T<br />
<br />
QUAN I M “VĂN HÓA PH I SOI Ư NG CHO QU C DÂN I”<br />
N M T VÀI SUY NG M V CHUYÊN M C VĂN HÓA<br />
TRÊN BÁO M NG HI N NAY<br />
NCS. Nguy n Th Thúy H ng∗<br />
<br />
1. “Văn hóa ph i soi ư ng cho qu c dân i”<br />
Năm 1946, trong hoàn c nh<br />
ph i<br />
<br />
t nư c “ngàn cân treo s i tóc”, c dân t c v n ang<br />
<br />
i di n v i n n ói, n n d t, n n ngo i xâm, H i ngh văn hóa toàn qu c l n th nh t<br />
<br />
ã ư c t ch c t i Hà N i vào ngày 24-11-1946. Ch t ch H Chí Minh ã<br />
<br />
nd H i<br />
<br />
ngh và có bài phát bi u quan tr ng.<br />
Ngư i nói: “Văn hóa có liên l c v i chính tr r t m t thi t. Ph i làm th nào cho văn<br />
hóa vào sâu trong tâm lý qu c dân, nghĩa là văn hóa ph i s a<br />
bi ng, phù hoa, xa x . Tâm lý c a ta l i còn mu n l y t do,<br />
<br />
i ư c tham nhũng, lư i<br />
c l p làm g c.<br />
<br />
ng th i,<br />
<br />
văn hóa ph i làm th nào cho qu c dân có tinh th n vì nư c quên mình, vì l i ích chung<br />
mà quên l i ích riêng. V i xã h i, văn hóa ph i làm th nào cho m i ngư i dân Vi t Nam<br />
t già<br />
<br />
n tr , c<br />
<br />
àn ông và àn bà ai cũng hi u cái nhi m v c a mình và bi t hư ng cái<br />
<br />
h nh phúc c a mình nên ư c hư ng. S ph n ta<br />
<br />
trong tay ta. Văn hóa ph i soi ư ng<br />
<br />
cho qu c dân i” [1].<br />
Bài phát bi u ã th hi n rõ quan i m c a H Chí Minh v v trí và ch c năng c a<br />
văn hóa. Trong t p Nh t ký trong tù (1943), l n<br />
<br />
u tiên H Chí Minh ã ưa ra m t<br />
<br />
nh<br />
<br />
nghĩa v văn hóa: “Vì l sinh t n cũng như m c ích c a cu c s ng, loài ngư i m i sáng<br />
t o và phát minh ra ngôn ng , ch vi t,<br />
<br />
o<br />
<br />
c, pháp lu t, khoa h c, tôn giáo, văn h c,<br />
<br />
ngh thu t, nh ng công c cho sinh ho t hàng ngày v m c, ăn<br />
<br />
và các phương th c s<br />
<br />
d ng. Toàn b nh ng sáng t o và phát minh ó t c là văn hóa. Văn hóa là s t ng h p c a<br />
m i phương th c sinh ho t cùng v i bi u hi n c a nó mà loài ngư i ã s n sinh ra nh m<br />
∗<br />
<br />
Trư ng<br />
<br />
i h c KHXH&NV, HQGHN<br />
<br />
thích ng nh ng nhu c u<br />
<br />
i s ng và òi h i c a s sinh t n” [2]. Như v y, văn hóa ư c<br />
<br />
hi u là toàn b nh ng giá tr v t ch t và tinh th n mà loài ngư i ã sáng t o ra, nh m áp<br />
ng s sinh t n và cũng là m c ích cu c s ng c a loài ngư i. Quan ni m c a H Chí<br />
Minh cũng th hi n s khoan dung v m t văn hóa, khi cho r ng “văn hóa là s t ng h p<br />
c a m i phương th c sinh ho t cùng v i nh ng bi u hi n c a nó”. Không có văn hóa cao<br />
hay th p, ch có văn hóa trong s<br />
h pd nc a<br />
<br />
a d ng, a b n s c, và cũng chính i u ó s làm nên s<br />
<br />
văn hóa.<br />
<br />
Quan ni m “Văn hóa ph i soi ư ng cho qu c dân i”, H Chí Minh v a th hi n rõ<br />
quan i m v ch c năng c a văn hóa, v a<br />
<br />
t văn hóa vào<br />
<br />
h i, coi văn hóa không ch g n v i phát tri n, là<br />
còn g n v i ho t<br />
<br />
nh hư ng phát tri n c a xã<br />
<br />
i tư ng và m c tiêu c a phát tri n, mà<br />
<br />
ng c a m i con ngư i. H Chí Minh ã nói<br />
<br />
hóa: văn hóa có th giúp b i dư ng nh ng tư tư ng úng<br />
<br />
n các ch c năng c a văn<br />
<br />
n và tình c m cao<br />
<br />
p c a con<br />
<br />
ngư i, như “tinh th n vì nư c quên mình, vì l i ích chung mà quên l i ích riêng”; giúp m<br />
r ng hi u bi t, nâng cao dân trí; b i dư ng nh ng ph m ch t, phong cách và l i s ng t t<br />
p, lành m nh, giúp con ngư i hư ng<br />
<br />
n Chân, Thi n, M<br />
<br />
Khi văn hóa có th “vào sâu trong tâm lý qu c dân”, “s a<br />
<br />
hoàn thi n b n thân mình.<br />
i ư c tham nhũng, lư i<br />
<br />
bi ng, phù hoa, xa x ”, giúp cho “ai cũng hi u cái nhi m v c a mình và bi t hư ng cái<br />
h nh phúc c a mình nên ư c hư ng”, văn hóa th c s là m t i u kỳ di u.<br />
Chính vì v y, 65 năm ã trôi qua k t khi quan ni m “Văn hóa ph i soi ư ng cho<br />
qu c dân i” ư c nêu ra t i H i ngh văn hóa toàn qu c l n th nh t năm 1946, nó v n<br />
còn có ý nghĩa trong th i<br />
<br />
i hi n nay. Văn hóa v n luôn c n là m t<br />
<br />
ng l c<br />
<br />
thúc<br />
<br />
y<br />
<br />
m i ngư i vư t qua ư c nh ng khó khăn, hư ng t i m c tiêu cao quý c a cái Chân, cái<br />
Thi n, cái M .<br />
T quan ni m c a H Chí Minh v văn hóa, nghĩ v chuyên m c văn hóa trên báo<br />
m ng hi n nay, s th y nhi u i u th t áng suy ng m.<br />
2. M t vài suy ng m v chuyên m c văn hóa trên báo m ng hi n nay<br />
<br />
Văn hóa là<br />
<br />
i s ng tinh th n c a xã h i, là ph n không th thi u c a m i cá nhân.<br />
<br />
Kinh t -chính tr -văn hóa-xã h i tr thành b n v n<br />
<br />
ch y u trong<br />
<br />
i s ng xã h i và là<br />
<br />
i tư ng ph n ánh chính c a báo chí. G n như t t c các báo chính tr -xã h i nói chung<br />
u vi t v văn hóa, có chuyên trang, chuyên m c văn hóa. Chuyên m c văn hóa cũng là<br />
m t chuyên m c có ph bi n<br />
<br />
các báo m ng internet<br />
<br />
(báo i n t ).<br />
<br />
Có th hi u chuyên m c văn hóa là chuyên m c báo chí dành riêng cho lĩnh v c văn<br />
hóa. Nh ng thông tin, bài vi t, s ki n, nhân v t ư c<br />
<br />
c p trong chuyên m c này ph n<br />
<br />
l n th hi n, trình bày v lĩnh v c, khía c nh văn hóa trong<br />
<br />
i s ng xã h i. Văn hóa, theo<br />
<br />
GS. Tr n Qu c Vư ng, nói cho cùng thì có hai cách hi u: cách hi u theo nghĩa h p, là “s<br />
s n xu t tri th c và ngh thu t”, nhưng hi u theo nghĩa “r ng” và “m ”, “ ư c quan ni m<br />
dư i cái nhìn h th ng và t ng th , bao g m c nh ng cách, nh ng thành qu c a suy tư,<br />
c m nh n và hành<br />
<br />
ng c a m t c ng<br />
<br />
ng ngư i, ư c giáo d c và trao truy n, khi n c<br />
<br />
m t khách quan và v m t bi u tư ng, nó làm cho c ng<br />
<br />
ng y là m t ch nh th<br />
<br />
c thù<br />
<br />
riêng bi t” [3].<br />
Tìm hi u các t báo m ng và phiên b n i n t c a các báo như vietnamnet.com.vn,<br />
vnexpress.net, tuoitre.vn, laodong.com.vn, tienphong.vn, dantri.com.vn, baomoi.com v.v..<br />
u có chuyên m c văn hóa nhưng<br />
<br />
m i t báo, chuyên m c văn hóa l i ư c th hi n<br />
<br />
các khía c nh, lĩnh v c, chia thành các m c nh<br />
<br />
khác nhau. C<br />
<br />
th , trên t<br />
<br />
vietnamnet.com.vn, chuyên m c văn hóa ư c chia nh thành các m c: tin t c, gi i trí sao,<br />
shop th i<br />
<br />
i, nhi t k văn hóa, 2 sao. T vnexpress.net l i chia thành các m c: hoa h u,<br />
<br />
ngh s , âm nh c, th i trang, i n nh, m thu t, văn h c. T tienphong.vn, chuyên m c<br />
văn hóa g m: chuy n sao, gi i trí. v.v… Như v y, tùy theo tôn ch m c ích,<br />
<br />
nh hư ng<br />
<br />
c a tòa so n mà chuyên m c văn hóa c a m i t l i phân chia thành các m c nh ph c v<br />
cho các n i dung thông tin, tuyên truy n khác nhau.<br />
Không th ph nh n r ng, th i gian qua, chuyên m c văn hóa trên báo m ng ã<br />
ư c nh ng thành t u. Thông tin a d ng, phong phú trên nhi u lĩnh v c,<br />
<br />
c bi t là m ng<br />
<br />
thông tin v gi i ngh sĩ, hoa h u, th i trang... góp ph n t o nên s c thu hút, h p d n<br />
v i<br />
<br />
c gi . L i th c a báo i n t , lo i hình báo chí ra<br />
<br />
t<br />
i<br />
<br />
i trên cơ s s k t h p c a công<br />
<br />
ngh thông tin và truy n thông, có th k t h p thông tin, hình nh, o n phim minh h a và<br />
o n âm thanh ư c truy n trên m ng; lo i hình báo chí có<br />
qua nhi u hình th c như giao lưu tr c tuy n, bình ch n, b n<br />
thác tri t<br />
<br />
tương tác cao v i<br />
<br />
c gi<br />
<br />
c góp ý… cũng ư c khai<br />
<br />
. Và m t ch c năng cơ b n c a văn hóa nói chung, báo chí nói riêng, ư c th<br />
<br />
hi n trên chuyên m c văn hóa c a báo m ng, là ch c năng gi i trí, ã ư c phát huy.<br />
Trư c ây, trong b i c nh<br />
giành l i<br />
<br />
t nư c có chi n tranh, c dân t c ph i d n l c cho cu c chi n<br />
<br />
c l p, t do cho<br />
<br />
t nư c, có l m i cá nhân hay c xã h i<br />
<br />
u ph i t m quên<br />
<br />
i nh ng nhu c u c a b n thân mình, t m gác l i nh ng yêu c u gi i trí. Ch t ch H Chí<br />
Minh khi nói v các ch c năng c a văn hóa cũng chưa nh n m nh<br />
<br />
n ch c năng này.<br />
<br />
Nhưng hi n nay, gi i trí ã tr thành m t ch c năng r t quan tr ng c a văn hóa. Báo chí<br />
nói chung, chuyên m c văn hóa trên báo m ng nói riêng ã th c hi n khá t t ch c năng<br />
này, khi các thông tin gi i trí ư c c p nh t thư ng xuyên, hình nh, âm thanh ư c k t<br />
h p m t cách linh ho t, h p d n.<br />
Nhưng chính i u ó cũng tr thành con dao hai lư i. Ph n l n thông tin trên chuyên<br />
m c văn hóa c a báo m ng hi n nay ang t p trung xoay quanh nh ng ho t<br />
nh ng ho t<br />
<br />
ng c a các ngôi sao, ngư i<br />
<br />
tin mang tính<br />
<br />
ng gi i trí,<br />
<br />
p, ngh sĩ v.v.. mà quá thi u v ng nh ng thông<br />
<br />
nh hư ng th m m , nâng cao trình<br />
<br />
văn hóa, giá tr văn hóa cho công<br />
<br />
chúng.<br />
Hãy th<br />
<br />
kh o sát s<br />
<br />
lư ng tin, bài c a chuyên m c văn hóa trên báo m ng<br />
<br />
vnexpress.net, m t trong nh ng t báo m ng ti ng Vi t có s lư ng<br />
<br />
c gi truy c p l n<br />
<br />
nh t1 (tháng 4-9/2011)2<br />
Th i<br />
gian<br />
<br />
N i dung<br />
Hoa<br />
<br />
Ngh s<br />
<br />
Âm<br />
<br />
Th i<br />
<br />
i n<br />
<br />
M<br />
<br />
Văn h c<br />
<br />
1<br />
<br />
“Ra m t trên Internet ngày 26/2/2001, 10 năm qua, VnExpress luôn gi v ng v trí là báo i n t ti ng Vi t có nhi u<br />
ngư i xem nh t toàn c u. Hi n, báo ón nh n 30 tri u lư t truy c p m i ngày, trong ó có lư ng l n t nư c ngoài”.<br />
http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2011/02/vnexpress-tron-10-tuoi/. Ngày 25-2-2011.<br />
2<br />
<br />
Sinh viên Tr n Th Kim Anh: Kh o sát chuyên m c văn hóa trên báo m ng vnexpress, khóa lu n t t nghi p<br />
ngành Báo chí và Truy n thông, khóa h c QH-2009-X, Hà Nam-2011.<br />
<br />
ih c<br />
<br />
h u<br />
<br />
nh c<br />
<br />
trang<br />
<br />
nh<br />
<br />
thu t<br />
<br />
1-30/4<br />
<br />
9<br />
<br />
109<br />
<br />
70<br />
<br />
55<br />
<br />
72<br />
<br />
6<br />
<br />
12<br />
<br />
1-31/5<br />
<br />
18<br />
<br />
148<br />
<br />
59<br />
<br />
48<br />
<br />
67<br />
<br />
7<br />
<br />
10<br />
<br />
1-30/6<br />
<br />
12<br />
<br />
94<br />
<br />
53<br />
<br />
49<br />
<br />
83<br />
<br />
3<br />
<br />
21<br />
<br />
1-31/7<br />
<br />
17<br />
<br />
97<br />
<br />
59<br />
<br />
50<br />
<br />
70<br />
<br />
6<br />
<br />
18<br />
<br />
1-31/8<br />
<br />
35<br />
<br />
111<br />
<br />
73<br />
<br />
52<br />
<br />
67<br />
<br />
7<br />
<br />
20<br />
<br />
1-30/9<br />
<br />
29<br />
<br />
141<br />
<br />
53<br />
<br />
84<br />
<br />
58<br />
<br />
8<br />
<br />
24<br />
<br />
T ng<br />
120<br />
700<br />
367<br />
338<br />
417<br />
37<br />
105<br />
Qua s li u th ng kê bư c u như v y, có th th y các tin, bài v ngh sĩ chi m s<br />
lư ng l n nh t trong t ng s các tin, bài trong chuyên m c văn hóa, g n g p ôi nh ng tin,<br />
bài vi t v âm nh c, g p 7 l n nh ng bài vi t v văn h c và g p g n 20 l n nh ng bài vi t<br />
v m thu t.<br />
Quay tr l i v i quan ni m “Văn hóa ph i soi ư ng cho qu c dân i” c a Ch t ch<br />
H Chí Minh, có th th y ang có nh ng b t c p trong vi c thông tin trên chuyên m c văn<br />
hóa c a báo m ng hi n nay. B i văn hóa, không ph i ch là chuy n v nh ng ngư i<br />
hoa h u, chuy n c a sao này, sao kia… Văn hóa là<br />
chúng,<br />
<br />
p,<br />
<br />
nh hư ng th m m cho công<br />
<br />
giúp hoàn thi n Chân, Thi n, M trong b n thân m i ngư i và toàn xã h i.<br />
<br />
Nhưng nhìn vào chuyên m c văn hóa trên báo m ng hi n nay, chúng ta th y nh ng gì?<br />
Nh ng tin, bài hoàn toàn ch có tính gi i trí, “nhìn cho vui m t”, ánh vào th hi u,<br />
kích thích trí tò mò c a m t b ph n<br />
công chúng, cho ho t<br />
sài, ch quan tâm<br />
<br />
c gi ch không mang l i hi u qu thông tin gì cho<br />
<br />
ng thông tin báo chí3. Chính vì v y, thông tin tr nên h i h t, sơ<br />
<br />
n hình th c mà không i sâu vào giá tr n i dung, hoàn toàn chưa<br />
<br />
nh<br />
<br />
hư ng th m m cho công chúng.<br />
Hơn th n a, là lo i tin nh m nhí, v i nh ng cách gi t tít gi t gân, câu khách, nh ng<br />
thông tin “l hàng”, “s c, sex, s n”, nh ng ki u ưa tin thô thi n khi nhân v t c a câu<br />
<br />
3<br />
<br />
Ví d như: “Chân dài khoe dáng bên siêu xe t i à N ng” (vnexpress.net, ngày 31.8.2011), “Chương T Di, Viên<br />
L p di n m ren trong su t” (vnexpress.net, ngày 29.8.2011), “Chung Th c Quyên di n áo ren trong su t i xem<br />
phim” (vnexpress.net, ngày 14.9.2011) v.v..<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
