Vài nét về thơ thị giác ở Việt Nam

Chia sẻ: Bạch Nhược Đông | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết bàn về thơ thị giác nằm trong số nhiều khuynh hướng thử nghiệm của thơ đương đại Việt Nam. Một số phương thức cơ bản của thơ trực quan là: hình dung, tạo ấn tượng thị giác bằng cách kết hợp các văn bản với hiệu ứng hội họa; liên kết thơ ca với nghệ thuật biểu diễn (đa phương tiện: tranh vẽ, sắp đặt như ánh sáng, âm thanh và nghệ thuật video) tạo ấn tượng tuyệt vời đối với các giác quan, bao gồm cả mắt của chúng ta. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vài nét về thơ thị giác ở Việt Nam

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE ◦ Social Sci., 2008, Vol. 53, N . 6, pp. 1-7 VI NT V THÌ THÀ GIC Ð VIT NAM °ng Thu Thõy Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi 1. Mð ¦u Tr÷îc n«m 1975, nâi chung v«n håc Vi»t Nam (trong â câ thì ca) n¬m ngo i dáng ch£y cõa c¡c tr o l÷u v«n ch÷ìng th¸ giîi. Tø n«m 1986, v nh§t l trong kho£ng 10 n«m g¦n ¥y, t¼nh h¼nh v«n håc l¤i væ còng sæi ëng bði khæng kh½ hëi nhªp, giao l÷u v ti¸p bi¸n. Mët l¦n núa, ph÷ìng T¥y l¤i g¥y ch§n ëng s¥u xa trong t¥m hçn con ng÷íi Vi»t Nam. Nhúng ng÷íi s¡ng t¡c thuëc c¡c th¸ h» h o hùng, say s÷a trong tròng tròng l½ thuy¸t, tr o l÷u. M°c dò ch÷a h¼nh th nh n¶n mët khuynh h÷îng, mët dáng n o mang t½nh ch½nh thèng song n¸u ch¿ l m u sc, h÷ìng và, d§u §n th¼ ð ¥u ta công th§y ph£ng ph§t nhúng hìi h÷îng ph÷ìng T¥y §y: n o l hi»n ¤i, hªu hi»n ¤i; n o l t÷ñng tr÷ng, si¶u thüc, döc t½nh, sp °t, tr¼nh di¹n, thì ngæn ngú, h¼nh håa, ç håa, t¥n h¼nh thùc, nú quy·n luªn... Cho ¸n nay, ch÷a thº câ nhúng con sè thèng k¶ v nhúng ành gi¡ ch½nh x¡c v· gi¡ trà v âng gâp cõa nhúng êi mîi n y song ½t nh§t chóng công ¢ mang ¸n mët luçng giâ mîi, cho ng÷íi th÷ðng thùc nhúng §n t÷ñng, nhúng c£m xóc mîi. Trong ph¤m vi mët b i vi¸t n y, chóng tæi muèn nâi æi i·u v· thì thà gi¡c ð Vi»t Nam. 2. Nëi dung Trong làch sû cõa lo¤i h¼nh thì n y th¼ Guillaume Apollinaire l ng÷íi ti¶n phong trong vi»c mð ra kh£ n«ng ç h¼nh ho¡ cõa thì, bi¸n thì th nh mët lo¤i h¼nh ngh» thuªt thà gi¡c (t¡c ëng tr÷îc ti¶n v trüc ti¸p tîi thà gi¡c cõa ng÷íi åc). Tr¶n th¸ giîi, thì thà gi¡c ¢ tøng l cuëc chìi say m¶ cõa c¡c nh thì: J.M. Junoy, J. Folguera, J.Salvat, A.del Valle, G. de Torre... Vi¸t b i Chim bç c¥u bà dao ¥m v vái phun n÷îc, Apollinaire tr¼nh b y c¡c c¥u thì theo h¼nh mët con chim bç c¥u, theo h¼nh nhúng tia n÷îc våt l¶n hai b¶n rçi cong xuèng. Ð Vi»t Nam, thì thà gi¡c xu§t hi»n tø thíi Thì mîi (xu§t hi»n mët c¡ch tü ph¡t nh¬m chèng l¤i sü qu£n thóc cõa luªt thì chù c¡c nh thì câ l³ ch÷a h· câ þ ni»m v· mët lo¤i h¼nh thì nh÷ th¸ n y): Gi§c mëng con 1 (cuèi tªp, T£n ), S÷ìng rìi, Ho ng hæn, M÷a (Nguy¹n V¾). ¸n thíi kh¡ng chi¸n, nhúng nh thì 1
°ng Thu Thõy câ ch½ h÷îng c¡ch t¥n (Húu Loan, Tr¦n D¦n, L¶ ¤t) ¢ i theo b÷îc ch¥n cõa Maiakovsi ð n÷îc Nga vîi nhúng s¡ng t¤o v· thì bªc thang, leo dáng, vt dáng nh¬m c÷ïng l¤i nhúng lèi mán quen thuëc, nh¤t nh m m thì ti·n chi¸n ¢ ành và Trong nhúng n«m g¦n ¥y, còng vîi sü thay êi quan ni»m v· thì, v· h¼nh thùc ngh» thuªt cõa thì ca, mèi quan h» giúa h¼nh thùc v nëi dung; thì hi»n ¤i c ng th½ch thó hìn vîi nhúng s¡ng t¤o n y. Sü thùc t¿nh v· b£n n«ng thu¦n khi¸t cõa thì khi¸n cho nâ câ mët di»n m¤o kh¡c so vîi tr÷îc. Vi»c · cao t½nh thì ¢ khi¸n thì thì hìn. Nhúng y¸u tè ngo¤i hi»n cõa nâ ng y c ng ÷ñc chó þ. Thì xu§t hi»n tr÷îc mt ng÷íi åc nh÷ th¸ n o l mët mèi bªn t¥m khæng nhä cõa thi nh¥n. Khæng ½t nh thì quan ni»m: thì khæng ch¿ l ngh» thuªt cõa ngæn tø m cán l ngh» thuªt cõa thà gi¡c, th½nh gi¡c; thªm ch½ thì câ thº l mët lo¤i h¼nh ngh» thuªt mang t½nh nguy¶n hñp (gi u kh£ n«ng k¸t hñp vîi c¡c ngh» thuªt kh¡c). Ng÷íi ta khæng ch¿ åc v o c¥u chú m cán xem thì... Thì thà gi¡c ng y c ng câ nhi·u c¡ch thùc biºu hi»n phong phó. n t÷ñng thà gi¡c khæng ch¿ ¸n vîi ëc gi£ tø h¼nh thùc tr¼nh b y c¥u chú tr¶n v«n b£n m cán tø nhúng y¸u tè phi ngæn ngú: hëi håa, ¡nh s¡ng, ¥m thanh, s¥n kh§u, vô ¤o... Ng÷íi åc s³ câ nhúng c£m gi¡c thó và khi ¸n vîi thì cõa Tr¦n D¦n, L¶ ¤t, D÷ìng T÷íng, Vô Trång Quang, L¶ V«n T i, Ph÷ìng Lan, Lynh Bacardi, Vi Thuý Linh, Tø Huy, Nguy¹n Thóy H¬ng... 2.1. T¤o h¼nh, g¥y §n t÷ñng thà gi¡c tr¶n v«n b£n ngæn tø b¬ng c¡ch sp °t, b i tr½ b i thì th nh mët h¼nh h i °c bi»t D÷ìng T÷íng l mët trong nhúng nh thì luæn tr«n trð vîi vi»c êi mîi, c¡ch t¥n thì. Æng ¢ ÷ñc m»nh danh l nh thì thà gi¡c. D÷ìng T÷íng r§t chó þ c¡ch x¸p °t c¡c chú tr¶n trang, t¡ch c¡c cöm tø, c¡c m¨u tü, xuèng h ng mët c¡ch b§t th÷íng º gia t«ng hi»u qu£ cõa þ thì, nh¤c t½nh cõa thì: Noel löa len len ¶m tê tæng truy·n Hç bí len ng÷íi len ±n len li¹u loen mt loen m u nhen r«m r«m gaine men nen ren em quen Em v· phè l°ng láng ê chuæng ll·nh llu·nh n÷îc lli llu¥ng lloang ll÷ng lli¶ng llinh lluæng buæng boong ad lllibitum (Noel 1) [1;17] 2
V i n²t v· thì thà gi¡c ð Vi»t Nam Nëi dung b i thì khæng câ g¼ °c bi»t. Vîi c¡ch di¹n ¤t ëc ¡o khæng theo lèi thæng th÷íng, chú nå gåi chú kia, ¥m nå gåi ¥m kia k²o th nh d¥y th nh chuéi, len ng÷íi len ±n len li¹u loen mt/ loen m u nhen r«m r«m l½u r½u, chen chóc (Hç bí gai nen men/ nen ren em quen), gâp ph¦n t÷ñng h¼nh khæng kh½ æng óc, n¡o nhi»t trong ¶m Noel ð bí hç. Nh thì khæng chõ tr÷ìng khc ngh¾a m gñi l¶n §n t÷ñng v· khæng gian, t¤o n¶n nhúng hi»u ùng ¥m thanh. C£nh ¶m Noel bt ¦u tø lóc æng vui nh§t cho ¸n khi t n ¶m: Em v· phè l°ng. Kh£ n«ng t¤o h¼nh cõa o¤n thì gñi ti¸ng chuæng gi¡o ÷íng cù ng¥n nga, vang xa theo giâ, tö rçi t¡n, t¡n rçi l¤i tö: lli llu¥ng lloang ll÷ng lli¶ng llinh lluæng buæng boong ad lllibitum Ti¸ng chuæng §y l ti¸ng chuæng câ thªt, công l ti¸ng chuæng vang l¶n tø trong láng ng÷íi. m thanh vang ng¥n trong ¶m l°ng nh÷ l m rung ëng c£ m°t hç, l m loang ra nhúng váng sâng. Nhúng ¥m sc væ ngh¾a, l¦n ¦u xu§t hi»n trong ti¸ng Vi»t l¤i gñi l¶n sü cëng h÷ðng cõa ¡nh s¡ng v ¥m thanh, h¼nh £nh: ll·nh llu·nh n÷îc lli llu¥ng lloang ll÷ng Câ khi æng cán chìi c£ ç h¼nh, v÷ñt qua thâi quen c¥u thì tuy¸n t½nh, mong biºu ¤t t½nh èi và ti·m ©n cõa di¹n ngæn [1;155]. Câ nh thì dòng lèi "x²n chú" º t¤o n¶n c§u tróc h¼nh thùc khæng gian cho b i thì. Ch¿ vîi mët c¥u thì cët sèng, Vô Trång Quang ¢ d¦n d¦n ct x²n chú, ngh¾a, t¤o n¶n nhúng c£m gi¡c, suy ngh¾ kh¡c nhau trong láng ng÷íi åc: ch½nh em tø chèi thì tæi khâ chàu ch½nh em tø chèi thì tæi khâ ch½nh em tø chèi thì tæi ch½nh em tø chèi thì ch½nh em tø chèi ch½nh em tø ch½nh em ch½nh ( Design) [2] Câ thº åc b i thì theo tröc dåc ho°c xi¶n ch²o tø tr¶n xuèng ho°c tø d÷îi 3
°ng Thu Thõy l¶n. C§u tróc cõa nâ gñi mët khæng gian âng k½n, b÷ng b½t, c ng ng y c ng thu hµp ¸n khâ thð (h¼nh tam gi¡c c¥n tht l¤i ð iºm ¡y). Em tø chèi thì (hay thì tæi) l m tæi khâ chàu hay v¼ em tø chèi tæi m l m khâ cho thì tæi, khæng câ em th¼ khæng thº câ thì? B¸ tc... B i thì sau ¥y l¤i t¤o n¶n nhúng hi»u ùng h¼nh £nh rã n²t: Tay tay V¨y v¨y Xa xa c¥y c¥y rô rô hoa hoa r¦u r¦u tròng tròng vót vót mau mau song song m¢i m¢i n o n o qui qui ( ÷íng ray - Vô Trång Quang) B i thì ÷ñc b i tr½, sp x¸p th nh hai tröc dåc, gi¡n c¡ch nhau, t¤o mët kho£ng khæng ð giúa, t¤o h¼nh mët ÷íng ray xe lûa, mët con ÷íng song song, xa lc, khæng câ iºm g°p gï, gñi l¶n þ ni»m v· mët cuëc h nh tr¼nh d i d°c. T¼nh ng÷íi ÷a ti¹n công v¼ th¸ m c ng th¶m khc kho£i. Vîi c£ tªp thì Chú c¡i, Tø Huy ¢ d y cæng n²n chú v o nhúng khuæn h¼nh TUALNBGORSCX ZMQK ... [3]. Ch¿ mët l÷ñng chú h¤n hµp m chùa üng khæng ½t nhúng suy t÷, tri¸t l½, nhúng tr«n trð, ho i nghi... Trong thì Vi»t Nam h£i ngo¤i, kiºu thì t¤o h¼nh n y công khæng hi¸m. Câ nh thì dòng nhi·u chú xe sp x¸p th nh mët xa lë thæng tin l÷u thæng bªn rën (Ngu Y¶n), câ nh thì sp x¸p hai c¥u löc b¡t th nh nhúng ngån lûa bèc l¶n (L¶ V«n T i) hay h¼nh b n cí t÷îng thay cho lèi i t¼m khu¥y kho£ nhúng ng y væ c£m (Nguy¹n Ho ng Nam). Kh¸ m cho in mët trang chú nhªp nháe Thì Chinh phö ng¥m thay cho xóc c£m åc o¤n Thuð tríi §t nêi cìn giâ böi.../ Trèng Tr ng Th nh lung lay bâng nguy»t/ Khâi Cam Tuy·n mí màt thùc m¥y... 4
V i n²t v· thì thà gi¡c ð Vi»t Nam Ng÷íi x÷a nâi: Thi trung húu håa. Düa tr¶n t½nh t÷ìng cªn giúa ngæn ngú v hëi håa, vi»c a d¤ng, linh ho¤t hâa c¡ch thùc tr¼nh b y con chú ¢ l m m§t i c£m gi¡c ìn i»u vèn câ cõa v«n b£n, t¤o i·u ki»n cho chú tho¡t khäi íi sèng t¦m th÷íng cõa k½ tü. Vîi h÷îng i n y, c¡c nh thì ¢ hé trñ th¶m cho ngæn tø nh¬m gia t«ng t½nh t¤o h¼nh v công l t¤o ngh¾a cho nâ. T§t nhi¶n, n¸u qu¡ mùc l¤m döng, ct x²n, sp °t c¥u thì mët c¡ch tòy ti»n s³ th nh ph£n t¡c döng, bi¸n thì th nh mët trá chìi chú ngh¾a, ¡nh løa c£m gi¡c cõa ng÷íi åc. 2.2. T¤o h¼nh, g¥y §n t÷ñng thà gi¡c tr¶n v«n b£n thì b¬ng c¡ch k¸t hñp vîi hëi håa H÷îng i n y cho th§y rã ngæn tø khæng cán kh£ n«ng ëc quy·n trong mët t¡c ph©m thì. Nâ ¢ t÷ìng t¡c trüc ti¸p vîi hëi håa º còng h÷îng ¸n mët ½ch thì. Câ nhúng t¡c ph©m, hëi håa ch¿ l iºm xuy¸t, xen k³ nh¬m phö trñ cho ngæn tø :Mea culpa v nhúng b i kh¡c (D÷ìng T÷íng), N¬m nghi¶ng, Réng ngüc (Phan Huy·n Th÷), Thíi hæm nay, kho¡i c£m i¶n rç v hñp l½ (Nguy¹n Thóy H¬ng), Lælæ (Ly Ho ng Ly)... Câ nhúng t¡c ph©m, ngæn ngú bà x¸p xuèng h ng thù y¸u. n [4] cõa D÷ìng T÷íng l mët v½ dö ti¶u biºu. M§y chöc n«m ráng, ¢ chìi h¸t m¼nh vîi ngæn ngú; ki¶n tr¼ v ri¸t râng thº nghi»m thì ¥m bçi, thì con ¥m, thì mët c¥u... nh÷ng vîi æng d÷íng nh÷ v¨n cán ch÷a õ. Tr£i qua bao th«ng tr¦m còng con chú, ph£i ch«ng æng ¢ nhªn th§y nhúng giîi h¤n cõa nâ, sü b§t lüc cõa ngæn ngú trong vi»c biºu hi»n nhúng t¥m t÷ ngh» s¾ v muæn v n nhúng kh½a c¤nh kh¡c nhau cõa íi sèng. â ch½nh l ëng lüc khi¸n D÷ìng T÷íng t¼m ¸n nhúng h¼nh thùc di¹n ¤t mîi, væ ngæn m húu þ: thì ngo i líi. Thì tranh hay thì biºu h¼nh l c¡ch lüa chån cõa æng lóc t¥m hçn æng c«ng nh÷ "nh¤c n", trën l¨n hay háa ¥m giúa qu¡ nhi·u ngët hùng, qu¡ nhi·u sü ph¥n th¥n cõa ch¿ mët t¥m tr¤ng, ©y ¸n hi»u ùng hoa «ng" cõa c£m xóc. Theo D÷ìng T÷íng, ¥y l mët giao h÷ðng n gçm 4 ch÷ìng: Moderato. Presto, Scherzo v Andante Cantabilo. Ng÷íi ngh» s¾ ph£i ho¡ th¥n º trð th nh mët d§u l°ng trong mët tê khóc, mët v»t sâng "ba o" tr¶n biºn c£. Trong khæng kh½ êi mîi ng y c ng quy¸t li»t cõa thì ÷ìng ¤i, D÷ìng T÷íng ¢ gâp th¶m mët ti¸ng nâi l¤, cho ng÷íi åc mët þ ni»m mîi v· thì - thù thì m ng÷íi ta v¨n ngh¾ b§y l¥u nay. Tªp thì chõ y¸u ÷ñc hiºn thà b¬ng h¼nh £nh (r£i r¡c hi¸m hoi ð mët v i trang l mët v i tø: n b , n minh, l÷ng, ngh¼n, m÷a). D¹ t÷ðng r¬ng ¥y l mët tªp tranh. â l nhúng bi¸n thº kh¡c nhau cõa tø n: khi ÷ñc c¡ch i»u nh¼n nh÷ cung n b¦u, b¶n tr¶n l mët c¡nh di·u hay c¡nh buçm; khi n nh÷ mt b¢o, nh÷ lèc xo¡y, nh÷ nhúng v¥n tay, nh÷ §t tríi buêi hén mang, nh÷ nhúng m£nh vï cõa vô trö, nh÷ ÷íng k´ th¯ng b«ng væ tªn, khæng mð ¦u khæng k¸t thóc... cuèi còng l nhúng nèt l°ng (nhúng d§u ch§m vuæng nh÷ nhúng tri»n en) ng¥n nga nh÷ mët khóc v¾ thanh... Ð khóc d¤o ¦u, 5
°ng Thu Thõy chú n ÷ñc c¡ch i»u gñi l¶n nhúng d÷ ¥m vang vång, nh÷ t½n hi»u mong chí cõa mët c¡i tæi nhä b² phâng ra ngo¤i giîi. H¼nh £nh v¥n n ð b¼a 4 ÷ñc l½ gi£i ð n t¥m ç l t§m láng tri ¥m vîi nhúng ng÷íi còng hëi còng thuy·n, l ti¸ng n çng i»u cõa t¥m hçn qua chú k½ cõa nhi·u ngh» s¾ lîn: V«n Cao, Tr¦n D¦n, L¶ ¤t, Bòi Xu¥n Ph¡i, Bûu Ch¿... Khi ngæn ngú ó î tt ti¸ng, thì ngo i líi ¢ ph¡t huy th¸ m¤nh cõa m¼nh. Vîi thì dªp, thì m¨u tü, t¡c gi£ Tam L» cán i xa hìn: thì cõa anh ch¿ cán l £nh t÷ñng cõa nhúng chú c¡i ¢ ÷ñc anh ch¸ t¡c. Nhi·u ng÷íi b«n kho«n khæng bi¸t §y câ ph£i l thì núa hay khæng? Nhúng h¼nh thùc cüc oan nh÷ th¸ n y th÷íng ½t d nh ÷ñc sü çng c£m. Nâ câ thº l thì èi vîi b£n th¥n anh, cán vîi nhúng ng÷íi kh¡c, nâ l phi thì. 2.3. Thì k¸t hñp vîi ngh» thuªt tr¼nh di¹n Thì k¸t hñp vîi ngh» thuªt tr¼nh di¹n (a ph÷ìng ti»n: hëi ho¤, sp °t, ¡nh s¡ng, ¥m thanh, ngh» thuªt video...) t¡c ëng v o a gi¡c quan (trong â câ thà gi¡c) ang l mët h÷îng i mîi cõa thì ÷ìng ¤i. Vîi c¡ch thùc n y, thì ¢ tho¡t khäi khæng gian chªt hµp v húu h¤n quen thuëc (tr¶n gi§y) º ng¥n vang trong mët khæng gian kh¡c. Ng y c ng câ nhi·u cuëc tr¼nh di¹n thì ÷ñc tê chùc, thu hót ÷ñc kh¡ æng £o c¡c ëc gi£ - kh¡n gi£ - th½nh gi£. Tr¼nh di¹n thì khæng ch¿ l mët c¡ch thæng tin, ÷a thì ¸n vîi ng÷íi åc m cán cho ng÷íi åc th§y mët c¡ch hiºu, mët c¡ch c£m nhªn cõa ng÷íi tr¼nh di¹n. Tuy vªy, hi»u qu£ thüc sü cõa nâ ¸n ¥u th¼ l i·u cán ph£i b n. èi vîi khæng ½t ëc gi£ phê thæng, tr¼nh di¹n s³ cuèn hót hå lîn hìn ð nhúng y¸u tè ngo¤i hi»n d¹ d ng trüc quan sinh ëng. Hå câ thº bà cuèn v o ¥m thanh, ¡nh s¡ng, nhúng ëng t¡c h¼nh thº nhi·u hìn l ngæn ngú thì; åc thì, nghe thì câ thº s³ trð th nh xem thì. N¸u tä ra th½ch thó hìn vîi vi»c g¥y ra c¡c hi»u ùng thà gi¡c th¼ væ t¼nh, thì ¢ tü ¡nh m§t nhúng kh£ n«ng mang t½nh b£n ch§t cõa m¼nh; v t§t y¸u, thì s³ khæng thº c¤nh tranh còng mët sè lo¤i h¼nh ngh» thuªt kh¡c. Muæn íi, thì v¨n i tø tr¡i tim ¸n tr¡i tim. Khæng ph£i lóc n o, ð ¥u nâ công câ thº ÷ñc x÷îng l¶n hòng tr¡ng ho°c r¶n r¿ thèng thi¸t giúa æng £o cæng chóng, giúa s¥n kh§u, ¡nh s¡ng, trong ti¸ng n ti¸ng nh¤c v nhúng döng cö tr¼nh di¹n kh¡c. Nhi·u khi thì ch¿ ¥m th¦m l°ng l³ tr¶n trang gi§y, º rçi th nh giæng th nh b¢o trong láng ng÷íi. 3. K¸t luªn Thì thà gi¡c l mët trong nhúng c¡ch t¼m ÷íng cõa thì ÷ìng ¤i. Ch÷a bao gií thì Vi»t l¤i ùng tr÷îc nhúng th¡ch thùc lîn nh÷ b¥y gií. Sü x¥m l§n ç ¤t, 6
V i n²t v· thì thà gi¡c ð Vi»t Nam m¢nh li»t cõa c¡c ph÷ìng ti»n nghe nh¼n, sü giao l÷u v«n hâa to n c¦u, sü bën b· t¤p a cõa íi sèng hi»n ¤i, sü thay êi li¶n töc cõa c¡c b£ng gi¡ trà, c¡c chu©n th©m m¾ khi¸n thì ùng b¶n bí vüc cõa sü khõng ho£ng. Khæng ½t c¡c cuëc thû nghi»m ¢ di¹n ra song tø thû nghi»m ¸n gi¡ trà l c£ mët kho£ng c¡ch. S³ l vëi v ng v chõ quan khi kh¯ng ành sü th nh cæng hay th§t b¤i, câ triºn vång hay b¸ tc cõa lo¤i h¼nh thì n y v¼ nâ ch¿ mîi bt ¦u (ð Vi»t Nam). M°c dò cán câ mët sè b§t cªp nh÷ng nh¼n chung, thì thà gi¡c ¢ mð ra mët h÷îng i, mang ¸n cho ng÷íi åc nhúng m¾ c£m mîi. Méi ng÷íi câ thº câ nhi·u c¡ch di¹n gi£i kh¡c nhau èi vîi méi t¡c ph©m thì, tòy thuëc v o tr½ n«ng, kinh nghi»m, vèn v«n ho¡ v ë ng¥n rung c£m xóc kh¡c nhau. Thì hæm nay khæng ¡p °t, khæng ành h÷îng, d¨n dt m ch¿ khìi mð, khuy¸n kh½ch ëc gi£ t¼m tái theo con ÷íng cõa ri¶ng m¼nh. T§t nhi¶n, b£n ch§t cõa thì v¨n l ngæn ngú. Ngh» thuªt biºu hi»n l quan trång song khæng bao gií l t§t c£. Thì thà gi¡c nâi ri¶ng v c¡c kiºu thì kh¡c nâi chung s³ ch¿ l mèt thíi th÷ñng, ch¿ l sü ¡nh løa gi¡c quan n¸u nâ khæng thüc sü mang l¤i mët c£m quan mîi, mët gi¡ trà tinh th¦n mîi. Nhúng b i thì hay ph£i l nhúng b i thì thº hi»n ÷ñc mët lèi t÷ duy mîi; k¸t hñp ÷ñc ë tinh t¸ cõa trüc gi¡c, ë nçng n n cõa c£m xóc v k¾ thuªt thº hi»n mîi m´, hi»n ¤i. Nâ ph£i câ gi¡ trà nh¥n v«n s¥u sc v ph£i chùa üng mët quan ni»m th©m m¾ mîi... TI LIU THAM KHO [1] D÷ìng T÷íng, 2005. Mea cullpa v nhúng b i kh¡c. Nxb H£i Pháng. [2] Nhi·u t¡c gi£, 1998. Thì tü do. Nxb V«n håc Tr´. [3] Nguy¹n Thà Tø Huy, 2006. Chú c¡i. Nxb Tr´. [4] D÷ìng T÷íng, 2003. n. Nxb Tr´. ABSTRACT Some features of visual poetry in Viet Nam Visual poetry is among many experimental trends in Vietnamese contempo- rary poetry. Some fundimental modes of visual poetry are: visualization, making optic impressions by combining the texts with painting effect; linking poetry to performing arts (multimedia: paintings, installation such as light, sound and video art) that makes great impressions on our senses, including our eyes. Visual poetry brings new pleasures, aesthetic feelings to the readers. However, poetry, by nature, is language. The art of representation is important but that's not the whole. Visual poetry may be a fashinonable way of making poetry but It would only be judged as a trick to our senses unless it gives us a new aesthetic pleasure, a new spirtual value. 7