ke hdach phd'i ngoai. Td dc hda ld mpt didu Nghien cdu Quan ly Kinh te'<br /> hdp can than ddng thdi vdi sd kien can nhdng khdng phai la Trung ddng (Ciem) - Dinh Van<br /> tang trddng nhanh cua cac dieu kien du de thdc hien cac An, Hoang Thu Hoa (ddng chu<br /> nganh dich vu trung gian chu muc tieu dd. Cdc quyet dinh ddu bien), NXB Thdng ke, 2007.<br /> chdt la rat cdn thiet de khu vdc td va thddng mai dddc thdc hien ADETEF - Bp Thddng mai -<br /> dich vu Viet Nam bdt kip va trong tat ca cac mdi trddng canh Van phdng Uy ban Qud'c gia vd<br /> khdng bi tut hau. tranh. Vd'n ddu td se chay tdi Hdp tdc Kinh te' qud'c te. Ddnh<br /> ThU tU sd dieu chinh phdp cac nddc ma nha ddu td tin rdng gid tdc dong cua viec gia nhap<br /> luat, chinh sach cua Nhd nddc la ndi cd mdi trddng kinh te va WTO ddi vdi mdt so san phdm vd<br /> cho phu hdp vdi cac thdng le chinh tri td't nhat. dich vu cua Viet Nam. Ha Npi<br /> qudc te cung gay ra thach thdc Ket luan. thang 7/2007. (Nghien cdu ve<br /> dd'i vdi cac DN dich vu trong De day manh heat dpng XK tac ddng dd ADETEF-MOT thdc<br /> nddc. Sd ddc quyen cua cdc dich vu trcng thdi gian tdi, hien).<br /> DNNN se dddc giam thieu, sd nhdng bien phap quan trpng d WTO, Martin Rcy, Juan<br /> bao hp cua Nha nddc se tdng tdm vi md la tie'p tuc d mdi Marchetti, Hce Lim. TU do hda<br /> bddc dddc xoa bd, neu nhdng trddng kinh ddanh, trdng dd chu<br /> dich vu trdng the he cdc Hiep dinh<br /> DN nay khdng ddi mdi de thich trpng vao viec tang cddng cai<br /> nghi vdi sd thay ddi chinh sach lfu ddi ThUdng mgi mdi (PTAs): di<br /> each thu tuc hanh chinh theo<br /> thi rat khd cd the ddng vdng xa hdn GATS tdi mUc ndd? Tai lieu<br /> hddng cdng khai, minh bach.<br /> tren thi trddng. Neu sd dd vd xdy nghien cdu cua cac can bp WTO.<br /> Tie'p tuc cdi cdch he thdng thue'<br /> ra d mdt sd' linh vdc dich vu Geneva 2006-http://www.wte.drg.<br /> theo hddng cdng bdng gida cac<br /> nhay cam nhd tai chinh, giao loai hinh DN, khuyen khich ddu Mutrap I I - Dd dn Hd trd<br /> due... thi hau qua dd'i vdi nen td vao dich vu va XK dich vu...Ve Thddng mai da bien, Viet Nam<br /> kinh te va xa hdi la rat nang ne. phia DN. van dd trpng tam la gia nhap To chUc ThUdng mgi The<br /> ThU nam. khi dat dddc can xay ddng thddng hieu che cac gidi. Gidi thich cdc diiu kien gia<br /> bdng gida ldi ich kinh te khdng DN trcng nddc ve XK dich vu; nhap, Nxb. Lad ddng-Xa hdi, Ha<br /> the chdi cai va thdch thdc cua Khuyen khich phat trien nhdng Ndi 2008.<br /> <br /> <br /> ddu td tie'p. Nhd chi thu lam an, cd gia tri, tren bd trdng du du,<br /> NHUNG THUONG BINH...<br /> khdng chi cac con anh deu dddc mang cdu xiem, xoai cat Hda<br /> (Tie'p theo trang 5) de'n trddng ma sd' dat cua gia Ldc, cdc loai rau, mau rdi nudi<br /> dinh lai "nd" gap ddi td thanh hdng chuc con bd va nhan nudi<br /> tudi 80. Nha ngheo, lai khdng qua lad ddng can cu. De'n nam bd v6 bed, cdc loai ga, vit... Nhd<br /> dat san xuat nen vd chdng anh 1995. dddc dia phddng xet duyet vay, cudc sd'ng gia dinh anh Bad<br /> phai mdu sinh dii nghe. Dddc cho vay 10 trieu ddng td ngudn ngay cang sung tuc, rupng vddn<br /> dia phddng cap chd 2.500m dat2<br /> Quy Qud'c gia giai quyet viec md rdng them... Dieu hanh<br /> radng. vd chdng anh dad ad nudi lam. anh Bac trien khai thdc phuc hdn la trcng 5 dda con da<br /> ca. trdng du loai cay an trai, dac hien ngay md hinh vddn, ad, cd 4 hpc dai hpc. 1 trung cap,<br /> biet la cac loai rau mau de kiem chudng td lau hdng md ddc. The cd viec lam dn dinh va hieu<br /> ddng ra ddng vdd va tich liiy de la, dddi ao anh thd cac loai ca thad •<br /> THUONG MAI So 35/2010 I 9<br />