Ứng phó của các nước Đông Bắc Á với sự biến đổi cơ cấu dân số

øng phã cña c¸c n−íc §«ng B¾c ¸<br /> víi sù biÕn ®æi c¬ cÊu d©n sè<br /> <br /> <br /> TrÇn ThÞ Nhung(*)<br /> <br /> <br /> <br /> B iÕn ®æi c¬ cÊu d©n sè lµ mét hiÖn<br /> t−îng mang tÝnh phæ biÕn ®èi víi<br /> mäi quèc gia trong qu¸ tr×nh c«ng<br /> tÝnh ®Õn n¨m 2010, sù mÊt c©n b»ng<br /> trong c¬ cÊu d©n sè t¹i c¸c n−íc §«ng<br /> B¾c ¸ thÓ hiÖn râ nhÊt t¹i NhËt B¶n<br /> nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. §iÒu quan sau ®ã lµ Hµn Quèc, Trung Quèc. MÆc<br /> träng lµ ng−êi ta ph¶i lµm g× ®Ó øng phã dï tû lÖ ng−êi giµ hiÖn nay ë Hµn Quèc<br /> víi nh÷ng biÕn ®æi kh«ng mong muèn vµ Trung Quèc vÉn thÊp h¬n so víi hÇu<br /> ®Ó gi¶m thiÓu t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn x· hÕt c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− ý, §øc, Mü,<br /> héi. T¹i c¸c n−íc §«ng B¾c ¸, sù biÕn Ph¸p,... nh−ng theo dù tÝnh ®Õn n¨m<br /> ®æi c¬ cÊu d©n sè ®ang diÔn ra ®Æc biÖt 2050 tû lÖ nµy t¨ng lªn cùc kú nhanh,<br /> nhanh chãng, ®e däa ®Õn sù ph¸t triÓn gÊp gÇn 2 lÇn ë NhËt B¶n (tõ 23,1% lªn<br /> bÒn v÷ng cña c¸c n−íc vµ thu hót sù 39,6%), gÇn 3 lÇn ë Hµn Quèc (tõ 11,1%<br /> quan t©m cña c¸c nhµ nghiªn cøu trong lªn 32,8%), h¬n 3 lÇn ë Trung Quèc (tõ<br /> vµ ngoµi khu vùc, g©y sù chó ý cña c¸c 8,2% lªn 25,6%) vµ tèc ®é t¨ng nµy v−ît<br /> nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña mçi xa so víi c¸c n−íc kh¸c. §ång thêi, tû lÖ<br /> n−íc, sù lo l¾ng, bÊt an cña ng−êi d©n. d©n sè trÎ gi¶m m¹nh h¬n nhiÒu so víi<br /> §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, c¸c n−íc c¸c n−íc ph¸t triÓn [Theo 10]. ∗<br /> §«ng B¾c ¸ ®· cè g¾ng ®−a ra c¸c gi¶i Nguyªn nh©n dÉn tíi sù mÊt c©n<br /> ph¸p nh»m øng phã víi vÊn ®Ò biÕn ®æi b»ng trong c¬ cÊu d©n sè t¹i c¸c n−íc vµ<br /> c¬ cÊu d©n sè, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn khu vùc §«ng B¾c ¸ lµ do tû suÊt sinh<br /> bÒn v÷ng cña x· héi. gi¶m m¹nh vµ hiÖn t−îng giµ hãa d©n<br /> 1. Thùc tr¹ng vÊn ®Ò biÕn ®æi c¬ cÊu d©n sè ë c¸c sè nhanh chãng.<br /> n−íc §«ng B¾c ¸ Tû suÊt sinh gi¶m m¹nh<br /> Tõ nh÷ng n¨m 1990 c¬ cÊu d©n sè Suèt nöa thÕ kû qua, tæng tû suÊt<br /> cña c¸c n−íc §«ng B¾c ¸, tiªu biÓu lµ sinh (Total Fertility Rate, TFR(∗∗)) cña<br /> cña NhËt B¶n, cã sù biÕn ®æi m¹nh mÏ,<br /> tõ chç x· héi nhiÒu trÎ, Ýt giµ chuyÓn (∗)<br /> TS. ViÖn Nghiªn cøu §«ng B¾c ¸, ViÖn Hµn<br /> sang x· héi nhiÒu giµ, Ýt trÎ. §iÒu nµy l©m KHXH ViÖt Nam.<br /> thÓ hiÖn sù mÊt c©n b»ng trong c¬ cÊu (∗∗)<br /> Tæng tû suÊt sinh (Total Fertility Rate, TFR)<br /> d©n sè mét c¸ch trÇm träng. ®−îc dïng ®Ó tÝnh to¸n tû lÖ sinh, chØ sè trÎ mµ<br /> mét ng−êi phô n÷ trong ®é tuæi sinh s¶n (15-49<br /> Theo thèng kª cña Liªn Hîp Quèc, tuæi) sinh ra.<br /> øng phã cña c¸c n−íc… 31<br /> <br /> hÇu hÕt c¸c n−íc §«ng B¾c ¸ ®Òu gi¶m, D©n sè trªn 65 tuæi cña NhËt B¶n<br /> gi¶m m¹nh tõ nh÷ng n¨m 1990, gi¶m vµo n¨m 1950 chØ chiÕm 5% tæng d©n sè<br /> m¹nh nhÊt lµ §µi Loan, (tõ 1,78 n¨m c¶ n−íc. §Õn n¨m 1970 tû lÖ nµy t¨ng<br /> 1995 xuèng cßn 0,9 vµo n¨m 2011), tiÕp lªn 7% (®¹t ®Õn ng−ìng Liªn Hîp Quèc<br /> theo lµ Hµn Quèc, NhËt B¶n (xem b¶ng ®Þnh nghÜa lµ mét x· héi l·o hãa). Tuy<br /> 1). Nh÷ng con sè nµy cßn thÊp h¬n c¶ ë nhiªn tíi n¨m 1994, chØ sau 24 n¨m, tû<br /> c¸c n−íc tiªn tiÕn ®i tr−íc trong qu¸ lÖ nµy ®· t¨ng lªn gÊp ®«i, ®¹t møc 14%.<br /> tr×nh c«ng nghiÖp hãa. N¨m 2001, trong §Õn n¨m 2010 sè l−îng ng−êi giµ cña<br /> khi con sè nµy ë Hµn Quèc lµ 1,30, NhËt NhËt B¶n ®· v−ît qu¸ 23%, trong ®ã cø<br /> B¶n: 1,33 th× ë Mü lµ 2,03, Ph¸p: 1,89, 9 ng−êi cã 1 ng−êi trªn 75 tuæi, vµ n−íc<br /> Anh: 1,64, vµ Canada lµ 1,54 [2, 32]. NhËt ®· chÝnh thøc trë thµnh “x· héi<br /> ng−êi giµ”. T¹i Hµn Quèc, tû lÖ<br /> B¶ng 1: Møc sinh cña mét sè n−íc/vïng §«ng d©n sè trªn 65 tuæi v−ît ng−ìng<br /> ¸, 1995-2011 [Theo 8; 9] 7% vµo n¨m 2000 vµ tiÕp tôc<br /> t¨ng nhanh, t¨ng lªn 11,3% vµo<br /> N−íc/ Tû suÊt sinh<br /> vïng 1995 2005 2011 N¨m cã n¨m 2010, vµ theo dù b¸o con sè<br /> TFR