Vai trò của thang điểm epworth, thang điểm ngáy và BMI trong tầm soát hội chứng ngưng thở lúc ngủ do tắc nghẽn

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> VAI TRÒ CỦA THANG ĐIỂM EPWORTH, THANG ĐIỂM NGÁY<br /> VÀ BMI TRONG TẦM SOÁT HỘI CHỨNG NGƯNG THỞ<br /> LÚC NGỦ DO TẮC NGHẼN<br /> Đậu Nguyễn Anh Thư*, Nguyễn Xuân Bích Huyên*, Trần Văn Ngọc*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: NTLNDTN thường gặp ở BN béo phì. Ngáy to, BNBN (buồn ngủ ban ngày) và ngộp thở khi<br /> ngủ là 3 triệu chứng thường gặp nhất. Thang điểm Epworth đánh giá BNBN và thang điểm ngáy đánh giá mức<br /> độ nặng của ngáy. Mục tiêu nghiên cứu này là xác định giá trị của thang điểm Epworth, thang điểm ngáy và<br /> BMI (Body Mass Index) trong chẩn đoán NTLNDTN.<br /> Phương pháp: Cắt ngang mô tả -phân tích với 155 bệnh nhân được đo đa ký hô hấp/ giấc ngủ chẩn đoán<br /> bệnh tại khoa Hô hấp bệnh viện Chợ Rẫy và được hỏi bệnh sử về rối loạn giấc ngủ, lấy các số đo cơ thể, trả lời các<br /> bảng điểm. Phân tích bằng diện tích dưới đường cong ROC và lập phương trình hồi qui.<br /> Kết quả: Thang điểm ngáy, BMI, vòng cổ và vòng bụng có giá trị trong chẩn đoán ban đầu NTLNDTN với<br /> độ nhạy cao (tương đương là: 86,2%; 84,6%; 82,9%; 76,4%) và tính được phương trình ước lượng chỉ số AHI<br /> (Apnea Hypopnea Index) = [1,011*BMI+0,925* vòng cổ+0,257*vòng bụng+3,912*SSS]–74,7<br /> Kết luận: Thang điểm ngáy, BMI, vòng cổ và vòng bụng giúp phát hiện sớm NTLNDTN tại tuyến y tế cơ<br /> sở, là phương pháp có giá trị, dễ dàng thực hiện và không tốn kém.<br /> Từ khóa: thang điểm ngáy, thang điểm Epworth, HCNTLN (hội chứng ngưng thở lúc ngủ), NTLNDTN<br /> (ngưng thở lúc ngủ do tắc nghẽn)<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE ROLE OF THE EPWORTH SLEEPINESS SCALE, THE SNORING SEVERITY SCALE AND BMI IN<br /> THE DIAGNOSIS OF THE OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA SYNDROME<br /> Dau Nguyen Anh Thu, Nguyen Xuan Bich Huyen, Tran Van Ngoc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 64 - 69<br /> Background: The obstructive sleep apnea (OSA) is common among the overweight people. Snoring loudly,<br /> daytime sleepiness, and sleep apnea are the most popular symtoms. The Epworth sleepiness scale assesses excessive<br /> daytime sleepiness and the snoring severity scale assesses level of snoring. The objective of the study to evaluate<br /> the role of the Epworth sleepiness scale, the snoring severity scale and BMI in the diagnosis of the obstructive sleep<br /> apnea syndrome.<br /> Method: Cross –sectional study with one hundred and fifty –five patients diagnosed as OSA at the<br /> pulmonary department – Cho Ray hospital by polysomnography or respiratory polygraphy.The patients were<br /> asked for troubles of sleep, answered the questionnaires, and were taken the clinical features.<br /> Results: the snoring severity scale,BMI,neck and waist circumference have useful role in diagnosis OSA<br /> with high sensitivity (equivalence: 86.2%; 84.6%; 82.9%; 76.4%) and might estimate the AHI index =<br /> [1.011*BMI + 0.925*necklace + 0.257*waist + 3.912*SSS]–74.7<br /> Conclusion: the snoring severity scale, BMI,neck and waist circumference are useful in screening OAS at<br /> * Khoa Hô hấp - BV Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS. Đậu Nguyễn Anh Thư<br /> <br /> 64<br /> <br /> ĐT: 0982900201<br /> <br /> Email: thunguyencr@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> community and the primary health care. It is an easy method for practising and cheap.<br /> Keywords: the snoring severity scale, the Epworth sleepiness scale, obstructive sleep apnea, the sleep apnea<br /> syndrome<br /> độ trung bình đến nặng. Thang điểm đánh giá<br /> MỞ ĐẦU<br /> mức độ nặng của ngáy giúp dễ dàng lượng giá<br /> HCNTLN (hội chứng ngưng thở lúc ngủ) là<br /> và báo cáo chính xác về mức độ ngáy, hiện được<br /> ngưng hô hấp lặp đi lặp lại trong khi ngủ, từ đó<br /> sự chấp nhận và sử dụng rộng rãi trên thế giới<br /> gây giảm oxy và tăng khí carbonic trong máu(30)<br /> (16,17).Tại Việt Nam HCNTLN chỉ mới được<br /> và gây nên nhiều hậu quả: giảm chất lượng giấc<br /> quan tâm gần đây và hiện đã có phương tiện<br /> ngủ, tăng nguy cơ đột quỵ, tăng nguy cơ bệnh lý<br /> chẩn đoán nhưng chi phí đo đa ký giấc ngủ còn<br /> tim mạch, tăng nguy cơ tai nạn giao thông,tai<br /> cao đối với đa số người bệnh.Theo NXB Huyên<br /> nạn lao động(30,2,4,6)…Vì thế bệnh đã và đang trở<br /> và cs(19) số người bị NTLNDTN mức độ nặng<br /> thành một vấn đề quan tâm, một gánh nặng về y<br /> chiếm tỉ lệ cao ở những bệnh nhân đến khám vì<br /> tế của rất nhiều quốc gia.Thống kê ở Mỹ có<br /> rối loạn giấc ngủ. Do đó việc phát hiện sớm<br /> khoảng 12 triệu người bị HCNTLN(10), ở châu Âu<br /> NTLNDTN cũng như giúp cho việc chỉ định<br /> ước tính khỏang 7% nam và 2% nữ tuổi trung<br /> chính xác đo đa ký giấc ngủ,chúng ta cần một<br /> niên bị NTLN(20). Còn ở châu Á ước tính khoảng<br /> phương tiện chẩn đoán dễ thực hiện, rẻ tiền và<br /> 5% nam và 3% nữ dân số ở tuổi trung niên bị<br /> có độ nhạy cao để có thể áp dụng rộng rãi là điều<br /> NTLN(14,25). HCNTLN có thể do tắc nghẽn, do<br /> rất cần thiết, nên chúng tôi tiến hành đề tài này<br /> trung ương, hoặc hỗn hợp, trong đó NTLNDTN<br /> nhằm đánh giá giá trị của thang điểm ngáy và<br /> thường gặp nhất. Đo đa ký giấc ngủ hay đa ký<br /> thang điểm Epworth trong tầm soát NTLNDTN.<br /> hô hấp qua đêm là tiêu chuẩn vàng để chẩn<br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> đoán NTLNDTN, dựa vào chỉ số AHI, chia<br /> NTLNDTN thành 3 mức độ: nhẹ,trung bình,<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> nặng.(30,2,7,15). Tuy nhiên chi phí đo đa ký giấc ngủ<br /> Tất cả bệnh nhân đến khám tại Khoa Hô<br /> còn cao so với mặt bằng thu nhập của người dân<br /> Hấp bệnh viện Chợ Rẫy vì rối loạn giấc ngủ<br /> nên số bệnh nhân không được chẩn đoán rất lớn,<br /> trong thời gian từ 1/2009 đến 6/2010. Chúng tôi<br /> ở Mỹ ước tính chỉ có 13% bệnh nhân được đo đa<br /> loại trừ các bệnh nhân không đồng ý tham gia<br /> ký giấc ngủ để chẩn đoán(10).<br /> nghiên cứu, có giải phẫu tai mũi họng bất<br /> HCNTLN thường gặp ở bệnh nhân béo phì,<br /> lớn tuổi và giới nam,phụ nữ sau mãn kinh(7,15).<br /> Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ngáy to và BNBN<br /> quá mức,ngộp thở trong lúc ngủ là 3 triệu chứng<br /> thường gặp nhất của NTLNDTN(7,9,15).<br /> Seneviratte và cs năm 2004 nhận thấy rằng 87%<br /> bệnh nhân được chẩn đoán NTLNDTN có triệu<br /> chứng BNBN(24). Có nhiều thang điểm dùng<br /> đánh giá tình trạng BNBN quá mức nhưng hiện<br /> nay thang điểm Epworth được dùng nhiều nhất<br /> ở các trung tâm chẩn đoán rối loạn giấc ngủ trên<br /> thế giới(11). Ngáy là một vấn đề ngày càng trở nên<br /> phổ biến, Lugaresi và cs trong một nghiên cứu<br /> năm 1980 ước tính có 60% dân số có ngáy. Trong<br /> số những người ngáy có 2/3 bị NTLNDTN mức<br /> <br /> thường và có các chống chỉ định của phương<br /> pháp đo, có kết quả là NTLN do nguyên nhân<br /> khác, là trẻ em và người nước ngoài.<br /> Bệnh nhân được hỏi bệnh sử về giấc ngủ,các<br /> bệnh mãn tính, khám thu thập các thông tin về:<br /> tuổi, giới, nghề nghiệp, nơi cư trú, đo các chỉ số:<br /> vòng cổ (đo ngang sụn nhẫn giáp (cm)), vòng<br /> bụng (đo ngang rốn (cm)), tính BMI = (cân<br /> nặng)/(chiều cao)2 { với BMI < 18,5: nhẹ cân;18,524,9: bình thường;5- 29,9: quá cân; ≥ 30: béo phì }.<br /> Khảo sát các thang điểm Epworth và thang điểm<br /> ngáy, gửi khám và nội soi tai mũi họng loại trừ<br /> bất thường. Thực hiện đo đa ký giấc ngủ/hô hấp<br /> và xác định mức độ bệnh NTLNDTN dựa vào<br /> AHI (chỉ số ngưng thở giảm thở) = (số lần ngưng<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 65<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> thở+giảm thở)/giờ ngủ với AHI < 5:bình thường;<br /> AHI=5-15: NTLN mức độ nhẹ; AHI >15-30:<br /> NTLN mức độ trung bình ; AHI > 30: NTLN<br /> mức độ nặng<br /> <br /> Có sự khác biệt về tuổi, giới BMI, vòng cổ,<br /> vòng bụng và điểm ngáy giữa 2 nhóm, tuy<br /> nhiên không có sự khác biệt về điểm Epworth<br /> giữa 2 nhóm.<br /> <br /> Phân tích thống kê<br /> <br /> Bảng 2: Sự tương quan giữa mức độ bệnh và các chỉ<br /> số<br /> <br /> Bệnh nhân trong quá trình phân tích được<br /> chia thành 2 nhóm:có bệnh NTLNDTN (AHI > 5)<br /> và nhóm bình thường. Các kết quả được mã hóa<br /> và xử lý bằng phần mềm SPSS 11.5. Dùng<br /> phương pháp phân tích tương quan hồi quy<br /> (Linear regression) để đánh giá mối tương quan,<br /> kiểm định giá trị bằng tương quan Spearman.<br /> Phân tích bằng đường cong ROC (receiver<br /> operation characteristics) để tính độ nhạy, độ<br /> đặc hiệu.AUC (area under curve) thế hiện độ<br /> chính xác chung của xét nghiệm. Chọn điểm cắt<br /> tối ưu theo Yuoden Index (J).<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Từ 1/ 2009 đến 6/ 2010 tại khoa Hô hấp bệnh<br /> viện Chợ Rẫy, chúng tôi đã chọn được 155 bệnh<br /> nhân thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu đưa vào phân<br /> tích trong nghiên cứu. Trong đó nam 119/155<br /> (76,8%); tuổi trung bình:49,5±13,2 tuổi, nghể<br /> nghiệp đa số là công nhân viên (44,5%), kinh<br /> doanh(22,6%), và đa số sống ở TP.HCM (68,4%).<br /> AHI trung bình là 46,7 ± 28,2 lần /giờ; có 32<br /> trường hợp bình thường,15 bệnh NTLNDTN<br /> mức độ nhẹ, 27 trung bình, và 81 trường hợp<br /> mức độ nặng (65,8%). Ở nhóm NTLNDTN triệu<br /> chứng lâm sàng thường gặp là ngáy to 96,7%;<br /> BNBN 74%; ngộp thở khi ngủ 66,7 %; kém tập<br /> trung 50,4%.<br /> Bảng 1: So sánh các đặc điểm giữa 2 nhóm<br /> Đặc<br /> Nhóm<br /> Nhóm bình<br /> Giá trị p<br /> điểm NTLNDTN(n=123) thường(n=32)<br /> Tuổi<br /> 50,9 ± 12,8 (tuổi) 44,3 ± 13,7 (tuổi) P=0,002<br /> Giới<br /> Nam= 98/123<br /> Nam = 21/32<br /> P=0,0015<br /> Vòng cổ<br /> 40 ± 3,9 (cm)<br /> 37,2 ± 3,8 (cm) P=0,004<br /> Vòng<br /> 98,6 ± 10,3 (cm) 87,5 ± 12 9 (cm) P=0,001<br /> bụng<br /> BMI<br /> 27,2 ± 4,2 (cm) 23,7 ± 3,5 (cm) P=0,0001<br /> Epworth<br /> 9 ± 5,5 (điểm)<br /> 9,3 ± 5,1 (điểm) P=0,872<br /> Điểm<br /> ngáy<br /> <br /> 66<br /> <br /> 6,5± 1,7 (điểm)<br /> <br /> 5,4 ± 1,7 (điểm)<br /> <br /> P=0,002<br /> <br /> Chỉ số<br /> <br /> R<br /> <br /> Likehood AUC ĐTC 95 Giá trị p<br /> ratio<br /> %<br /> Điểm<br /> 0,453 0,346- P=0,114<br /> Epworth 0,134<br /> 0,56<br /> Điểm ngáy<br /> 1,48<br /> 0,71<br /> 0,67P=0,001<br /> 0,798<br /> 0,360<br /> BMI<br /> <br /> 1,692<br /> <br /> 0,739<br /> <br /> 0,6430,836<br /> <br /> P=0,001<br /> <br /> 1,658<br /> <br /> 0,711<br /> <br /> 0,6080,814<br /> <br /> P=0,001<br /> <br /> 1,359<br /> <br /> 0,70<br /> <br /> 0,5960,792<br /> <br /> P=0,002<br /> <br /> 0,378<br /> Vòng cổ<br /> 0,361<br /> Vòng bụng<br /> 0,316<br /> <br /> Không có sự tương quan giữa điểm Epworth<br /> với mức độ bệnh NTLNDTN, diện tích dưới<br /> đường cong thể hiện mối tương quan giữa độ<br /> nhạy và 1-độ đặc hiệu thấp<br /> Bảng 3: Giá trị chẩn đoán của các chỉ số tại điểm cut<br /> off<br /> Điểm cut<br /> off<br /> Điểm ngáy<br /> <br /> Độ nhạy<br /> <br /> Độ đặc<br /> hiệu<br /> <br /> 86,2%<br /> <br /> 41,8%<br /> <br /> Giá trị tiên<br /> đoán<br /> đương<br /> 82,2%<br /> <br /> 84,6%<br /> <br /> 50%<br /> <br /> 86,7%<br /> <br /> 82,9%<br /> <br /> 50%<br /> <br /> 88%%<br /> <br /> 76,4%<br /> <br /> 43,8%<br /> <br /> 85,5%<br /> <br /> 5 điểm<br /> BMI<br /> 24 kg/ m2<br /> Vòng cổ<br /> 38 cm<br /> Vòng bụng<br /> 90 cm<br /> <br /> Điểm ngáy, BMI và vòng cổ có độ nhạy và<br /> giá trị tiên đoán dương cao từ > 80 - 88%<br /> Dùng phép phân tích logit, khi kết hợp cả 4<br /> chỉ số điểm ngáy, vòng cố và BMI và vòng bụng<br /> có ý nghĩa làm tăng giá trị chẩn đoán lên nhiều<br /> (p=0,001), độ nhạy 96,3%, độ đặc hiệu 70,5%, giá<br /> trị tiên đoán dương 92,8%.<br /> Bằng phương pháp xây dựng phương trình<br /> hồi qui logistic, chúng ta có thể đự đoán được độ<br /> nặng của bệnh bởi chỉ số ngưng thở giảm thở<br /> AHI = [ 1,011* BMI + 0,925* vòng cổ + 0,257* vòng<br /> bụng + 3,912 *SSS ] – 74,7<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> ROC Curve<br /> 1.00<br /> <br /> .75<br /> <br /> Source of the Curve<br /> .50<br /> <br /> Ref erence Line<br /> <br /> Sensitivity<br /> <br /> SSS<br /> .25<br /> <br /> BMI<br /> VONG CO<br /> <br /> 0.00<br /> <br /> VONG BUNG<br /> <br /> 0.00<br /> <br /> .25<br /> <br /> .50<br /> <br /> .75<br /> <br /> 1.00<br /> <br /> 1 - Specificity<br /> Diagonal segments are produced by ties.<br /> <br /> Hình 1: Đường cong ROC thể hiện mối tương quan<br /> giữa độ nhạy và 1-độ đặc hiệu<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Trong nghiên cứu của chúng.tôi, tuổi trung<br /> bình cao, giới nam chiếm đa số phù hợp với các<br /> tác giả khác(7,13,15). Điều này phù hợp với y văn,<br /> NTLNDTN gặp nhiều ở giới nam và người lớn<br /> tuổi. Ngáy to chiếm 96,7% phù hợp với các tác<br /> giả khác. Ngáy là t/c đặc trưng của bệnh nhưng<br /> giá trị dự đoán kém vì tỉ lệ cao trong dân số, 60%<br /> nam và 40% nữ ở tuổi 41 - 65 thường ngáy,<br /> nhưng chỉ # 1/3 số người ngáy bị NTLNDTN.<br /> Tuy nhiên, khi không có ngáy, chẩn đoán trở nên<br /> không chắc chắn vì chỉ # 6% bệnh nhân<br /> NTLNDTN không có ngáy(6,7,15,26). Ngộp thở khi<br /> ngủ là 66,7%,thấp hơn so với tác giả Võ 75,9%(31),<br /> cao hơn so với tác giả Dixon và cs.(39%)(5), là<br /> triệu chứng chắc chắn để dự đoán bệnh<br /> NTLNDTN, nhưng không dự đoán được mức<br /> độ nặng của bệnh.BNBN: chiếm 74%, cao hơn<br /> của Dixon và cs. 65%,thấp hơn Douglas NJ 90%(6)<br /> và Võ 86,9%. Tỉ lệ thừa cân + béo phì chiếm<br /> 73,2%, BMI cao, tương tự kết quả của các tác giả<br /> khác, thấp hơn của Dixon và cs. Vòng cổ và vòng<br /> bụng kết quả tương đương các tác giả khác, thấp<br /> hơn của Dixon và cs.:126 ± 17 cm. Chỉ số AHI<br /> cao, cho thấy độ nặng của bệnh NTLNDTN ở<br /> người Việt Nam đến khám là rất cao. Chỉ số<br /> ngáy rất cao thể hiện đường hô hấp trên luôn bị<br /> hẹp khi ngủ, do đó khả năng bị tắc là rất lớn, còn<br /> thể hiện hậu quả về chất lượng giấc ngủ bị giảm<br /> và cuộc sống trong gia đình, quan hệ xã hội bị<br /> ảnh hưởng.<br /> Điểm Epworth tương tự tác giả Võ<br /> <br /> , thấp<br /> <br /> (31)<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hơn các tác giả nước ngoài và điểm Epworth<br /> khác nhau giữa các mức độ bệnh không có ý<br /> nghĩa thống kê, tương tự kết quả của Dixon và<br /> cs., N.X.B. Huyên và cs(19) khác biệt so Johns<br /> M.W(11).Epworth khác biệt không có ý nghĩa giữa<br /> NTLNDTN và bình thường, không có giá trị<br /> trong chẩn đoán bệnh NTLNDTN. Kết quả này<br /> khác biệt các tác giả nước ngoài(3,24) Câu trả lời<br /> cho sự khác biệt này phải NC thêm, nhưng<br /> thang điểm Epworth khi chúngtôi dịch ra tiếng<br /> Việt sát theo nguyên gốc, có một số tình huống<br /> bệnh nhân không hiểu rõ và trả lời có thể không<br /> chính xác, có thể do thói quen trong sinh hoạt<br /> của người Việt Nam khác. Nhiều nghiên cứu cho<br /> thấy thang điểm Epworth khi ứng dụng tại các<br /> quốc gia đã được hiệu chỉnh phù hợp với tập<br /> quán, đời sống sinh hoạt và khi nghiên cứu so<br /> sánh thì thang Epworth đã hiệu chỉnh dễ hiểu và<br /> dễ trả lời hơn(8,23). Điểm ngáy là 6,5 ± 1,7 điểm,cao<br /> hơn so với kết quả của Luc G.T. và cs.: 4,9 ± 2,5<br /> điểm(17).Trong nghiên cứu của c.tôi, giữa điểm<br /> ngáy với các mức độ bệnh có sự tương quan và<br /> có sự khác biệt giữa nhóm bệnh và không bệnh.<br /> BMI có giá trị chẩn đoán NTLNDTN tốt nhất<br /> với độ nhạy 84,6%, có sự khác biệt giữa BMI và<br /> các mức độ bệnh, tương tự kết quả của Dixon và<br /> cs(6). Thừa cân và béo phì thường gặp và chiếm ><br /> 60% số người cần chẩn đoán rối loạn giấc ngủ.<br /> Theo y văn,cân nặng là yếu tố nguy cơ mạnh<br /> nhất của NTLNDTN, ở những người có AHI=515 l/h, thấy cân nặng tăng 10%= tăng 6 lần nguy<br /> cơ phát triển NTLNDTN lên mức độ trung bình<br /> và nặng và khi thay đổi 1% cân nặng dự đoán sẽ<br /> thay đổi 3% chỉ số AHI(1,15,20). Trong các nghiên<br /> cứu của Dixon J.B và cs; của Plywaczewski(23),<br /> vòng cổ là chỉ số có giá trị nhất trong chẩn đoán<br /> NTLNDTN. Vòng cổ càng lớn phản ánh sự tăng<br /> lắng đọng mỡ nhiều ở vùng cổ và xu hướng hẹp<br /> đường thở hầu, dễ xẹp các cơ quan vùng họng<br /> trong thì thở ra dẫn đến dễ tăng tình trạng ngáy<br /> to và ngộp thở khi ngủ(12,13,23,27). Vòng bụng là một<br /> chỉ số có giá trị chẩn đoán bệnh tốt với độ nhạy<br /> 76,4%. Ở một số nghiên cứu của Dixon và cs, của<br /> Sharma S.K và cs.(27), đều có kết luận BMI, vòng<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 67<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> bụng và vòng cổ là 3 chỉ số có giá trị tiên đoán<br /> NTLNDTN tốt nhất. Sinh lý bệnh học cũng chỉ<br /> ra vòng bụng là yếu tố gây ra hội chứng chuyển<br /> hóa và là yếu tố nguy cơ cao của NTLNDTN. Số<br /> đo vòng bụng lớn = với tình trạng thừa cân, béo<br /> phì và tăng tích tụ mỡ ở vùng bụng = giảm dung<br /> tích khí cặn chức năng, và có thể giảm thể tích<br /> phổi. Sự giảm này có xu hướng nặng lên khi ngủ<br /> kết hợp với sự tăng lắng đọng mỡ ở vùng cổ làm<br /> hẹp đường thở hầu sẽ dẫn đến NTLNDTN.(13,21,27)<br /> BMI và vòng cổ có giá trị chẩn đoán tốt nhất<br /> với AUC= 0,748 và 0,739. Kết quả này cũng phù<br /> hợp với các tác giả khác và cũng phù hợp với<br /> lâm sàng của bệnh: béo phì là yếu tố nguy cơ<br /> hàng đầu của NTLNDTN. Tuy nhiên kết hợp 2<br /> số đo này thì không làm tăng giá trị. Trong nhiều<br /> NC cũng có kết quả tương tự: ở tuổi trung niên<br /> và lớn tuổi, NTLNDTN có liên quan độc lập với<br /> BMI, vòng cổ và vòng bụng(1,7,24). Bằng phép<br /> phân tích logit khi kết hợp cả 4 chỉ số thang điểm<br /> ngáy, vòng cổ, vòng bụng và BMI có ý nghĩa làm<br /> tăng giá trị chẩn đoán lên nhiều và cho kết quả<br /> chẩn đoán tốt nhất với độ nhạy cao 96,3%,độ đặc<br /> <br /> hiệu 70,5 % và xây dựng được phương trình hồi<br /> qui ước lượng chỉ số ngưng thở giảm thở.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> NTLNDTN là nguyên nhân thường gặp nhất<br /> trong HCNTLN. Qua nghiên cứu thất tần xuất<br /> bệnh cao (79,4%), đa số là mức độ nặng (65,8%)<br /> và gây nên nhiều hậu quả, làm giảm chất lượng<br /> cuộc sống và có thể gây đột tử. Việc xây dựng<br /> một đơn vị chẩn đoán, điều trị HCNTLN đòi hỏi<br /> phương tiện máy móc rất tốn kém và đội ngũ<br /> nhân lực có trình độ chuyên môn. Tại Việt Nam<br /> hiện nay chỉ có bệnh viện Chợ Rẫy có phương<br /> tiện chẩn đoán, tuy nhiên chi phí còn cao.<br /> Khác với các nghiên cứu ở nước ngoài, thang<br /> điểm Epworth không có giá trị trong chẩn đoán<br /> NTLNDTN trong kết quả của chúng tôi. Thang<br /> điểm ngáy kết hợp BMI, vòng cổ và vòng bụng<br /> với độ nhạy cao 96,3% và độ đặc hiệu 70,5%, có<br /> thể giúp phát hiện sớm bệnh ở các cơ sở y tế ban<br /> đầu, và giúp cho việc chỉ định đo đa ký giấc ngủ<br /> chính xác hơn,giảm chi phí cho người bệnh.<br /> <br /> The Epworth sleepiness scale<br /> <br /> The snoring severity scale<br /> <br /> Bạn ngáy kéo dài trong bao lâu?<br /> <br /> Bạn có ngáy thường xuyên không<br /> <br /> 3. Suốt đêm(suốt giấc ngủ)<br /> <br /> 3.Mỗi đêm<br /> 2.Phần lớn các đêm(>3đêm/tuần)<br /> <br /> 68<br /> <br /> 2. Phần lớn thời gian ngủ (>50% thời gian<br /> ngủ<br /> <br /> 1.Thỉnh thỏang(