Tư tưởng Hồ Chí Minh về trí thức và ý nghĩa trong việc sử dụng, đào tạo đội ngũ trí thức ở việt nam hiện nay

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG<br /> <br /> Đinh Thế Hoàng<br /> <br /> TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ TRÍ THỨC VÀ Ý NGHĨA<br /> TRONG VIỆC SỬ DỤNG, ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC<br /> Ở VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> HO CHI MINH THOUGHT ABOUT INTELLECTUALS AND MEANINGS<br /> IN THE USE AND TRAINING OF INTELLECTUALS IN VIETNAM TODAY<br /> ĐINH THẾ HOÀNG<br /> <br /> TÓM TẮT: Trí thức là lực lượng chủ yếu, nòng cốt sáng tạo ra tri thức và truyền bá tri<br /> thức, góp phần to lớn vào sự tiến bộ xã hội. Việc xây dựng và phát huy trí tuệ của đội ngũ<br /> trí thức là chiến lược mang tính thời đại. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu lên một hệ thống<br /> quan điểm về đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ trí thức nhằm đáp ứng với yêu cầu<br /> trong từng thời kỳ cách mạng. Kế thừa và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về trí thức,<br /> Đảng ta đã luôn quan tâm tới việc tập hợp, xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy và<br /> nâng cao vai trò của đội ngũ trí thức để tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; góp phần vào<br /> sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; hướng đến mục tiêu dân<br /> giàu, nước mạnh; xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.<br /> Từ khóa: Hồ Chí Minh; trí thức; sử dụng; đào tạo đội ngũ trí thức.<br /> ABSTRACT: Intellectuals the main force, the core of knowledge creation and<br /> dissemination, contributing significantly to social progress. Developing and promoting<br /> intellectuals’ brainpower is an timely strategy. President Ho Chi Minh put forward a system<br /> of ideas on training, retraining and using intellectuals to meet the demands of each<br /> revolutionary period. Inheriting and applying Ho Chi Minh's thoughts on intellectuals, the<br /> Party has always concerned about gathering, building, training, fostering, promoting and<br /> enhancing the role of intellectuals in order to create high quality human resources;<br /> contributing to speed up the industrialization and modernization of the country towards<br /> “rich people, strong country; democratic, fair, civilized society”.<br /> Key words: Ho Chi Minh; intellectuals; using; training intellectuals.<br /> hàm ư ng trí tu ư c ưa vào nhi u nh t<br /> tr c ti p nh t trong qu tr nh s n u t và<br /> nâng cao ch t ư ng s n ph m Có th nói<br /> â<br /> ng và ph t hu trí tu c a ội ng trí<br /> thức à chi n ư c mang tính thời ại<br /> Trong mọi thời ại tri thức h ng ch à<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trí thức có một vai trò quan trọng<br /> trong vi c ph t tri n inh t ã hội nh t à<br /> trong thời ại ngà na hi mà h u h t c c<br /> quốc gia u r t coi trọng vi c â<br /> ng<br /> n n inh t tri thức một n n inh t mà<br /> <br /> <br /> ThS. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh,<br /> dinhthehoang91@gmail.com, Mã số: TCKH11-21-2018<br /> 6<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG<br /> <br /> Số 11, Tháng 9 - 2018<br /> <br /> c ư ng ch<br /> u tru n tri thức mà còn<br /> à c ư ng nòng cốt trong s ng tạo tri<br /> thức góp ph n to ớn vào s ti n ộ ã hội<br /> Trong suốt ti n tr nh ch s<br /> ng nước và<br /> gi nước ân tộc Vi t Nam u n có tru n<br /> thống hi u học c n c th ng minh và s ng<br /> tạo T ngàn ưa cha ng ta ã u n m<br /> hi n tài à ngu n hí c a quốc gia<br /> ngu n hí th nh th th nước mạnh rồi ên<br /> cao ngu n hí su th th nước u rồi<br /> uống th p 4 tr 9 Trong s nghi p u<br /> tranh giành ộc p hào h ng c a ân tộc<br /> Vi t Nam và c i t à trong s nghi p i<br /> mới â<br /> ng t nước trí thức Vi t Nam<br /> à một nguồn c ti u i u cho nguồn trí tu<br /> c a ân tộc ã u n g n ó với s nghi p<br /> c ch mạng ch u ng gian h h sinh<br /> r n u n và trưởng thành c v số ư ng<br /> c ng như ch t ư ng ã có nh ng óng<br /> góp ứng ng vào s nghi p c ch mạng<br /> chung c a c ân tộc<br /> 2. NỘI DUNG<br /> Ch t ch Hồ Chí Minh à người ã<br /> s ng p và r n u n Đ ng ta người ã t<br /> n n móng và ãnh ạo nhân ân ta u<br /> tranh giành ộc p ân tộc thống nh t t<br /> nước ưa c ch mạng Vi t Nam i t th ng<br /> i nà<br /> n th ng i h c Trong suốt qu<br /> tr nh hoạt ộng c a m nh Hồ Chí Minh r t<br /> quan tâm n ội ng trí thức và trong i<br /> s n quý u c a Người<br /> ại tu h ng có<br /> một t c ph m nào àn ri ng v v n<br /> trí<br /> thức nhưng th ng qua c c t c ph m nh ng<br /> ài vi t nh ng ài nói chu n và th c tiễn<br /> v n ụng c a Người tư tưởng Hồ Chí<br /> Minh v trí thức chứa ng nh ng nội ung<br /> sâu s c Đó h ng ph i à s ngẫu nhi n mà<br /> à t qu c a một qu tr nh hoạt ộng c ch<br /> mạng sinh ộng ph n nh c i m và u<br /> <br /> c u c a c ch mạng Vi t Nam trong c c ch<br /> mạng ân tộc ân ch nhân dân và cách<br /> mạng ã hội ch nghĩa<br /> T vi c<br /> th a nh ng gi tr tru n<br /> thống tốt p c a ân tộc và s ti p thu nh ng<br /> quan i m c a phư ng Đ ng và phư ng Tâ ;<br /> c i t à quan i m c a ch nghĩa M c L nin v trí thức c ng với s nh n thức sâu<br /> s c v vai trò c a trí thức trong ã hội nói<br /> chung và s nghi p c ch mạng nói ri ng Ch<br /> t ch Hồ Chí Minh ã n u n một h thống<br /> quan i m v vi c ào tạo ồi ư ng và s<br /> ụng ội ng trí thức nh m p ứng với u<br /> c u trong t ng thời kỳ c ch mạng<br /> Trước hết trong quan niệm về trí thức,<br /> Hồ Chí Minh vi t: Trí thức à hi u i t<br /> Trong th giới ch có hai thứ hi u i t: một à<br /> hi u i t s tranh u sinh s n Khoa học t<br /> nhi n o ó mà ra Hai à hi u i t tranh u<br /> ân tộc và tranh u ã hội Khoa học ã hội<br /> o ó mà ra Ngoài hai c i ó h ng có trí<br /> thức nào h c Một người học ong ại học<br /> có th gọi à trí thức Song<br /> h ng i t cà<br /> ruộng h ng i t àm c ng h ng i t nh<br /> gi c h ng i t àm nhi u vi c h c Nói<br /> tóm ại: c ng vi c th c t<br /> h ng i t g c<br /> Th à ch có trí thức một n a Trí thức c a<br /> à trí thức học s ch chưa ph i trí thức hoàn<br /> toàn Y muốn thành một người trí thức hoàn<br /> toàn th ph i i t m trí thức ó p ụng<br /> vào th c t 5 t 5 tr 275 Nga t hi Đ ng<br /> Cộng s n Vi t Nam thành p năm 1930 Hồ<br /> Chí Minh ã u gọi trí thức c ng c c t ng<br /> ớp nhân ân h c hã ng hộ Đ ng gia<br /> nh p Đ ng<br /> u tranh giành ộc p t o<br /> cho ân tộc Vi t Nam Trong Chánh cương<br /> vắn tắt, Sách lược vắn tắt c a Đ ng Hồ Chí<br /> Minh hẳng nh: Đ ng ph i h t sức i n ạc<br /> với ti u tư s n trí thức trung n ng thanh<br /> 7<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG<br /> <br /> Đinh Thế Hoàng<br /> <br /> ni n Tân Vi t … 5 t 3 tr 3<br /> i éo<br /> t ng ớp trí thức i th o c ch mạng Trong<br /> ài vi t Đảng Lao động Việt Nam với lao<br /> động trí óc Hồ Chí Minh c nh trí thức à<br /> nh ng người ao ộng trí óc<br /> à th gi o<br /> th thuốc ỹ sư nh ng nhà hoa học văn<br /> ngh nh ng người àm àn gi<br /> 5 t7<br /> tr 71 Hồ Chí Minh cho r ng ội trí thức à<br /> c ư ng có v trí vai trò r t quan trọng<br /> trong s nghi p c ch mạng Vai trò c a ội<br /> ng trí thức th o Hồ Chí Minh à phục vụ<br /> nhân ân phụng s T quốc; ồng hành với<br /> ân tộc c ng ân tộc ti n hành cuộc u<br /> tranh gi i phóng ân tộc và â<br /> ng t<br /> nước phồn vinh Th c tiễn ã cho th<br /> t<br /> trong qu hứ cho n hi n tại ội ng trí<br /> thức ã và sẽ à c ư ng nòng cốt trong<br /> s ng tạo và tru n<br /> tri thức Vi c nh gi<br /> con người à vi c hó vi c nh gi c n ộ<br /> nh gi trí thức ại càng hó h n nh t à<br /> trong ã hội hi n ại ngà na trí thức càng<br /> trở thành nguồn c c i t quan trọng trong<br /> chi n ư c ph t tri n tạo n n sức mạnh c a<br /> mỗi ân tộc mỗi quốc gia<br /> Về vai trò của trí thức Hồ Chí Minh<br /> ã u n hẳng nh trí thức à một ộ ph n<br /> quan trọng c a ân tộc Vi t Nam Người<br /> vi t: Trí thức à vốn i ng quý u c a ân<br /> tộc Ở nước h c như th ở Vi t Nam càng<br /> như th Chứng th c à trong cuộc h ng<br /> chi n cứu quốc nà nh ng người trí thức<br /> Vi t Nam ã chung một ph n quan trọng<br /> Một số th tr c ti p tham gia vào c ng vi c<br /> h ng chi n h sinh c c h ch n vai<br /> thích c nh với ộ ội nhân ân Một số th<br /> hăng h i hoạt ộng giúp<br /> ở ngoài … Đ a<br /> v nh ng người trí thức i quốc Vi t Nam<br /> sẽ à c ng với toàn th ồng ào i n thi t<br /> một nước Vi t Nam mới một nước Vi t<br /> <br /> Nam thống nh t và ộc p ân ch t o<br /> hạnh phúc 5 t 5 tr 184 Chính v quý<br /> trọng trí thức n n Hồ Chí Minh cho r ng<br /> trí thức c ng à một ộ ph n quan trọng<br /> trong c ư ng c ch mạng; giai c p c ng<br /> nhân c ng với giai c p n ng ân c n ph i<br /> i n t ch t chẽ với ội ng trí thức Do ó<br /> Người u c u: C ng n ng trí c n ph i<br /> oàn t ch t chẽ thành một hối 5 t 10<br /> tr 376 B n cạnh ó Hồ Chí Minh c ng<br /> t ra u c u trí thức ph i g n ó ph i<br /> ch ộng g n g i với giai c p c ng - nông,<br /> Người nói: Tr n con ường ti n tới oàn<br /> t t i thi t tưởng trí thức ta n n t ộng i<br /> ước trước ti n n c ng n ng và t i ch c<br /> r ng c ng n ng sẽ nhi t i t hoan ngh nh<br /> tri thức 5 t 10 tr 372 Qua nghi n cứu<br /> nh ng trước t c c a Hồ Chí Minh h i<br /> qu t ại th o quan ni m c a Hồ Chí Minh:<br /> trí thức à nh ng người ao ộng trí óc có<br /> tr nh ộ học v n cao ạo ức và nhân c ch<br /> tốt hi u i t rộng và i t m nh ng i n<br /> thức chu n m n nghi p vụ và s hi u<br /> i t c a m nh p ụng vào th c t cống<br /> hi n phục vụ nhân ân phục vụ t nước<br /> phục vụ ã hội chứ h ng a rời th c t<br /> Hồ Chí Minh à t m gư ng mẫu m c<br /> v s<br /> nh gi thẳng th n c ng ng và<br /> h ch quan v nh ng ưu hu t i m<br /> nh ng th mạnh và hạn ch c a trí thức Hồ<br /> Chí Minh h t sức trọng ụng t n vinh<br /> thư ng u trí thức nhưng Người c ng ch<br /> rõ thư ng u à giúp<br /> chứ h ng ph i à<br /> vỗ v nu ng chi u ỏ m c họ Về đặc điểm<br /> c a trí thức trong c c u i nói chu n với<br /> trí thức tại c c ớp ch nh hu n c n ộ Hồ<br /> Chí Minh ã h t sức nghi m h c c ng<br /> ng và s ng suốt trong vi c nh gi trí<br /> thức V ưu điểm Hồ Chí Minh nh n ét:<br /> 8<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG<br /> <br /> Số 11, Tháng 9 - 2018<br /> <br /> Trí thức Vi t Nam có u óc ân tộc và<br /> u óc c ch mạng V c ng có u óc ân<br /> tộc và v học thức n n m ư c s ch i t<br /> ư c ân ch<br /> i t ư c ch s c ch mạng<br /> nh t à ch s c ch mạng Ph p n n ễ h p<br /> thụ ư c tinh th n c ch mạng Trí thức Vi t<br /> Nam h c với trí thức tư n<br /> quốc như<br /> v C ng v v úc ã hi u i t trí thức ta<br /> sẽ th o c ch mạng<br /> Trong m<br /> năm<br /> h ng chi n một ộ ph n ớn trí thức Vi t<br /> Nam ã ch u hó ch u h i với h ng<br /> chi n phục vụ h ng chi n 5 t 8 tr 54<br /> và Hồ Chí Minh ã hẳng nh: Chúng ta<br /> có qu n t hào r ng: Nh ng người ao<br /> ộng trí óc ở Vi t Nam u ứng trong<br /> hàng ng h ng chi n 5 t 7 tr 72 V<br /> khuyết điểm trong ài nói chu n tại u i<br /> hai mạc Lớp ch nh hu n c n ộ ng ân<br /> chính ở c quan Trung ư ng ngà 6 th ng 2<br /> năm 1953 Hồ Chí Minh cho r ng n n gi o<br /> ục nhồi sọ chia rẽ n<br /> c a<br /> quốc<br /> phong i n ã àm cho anh ch m trí thức<br /> o ch ộ c tạo ra có nh ng hu t i m<br /> Nh ng hu t i m mà Hồ Chí Minh ph<br /> nh<br /> u ti n ó à cá nhân chủ nghĩa,<br /> Người nói: c i g c ng ch i t có m nh và<br /> gia nh m nh chứ ít hi nghĩ n c i gia<br /> nh ớn à ân tộc c i m nh ớn h n à<br /> ph i hoà vào với ân tộc 5, t.8, tr.55]. Và<br /> chính c i hu t i m nà ại n sinh ra<br /> hu t i m h c Hồ Chí Minh cho r ng<br /> một ộ ph n trí thức có tính không kiên<br /> quyết: Làm vi c g c ng thi u i n qu t<br /> Lúc vui hứng n th àm N u g p trở ngại<br /> ha th t ại à thụt i V h ng i n qu t<br /> n n ễ ung a<br /> 5 t 8 tr 55 Chính c i<br /> không kiên quyết ã àm n sinh c i thái<br /> độ bàng quan Hồ Chí Minh nói: Một th i<br /> ộ gọi à ngoài giai c p Tức à cho m nh à<br /> <br /> trí thức th h ng ứng ở ph nào Cho<br /> r ng ph nào c ng có c i ha c i ở C ch<br /> mạng c ng có c i ha<br /> quốc c ng có c i<br /> ha C ng nhân th mộc mạc nhưng th tục<br /> quốc có c i ch s văn minh 5 t 8<br /> tr 54 Hồ Chí Minh cho r ng một c nhân<br /> hi ứng trong ã hội h ng th<br /> ứng<br /> ngoài s nghi p ớn ao chung ư c; mà<br /> người trí thức ph i qu n tri t tư tưởng ph i<br /> có p trường ứt ho t chung ý chí với c<br /> ân tộc N u người trí thức mà p trường<br /> h ng ứt ho t h ng i n nh i n cố;<br /> h ng có ý chí ứng v ph<br /> p ức óc<br /> ột th c ng giống như câ mía gi a m y<br /> ép ha như ngồi gi a hai gh th nh t<br /> nh sẽ ngã<br /> ởi v p trường h ng ph i<br /> à c i h m na có th như v nhưng mai<br /> ại có th tha<br /> i L p trường mà h ng<br /> v ng vàng th trong một ã hội có giai c p<br /> hi i n chu n mạnh mẽ th ch c ch n sẽ<br /> t ch rời<br /> p B n cạnh ó trí thức<br /> còn có óc làm thuê tức à àm vi c th o<br /> c ch ăn c m chúa múa tối ngà<br /> Một ộ<br /> ph n trí thức vẫn còn o th<br /> hi àm vi c<br /> th h ng có s ng i n trước th nào à sau<br /> cứ àm th mà h ng ch u nghĩ ra c i mới<br /> nghĩ n c i mới à ngại h ng muốn ti n<br /> ộ Và c ng chính t gốc c nhân ch nghĩa<br /> n n trí thức thường ha so o v<br /> a v tức<br /> à h ng căn cứ vào c ng vi c c a m nh<br /> vào năng c c a m nh mà cứ so s nh anh<br /> nà à trưởng phòng ch nhi m anh ia à<br /> phó phòng phó ch nhi m 5 t 8 tr 55<br /> Về vấn đề đào tạo và sử dụng trí thức,<br /> t nh ng nh gi v c nh ng ưu i m và<br /> hu t i m Hồ Chí Minh ch ra r ng:<br /> Đ ng và Chính ph r t chú ý n vi c giúp<br /> anh m trí thức cũ ti n ộ c i tạo tư<br /> tưởng ồng thời tạo ra trí thức mới t ớp<br /> 9<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG<br /> <br /> Đinh Thế Hoàng<br /> <br /> c ng nhân n ng ân ra 5 t 5 tr 56 . Vì<br /> v , dù là trí thức cũ hay trí thức mới thì<br /> c ng ph i à một ộ ph n c a nh ng người<br /> ch nước nhà c ng với i n minh c ng n ng mà o v và ng â T quốc B n<br /> cạnh ó Hồ Chí Minh cho r ng s ụng trí<br /> thức nhân tài ph i ao gồm t quan tâm<br /> chăm sóc s ụng ph t hu và â<br /> ng<br /> n n t ng tri thức cho c c th h ti p th o<br /> Với Hồ Chí Minh vi c quan tâm chăm sóc<br /> trí thức nhân tài h ng ch<br /> t p h p<br /> nh ng người tài trong thi n hạ mà sâu xa<br /> h n trong t m nh n a tr ng rộng c a<br /> Người th<br /> t h p gi a c i tạo trí thức c<br /> với â<br /> ng trí thức mới c ng - nông trí<br /> thức hóa chính à<br /> s ch âu ài m o<br /> cho C ch mạng Vi t Nam có ư c s<br /> th a gi a th h i trước và th h i sau<br /> ng một n n t ng tri thức v ng ch c S<br /> quan tâm ối với trí thức c a Hồ Chí Minh<br /> à ộng c mạnh mẽ ộng vi n hích<br /> nhân tài ph n u h sinh v nghĩa ớn cống<br /> hi n h t m nh cho ân cho nước Quan<br /> i m v s ụng ào tạo và ồi ư ng ội<br /> ng trí thức c a Hồ Chí Minh v th ã trở<br /> thành nh ng ài học c i t sinh ộng quý<br /> u và thi t th c có ý nghĩa quan trọng ối<br /> với c ch mạng Vi t Nam trong mọi thời ỳ<br /> Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về trí<br /> thức trong suốt ti n tr nh c a c ch mạng<br /> Vi t Nam Đ ng ta ã u n quan tâm tới<br /> vi c t p h p â<br /> ng ào tạo ồi ư ng<br /> ph t tri n và s ụng ội ng trí thức Qu n<br /> tri t sâu s c tư tưởng c a Hồ Chí Minh v<br /> vai trò c a trí thức trong ời sống ã hội<br /> tr i qua h n 30 năm c a c ng cuộc Đ i<br /> mới Vi t Nam ã và ang<br /> mạnh s<br /> nghi p c ng nghi p hóa và hi n ại hóa t<br /> nước<br /> Vi t Nam nhanh chóng trở thành<br /> <br /> một nước c ng nghi p hi n ại trong thời<br /> gian sớm nh t Đ th c hi n mục ti u ó<br /> u tố con người óng vai trò h t sức quan<br /> trọng<br /> c i t à ội ng trí thức nh t à<br /> trong giai oạn hi n na giai oạn ng n<br /> c a hoa học c ng ngh c c quốc gia tr n<br /> th giới ang ganh ua với nhau ước vào<br /> thời ỳ c ch mạng c ng nghi p 4 0 Vi t<br /> Nam c ng h ng và càng h ng th ứng<br /> ngoài quá trình v n ộng i n i i n tục<br /> c a ã hội Chính v v<br /> Đ ng và Nhà<br /> nước ta ã ưa nhi u qu t s ch v trí thức<br /> c nh nhi m vụ c a trí thức Vi t Nam à<br /> ph i h ng ng ng ph t tri n và óng vai trò<br /> àm u tố c i t quan trọng c a nguồn<br /> nhân c à một trong nh ng ộng c thúc<br /> s ph t tri n ã hội ti n nhanh ti n a<br /> và n v ng góp ph n quan trọng trong<br /> c ng cuộc â<br /> ng và o v T quốc<br /> Vi t Nam ã hội ch nghĩa<br /> Kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh về trí<br /> thức và tr n c sở nghi n cứu th c trạng<br /> nh ng v n<br /> t ra c a ội ng trí thức<br /> Vi t Nam nh m p ứng u c u nhi m vụ<br /> c a C ch mạng Vi t Nam trong thời ỳ<br /> mới; Đ ng ta ã<br /> ra phư ng hướng â<br /> ng và ph t tri n ội ng trí thức Đ c<br /> i t trong nhi m ỳ Đại hội Đại i u toàn<br /> quốc Đ ng Cộng s n Vi t Nam n thứ X<br /> Đ ng ta ã có ngh qu t ri ng v v n trí<br /> thức tại Hội ngh Trung ư ng n thứ 7; cụ<br /> th à ngh qu t số 27-NQ/TW ban hành<br /> ngà 6 th ng 8 năm 2008 v â<br /> ng ội<br /> ng trí thức trong thời ỳ<br /> mạnh c ng<br /> nghi p hóa hi n ại hóa t nước: Trí<br /> thức Vi t Nam à c ư ng s ng tạo c<br /> i t quan trọng trong ti n tr nh<br /> mạnh<br /> c ng nghi p hóa hi n ại hóa t nước và<br /> hội nh p quốc t<br /> â<br /> ng n n inh t trí<br /> 10<br /> <br />