Vai trò của huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng trong việc hình thành kỹ năng y khoa cho sinh viên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng là một trong những phương pháp dạy học tích cực nhằm tận dụng tối đa cơ hội cho sinh viên rèn luyện các kỹ năng y khoa, giúp họ tự tin và có trách nhiệm để sau đó có thể thực hành trên người bệnh thật tại các cơ sở khám chữa bệnh. Mục tiêu của bài viết nói về vai trò của huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng trong việc hình thành kỹ năng y khoa cho sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng trong việc hình thành kỹ năng y khoa cho sinh viên

Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 VAI TRÒ CỦA HUẤN LUYỆN KỸ NĂNG TRÊN MÔ HÌNH, MÔ PHỎNG TRONG VIỆC HÌNH THÀNH KỸ NĂNG Y KHOA CHO SINH VIÊN Lê Anh Tuấn1 TÓM TẮT Huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng là một trong những phương pháp dạy học tích cực nhằm tận dụng tối đa cơ hội cho sinh viên rèn luyện các kỹ năng y khoa, giúp họ tự tin và có trách nhiệm để sau đó có thể thực hành trên người bệnh thật tại các cơ sở khám chữa bệnh. Huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng có vai trò quan trọng, giúp sinh viên đạt được các kỹ năng nghề nghiệp một cách có hệ thống, có sự liên hệ giữa y học cơ sở và y học lâm sàng, lý thuyết và thực hành, có khả năng giải quyết các vấn đề y khoa và giúp họ bước đầu có cảm nhận về nghề nghiệp tương lai. Sinh viên được thực hành với người bệnh mô phỏng, dần hoàn thiện các thao tác trên mô hình một cách chuẩn hóa mà không ảnh hưởng cho người bệnh và tránh những sai sót chuyên môn khi thực hành trực tiếp trên người bệnh thật. * Từ khóa: Kỹ năng y khoa; Mô hình, mô phỏng; Người bệnh mô phỏng. The Role of Training Skills on Simulation Models in Forming Medical Skills for Students Summary Skills training on models and simulations is one of the active teaching methods to make the most of opportunities for students to practice medical skills, helping them to be confident and responsible for later practice on real patients at medical facilities. Skill training on models and simulations plays an important role, helping students gain professional skills in a systematic way, with a connection between basic medicine and clinical medicine, theory and practice, have the ability to solve medical problems and help them get a sense of their future career. Students practice with simulated patients, gradually perfecting operations on the model in a standardized way without affecting the patient and avoiding professional errors when practicing directly on real patients. * Keywords: Medical skills; Simulation models; Standardised patients. ĐẶT VẤN ĐỀ và đạt hiệu quả cao hơn. Huấn luyện kỹ Y học là sự tiến bộ không ngừng, luôn năng trên mô hình, mô phỏng cũng không đòi hỏi sự thay đổi và liên tục thay đổi, nằm ngoài quy luật đó. Y học càng phát đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Các cơ triển, thực tiễn càng phong phú thì các nội sở đào tạo y khoa trên thế giới cũng như dung huấn luyện kỹ năng trên mô hình, trong nước luôn nỗ lực áp dụng những mô phỏng sẽ càng được đáp ứng thiết phương pháp giảng dạy mới tích cực hơn thực hơn [4]. Bộ môn Điều dưỡng, Học viện Quân y 1 Người phản hồi: Lê Anh Tuấn (leanhtuan103@gmail.com Ngày nhận bài: 18/8/2021 Ngày bài báo được đăng: 24/8/2021 243
Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 Hiện nay, hầu hết các trường y trên nguyên lý sau: Cơ bản, thường gặp, cần thế giới và trong nước đều có những đầu thiết, không thực hiện được trên người tư thích đáng nhằm phát triển các đơn bệnh thật do dễ gây tổn hại về thể chất và vị/trung tâm huấn luyện kỹ năng y khoa tinh thần cho người bệnh. Có ba nhóm tiền lâm sàng (Skillslab). Trên thế giới kỹ năng sinh viên được học: Kỹ năng hiện đã có khoảng trên 50 trung tâm huấn giao tiếp, kỹ năng thăm khám, kỹ năng luyện kỹ năng y khoa/mô phỏng lâm sàng làm thủ thuật. đạt chuẩn quốc tế ở các quốc gia phát triển - Mục đích [1, 2, 3]: như Mỹ, Anh, Úc, Hà Lan, Singapore… + Rèn luyện và hình thành các kỹ năng Ở Việt Nam, hầu hết các trường đại học cần thiết. y dược lớn đều đã hình thành các đơn vị/trung tâm huấn luyện kỹ năng y khoa + Tăng sự tự tin, mức độ thuần thục tiền lâm sàng: Đại học Y Dược TP. Hồ trong thao tác. Chí Minh, Đại học Y Hà Nội, Đại học Y + Chuẩn hóa các quy trình kỹ thuật. Phạm Ngọc Thạch… + Giảm thiểu tổn thương cho người bệnh Việc giảng dạy kỹ năng trên mô hình, trong suốt quá trình khám và điều trị. mô phỏng cho sinh viên y khoa trước khi + Tạo mặt bằng kỹ năng, tay nghề, thực hành lâm sàng là rất cần thiết, giúp cơ hội thực hành đồng đều cho tất cả đảm bảo môi trường lâm sàng an toàn sinh viên. và giảm thiểu tối đa sai sót trên người bệnh thật. + Chuẩn bị tốt cho sinh viên trước khi thực hành trên người bệnh thật. Mục tiêu của bài viết nói về vai trò của huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô phỏng 1.2. Mô hình, mô phỏng trong việc hình thành kỹ năng y khoa cho Mô hình là những trang thiết bị, máy sinh viên. móc được chế tạo có tính năng hoạt động giống chức năng thật của một số bộ phận NỘI DUNG NGHIÊN CỨU trên cơ thể người như một tạng, mô, 1. Những vấn đề nguyên lý giáo dục tổ chức… của huấn luyện kỹ năng trên mô hình, Mô phỏng là hình thức bắt chước hoạt mô phỏng động của một quá trình hay một hệ thống Huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô thực thể theo thời gian. Trong giáo dục, phỏng là môn học thực hành, giảng dạy mô phỏng là công cụ hỗ trợ đắc lực cho kỹ năng y khoa tại các trung tâm huấn việc dạy học. Tổ chức Y tế thế giới luyện kỹ năng y khoa tiền lâm sàng. (WHO) phân các mức mô phỏng thành ba 1.1. Mục đích của huấn luyện kỹ loại thường được sử dụng: Độ trung thực năng trên mô hình, mô phỏng cao, độ trung thực vừa phải và độ trung Trong thực hành y khoa cần rất nhiều thực thấp. kỹ năng, tuy nhiên huấn luyện kỹ năng Một số phương thức mô phỏng thường trên mô hình, mô phỏng tập trung vào các sử dụng trong huấn luyện kỹ năng y khoa: 244
Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 * Mô hình: - Ưu điểm của người bệnh mô phỏng: - Ưu điểm [5]: + Đảm bảo về số lượng, loại mặt bệnh, + Có thể triển khai nhiều kỹ thuật trên đảm bảo tính khách quan, công bằng khi một mô hình, được trang bị hệ thống cảm kiểm tra, đánh giá. biến hoặc liên kết với máy tính để khảo + Các kịch bản được sử dụng để mô sát độ chính xác của kỹ thuật. tả khá điển hình, đa dạng, phục vụ cho + Có tính ổn định, điển hình, sử dụng giảng dạy và đánh giá kỹ năng. được trong thời gian dài. + Không ảnh hưởng tới người bệnh như vấn đề tâm lý, sức khỏe, nguy cơ + Đảm bảo tính tin cậy, thống nhất và nghỉ giữa chừng; đồng thời đảm bảo tính công bằng khi đánh giá sinh viên. pháp lý trong thăm khám, điều trị,… + Sinh viên có thể thao tác, thực hành - Hạn chế của người bệnh mô phỏng: tối đa các kỹ năng theo các trường hợp giả định mà không gây tổn hại đến bất + Không thể thay thế người bệnh thật kỳ ai. do họ không thực sự bị bệnh nên những biểu hiện cảm xúc chân thực và chú ý - Nhược điểm: không có được. + Không đạt được sự chân thực như + Có thể quên kịch bản, nhầm lẫn…, người bệnh thật. do đó không hoàn thành tốt nhiệm vụ của + Cần có nơi bảo quản và nhân lực mình, ảnh hưởng đến việc học của sinh viên. vận hành. 1.3. Lợi ích của huấn luyện kỹ năng + Kinh phí cho mua sắm, khai thác, trên mô hình, mô phỏng bảo quản, sửa chữa tương đối cao… Việc thực hành trên mô hình giúp sinh * Người bệnh mô phỏng hay người viên không vấp phải sự không hợp tác bệnh chuẩn hóa (standardised patient): của người bệnh hay người nhà người - Người bệnh mô phỏng là một người bệnh, đồng thời không phải đối mặt với được đào tạo bài bản để có thể mô phỏng các tình huống bất trắc trong quá trình lại các triệu chứng như người bệnh thật thăm khám. theo các kịch bản khác nhau một cách Hạn chế được việc sinh viên tập trung thực tế, chính xác và lặp lại nhiều lần. quá nhiều vào kỹ năng giao tiếp, ứng xử - Nguồn: Người bệnh mô phỏng có thể và hỏi bệnh mà ngại thao tác các kỹ năng là nhân viên y tế, giảng viên, người bệnh vì sợ làm tổn hại đến người bệnh, từ đó thật đã khỏi bệnh hoặc người không có sinh viên sẽ tự tin và thoải mái thực hiện chuyên môn đóng vai. các kỹ năng nhiều lần trong mỗi buổi thực - Đào tạo người bệnh mô phỏng bao hành cho đến khi thực sự thành thạo. gồm: Xác định mục tiêu, xây dựng nội dung Mô hình và người bệnh mô phỏng có và kịch bản đào tạo, kiểm tra đánh giá, thể mô tả các kịch bản đa dạng khác phân công và sử dụng. nhau và cả những trường hợp hiếm gặp 245
Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 mà người bệnh thật không đủ đáp ứng để với nhau, thảo luận với giảng viên để tìm phục vụ cho sinh viên học lâm sàng. ra cách giải quyết hợp lý nhất. Những câu Việc huấn luyện kỹ năng trên mô hình, hỏi được đặt ra, những vấn đề được giải mô phỏng mang lại nhiều lợi ích cho sinh quyết theo hướng thực hành và thảo luận viên trong quá trình thực hành như: giúp sinh viên kiểm chứng và khắc sâu - Sinh viên sẽ được thực hành các kỹ kiến thức đã được học trong những giờ lý năng nhiều lần cho đến khi thuần thục thuyết trước đó [6]. (điều này không thể thực hiện trên người 2. Chương trình huấn luyện kỹ năng bệnh thật). trên mô hình, mô phỏng tại Học viện - Giúp sinh viên chuẩn hóa thao tác Quân y theo quy trình. Học viện Quân y dạy môn kỹ năng y - Cho phép sinh viên có thể sai sót, khoa trên mô hình, mô phỏng cho học nhầm lẫn và khắc phục, tiến bộ. viên y khoa năm thứ hai, ba. - Cho phép sinh viên phản hồi ngay trong quá trình thực hiện. - Địa điểm: Trung tâm Đào tạo kỹ năng y khoa. - Sinh viên có thể thực hiện tại nhiều thời điểm khác nhau, không phụ thuộc có - Các bộ môn tham gia, số tiết giảng trường hợp bệnh lý đó mới thực hành được. dạy gồm: - Là môi trường học giúp sinh viên lồng TT Bộ môn – Khoa Số tiết ghép kiến thức đã học vào kỹ năng 1. Bộ môn Điều dưỡng 4 thực hành. 2. Bộ môn – Khoa Nội Tiêu hóa 4 - Tạo sự hứng thú cho sinh viên ngay từ những năm học đầu vì cảm giác được thực 3. Bộ môn – Trung tâm Tim mạch 8 hành trong bối cảnh gần với nghề nghiệp. 4. Bộ môn – Trung tâm Nội Hô hấp 4 1.4. Hoạt động của giảng viên và 5. Bộ môn – Trung tâm Nội Dã chiến 4 sinh viên trong huấn luyện kỹ năng 6. Bộ môn – Khoa Nhi 4 trên mô hình, mô phỏng 7. Bộ môn – Trung tâm Phẫu thuật 4 Với việc lấy người học là trung tâm, tiêu hóa giảng viên chỉ giữ vai trò người hướng 8. Bộ môn – Khoa Mắt 2 dẫn, nêu vấn đề, xây dựng kịch bản huấn luyện dựa trên những mô hình, mô phỏng 9. Bộ môn – Khoa Tai Mũi Họng 2 hiện có. 10. Bộ môn - Khoa Thận, tiết niệu 2 Sinh viên xem giảng viên làm mẫu, 11. Bộ môn – Khoa Phụ Sản 4 hướng dẫn, sau đó tự luyện tập, tìm cách xử 12. Bộ môn – Trung tâm Hồi sức cấp 4 lý vấn đề bằng các kiến thức đã được học. cứu và chống độc Trong quá trình tự luyện tập, sinh viên 13. Bộ môn – Khoa Phẫu thuật lồng ngực 2 sẽ tự đặt câu hỏi, đưa ra những vấn đề Tổng số tiết thực hành 48 trong cách xử trí tình huống và thảo luận 246
Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 Trong đó: giúp sinh viên có thể học tập và rèn luyện - Thực hành mô hình: 36 tiết; Thực kỹ năng lâm sàng tốt hơn khi việc học tập hành mô phỏng: 12 tiết lâm sàng đang ngày càng gặp nhiều khó khăn do thiếu sự hợp tác của người - Nội dung chương trình môn Kỹ năng bệnh, sự thu hẹp về mặt pháp lý. y khoa: Đối với sinh viên sắp bước sang giai + Kỹ năng giao tiếp: 4 tiết. đoạn học lâm sàng, việc có nhiều cơ hội + kỹ năng khám: 32 tiết rèn luyện rất cần thiết, giúp họ ngày càng + Kỹ năng thủ thuật: 12 tiết tự tin vào khả năng của bản thân để khi * Ưu điểm: tiếp xúc với người bệnh thật có thể thực - Giúp học viên học được một cách có hiện tốt các kỹ năng y khoa mà không gây hệ thống các kỹ năng y khoa. ảnh hưởng xấu cho người bệnh cũng như - Giúp học viên có sự liên hệ giữa y Bệnh viện. học cơ sở và y học lâm sàng, có sự liên Nhiều loại mô hình từ đơn giản đến kết giữa lý thuyết và thực hành. phức tạp phục vụ cho việc học một hoặc - Giúp học viên có khả năng giải quyết nhiều kỹ năng. Những mô hình giống các vấn đề y khoa. hình khối thật trong không gian ba chiều - Học viên được thực hành các kỹ và người bệnh mô phỏng có hiệu quả cao năng y khoa trên mô hình, người bệnh với việc học kỹ năng khám lâm sàng. mô phỏng, dần chuẩn hóa các kỹ năng Ngoài ra, những mô hình kỹ thuật cao theo quy trình mà không gây khó chịu cho còn có tính năng tích hợp phản ứng của người bệnh và tránh những sai sót chuyên người bệnh như: Mức độ đau, mức độ môn của khi tiếp xúc với người bệnh thật. chảy máu, âm thanh… để giúp sinh viên * Một số vấn đề còn tồn tại: thực hành có cảm giác như đang làm thủ - Mô hình chưa được đáp ứng đủ theo thuật thực sự trên người bệnh. Việc tập chương trình dạy học. trung vào thao tác thủ thuật sẽ giúp sinh viên thành thạo các kỹ năng khám và xử - Chưa có người bệnh mô phỏng trí tình huống nhằm giúp đỡ và cứu sống chuyên nghiệp. tính mạng cho người bệnh. - Một số bộ môn còn chưa thiết kế chương trình dạy học hợp lý, chưa có Trong quá trình học, do không phải ở bảng kiểm… môi trường lâm sàng mà tại các phòng học kỹ năng, thực hiện các kỹ năng trên - Một số giảng viên chưa nắm chắc quy trình giảng dạy kỹ năng y khoa trên mô hình, mô phỏng nên sinh viên có thể mô hình, mô phỏng. thoải mái trao đổi thông tin, kiến thức và phản hồi tích cực với giảng viên. Chính BÀN LUẬN những buổi vừa thảo luận vừa học như Là một nội dung huấn luyện quan thế giúp sinh viên nắm chắc kiến thức, trọng trong đào tạo bác sĩ, huấn luyện kỹ giải quyết các vấn đề khúc mắc trên lý năng trên mô hình, mô phỏng được xem thuyết và mỗi ngày thêm thành thục từng như một giải pháp hỗ trợ hoặc thay thế, kỹ năng. 247
Sè §ÆC BIÖT chuyªn ®Ò vÒ ®µo t¹o y khoa dùa trªn n¨ng lùc vµ chuÈn ®Çu ra - 2021 Tuy không trao đổi trực tiếp với người Mặc dù còn một số hạn chế, nhưng bệnh thật, song khi tiếp xúc với người huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô bệnh mô phỏng, việc hoàn thiện kỹ năng phỏng mang lại lợi ích rất lớn trong dạy sẽ giúp sinh viên thêm tự tin khi tiếp xúc học, giúp sinh viên được rèn luyện trước với người bệnh thật và có thể ứng xử với các kỹ năng cần thiết, tự tin và tạo được sự hứng thú, tích cực, chủ động, tìm ra các tình huống xã hội, giải đáp những hướng giải quyết cho một vấn đề nếu gặp thắc mắc của người bệnh và người nhà phải khi thực hành lâm sàng. người bệnh một cách linh hoạt, hợp lý và đúng cách [7]. TÀI LIỆU THAM KHẢO Trong quá trình học, sinh viên phải có 1. Bộ môn Huấn luyện kỹ năng, Đại học tính chủ động, phát huy được hết năng Y Dược Cần Thơ. Tài liệu huấn luyện kỹ năng lực của bản thân, phải nắm được những dành cho sinh viên 2011. kiến thức lý thuyết cơ bản, tham gia tích 2. Cao Văn Thịnh. Giáo trình huấn luyện cực vào các buổi thực hành mô phỏng, kỹ năng lâm sàng. Nhà xuất bản Y học 2015. thảo luận sau giờ học, có sự phản hồi 3. Agha S, Alhamrani AY, Khan MA. Satisfaction of medical students with thường xuyên và cần có những mục tiêu simulation based learning. Saudi Med J 2015; nhất định phải đạt được, có sự gắn kết 36(6):731-736. giữa lý thuyết và thực hành một cách 4. Joseph N, et al. Perception of logic, hiệu quả với sự kết hợp nhiều giác Simulation-based learning among medical quan linh hoạt [8]. students in South India. Annals of Medical and Health Sciences Research 2015; 5(4):247-252. Trong học tập tích cực, học kỹ năng y khoa trên mô hình, mô phỏng được kỳ 5. Kneebone RL, et al. Simulation and clinical practice: Strengthening the relationship. vọng mang lại hiệu quả giúp sinh viên Med Educ 2004; 38(10):1095-1102. củng cố kiến thức, phát huy tính chủ 6. Muniasamy, Vasanthi, Ejlani, Intisar động, sáng tạo và thành thạo các kỹ năng Magboul, Anadhavalli, M. Student’s performance lâm sàng. assessment and learning skill towards wireless network simulation tool - cisco packet KẾT LUẬN tracer 2019; 14(07):13. Huấn luyện kỹ năng trên mô hình, mô 7. Sorensen JL, et al. Design of simulation- phỏng là một trong những phương pháp based medical education and advantages and dạy học tích cực hiện đang được chú disadvantages of in situ simulation versus off-site trọng, có vai trò quan trọng trong việc simulation. BMC Med Educ 2017; 17(1):20. hình thành các kỹ năng y khoa cho sinh 8. Weller Jennifer M, et al. Simulation in viên trước khi thực hành lâm sàng trên clinical teaching and learning. Med J 2012 người bệnh thật. Aust; 196(9):594. 248