Vai trò của ATK định hóa trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947

Đặng Văn Duy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 186(10): 97 - 103<br /> <br /> VAI TRÒ CỦA ATK ĐỊNH HÓA TRONG CHIẾN DỊCH VIỆT BẮC<br /> THU - ĐÔNG NĂM 1947<br /> Đặng Văn Duy 1*, Nguyễn Thị Hoa2<br /> 1Trường<br /> 2Trường<br /> <br /> Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên<br /> Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Cách đây 71 năm trên địa bàn Việt Bắc đã diễn ra một sự kiện lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt<br /> Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bộ Tổng chỉ huy và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân Việt<br /> Bắc đã đánh bại cuộc tấn công chiến lược Thu - Đông năm 1947 của Pháp lên Việt Bắc. Góp công<br /> vào chiến thắng hào hùng đó, quân và dân tỉnh Thái Nguyên nói chung và Định Hóa nói riêng đã<br /> ra sức chiến đấu đánh bại các cuộc càn quét của địch, bảo vệ an toàn tuyệt đối cho cơ quan đầu<br /> não kháng chiến đặt tại ATK Định Hóa. Bài viết tập trung làm nổi bật vai trò của ATK Định Hóa<br /> trong chiến dịch Việt Bắc thu - đông năm 1947.<br /> Từ khóa: ATK; Định Hóa; Thái Nguyên; Việt Bắc Thu - Đông…<br /> <br /> MỞ ĐẦU *<br /> Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại<br /> xâm lược lan rộng trong phạm vi cả nước,<br /> hưởng ứng “Lời kêu gọi toàn quốc kháng<br /> chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh<br /> (19/12/1946), quân dân ta đã kiên quyết chiến<br /> đấu, bao vây, giam chân địch trong các vùng<br /> đô thị, cản chậm bước tiến quân xâm lược của<br /> kẻ thù. Đặc biệt, cuộc chiến đấu “quyết tử cho<br /> Tổ quốc quyết sinh” của quân dân Thủ đô Hà<br /> Nội trong gần hai tháng đã kéo dài thời gian<br /> cần thiết để cơ quan đầu não, lực lược chủ lực<br /> và các cơ sở kinh tế, quốc phòng của ta kịp<br /> thời sơ tán về An toàn khu (ATK) Trung<br /> ương ở chiến khu Việt Bắc. Từ đó ATK Định<br /> Hóa - Thái Nguyên trở thành “Thủ đô kháng<br /> chiến”, nơi khởi nguồn những quyết sách,<br /> những chiến dịch quan trọng đưa cuộc kháng<br /> chiến trường kì anh dũng của nhân dân ta đến<br /> thắng lợi hoàn toàn.<br /> NỘI DUNG<br /> ATK Định Hóa - nơi khởi nguồn thắng<br /> lợi trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông<br /> năm 1947<br /> Chiếm được Hà Nội và các vùng đô thị lân<br /> cận trong cảnh đổ nát tan hoang bởi chủ<br /> trương “tiêu thổ kháng chiến” của ta, thực dân<br /> Pháp không thể kết thúc chiến tranh như ý<br /> muốn. Tình hình kinh tế khó khăn và chính trị<br /> *<br /> <br /> rối ren ở nước Pháp buộc giới cầm quyền phải<br /> tính tới kế hoạch tấn công lên Việt Bắc để kết<br /> thúc cuộc chiến trong chiến lược “đánh<br /> nhanh, thắng nhanh”.<br /> Kế hoạch tấn công lên Việt Bắc của quân đội<br /> Pháp do tướng Xalăng vạch ra được chính<br /> phủ Pháp phê chuẩn tháng 7/1947 nhằm tiêu<br /> diệt cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt<br /> quân chủ lực của ta, phá hoại kho tàng xưởng<br /> máy, bao vây khóa chặt biên giới, cố giành<br /> thắng lợi quân sự để tập hợp lực lượng phản<br /> động lập chính phủ tay sai và hi vọng sớm kết<br /> thúc chiến tranh.<br /> Sáng sớm ngày 7/10/1947, cuộc tấn công của<br /> quân Pháp lên Việt Bắc mở màn. 8 giờ 15<br /> phút, 1.200 quân dù do đại tá Sôvanhắc chỉ<br /> huy nhảy dù xuống thị xã Bắc Kạn. 14 giờ 30<br /> phút, toán thứ hai nhảy dù chiếm thị trấn Chợ<br /> Mới. Cùng ngày, 7000 lính thuộc binh đoàn<br /> bộ binh do Bôphơrê chỉ huy, từ Lạng Sơn<br /> ngược đường số 4 lên Na Sầm, Thất Khê,<br /> đánh lên Cao Bằng rồi vòng xuống hội quân<br /> với binh đoàn dù ở Bắc Kạn, hòng bao vây<br /> Việt Bắc từ phía Đông và Đông Bắc.<br /> Trên hướng Tây, ngày 9/10/1947, một binh<br /> đoàn bộ binh và lính thủy đánh bộ gần 2.200<br /> quân do Commuynan chỉ huy, từ Hà Nội<br /> ngược sông Hồng và sông Lô lên Tuyên<br /> Quang, theo sông Gâm vào Chiêm Hóa, hình<br /> thành gọng kìm bao vây căn cứ địa Việt Bắc<br /> từ phía Tây và Tây Bắc. Pháp dự kiến hợp hai<br /> <br /> Tel: 0979230601; Email: vanduyvc@gmail.com<br /> <br /> 97<br /> <br /> Đặng Văn Duy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> cánh quân tại Đài Thị (Chiêm Hóa), hình<br /> thành 2 gọng kìm bao vây Việt Bắc từ phía<br /> Đông và Tây, sau đó tỏa ra càn quét, lùng bắt<br /> cán bộ, tiêu diệt chủ lực của ta.<br /> Trước nguy cơ Căn cứ địa Việt Bắc bị bao<br /> vây bởi các gọng kìm của địch, chiều ngày<br /> 14/10/1947, tại đồi Khau Tý, xã Điềm Mặc,<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí<br /> Thường vụ Trung ương Đảng đã họp bàn và<br /> thông qua chỉ thị lịch sử: “Phải phá tan cuộc<br /> tấn công mùa Đông của giặc Pháp”. Kết thúc<br /> cuộc họp, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định:<br /> “Tình hình cực kì rối ren về chính trị ở Pháp<br /> và phong trào đấu tranh ở các nước thuộc địa<br /> đã dẫn Pháp đến chỗ muốn kết thúc sớm<br /> chiến tranh Đông Dương. Chúng chỉ tấn công<br /> ồ ạt lúc đầu. Nếu ta thực hiện đánh địch khắp<br /> nơi, buộc chúng dàn mỏng lực lượng đối phó,<br /> chúng sẽ thất bại. Ta giữ gìn được chủ lực<br /> qua mùa đông này coi như thắng lợi. Nếu<br /> chuyến này chúng không thắng nhanh để kết<br /> thúc chiến tranh thì cục diện sẽ đổi mới có lợi<br /> cho ta” [1, tr.170-171].<br /> Ngày 15/10/1947, Ban Thường vụ Trung ương<br /> Đảng ra Chỉ thị: “Phải phá tan cuộc tấn công<br /> mùa Đông của giặc Pháp” với nội dung:<br /> Về phía địch: Chỉ thị vạch ra âm mưu và cách<br /> đánh của quân Pháp trong cuộc tấn công lên<br /> Việt Bắc: “Triệt để lợi dụng ưu điểm về kĩ<br /> thuật, nhảy quãng khá xa sau lưng ta, đánh<br /> những vố bất ngờ làm cho ta không kịp đối<br /> phó. Bao vây căn cứ địa chính và tìm cách<br /> tiêu diệt quân chủ lực của ta”. Đồng thời, Chỉ<br /> thị nhận định tình thế của quân Pháp trong<br /> cuộc tấn công lên Việt Bắc: “Địch cố chiếm<br /> những cứ điểm trọng yếu kể cả thị trấn miền<br /> biên giới, những đường giao thông lớn; đồng<br /> thời quét vùng đồng bằng… Nhưng lực lượng<br /> của chúng có hạn nên cuộc tấn công này chỉ ồ<br /> ạt lúc đầu. Rồi đây do sự phản công cố gắng<br /> của ta, địch bắt buộc phải thu hẹp địa bàn<br /> chiếm đóng và quay ra thế thủ… Cuộc tấn<br /> công này của địch không tỏ ra chúng mạnh,<br /> có đủ sức đánh ta khắp mặt trận, mà tỏ ra<br /> chúng yếu, phải mạo hiểm” [2, tr.316].<br /> 98<br /> <br /> 186(10): 97 - 103<br /> <br /> Về phía ta: Chỉ thị vạch rõ phương hướng<br /> hành động cho quân dân ta để phá tan cuộc<br /> tấn công của quân Pháp: “Giam chân địch tại<br /> mấy căn cứ chúng vừa chiếm, bao vây những<br /> căn cứ đó; triệt để làm vườn không nhà trống,<br /> chung quanh chỗ địch chiếm đóng, khiến cho<br /> chúng không thể ăn cướp của dân mà tự cấp<br /> được; đột kích tiêu diệt địch ở những cứ điểm<br /> chúng mới chiếm trước khi chúng củng cố<br /> được vị trí; chặt đứt giao thông liên lạc giữa<br /> các cứ điểm của địch, không cho chúng tiếp<br /> ứng và tiếp tế; tập trung quân ở những nơi cơ<br /> động, tránh phân tán làm ảnh hưởng đến sử<br /> dụng khi cần thiết; chúng ta phải trấn tĩnh đối<br /> phó, giữ gìn chủ lực nhưng cũng phải nhằm<br /> những chỗ yếu của địch mà đánh những trận<br /> vang dội, những trận tiêu diệt” [2, tr.319].<br /> Thường vụ Trung ương Đảng chỉ thị cho quân<br /> dân Việt Bắc cùng với cả nước phải “làm cho<br /> địch thiệt hại nặng nề không gượng lại được<br /> sau chiến dịch mùa Đông này”.<br /> Chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa<br /> Đông của giặc Pháp” của Thường vụ Trung<br /> ương Đảng vừa cụ thể hóa nhiệm vụ chiến<br /> lược trong cả thời kì kháng chiến vừa là sách<br /> lược thắng địch trong cuộc tấn công mùa<br /> Đông của chúng. Chỉ thị có ý nghĩa quyết<br /> định thắng lợi trong chiến dịch Việt Bắc Thu Đông năm 1947 của quân và dân ta.<br /> ATK Định Hóa - nơi đứng chân của các cơ<br /> quan lãnh đạo, chỉ huy trong chiến dịch<br /> Việt Bắc Thu - Đông năm 1947<br /> Ngày 19/12/1946, cuộc kháng chiến toàn quốc<br /> chống thực dân Pháp bùng nổ. Dưới sự lãnh<br /> đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí<br /> Minh, quân dân cả nước khẩn trương chuyển<br /> sang chiến đấu trên các mặt trận thành thị,<br /> nông thôn. Vấn đề có tầm quan trọng sống còn<br /> là tạo lập căn cứ địa hậu phương của cuộc<br /> kháng chiến. Với tầm nhìn xa, trông rộng,<br /> Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã<br /> quyết định chọn Việt Bắc làm căn cứ đầu não<br /> lãnh đạo kháng chiến. Từng đoàn cán bộ, đội<br /> công tác đặc biệt của Trung ương, Chính phủ<br /> do đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Trần Đăng<br /> Ninh dẫn đầu đã lên Việt Bắc và quyết định<br /> <br /> Đặng Văn Duy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> chọn địa bàn các huyện: Sơn Dương, Định<br /> Hóa, Chợ Đồn, Đại Từ, Võ Nhai, Chiêm Hóa,<br /> Yên Sơn, Phú Lương làm ATK Trung ương,<br /> trong đó Định Hóa là trung tâm của căn cứ địa<br /> Việt Bắc trong cuộc kháng chiến.<br /> Từ sau ngày toàn quốc kháng chiến đến cuối<br /> tháng 3 đầu tháng 4/1947, các cơ quan Trung<br /> ương Đảng, Nhà nước, Quân đội, Mặt trận,<br /> các cơ quan kinh tế, văn hóa, giáo dục… đã<br /> lần lượt lên đóng tại nhiều địa điểm ở Định<br /> Hóa cũng như các nơi khác thuộc ATK Trung<br /> ương trong căn cứ địa Việt Bắc. Tại Định Hóa,<br /> cơ quan Trung ương Đảng và Tổng Bí thư<br /> Trường Chinh đóng ở Nà Mòn (Phú Đình),<br /> Phụng Hiển (Điềm Mặc)… Cơ quan Chính<br /> phủ và nơi làm việc của Phó Thủ tướng Phạm<br /> Văn Đồng ở Thẩm Khảm, Thẩm Giạc (Phú<br /> Đình). Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy quân<br /> đội và Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở tại xóm<br /> Đồng Chua (Thanh Định), xóm gốc Hồng<br /> (Quy Kỳ), xóm Bảo Biên (Bảo Linh), xóm<br /> Khẩu Hấu, Khẩu Tràng (Điềm Mặc). Bộ Tổng<br /> tham mưu đóng tại Đồng Đau (Định Biên),<br /> Phú Đình, Quý Kỳ, Bình Yên, Quảng Nạp.<br /> Xưởng quân giới được xây dựng ở Trung<br /> Lương, Định Biên, Đồng Thịnh [3, tr.112].<br /> Ngày 20/5/1947, từ làng Xảo (xã Hợp Thành,<br /> huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang), Chủ<br /> tịch Hồ Chí Minh chuyển về Điềm Mặc (Định<br /> Hóa). Lán ở của Người được dựng trên đồi<br /> Khau Tý (thôn Nà Tra). Người ở đây đến<br /> ngày 11/10/1947, thì di chuyển sang Liên<br /> Minh (Võ Nhai). Ngày 28/11/1947, Người lại<br /> rời Liên Minh về Phú Đình. Trong suốt thời<br /> gian diễn ra chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông<br /> năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh linh hoạt di<br /> chuyển vị trí bí mật, sống và làm việc trong<br /> các bản làng đồng bào dân tộc của chiến khu<br /> Việt Bắc. Song, do cơ quan Trung ương<br /> Đảng, Bộ Tổng tư lệnh ở Định Hóa nên phần<br /> lớn trong khoảng thời gian ấy Người sống và<br /> làm việc tại Định Hóa.<br /> Địa thế hiểm trở, núi rừng bạt ngàn là một<br /> trong những yếu tố đảm bảo cho Định Hóa trở<br /> thành địa điểm xây dựng ATK của Trung<br /> ương, chủ yếu thuộc địa phận các xã: Phú<br /> <br /> 186(10): 97 - 103<br /> <br /> Đình, Điềm Mặc, Thanh Định, Định Biên.<br /> Bốn xã này đều cách xa trục đường giao<br /> thông chính. Phía Tây có dãy núi Hồng án<br /> ngữ tạo nên bức tường thành kiên cố. Trong<br /> khu vực bốn xã có nhiều khe suối chảy qua<br /> rất thuận lợi cho việc sinh hoạt và trồng trọt.<br /> Xen kẽ giữa các thôn, bản là những đồi cây<br /> rậm rạp, tạo thành bức màn che phủ kín<br /> đường đi lối lại và nhà ở bên trong. Bốn xã là<br /> nơi đặt các cơ quan đầu não của cuộc kháng<br /> chiến, gồm Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ<br /> Quốc phòng - Tổng chỉ huy, Bộ Tổng tham<br /> mưu… Ngoài khu vực bốn xã, hầu hết các xã<br /> trong huyện Định Hóa đều có các cơ quan<br /> Trung ương, các đồng chí lãnh đạo cấp cao<br /> của Đảng, Nhà nước, quân đội… đến ở và<br /> làm việc.<br /> Trách nhiệm lớn nhất, quan trọng nhất của<br /> Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Định Hóa là<br /> bảo vệ an toàn tuyệt đối lãnh tụ Hồ Chí Minh,<br /> cơ quan đầu não kháng chiến, các cơ quan<br /> phục vụ kháng chiến. Đây là những mục tiêu<br /> hàng đầu kẻ thù luôn âm mưu tìm diệt. Trong<br /> khi đó, lực lượng bảo vệ của Trung ương chỉ<br /> có đại đội cảnh vệ 15 với 145 cán bộ, chiến sĩ,<br /> bình quân mỗi chiến sĩ phải bảo vệ 4km2. Một<br /> mạng lưới bảo vệ quá mỏng, khó có thể đảm<br /> bảo an toàn cho cơ quan đầu não kháng chiến.<br /> Theo tư tưởng chỉ đạo của Hồ Chủ tịch, lực<br /> lượng bảo vệ quan trọng nhất, tin cậy nhất<br /> vẫn là nhân dân. Đồng bào và chiến sĩ dân<br /> quân du kích trong huyện là hàng rào thép<br /> bảo vệ tuyệt đối an toàn Chính phủ kháng<br /> chiến do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu.<br /> Nhận rõ vinh dự và trách nhiệm của một địa<br /> bàn được Trung ương Đảng, Hồ Chủ tịch<br /> chọn làm căn cứ kháng chiến, đồng bào các<br /> dân tộc huyện Định Hóa sẵn sàng hi sinh hết<br /> thảy cho sự nghiệp kháng chiến toàn thắng.<br /> Nhân dân đẩy mạnh tăng gia sản xuất để có<br /> lương thực thực phẩm nuôi mình và cung cấp<br /> cho kháng chiến, ủng hộ tre, gỗ, lá cọ và hàng<br /> vạn ngày công để xây dựng nơi ở và làm việc,<br /> kho tàng, nhà xưởng cho các cơ quan kháng<br /> chiến. Nhờ có sự đùm bọc che chở và giúp đỡ<br /> của đồng bào các dân tộc Định Hóa nói riêng<br /> và nhân dân Việt Bắc nói chung, trong suốt<br /> 99<br /> <br /> Đặng Văn Duy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> thời gian diễn ra chiến dịch Việt Bắc Thu Đông năm 1947, các cơ quan đầu não của<br /> cuộc kháng chiến đặt tại Định Hóa được bảo<br /> vệ an toàn.<br /> Trong phần lớn thời gian diễn ra chiến dịch<br /> Việt Bắc Thu - Đông (từ ngày 7/10 đến ngày<br /> 21/12/1947), các cơ quan đầu não của cuộc<br /> kháng chiến như: Trung ương Đảng, Chính<br /> phủ, Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy, Bộ Tổng<br /> tham mưu… đặt tại ATK Định Hóa và cũng tại<br /> nơi đây, nhiều quyết sách quan trọng đã ra đời<br /> để chỉ đạo chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông:<br /> Ngay đêm 7/10/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh<br /> đã có cuộc hội ý với các đồng chí Thường vụ<br /> Trung ương và đồng chí Tổng chỉ huy tại nơi<br /> ở của Người thuộc xã Điềm Mặc, Người phân<br /> tích tình hình chiến sự và kế hoạch phiêu lưu<br /> của thực dân Pháp: nhảy dù sâu vào trung tâm<br /> căn cứ địa Việt Bắc, địch giành được bất ngờ<br /> nhưng rõ ràng là chúng hành động mạo hiểm.<br /> Chúng phải mạo hiểm vì hòng đánh đòn quyết<br /> định, giành một thắng lợi quân sự vang dội,<br /> tạo điều kiện ép ta phải nhận những điều kiện<br /> thương lượng để kết thúc chiến tranh. Người<br /> cho rằng dù lực lượng địch có huy động lên<br /> đến một, hai vạn tên thì trên địa bàn rộng lớn<br /> của Việt Bắc như vậy lực lượng của chúng<br /> phải căng mỏng, quân có thể đông nhưng<br /> không tạo được sức mạnh. Từ nhận định đó,<br /> Người chỉ rõ: “kẻ địch muốn tạo thành một<br /> cái ô cụp xuống Việt Bắc. Chúng hy vọng cụp<br /> ô lại, trên đánh xuống, dưới đánh lên, sẽ phá<br /> được cơ quan đầu não kháng chiến. Chúng<br /> mạnh ở hai gọng kìm. Nếu ta bẻ gãy gọng<br /> kìm thì cái ô của địch cụp xuống sẽ trở thành<br /> ô rách” [4, tr.195-196].<br /> Ngày 8/10/1947, tại Điềm Mặc, Chủ tịch Hồ<br /> Chí Minh ra lời kêu gọi nhân dân, bộ đội, dân<br /> quân du kích ra sức tiêu diệt địch. Cùng ngày<br /> Bộ Tổng chỉ huy ra nhật lệnh kêu gọi bộ đội,<br /> dân quân tự vệ ra sức chiến đấu phá tan cuộc<br /> tấn công mùa khô của địch, đồng thời ra lệnh<br /> cho quân dân cả nước tích cực phối hợp với<br /> Việt Bắc để phá tan cuộc tấn công của chúng.<br /> Ngày 15/10/1947, Thường vụ Trung ương<br /> Đảng ra chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công<br /> 100<br /> <br /> 186(10): 97 - 103<br /> <br /> mùa Đông của giặc Pháp”, vạch rõ thực lực<br /> của địch, chỉ ra phương hướng hành động cụ<br /> thể cho quân và dân Việt Bắc cũng như cả<br /> nước để đập tan cuộc tấn công của thực dân<br /> Pháp, bảo vệ cơ quan đầu não kháng chiến.<br /> Quân và dân Định Hóa góp phần đập tan<br /> kế hoạch Xanh - tuya, làm thất bại cuộc<br /> tấn công của quân Pháp lên căn cứ địa Việt<br /> Bắc trong Thu - Đông năm 1947, bảo vệ an<br /> toàn cho cơ quan đầu não kháng chiến<br /> Sau khi bước thứ nhất của cuộc tấn công lên<br /> Việt Bắc mang mật danh Lê a không mang lại<br /> kết quả. Chỉ huy quân Pháp buộc phải chuyển<br /> sang bước hai, với tên gọi Xanh-tuya, vừa rút<br /> lui, vừa càn quét khu tứ giác Tuyên Quang Thái Nguyên - Việt Trì - Phủ Lạng Thương.<br /> Hướng càn quét chủ yếu của địch là Thái<br /> Nguyên, do địch phán đoán cơ quan đầu não<br /> kháng chiến của ta cùng với bộ đội chủ lực<br /> đang hoạt động lập trung ở khu vực núi đá<br /> Đình Cả (Võ Nhai) và tại vùng Định Hóa, Đại<br /> Từ. Trong gần 8000 quân ném vào cuộc hành<br /> quân này được chia thành 7 liên đoàn, trong<br /> đó 3 liên đoàn được giao càn quét Thái<br /> Nguyên nhằm tìm bắt cho bằng được cơ quan<br /> đầu não kháng chiến, tiêu diệt lực lượng chủ<br /> lực, phá căn cứ địa.<br /> Theo tài liệu ta thu được của địch, trong cuộc<br /> hành quân Xanh-tuya, địch âm mưu chiếm<br /> Chợ Chu từ nhiều hướng. Từ Bắc Kạn, Chợ<br /> Mới tiến vào, nhảy dù trực tiếp xuống Chợ<br /> Chu và nhảy dù xuống phía Nam Chợ Chu,<br /> khóa đường Chợ Chu - Thái Nguyên. Sau đó<br /> tổ chức càn quét lùng sục tập trung phía Tây<br /> Nam Chợ Chu. Địch dự định sẽ nhảy dù<br /> xuống Chợ Chu vào ngày 14/10/1947 để bắt<br /> đầu cuộc càn quét. Nhưng vì cuộc hội quân ở<br /> Đài Thị (Chiêm Hóa - Tuyên Quang) không<br /> đúng kế hoạch ngày 13/10, nên việc đánh Chợ<br /> Chu chưa diễn ra.<br /> Ngày 20/11/1947, đợt tấn công mới của địch<br /> mang tên Xanh-tuya bắt đầu. Đêm 24/11, một<br /> trung đoàn gồm 1.500 quân từ Chợ Mới tiến<br /> vào đánh chiếm Phố Ngữ, Quán Vuông. Ngày<br /> 25/11 chúng chiếm đóng Chợ Chu, làm sân<br /> bay dã chiến ở Chợ Chu đồng thời tiến hành<br /> <br /> Đặng Văn Duy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> càn quét vùng Chợ Chu, Quán Vuông, tàn sát<br /> dân thường và lùng bắt cán bộ.<br /> Thực hiện chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh,<br /> Ban ATK cùng với huyện ủy Định Hóa khẩn<br /> trương đưa toàn bộ các hoạt động của cơ<br /> quan, trường học, đơn vị quân đội và toàn thể<br /> nhân dân trong huyện vào tình trạng chiến<br /> tranh. Huyện ủy, ủy ban kháng chiến hành<br /> chính và các cơ quan, đoàn thể của huyện di<br /> chuyển đại bộ phận vào xã Thanh Định, chỉ<br /> để lại một bộ phận thường trực gọn nhẹ tại<br /> xóm Cát Trang (xã Bảo Cường) để giải quyết<br /> công việc hàng ngày. Nhân dân các xã khẩn<br /> trương cất giấu lương thực, của cải, các cụ già<br /> trẻ nhỏ sơ tán vào lán bí mật ở trong rừng. Cả<br /> một vùng nông thôn rộng lớn của Định Hóa<br /> bỗng chốc thành “vườn không, nhà trống”.<br /> Ban chỉ huy huyện đội phân công nhau xuống<br /> xã thống nhất kế hoạch phối hợp tác chiến<br /> giữa du kích và bộ đội. Đẩy mạnh công tác<br /> tuần tra, canh gác, trực chiến, hết sức cảnh<br /> giác đề phòng bọn biệt kích, gián điệp của<br /> địch tung vào Định Hóa.<br /> Ngay khi địch tiến đánh Chợ Chu, một tiểu<br /> đội du kích xã Tân Dương lợi dụng địa hình<br /> hiểm trở phục kích chúng ở Khe Chuộc - đèo<br /> Cút (Làng Muổng). Sau một ngày chiến đấu,<br /> các chiến sĩ du kích đã tiêu diệt và làm bị<br /> thương nhiều tên địch, buộc chúng phải rút<br /> lên Tân Thịnh.<br /> Ngày 26/11/1947, địch cho một đại đội đánh<br /> vào Phượng Tiến nhằm mục tiêu phá nhà máy<br /> giấy Hoàng Văn Thụ. Một đại đội khác tấn<br /> công vào Đồng Thịnh, đánh vào nhà máy quân<br /> giới A4, các cơ quan của Tổng cục chính trị.<br /> Tại Phượng Tiến, lực lượng tự vệ nhà máy<br /> giấy Hoàng Văn Thụ phối hợp với du kích Tân<br /> Dương, Phượng Tiến chặn đánh địch cách nhà<br /> máy 200 mét, diệt 7 tên, buộc chúng phải rút<br /> lui. Tại Đồng Thịnh, tự vệ nhà máy quân giới<br /> A4 phối hợp với du kích Đồng Thịnh chặn<br /> đánh địch ở Khâu Phao, Đồng Mon diệt nhiều<br /> tên địch, buộc chúng phải lui quân.<br /> Ngày 27/11/1947, địch thay đổi chiến thuật<br /> dùng một tiểu đội tinh nhuệ bí mật tập kích<br /> phá hoại nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ,<br /> <br /> 186(10): 97 - 103<br /> <br /> nhưng bị tiểu đội vệ quốc đoàn mai phục, diệt<br /> 2 tên, buộc lực lượng còn lại phải tháo chạy.<br /> Ngày 28/11, địch ở Định Hóa dồn quân, tập<br /> trung lực lượng tổ chức thành hai gọng kìm<br /> càn quét từ Tây Bắc xuống Tây Nam huyện,<br /> nhằm đánh đòn quyết định tiêu diệt cơ quan<br /> đầu não kháng chiến của ta. Cánh thứ nhất<br /> càn vào Phúc Chu, Đồng Thịnh, Định Biên,<br /> Thanh Định, Điềm Mặc, Bình Yên. Cánh thứ<br /> hai càn qua các xã Bảo Cường, Trung Hội,<br /> Trung Lương và sẽ hội quân ở Bình Yên để<br /> tập trung đánh vào Phú Đình, Bình Thành,<br /> nơi đầu não kháng chiến đang ở đây, rồi sau<br /> đó tiến sang Sơn Dương - Tuyên Quang.<br /> Khi cánh quân thứ nhất vừa xuất quân lập tức<br /> du kích Phúc Chu nổ súng chặn đánh. Tiến<br /> sang Đồng Thịnh lại lọt vào trận địa phục<br /> kích của bộ đội thuộc tiểu đoàn 160 và du<br /> kích ở Khau Chan, Đồng Pén, xuống đến<br /> Bình Yên chúng sa vào trận địa của một trung<br /> đội thuộc tiểu đoàn 101 có dân quân du kích<br /> phối hợp ở Yên Thông. Ngay phút đầu tiên ta<br /> đã diệt 10 tên ở Yên Thông, chúng vội dồn về<br /> Thẩm Rộc, quân ta nhanh chóng đến bổ sung,<br /> phối hợp lực lượng ở Thẩm Rộc đánh địch.<br /> Trận chiến diễn ra rất ác liệt, kéo dài hơn một<br /> giờ đồng hồ, hơn 10 tên địch bị diệt, chúng<br /> tháo chạy sang bãi Cọ lại bị một đại đội của<br /> tiểu đoàn 131 cùng du kích chặn đánh. Cánh<br /> quân thứ 2 cũng liên tiếp bị chặn đánh suốt<br /> dọc đường. Đặc biệt tại Trung Lương, trung<br /> đội du kích tập trung của huyện Định Hóa táo<br /> bạo phục kích ngay trên mặt đường, loại khỏi<br /> vòng chiến đấu nhiều tên địch. Bị chặn đánh<br /> liên tiếp, hai cánh quân địch bỏ kế hoạch gặp<br /> nhau tại Bình Yên, càn thẳng qua Sơn Phú<br /> xuống Bình Thành. Tại Cầu Đá, chúng bị bộ<br /> đội chủ lực và du kích chặn đánh rất quyết<br /> liệt, gây cho chúng nhiều thiệt hại.<br /> Chiều 28/11, quân Pháp ở Bình Thành chia<br /> làm 2 mũi: Mũi thứ nhất đánh thẳng vào Phú<br /> Đình nơi Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ<br /> Tổng chỉ huy vừa từ Võ Nhai về đây; mũi thứ<br /> hai đánh vào Điềm Mặc, sau đó cả hai mũi<br /> trên vượt đèo De tiến sang Sơn Dương<br /> (Tuyên Quang).<br /> 101<br /> <br />