Tư vấn chuẩn bị cho cuộc đẻ tại hai xã thuộc huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Tö vaán chuaån bò cho cuoäc ñeû taïi hai xaõ thuoäc<br /> huyeän Quaûng Xöông, tænh Thanh Hoùa<br /> Ths.<br /> Phҥm<br /> Thanh,<br /> ThS. NguyӉn<br /> NguyeãnHoàng<br /> HoaøngYӃn,<br /> YeánVNJ<br /> , Vuõ<br /> PhaïNguyên<br /> m Nguyeâ<br /> n Thanh,<br /> Catharine Pownall, Nazo Kureshy, NguyӉn<br /> NguyeãnThanh<br /> ThanhBình<br /> Bình.<br /> <br /> Nghieân cöùu vieäc truyeàn thoâng thay ñoåi haønh vi chuaån bò cho cuoäc ñeû (CBCCÑ) laøm cho phuï nöõ, gia<br /> ñình vaø coäng ñoàng chuaån bò toát hôn cho caáp cöùu baø meï vaø treû sô sinh taïi gia ñình vaø coäng ñoàng.<br /> Vieäc tö vaán döïa vaøo coäng ñoàng ñeå truyeàn ñaït chính xaùc caùc thoâng ñieäp chính veà CBCCÑ laø coù giaù<br /> trò. Phuï nöõ mang thai vaø gia ñình chuû yeáu chæ chuaån bò cho moät ca ñeû thöôøng. Vieäc vaän chuyeån moät<br /> thai phuï ñeán traïm y teá xaõ ñeå sinh nôû hoaëc ñeå caáp cöùu khoâng phaûi laø moät raøo caûn lôùn. Tö vaán vieân<br /> (TVV) ñaõ naâng cao ñöôïc hieåu bieát cuûa phuï nöõ coù thai, choàng vaø gia ñình veà vieäc caùc tai bieán laø khoâng<br /> theå tieân ñoaùn ñöôïc, vieäc CBCCÑ vaø vieäc ñöôïc chaêm soùc y teá laø caàn thieát. Ñaëc bieät TVV ñaõ thaønh<br /> coâng trong vieäc huy ñoäng nam giôùi tham gia vaøo vieäc ra quyeát ñònh chuaån bò ñeû. Kinh nghieäm cuûa<br /> hoï vaø nhöõng nhaø laõnh ñaïo trong vieäc huy ñoäng coäng ñoàng tham gia vaøo coù theå ñöôïc aùp duïng trong<br /> hoaït ñoäng coäng ñoàng ôû nhieàu lónh vöïc khaùc.<br /> Study findings show that the Birth Preparedness Package behaviour change communication has<br /> helped women, their families and the community prepare better for an obstetrical emergency at<br /> household and community levels. Community-based counseling proved to be invaluable in accurately<br /> disseminating key messages of the Birth Preparedness Package. Pregnant women and their families<br /> were mainly able to prepare for normal deliveries. Transportation was not viewed as a major barrier to transferring a pregnant woman to the commune health station for delivery or in case of an<br /> emergency. Community-based counselors were able to improve the knowledge of pregnant women,<br /> their spouse and family members about the unpredictability of complications, birth preparedness, and<br /> the need for medical care. Counselors proved particularly effective in engaging men in decision-making around birth preparedness. Lessons learned from counselors and community leaders in mobilising community involvement could be applied to community activities in other areas.<br /> <br /> 1. Ñaët vaán ñeà<br /> Laøm meï an toaøn (LMAT) laø moät vaán ñeà öu tieân<br /> ôû Vieät Nam. Tæ suaát töû vong meï trung bình ôû Vieät<br /> Nam laø 165/100.000 ca treû ñeû ra soáng1. Moät trong<br /> nhöõng nguyeân nhaân chính gaây töû vong meï laø do caùc<br /> baø meï chaäm ñeán caùc cô sôû y teá, gia ñình khoâng<br /> chuaån bò tröôùc cho caáp cöùu tai bieán vaø thieáu thoán<br /> taøi chính.<br /> Thaùng 10 naêm 2001, döï aùn laøm meï an toaøn ñaõ<br /> phaùt trieån can thieäp truyeàn thoâng thay ñoåi haønh vi<br /> chuaån bò cho cuoäc ñeû (CBCCÑ) taïi 17 xaõ taäp trung<br /> vaøo phuï nöõ coù thai, gia ñình vaø nhöõng hoaït ñoäng<br /> coäng ñoàng khaùc nhaèm thay ñoåi thaùi ñoä tìm kieám,<br /> naâng cao vieäc söû duïng dòch vuï chaêm soùc saûn khoa<br /> vaø giaûm chaäm treã trong tröôøng hôïp caáp cöùu. Ñoái taùc<br /> cuûa döï aùn laø Trung taâm Y teá (TTYT), Hoäi Phuï nöõ,<br /> <br /> Ñoaøn thanh nieân, Phoøng Thoâng tin Vaên hoaù huyeän<br /> Quaûng Xöông vaø hai toå chöùc phi chính phuû quoác teá<br /> PATH vaø Cöùu trôï treû em Myõ.<br /> Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän ñeå ñaùnh giaù xem<br /> caùc hoaït ñoäng tö vaán coäng ñoàng coù truyeàn ñaït moät<br /> caùch hieäu quaû kieán thöùc veà tai bieán saûn khoa vaø treû<br /> sô sinh cho ngöôøi ñöôïc tö vaán vaø cho gia ñình hay<br /> khoâng; vaø ñaùnh giaù xem coâng taùc tö vaán coäng ñoàng<br /> aûnh höôûng nhö theá naøo tôùi gia ñình trong vieäc chuaån<br /> bò vaø vieäc quyeát ñònh cho caùc tröôøng hôïp caáp cöùu<br /> baø meï vaø treû sô sinh.<br /> <br /> 2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Caùc döõ lieäu ñöôïc thu thaäp tröôùc, trong vaø sau<br /> can thieäp CBCCÑ taïi hai xaõ töø thaùng 4 ñeán thaùng<br /> 11 naêm 2002. Nghieân cöùu söû duïng thaûo luaän nhoùm,<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 11.2004, Soá 2 (2)<br /> <br /> 38<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> phoûng vaán saâu vaø quan saùt vôùi phuï nöõ mang thai,<br /> phuï nöõ môùi sinh vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan nhö<br /> choàng, boá meï choàng, caùn boä y teá xaõ (YTX), laõnh<br /> ñaïo chính quyeàn vaø tö vaán vieân. Caùc caâu chuyeän veà<br /> caùc ca tai bieán meï cuõng ñöôïc ghi cheùp.<br /> 4 tö vaán vieân (TVV), 4 phuï nöõ mang thai, 2<br /> ngöôøi choàng vaø 3 phuï nöõ ñaõ bò tai bieán ñöôïc phoûng<br /> vaán. 12 buoåi thaûo luaän ñöôïc toå chöùc vôùi caùc tö vaán<br /> vieân, giaûng vieân, choàng, boá meï choàng, nöõ hoä sinh<br /> xaõ (NHS), tröôûng traïm y teá xaõ (TYTX) vaø laõnh ñaïo<br /> ñòa phöông.<br /> Nghieân cöùu vieân ñaõ tieáp xuùc ba laàn vôùi nhoùm<br /> phuï nöõ mang thai: (1) tröôùc khi ñöôïc tö vaán khi coù<br /> thai 5 - 6 thaùng, ñeå xaùc ñònh hieåu bieát cuûa hoï veà thai<br /> ngheùn vaø caùc daáu hieäu nguy hieåm; (2) coù thai 7<br /> thaùng, ñeå tìm hieåu döï ñònh vaø söï chuaån bò cho caáp<br /> cöùu vaø nhöõng thöû thaùch maø hoï seõ gaëp phaûi; (3) khi<br /> thai 9 thaùng, ñeå ñaùnh gía xem moãi phuï nöõ ñaõ chuaån<br /> bò cho vieäc caáp cöùu hay chöa.<br /> <br /> 3. Keát quaû nghieân cöùu<br /> 3.1. Naâng cao hieåu bieát cuûa tö vaán vieân veà caùc<br /> daáu hieäu nguy hieåm<br /> Kieán thöùc cuûa TVV veà tai bieán saûn khoa vaø treû<br /> sô sinh ñaõ ñöôïc caûi thieän song khoâng ñöôïc nhö<br /> mong ñôïi vaø raát khaùc nhau. Haàu heát caùc TVV ñeàu<br /> bieát caùc trieäu chöùng cuûa tieàn saûn giaät, phuø vaø chaûy<br /> maùu laø daáu hieäu nguy hieåm khi mang thai vaø sau<br /> ñeû. Hoï cuõng bieát daáu hieäu nguy hieåm cuûa treû sô<br /> sinh laø treû khoâng buù hoaëc vieâm roán. Moät TVV neâu<br /> ñöôïc nguyeân nhaân tai bieán, nhö rau tieàn ñaïo gaây<br /> chaûy maùu, coøn ngöôøi khaùc phaân bieät ñöôïc söï nguy<br /> hieåm cuûa ñau ñaàu vaø hoa maét khaùc so vôùi söï choùng<br /> maët thoâng thöôøng. Moät soá TVV khoâng thaáy ñöôïc söï<br /> nguy hieåm cuûa chaûy maùu nhieàu sau sinh.<br /> Theo caùc TVV, cung caáp thoâng tin veà daáu hieäu<br /> nguy hieåm ñaõ laøm thay ñoåi nhöõng quan nieäm tröôùc<br /> ñaây cuûa phuï nöõ cho raèng xuoáng maùu (phuø) vaø chaûy<br /> maùu khi mang thai vaø sau sinh laø bình thöôøng. Töø<br /> ñoù hoï khoâng nhaän bieát kòp thôøi caùc daáu hieäu nguy<br /> hieåm khi mang thai vaø sinh ñeû. Ña soá TVV chæ nhaán<br /> maïnh vaøo vieäc chuaån bò cho caùc ca ñeû thöôøng hôn<br /> laø vaøo caùc tai bieán coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo khi<br /> mang thai, trong vaø sau sinh.<br /> “Nhöõng chuû ñeà maø chuùng toâi chia seû phuï thuoäc<br /> vaøo thôøi kyø mang thai. Vôùi moät phuï nöõ coù thai 3<br /> thaùng chuùng toâi tö vaán ñi khaùm thai. Vôùi moät phuï<br /> nöõ coù thai thaùng thöù 6, chuùng toâi baûo coâ aáy phaûi aên<br /> <br /> cho hai ngöôøi, nghæ ngôi vaø traùnh nhöõng thöù coù haïi.<br /> Vôùi tröôøng hôïp coù thai töø 8 ñeán 9 thaùng, chuùng toâi<br /> noùi veà vieäc chuaån bò sinh nhö phöông tieän ñi laïi,<br /> tieàn baïc...”.<br /> Maëc duø TVV coù tieáp xuùc sôùm vôùi phuï nöõ mang<br /> thai trong ba thaùng ñaàu nhö ñaõ ñöôïc khuyeán khích<br /> trong taäp huaán nhöng ña soá cho bieát hoï chæ baét ñaàu<br /> vaän ñoäng cho CBCCÑ töø thaùng thöù 6 hoaëc muoän<br /> hôn. Moät soá TVV vaãn chæ taäp trung tö vaán vieäc töï<br /> chaêm soùc, khaùm thai vaø khuyeân phuï nöõ neân ñeû taïi<br /> TYTX maø khoâng tö vaán vieäc chuaån bò döï phoøng<br /> caùc tai bieán khoù coù theå tieân ñoaùn khi mang thai vaø<br /> sinh ñeû.<br /> Trong thôøi gian mang thai vaø sau khi sinh, TVV<br /> ñaõ tieáp xuùc vôùi phuï nöõ mang thai vaø gia ñình hoï vaøi<br /> laàn (coù theå leân tôùi 10 laàn). Hoï ñaõ huy ñoäng ñöôïc söï<br /> tham gia cuûa caùc thaønh vieân gia ñình vaø tieáp caän<br /> laõnh ñaïo ñòa phöông vaø caùc toå chöùc ñeå hoã trôï<br /> CBCCÑ. Hoï ñaõ khoâng gaëp caûn trôû naøo vì moïi ngöôøi<br /> raát quan taâm vaø uûng hoä vieäc LMAT.<br /> “Moät phuï nöõ treû coù thai 2 thaùng thöôøng khoâng<br /> ñi khaùm thai. Nhöng khi chuùng toâi ñeán noùi chuyeän<br /> nhieàu laàn vaø cuøng vôùi gia ñình ñöa chò ñeán traïm y<br /> teá thì chò aáy caûm thaáy thoaûi maùi hôn. Phuï nöõ coù<br /> mang thöôøng hay ngöôïng khi chuùng toâi ñeán laàn ñaàu,<br /> vì vaäy ñoøi hoûi phaûi coù loøng kieân nhaãn”.<br /> 3.2. Naâng cao hieåu bieát cuûa phuï nöõ mang thai vaø<br /> thaønh vieân gia ñình veà caùc daáu hieäu nguy hieåm.<br /> Boán phuï nöõ mang thai tuoåi töø 22 ñeán 33, ñaõ coù<br /> thai töø moät ñeán boán laàn ñöôïc phoûng vaán. Hoï coù kinh<br /> nghieäm khaùc nhau khi mang thai, sinh ñeû vaø nuoâi<br /> con. Taát caû ñeàu hoïc heát caáp II vaø tröôùc ñoù ít ñöôïc tö<br /> vaán veà LMAT vaø keá hoaïch hoaù gia ñình. Hoï raát<br /> quan taâm ñeán vaán ñeà naøy, neân vôùi söï giuùp ñôõ cuûa<br /> TVV, hoï ñaõ haêng haùi tìm hieåu taøi lieäu truyeàn thoâng<br /> vaø ñieàn ñöôïc phieáu chuaån bò ñeû. Moät phuï nöõ noùi:<br /> “Laàn mang thai tröôùc ñaây toâi khoâng ñöôïc TVV<br /> tôùi thaêm. Laàn naøy hoï tôùi thaêm vaø cho toâi raát nhieàu<br /> lôøi khuyeân. Toâi ñaõ hieåu nhieàu hôn veà vieäc sinh con.<br /> Toâi caàn nhôù ñi khaùm thai haøng thaùng vaø hoï ñaõ ñeán<br /> ñeå nhaéc toâi. Dó nhieân toâi khoâng hieåu ñöôïc taát caû<br /> moïi thöù nhöng toâi bieát nhieàu hôn tröôùc ñaây”.<br /> Trong laàn mang thai naøy caû boán phuï nöõ ñeàu<br /> ñöôïc khaùm thai, trong ñoù coù hai ngöôøi khoâng ñöôïc<br /> khaùm thai trong laàn mang thai tröôùc. Trong ba phuï<br /> nöõ ñaõ sinh con, moät ngöôøi sinh taïi TYTX, hai ngöôøi<br /> sinh taïi nhaø.<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2005, Soá 3 (3)<br /> <br /> 39<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Kieán thöùc tröôùc ñaây cuûa hoï veà tai bieán saûn khoa<br /> vaø treû sô sinh laø raát sô saøi hoaëc khoâng ñaày ñuû. Hoï<br /> ñaõ goïi nhöõng daáu hieäu khi coù thai nhö noân, meät<br /> moûi, aên khoâng ngon vaø choùng maët laø nhöõng tai<br /> bieán. Hoï thöôøng noùi nhieàu hôn veà söï nghæ ngôi vaø<br /> cheá ñoä aên. Phuï nöõ treû khoâng ñöôïc chæ daãn ñaày ñuû<br /> veà nhöõng daáu hieäu nguy hieåm hay nhöõng tai bieán<br /> coù theå xaûy ra khi chuyeån daï vì gia ñình khoâng muoán<br /> laøm hoï sôï haõi.<br /> “Toâi nghó ñeû thöôøng thì seõ khoâng bò ñau buïng<br /> vaø ñeû nhanh. Toâi chöa bao giôø troâng thaáy ngöôøi ta<br /> ñeû neân toâi cuõng khoâng bieát nhöõng daáu hieäu hay<br /> trieäu chöùng naøo chöùng toû hoï ñang chuyeån daï”.<br /> Tröôùc can thieäp, coù moät soá hieåu bieát vaø quan<br /> nieäm sai aûnh höôûng ñeán möùc ñoä nhaän bieát nhöõng<br /> daáu hieäu nguy hieåm. Ngay caû caùn boä ñòa phöông vaø<br /> moät soá meï choàng cuõng ñaõ cho raèng phuø maét caù chaân<br /> laø bình thöôøng vaø raèng cöù sau 3 laàn xuoáng maùu<br /> chaân (phuø) thì phuï nöõ seõ sinh con.<br /> Coâng taùc tö vaán ñaõ naâng cao kieán thöùc veà tai<br /> bieán saûn khoa vaø treû sô sinh cho phuï nöõ mang thai<br /> vaø thaønh vieân gia ñình nhö choàng vaø boá meï choàng,<br /> ñaëc bieät veà giai ñoaïn sau sinh. Tuy kieán thöùc cuûa<br /> hoï chöa ñöôïc toaøn dieän nhöng haàu heát phuï nöõ vaø<br /> gia ñình ñeàu bieát veà söï nguy hieåm cuûa chaûy maùu khi<br /> mang thai vaø baêng huyeát sau sinh. Ña soá ñeàu noùi veà<br /> daáu hieäu phuø chaân tay nhöng khoâng neâu ñöôïc cuï<br /> theå laø bò phuø taïi maët vaø tay laø nguy hieåm. Moät soá<br /> ngöôøi bieát daáu hieäu ñau buïng laø nguy hieåm, nhöng<br /> khoâng ai ñeà caäp ñeán vieäc ra saûn dòch coù muøi hoâi laø<br /> nguy hieåm sau sinh.<br /> Phuï nöõ vaø gia ñình bieát ít hôn veà nhöõng daáu hieäu<br /> nguy hieåm ôû treû sô sinh so vôùi bieát veà daáu hieäu nguy<br /> hieåm ôû baø meï. Nhöõng daáu hieäu nguy hieåm ôû treû sô<br /> sinh hoï thöôøng nhaéc tôùi laø cuoáng roán ñoû vaø chaûy<br /> nöôùc, maét söng ñoû coù gæ, thôû nhanh, soát hoaëc bò haï<br /> thaân nhieät, boû buù. Hoï ít nhaéc ñeán söï co cöùng, co<br /> giaät, noân keùo daøi, buïng chöôùng; vaø khoâng heà nhaéc<br /> tôùi maát khaû naêng vaän ñoäng hoaëc söï bí tieåu tieän.<br /> Moïi phuï nöõ ñeàu bieát baêng huyeát laø coù theå daãn<br /> ñeán töû vong. Hoï thöôøng noùi ñeán vieäc phaûi ñöa ngay<br /> phuï nöõ hoaëc treû sô sinh khi coù daáu hieäu nguy hieåm<br /> ñeán TYTX nhöng hoï khoâng bao giôø nhaéc ñeán vieäc<br /> sô cöùu taïi nhaø trong khi chuaån bò ñöa phuï nöõ hoaëc<br /> treû sô sinh ñeán TYTX.<br /> 3.3. Taùc ñoäng ñeán vieäc chuaån bò cuûa gia ñình vaø<br /> vieäc ra quyeát ñònh trong tröôøng hôïp caáp cöùu.<br /> Tröôùc khi coù can thieäp, phuï nöõ thöôøng chuaån bò<br /> 40<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2005, Soá 3 (3)<br /> <br /> khoâng ñaày ñuû cho cuoäc ñeû, hoï chæ chuaån bò quaàn aùo,<br /> taõ loùt, gaïo. Vì sôï saåy thai hoaëc sinh non neân hoï chæ<br /> chuaån bò khi thai nhi ñöôïc 7 thaùng. Coù raát ít hoaëc<br /> khoâng coù söï chuaån bò naøo cho tröôøng hôïp caáp cöùu.<br /> “Thöôøng thì ôû thaùng thöù 8 chuùng toâi chuaån bò<br /> moät caùi chieáu, taõ loùt, xaø phoøng vaø than cho con<br /> chuùng toâi”.<br /> Coù moät soá quan nieäm aûnh höôûng tôùi vieäc gia<br /> ñình CBCCÑ. Ñoù laø söï thieáu hieåu bieát vaø khoâng<br /> chuù troïng vaøo nhöõng tai bieán cuûa saûn phuï vaø treû sô<br /> sinh. Moät soá phuï nöõ quaù tin töôûng vaøo hieäu quaû cuûa<br /> khaùm thai trong döï ñoaùn tai bieán saûn khoa. Caùn boä<br /> YTX cuõng goùp phaàn taïo neân tình traïng naøy vì hoï<br /> khoâng daønh ñuû thôøi gian tö vaán cho moãi phuï nöõ<br /> mang thai. Thaäm chí hoï coøn muoán phuï nöõ mang thai<br /> tin raèng neáu ñöôïc khaùm thai thöôøng xuyeân thì hoï seõ<br /> khoûe maïnh.<br /> Trong hoaøn caûnh nhö vaäy, chieán löôïc truyeàn<br /> thoâng CBCCÑ ñaõ taïo ra söï thay ñoåi lôùn laø giuùp<br /> nhöõng phuï nöõ mang thai vaø gia ñình hoï nhaän thöùc<br /> ñöôïc söï nguy hieåm coù theå xaûy trong thôøi gian mang<br /> thai vaø sinh ñeû; hoï coù theå chuaån bò sôùm hôn vaø laøm<br /> moïi vieäc caàn thieát ñeå ñaûm baûo keát quaû toát nhaát cho<br /> caû meï vaø con.<br /> Ngay caû khi gia ñình khoâng coù moät loaïi xe coä<br /> naøo, thì phöông tieän cuõng khoâng phaûi laø moät caûn<br /> trôû chính trong vieäc ñöa phuï nöõ ñi ñeû hoaëc ñi caáp<br /> cöùu. Tinh thaàn "hoã trôï laãn nhau" raát toát ôû vuøng<br /> noâng thoân khieán ngöôøi ta tin raèng haøng xoùm, baïn<br /> beø, ngöôøi thaân seõ saün saøng giuùp ñôõ veà phöông tieän<br /> ñi laïi vaø tieàn baïc khi caàn thieát. Vì vaäy "vieäc chuaån<br /> bò" chæ laø noùi tröôùc vôùi haøng xoùm ñeå möôïn xe maùy<br /> hoaëc bieát soá ñieän thoaïi ñeå goïi xe caáp cöùu ôû trung<br /> taâm y teá huyeän.<br /> Phuï nöõ chöa nghó ñeán vieäc tieát kieäm tieàn cho<br /> cuoäc ñeû vaø caáp cöùu. Phuï nöõ mang thai vaø gia ñình<br /> chæ tieát kieäm tieàn cho moät ca ñeû thöôøng. Do keát quaû<br /> tö vaán, 3 trong soá 4 phuï nöõ ñaõ tieát kieäm ñöôïc<br /> khoaûng moät trieäu ñoàng hoaëc nhieàu hôn coøn moät phuï<br /> nöõ ñaõ chæ ñeå daønh ñöôïc döôùi 100.000 ñoàng. Trong<br /> tröôøng hôïp caáp cöùu ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu tieàn hôn<br /> thì taát caû caùc phuï nöõ naøy ñeàu phaûi vay theâm gia ñình<br /> hoaëc haøng xoùm. Quyõ chuyeån tuyeán cho caáp cöùu ñaõ<br /> ñöôïc thaønh laäp taïi laøng hoaëc xaõ vôùi khoaûng vaøi<br /> trieäu ñoàng, nhöng khoâng phaûi phuï nöõ naøo cuõng bieát<br /> veà quyõ naøy vaø ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå vay. Coù ba phuï<br /> nöõ bò tai bieán trong nghieân cöùu ñaõ phaûi traû cho vieäc<br /> chöõa trò töø moät ñeán hai trieäu ñoàng. Trong ñoù, hai<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> tröôøng hôïp phaûi möôïn tieàn töø haøng xoùm vaø anh chò<br /> em.<br /> Moät muïc tieâu cuûa boä truyeàn thoâng CBCCÑ laø<br /> huy ñoäng söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi ra quyeát<br /> ñònh trong quaù trình chuaån bò. Nhöõng phuï nöõ mang<br /> thai ñeàu khaúng ñònh ngöôøi choàng coù vai troø quan<br /> troïng trong vieäc quyeát ñònh nôi ñeû vaø nhöõng vieäc<br /> laøm caàn thieát cho caáp cöùu.<br /> “Choàng toâi ôû nhaø khi TVV tôùi. Anh aáy thöïc söï<br /> quan taâm ñeán nhöõng vaán ñeà sinh ñeû vaø nhaân vieân<br /> y teá raát khen anh aáy. Baây giôø khi ñöôïc bieát thoâng<br /> tin toát hôn, anh aáy luoân ñoäng vieân toâi”.<br /> Tö vaán taïi nhaø ñaõ goùp phaàn khôi daäy söï trao ñoåi<br /> thoâng tin giöõa phuï nöõ mang thai vaø gia ñình. Ngöôøi<br /> choàng ñaõ baøn baïc vôùi gia ñình veà nhöõng vieäc nhö<br /> möôïn xe, vay tieàn, vaø nhöõng vieäc khaùc neáu phaûi ñi<br /> caáp cöùu. Boá meï choàng cuõng ñaõ tham gia chuaån bò<br /> quaàn aùo, thöùc aên vaø phöông tieän ñi laïi.<br /> Nôi ñeû cuõng laø moät noäi dung quan troïng trong<br /> vieäc tö vaán. Caû 4 phuï nöõ treân ñeàu ñöôïc tö vaán veà<br /> nhöõng lôïi ích cuûa vieäc ñeû taïi TYTX. Ba trong soá hoï<br /> döï ñònh ñeû taïi traïm vaø 2 ngöôøi ñaõ ñeû taïi traïm. Coù<br /> hai phuï nöõ ñeû ôû nhaø thì moät ngöôøi coù hoï haøng laø<br /> nhaân vieân YTX veà höu ñôõ, coøn ngöôøi kia ñaõ quyeát<br /> ñònh ñeû ôû nhaø vì nhöõng laàn sinh tröôùc ñaây chò khoâng<br /> bò tai bieán.<br /> Choàng vaø boá meï choàng ñaõ hieåu raèng ñeû taïi<br /> TYTX laø an toaøn vaø saïch seõ hôn, baø meï vaø treû sô<br /> sinh seõ ñöôïc tieâm chuûng. Hôn nöõa, trong tröôøng hôïp<br /> tai bieán, hoï seõ ñöôïc chuyeån ngay leân tuyeán treân. Boá<br /> meï choàng cuõng noùi veà vieäc tö vaán ñaõ laøm thay ñoåi<br /> quan nieäm cuûa coäng ñoàng veà nôi ñeû nhö theá naøo:<br /> “Baây giôø moïi ngöôøi coù quan ñieåm khaùc khoâng<br /> nhö ngöôøi giaø ngaøy xöa noùi : "ÖØ, ñeû ôû nhaø cuõng<br /> ñöôïc" hoaëc " Neáu môøi ñöôïc baø ñôõ laøng thì cuõng<br /> toát". Hoï noùi theá vì ôû thôøi ñoù, hoï khoâng bieát caùc<br /> nguy hieåm coù theå xaûy ra trong khi ñeû vaø sau ñeû”.<br /> Maëc duø döï aùn ñaõ khuyeán khích NHS xaõ ñôõ ñeû<br /> cho phuï nöõ taïi nhaø neáu ngöôøi ñoù muoán ñeû taïi nhaø,<br /> song NHS xaõ khoâng thöïc hieän dòch vuï naøy vì aùp löïc<br /> muïc tieâu cuûa chöông trình y teá quoác gia vaø vì hoï coøn<br /> coù nhöõng nhieäm vuï khaùc ôû traïm. Khi keát thuùc döï aùn<br /> tæ leä caùc ca ñeû taïi cô sôû y teá trong toaøn huyeän ñaõ<br /> taêng töø 75,8% (tröôùc khi can thieäp) tôùi 93,7% (sau<br /> khi coù can thieäp), ñoù laø moät söï thay ñoåi ñaùng keå4,5.<br /> 3.4. Nhöõng thaùch thöùc<br /> Maëc duø khoâng quan saùt ñöôïc quaù trình tö vaán<br /> <br /> song thoâng tin töø nhöõng giaûng vieân, caùn boä YTX,<br /> phuï nöõ mang thai vaø gia ñình ñaõ cho thaáy roõ veà chaát<br /> löôïng tö vaán. Thôøi gian tö vaán trung bình khoaûng 30<br /> phuùt. Caùc thaønh vieân gia ñình ñaõ ñöôïc höôùng daãn,<br /> baøn baïc veà vieäc chaêm soùc söùc khoûe vaø CBCCÑ. Hoï<br /> khaúng ñònh raèng vieäc TVV söû duïng taøi lieäu truyeàn<br /> thoâng laø raát deã hieåu vaø coù ích ñoái vôùi hoï.<br /> Moät soá giaûng vieân vaø thaønh vieân gia ñình nhaán<br /> maïnh raèng TVV coù xu höôùng thuyeát trình hôn laø söû<br /> duïng caùc kó naêng giao tieáp caù nhaân ñaõ ñöôïc hoïc<br /> trong taäp huaán. Hoï coù xu höôùng moâ taû cöùng nhaéc<br /> nhöõng thoâng tin kyõ thuaät thay vì ñöa ra nhöõng ví duï<br /> hay nhöõng caâu chuyeän thöïc teá. Hoï cuõng chöa xaùc<br /> ñònh ñöôïc möùc ñoä hieåu cuûa ngöôøi ñöôïc tö vaán neân<br /> hoï thöôøng laäp laïi thoâng tin, gaây nhaøm chaùn.<br /> Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa TVV, coù 2 trong 4 phuï nöõ<br /> ñaõ ñieàn vaøo phieáu "Chuaån bò ñeû" nhöng khoâng ñaày<br /> ñuû. Baûng kieåm sau sinh ñöôïc phaùt cho phuï nöõ nhöng<br /> khoâng ñöôïc giaûi thích caùch ñieàn, caùch giöõ vaø khoâng<br /> ñöôïc theo doõi. Maët khaùc phuï nöõ vaø gia ñình cuõng<br /> khoâng hieåu heát ñöôïc ích lôïi cuûa vieäc ñieàn vaø giöõ<br /> phieáu. TVV khoâng phaûi luùc naøo cuõng taïo ñöôïc moâi<br /> tröôøng toát ñeå phuï nöõ coù thai vaø gia ñình ñaët caâu hoûi<br /> vaø ñoâi khi ñöôïc hoûi thì hoï ñaõ khoâng coù caâu traû lôøi<br /> thích hôïp.<br /> Caû TVV vaø giaûng vieân huyeän ñeàu cho raèng chæ<br /> taäp huaán khoâng laø chöa ñuû, hoï nhaán maïnh ñeán thôøi<br /> gian taäp huaán vaø vieäc ñöôïc tieáp tuïc giaùm saùt vaø hoã<br /> trôï. Theo caùc giaûng vieân thì taäp huaán boán ngaøy veà<br /> kó naêng giao tieáp vaø kieán thöùc LMAT laø khoâng ñuû<br /> cho phaàn thöïc haønh, trong khi moät soá kyõ naêng giao<br /> tieáp laïi raát khoù nhö kyõ naêng giaûi quyeát vaán ñeà vaø<br /> thöông löôïng.<br /> Moãi giaûng vieân tuyeán huyeän coù traùch nhieäm<br /> giaùm saùt vaø keøm caëp khoaûng töø 15 ñeán 25 TVV ôû<br /> ba hoaëc boán xaõ. Do nhöõng thay ñoåi veà nhaân söï vaø<br /> do khoái löôïng coâng vieäc quaù nhieàu neân haøng thaùng<br /> hoï khoâng theå giaùm saùt heát ñöôïc toaøn boä TVV.<br /> Ngoaøi ra, TVV cuõng muoán nhaän ñöôïc hoã trôï qua<br /> caùc buoåi hoïp giao ban xaõ haøng thaùng, song nhöõng<br /> cuoäc hoïp naøy chuû yeáu chæ taäp trung vaøo vieäc thu<br /> thaäp soá lieäu, coù ít thôøi gian ñeå thaûo luaän vaø giaûi<br /> quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán tö vaán.<br /> <br /> 4. Keát luaän vaø khuyeán nghò<br /> Can thieäp CBCCÑ maø PATH phoái hôïp thöïc<br /> hieän ôû hoä gia ñình taïi Quaûng Xöông, Thanh Hoùa töø<br /> thaùng 4 ñeán thaùng 11 naêm 2002 laø phuø hôïp vaø ñaït<br /> ñöôïc moät soá keát quaû tích cöïc. Tö vaán taïi coäng ñoàng<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2005, Soá 3 (3)<br /> <br /> 41<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> ñaõ xaùc nhaän ñöôïc vieäc truyeàn ñaït chính xaùc caùc<br /> thoâng ñieäp chính cuûa taäp taøi lieäu CBCCÑ laø raát coù<br /> giaù trò vaø cuõng xaùc nhaän taàm quan troïng cuûa vieäc<br /> chuaån bò cho caáp cöùu tai bieán hôn laø vieäc khaùm thai<br /> coù theå phoøng ngöøa caùc tai bieán.<br /> Tuy nhieân, caàn löu yù nhöõng ñieåm sau ñaây:<br /> - TVV ñaõ naâng cao hieåu bieát cuûa phuï nöõ coù<br /> thai, choàng vaø gia ñình hoï veà caùc tai bieán laø khoâng<br /> theå tieán ñoaùn ñöôïc, lôïi ích cuûa CBCCÑ vôùi söï hoã<br /> trôï cuûa caùn boä y teá ñaõ ñöôïc ñaøo taïo veà chuaån bò cho<br /> cuoäc ñeû an toaøn.<br /> - Neân boå sung caùc khoaù boài döôõng vaø taäp huaán<br /> taïi choã cho giaûng vieân vaø hoïc vieân veà kieán thöùc, kyõ<br /> naêng veà LMAT vaø kyõ naêng giaûi quyeát vaán ñeà.<br /> <br /> - Caàn söû duïng nhieàu hôn phöông phaùp keå<br /> chuyeän thöïc teá hoaëc duøng tranh minh hoaï trong tö<br /> vaán ñeå khuyeán khích gia ñình baøn baïc vaø laäp keá<br /> hoaïch chaêm soùc baø meï vaø treû sô sinh toát hôn.<br /> - TVV caàn ñeà caäp ñeán caùc ca tai bieán cuûa meï<br /> hoaëc treû, chia seû thoâng tin thích hôïp vaø kòp thôøi veà<br /> caùc tai bieán chính.<br /> - TVV trong thaûo luaän vôùi gia ñình veà vieäc tieát<br /> kieäm, neân höôùng daãn hoï caùch tieáp caän vaø lieân keát<br /> hoï vôùi nguoàn hoã trôï taïi coäng ñoàng. Caàn coù thoâng tin<br /> minh baïch cho coäng ñoàng veà quyõ chuyeån tuyeán vaø<br /> ñaûm baûo raèng noù chæ daønh cho phuï nöõ mang thai khi<br /> caàn thieát. Ngoaøi ra, heä thoáng taøi chính cuõng phaûi<br /> ñaûm baûo ñeå quyõ naøy ñöôïc boå sung thöôøng xuyeân.<br /> <br /> Taùc giaû:<br /> Ths. Nguyeãn Hoaøng Yeán. Thaïc só veà khoa hoïc haønh vi öùng<br /> xöû - Caùn boä chöông trình cao caáp - Toå chöùc PATH - Ñòa chæ:<br /> phoøng 201, taàng 2, Thaùp Haø Noäi, 49 Hai Baø Tröng. Haø Noäi,<br /> Vieät Nam. E-mail: ynguyen@path.org.<br /> Taøi lieäu tham khaûo<br /> 1. Boä Y teá, Vuï söùc khoûe sinh saûn. Nghieân cöùu veà töû vong<br /> meï taïi Vieät Nam, naêm 2001-2002, Haø Noäi, Vieät Nam, 2003.<br /> 2. Bale B. Laøm meï an toaøn: Höôùng tôùi ñeû an toaøn. Toå chöùc<br /> cöùu trôï treû em/Myõ, 1999.<br /> <br /> 42<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2005, Soá 3 (3)<br /> <br /> 3. Maïng löôùi caùc toå chöùc phi chính phuû veà Y teá. Nghieân cöùu<br /> ñònh tính haønh vi vaø thöïc haønh trong mang thai vaø sinh ñeû<br /> taïi huyeän Quaûng Xöông, tænh Thanh Hoùa, 2000.<br /> 4. John Stock, Hoaøng Thò Baèng vaø Haø Xuaân Huy. Baùo caùo<br /> ñaùnh giaù döï aùn laøm meï an toaøn vaø Chaêm soùc treû sô sinh taïi<br /> huyeän Quaûng Xöông, tænh Thanh Hoùa vaø huyeän Ñakroâng,<br /> tænh Quaûng Trò. Toå chöùc Cöùu trôï treû em/Myõ, 2003.<br /> 5. Traàn Huøng Minh. Ñieàu tra veà döï aùn laøm meï an toaøn sau<br /> hoaït ñoäng can thieäp taïi huyeän Quaûng Xöông, tænh Thanh<br /> Hoaù, 2003.<br /> <br />