Tự học, tự giáo dục như thế nào

Tự học, tự giáo dục như thế nào?<br /> <br /> Chủ  nhật, 06/11/2011 ­ 09:00 AM (GMT+7) [+] Cỡ chữ: Mặc định         <br />  <br /> <br />  Để mỗi ngày đến trường của các em là một ngày vui.<br /> <br /> Để mỗi ngày đến trường của các em là một ngày vui.<br /> <br /> Hình thành, phát triển và rèn luyện hệ thống kỹ năng tự học (KNTH) cho <br /> học sinh (HS) đòi hỏi một quá trình lâu dài, kiên trì, thường xuyên. Trong <br /> đó, giáo viên (GV) phải là người tổ  chức, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra <br /> HS tự học; HS phải chủ động, tích cực, tự giác và kiên trì luyện tập. Chỉ <br /> khi nào TH trở thành thói quen và niềm đam mê của HS thì việc TH mới <br /> đem lại hiệu quả  thực sự. Ðể  hiểu rõ hơn vấn đề  này, Báo Nhân Dân <br /> cuối tuần đã phỏng vấn TS. Nguyễn Thị  Thế  Bình (ÐH Sư  phạm Hà <br /> Nội), đang làm chủ  nhiệm một đề  tài cấp Bộ  về  vấn đề  tự  học của HS  <br /> phổ thông.<br /> <br />  <br /> <br /> ­ Nhắc đến "tự học", nhiều người nghĩ đây chỉ là ý thức tự giác tìm hiểu <br /> qua sách báo, thầy cô để  có được thông tin. Với tư  cách một nhà nghiên  <br /> cứu và quan tâm đến vấn đề  "tự  học", xin TS cho biết rõ hơn thế  nào là  <br /> TH, tự giáo dục?<br /> <br /> ­ Theo tâm lý học, thì các thành phần bên trong thái độ học tập của người  <br /> học là nền tảng quan trọng nhất cho việc hình thành và phát triển KNTH.  <br /> Chỉ khi nào người học tự ý thức được khả năng TH, có niềm tin vào bản  <br /> thân, thì việc TH mới trở thành sở thích, đam mê, tự giác mà không cần có <br /> sự  thúc giục của yếu tố bên ngoài. Ðối với HS phổ  thông, ý thức tự  giác  <br /> trong TH mới hình thành, nên GV phải là người biết nhen nhóm, thắp sáng <br /> niềm tin, tạo hứng thú, động cơ  TH và hướng dẫn HS biết cách tổ  chức <br /> TH hiệu quả. TH không chỉ  là việc chuẩn bị  bài  ở  nhà, mà cả  các hoạt <br /> động TH trên lớp. Nhiều giáo viên không dạy HS cách học và không chú ý <br /> rèn luyện và phát triển KNTH cho HS. Theo đó, HS rất thiếu và yếu về <br /> các KNTH.<br /> <br /> ­ Thực tế  cho thấy, hiện tượng "học tủ", "học vẹt", h ọc ch ỉ   để  thi cử <br /> đang được một bộ phận không nhỏ HS, kể cả GV coi là bình thường. Qua <br /> điều tra của nhóm nghiên cứu, vấn đề này ra sao?<br /> <br /> ­ Chúng tôi đã tiến hành khảo sát một số trường THCS, THPT trong phạm  <br /> vi cả nước. Trên cơ sở thu thập thông tin, xử lý số liệu, chúng tôi có một <br /> số  nhận định như  sau: Một số  GV thực hiện đổi mới phương pháp dạy  <br /> học, nhằm phát huy tính tích cực, chủ   động trong nhận thức của HS.  <br /> Trong đó, chú trọng rèn luyện và phát triển KNTH cho HS. Tiếc rằng, số <br /> GV này không nhiều, chủ  yếu tập trung  ở  cấp THPT và dạy  ở  các lớp <br /> chuyên. Một bộ phận GV chỉ truyền đạt kiến thức dưới dạng đọc ­ chép, <br /> không dạy HS cách học, không quan tâm đến việc rèn luyện và phát triển  <br /> KNTH.<br /> <br /> Ða số HS tập trung TH những môn học phục vụ cho việc thi vào đại học  <br /> như  toán, lý, hóa, ngoại ngữ. Các môn khoa học tự  nhiên được học sinh <br /> TH nhiều hơn so với môn khoa học xã hội. Môn Lịch sử  thời gian dành <br /> cho tự học của học sinh rất ít. Kết quả  điều tra của chúng tôi cho thấy : <br /> 52,5% HS thỉnh thoảng mới TH; 25,3% HS chỉ TH khi có kiểm tra; 7% HS <br /> không bao giờ TH; chỉ có 15,1% có ý thức TH thường xuyên. Việc TH của <br /> HS hiện nay chủ yếu là do yêu cầu của GV (51,3%) và sự quản lý, thúc ép <br /> của gia đình, phụ  huynh HS (22,7%), còn TH với tinh thần tự giác, thích  <br /> học chỉ chiếm 25,9%. Về hình thức TH bộ môn Lịch sử của HS, chủ yếu <br /> tập trung  ở  việc học thuộc theo vở  ghi trên lớp, còn cách học khác (đối <br /> chiếu sách giáo khoa với vở ghi; đọc tài liệu tham khảo; làm bài tập lịch  <br /> sử ...) rất hạn chế.<br /> <br /> ­ Nguyên nhân sâu xa của thực trạng trên hẳn nhiên không chỉ từ phía học <br /> sinh?<br /> <br /> ­ Ðúng vậy. Nhưng nhiều GV cũng còn chưa nhận thức đúng về bản chất, <br /> vai trò của TH. Bên cạnh đó, do đời sống khó khăn, lương ít, nên một bộ <br /> phận GV không toàn tâm, toàn ý cho chuyên môn, nản chí, thờ ơ với việc  <br /> dạy. Các cấp quản lý cũng bị  tác động bởi "môn chính", "môn phụ", nên <br /> có sự phân biệt rất rõ đối với các môn thi tốt nghiệp, thi đại học và không <br /> thi. Một nguyên nhân khác, do cơ sở đào tạo giáo viên ở nước ta hiện nay,  <br /> các trường đại học sư  phạm "mọc lên như  nấm sau mưa", nhiều hệ  đào <br /> tạo đại học cùng tồn tại (chính quy, tại chức, từ xa, vừa làm ­ vừa học...). <br /> Kết quả đào tạo đội ngũ GV ở nhiều trường đại học không đáp ứng được <br /> yêu cầu cơ bản.<br /> <br /> ­ Sau kết quả nghiên cứu thực tế, nhóm thực hiện đề tài đã có những giải  <br /> pháp gì?<br /> <br /> ­ Trước hết cần tạo niềm tin, hứng thú và biết cách tổ  chức TH cho HS.  <br /> Từ  đó, phát triển kỹ  năng thực hiện việc TH của học sinh. Cùng đó là <br /> nhóm giải pháp phát triển KN tự  kiểm tra, đánh giá kết quả  TH của HS.  <br /> Ðối với HS, thông qua tự kiểm tra, các em phát hiện những kiến thức nào  <br /> đã hiểu rõ, kiến thức nào còn mơ  hồ, thiếu sót, từ  đó chủ  động khắc  <br /> phục. Trải qua một thời gian nhất định, các công việc được lặp đi, lặp lại  <br /> nhiều lần, với sự hỗ trợ của GV, dần dần KN tự kiểm tra, đánh giá của  <br /> HS được hình thành và ngày càng bền vững.<br /> <br /> Trong hoạt động dạy học  ở  trường phổ  thông, cần nâng cao chất lượng <br /> dạy học. Ðối với GV, phải thường xuyên trau dồi kiến thức chuyên môn <br /> và nghiệp vụ  sư  phạm. Cần đổi mới mạnh mẽ  phương pháp dạy học, <br /> chuyển từ cách dạy kiến thức sang dạy học sinh cách học và tự học. Chú <br /> trọng bồi dưỡng HS các KNTH cơ bản, qua đó phát huy tính tích cực, chủ <br /> động trong nhận thức của các em. Cần điều chỉnh chương trình, sách giáo  <br /> khoa Lịch sử triệt để hơn, đổi mới hơn, để đáp ứng nhu cầu dạy và học ở <br /> phổ thông hiện nay.<br /> <br /> Các trường đại học sư phạm trong cả nước cần đổi mới tích cực phương  <br /> pháp dạy học, phải đào tạo đội ngũ GV không chỉ có phẩm chất tốt, kiến <br /> thức giỏi (chuyên môn sâu và kiến thức liên ngành), có năng lực nghiên <br /> cứu khoa học, mà còn có nghiệp vụ  sư  phạm vững vàng. Ðặc biệt, trong  <br /> bốn năm ngồi trên ghế trường đại học sư phạm, sinh viên phải được bồi  <br /> dưỡng nhận thức  đúng đắn về  vai trò,  ý nghĩa của TH, hệ  thống các <br /> KNTH và các biện pháp rèn luyện KNTH cho HS. Có như  vậy, sinh viên  <br /> sẽ  tự  nâng cao năng lực tự học của mình, là cơ  sở  để  tự  học suốt đời và <br /> có khả năng dạy cho học sinh phổ thông cách tự học hiệu quả.<br /> <br /> ­ Trân trọng cảm ơn TS.<br /> <br /> Link: http://www.nhandan.com.vn/cuoituan/khoa­hoc­giao­<br /> duc/item/18879602­.html<br />