Vai trò trụ cột kinh tế trong gia đình nông thôn Việt Nam hiện nay: Nam giới và những chiến lược khẳng định nam tính

Nghi§n ciiu<br /> Gia d i n h vA G16i<br /> set 6 - 2 0 1 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vallro Iru cot hinh te trong<br /> gia dinh nong thdn Viet Nam hien nay:<br /> Nam gioi vd nhiifng chien lifoc Ithing djnh nam tinh<br /> <br /> Le Thj Hong Hai, Nguyen Hihj Minh<br /> Vifin Gia dinh vd Gidi<br /> An Thanh Ly<br /> Tmng tam Nghi6n cCru vd Dao tao HIV/AIOS. Trudng Dai hoc Y Ha N6i<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tom tat: Dua vio so'li^u ciia nghien cflu dinh tinh ve nam tinh<br /> cua nam gifli nong thon Vi^t N;im dUqfc thuc hi^n t^i Thanh Hoa<br /> tU thiing 4 nfim 2009 itt'ii thang 5 nfim 2010, bai viet tim hifi'u<br /> nhflng chit-n luoc cua nam gidi nhim kh^ng dinh nam tfnh trudc<br /> sU suy glim vai tro tru cpi kinh te' trong gia dinh. Theo dfl. nam<br /> gidi da cfl nhflng chie'n lu^c nha't dinh de' khflng dinh nam tinh<br /> ciia minh, dfl li: gong minh len kicni cien nhflm dam bao vai tro<br /> tiu cflt kinh tc. chfl'p nh§n thi^c ii\ s;\n sing lim viec n h i vk bu<br /> dip cho iiinii linh thieu hyt bfing vific m6 r^ng quan he xa hoi de<br /> tao uy tin xa hfli.<br /> <br /> Tii khoa: Tru cpt gia dinh; Try cot kinh te, C.i.i dinh; Nam gidi;<br /> Nam linh; Nong thon; Vi?t N^im.<br /> <br /> <br /> 1. Dat van de<br /> <br /> Xa hdi Vifii Nam da cd nhifiu bifi'n dfli: tfl tip trung bao ca'p sang co chfi'<br /> thi irudng, ifl trg ca'p ciia nha nudc sang ca nhan chiu irach nhifim. Cdng<br /> fcoa, hifin dai hoi, hfli nhap qud'c tfi' va su phit iri^n cua kinh tfi' thi<br /> Rflo nhifiu co hfli vific lim cho phu nu. Phu nfl ngiy cang cd nhi^u<br />  Le Thi Hong Hai va cac tac gia 89<br /> <br /> CO hdi Iham gia thi irudng lao dflng vi cd nhifiu ddng gdp cho kinh lfi'gia<br /> dinh. Mat khac, v^ quan hfi gidi, Nhi nudc Vifit Nam da cd nhifiu chuong<br /> irinh, chifi'n luge nhim thflc ddy binh ding gidi; Luat Binh ding gidi, Luat<br /> Phdng, chd'ng bao luc gia dinh va cac Chie'n luge qud'c gia v^ binh ding<br /> gidi. Ti't ca nhung yfi'u id niy da tic dflng khflng nho loi ddi sfl'ng gia dinh<br /> va Idi quan hfi gidi trong gia dinh. Td chde gia dinh kifi'u gia trudng noi<br /> ngudi din dng dugc mong dgi la ngudi trg ca'p cho gia dinh cdn phu nfl<br /> chiu trich nhifim loan bd vific nhi vi cham sde con cai dang din bi thay<br /> the bang id chflc gia dinh hat nhin do thuc tifin cuflc sfl'ng ddi hdi, dua tdi<br /> su binh ding hon trfin thuc tfi'. Phu nfl tham gia vio thi trudng lao dflng<br /> phin nio lim giam vai trd tru cflt kinh tfi'gia dinh ciia nam gidi, de doa<br /> nam li'nh cua dan dng. Nhu vay, vi thfi'iruyfin thd'ng cua nam gidi ciing bj<br /> thay ddi, theo dd, uy luc cua nam gidi vdi tu each li ngudi u-g cap va chi<br /> dao gia dinh ngiy cing giam. Vay, nam gidi da co nhung chie'n luge gi de<br /> dfl'i diu vdi nhutig bifi'n ddi niy ciia gia dinh? Dua vao dfl lifiu difiu tra dinh<br /> tinh v^ nam linh tai mflt xa d Thanh Hoa, bai vifi't nhim tim hieu mfl'i lifin<br /> hfi gifla bifi'n ddi U-ong gia dinh vi bifi'n d6i trong nam gidi, cu th^ la su<br /> bifi'n ddi vai u-d tru cdt ve kinh tfi'u-ong gia dinh va nhttng thay ddi trong<br /> khufln miu ung xu cua nam gidi de' khing dinh nam tinh cua minh.<br /> <br /> 2. PhLTdng phap<br /> <br /> Nghien cflu su dung phuong phap quan sat dan tgc hgc, phdng va'n lich<br /> sir ddi sfl'ng vi phdng v^n bin ca'u true vdi cac dfl'i tugng la nam gidi vi<br /> phu nu d mdt xa cua Thanh Hoa, noi co nhifiu bifi'n dgng ve xa hdi. Dfl'i<br /> lugng thuflc nhiJng do tudi, nghe nghifip, trinh dd hgc va'n khac nhau dugc<br /> phdng viin vfi cac nfli dung: Ijch sii ddi song, gia dinh, ddng hg, vific lam,<br /> tinh yfiu, linh due, giai tri...<br /> Dfl lieu Ihu dugc gdm 14 phdng vin bin ciu true va 41 phdng va'n lich<br /> sir ddi sd'ng dugc tifi'n hanh irong gin mdt nam vdi 9 dgt ihuc dja va gin<br /> 500 irang nhat k^ thuc dia ghi chep quan sal ctia nghifin cuu vifin tai dja<br /> bin nghifin cflu. Nghifin edu nay dugc ihuc hien bdi nhdm STAR I.<br /> <br /> 3. Khung phan tich<br /> <br /> Bai vifi't sfl dung khung phan ti'ch nam tfnh cua Connell. Theo Connell,<br /> nam li'nh don gian li mflt each li din flng (a way of being man). Nam linh<br /> khdng phai li mdi S tudng d trong diu hay mdt bin dang ci nhan ma nd<br /> lifin quan ddn ihd gidi, duge hoi vao trong cac quan hfi xa hdi cd td chflc.<br /> Cic quan hfi xa iidi dugc Connell dfi cap bao gdm: cham soc con cii, phan<br /> 90 Nghifin cflu Gia dinh vk Gidi. QuySn 22, so 6, tr. 88-98<br /> <br /> <br /> cdng lao dflng, quan hfi gidi, Nhflng thay ddi cua cae quan hfi nay cd lifin<br /> quan tdi nhflng thay ddi cua nam llnh (Din lai tfl Vu Hong Phong.<br /> 2010:68). Cung theo Connell, nam ti'nh khflng phai li da dugc Ifin chucmg<br /> trinh trong glen ciia chung la, cung khflng phai da dugc i'n djnh bdi cSu<br /> true xa hdi mi nd chi'nh li tuong lie xa hdi. nd xua't hifin vi tfln tai khi con<br /> ngudi hinh dflng qua vific su diing cic ngudn Itrc vi cic chifin luge phu<br /> hgp vdi mflt hoin canh xa hfli nha't djnh. Nam tinh dugc lao nfin trong<br /> nhflng bd'i canh lich sir xic dinh vi nhu vay, khi bdi canh thay doi ihi<br /> nhflng thuc hinh gidi cd ih6 khdng cdn phu hgp vi duge xiy dung iai<br /> (Connell, 2000: 11, 14).<br /> <br /> 4. Quan niem nam tinh trong gia dinh Viet Nam<br /> <br /> Do anh hudng eiia Nho giio vdi chfi dfl gia trudng vi ciu tnic gia dinh<br /> phu hfi, coi nam gidi la trung tflm, quan nifim v^ nam tfnh cua ngUdi Kmh<br /> Vifit Nam mang dim nfii gia trudng vi coi trgng su thdng in cua nam gidi<br /> trong gia dinh vi difiu niy gin lifin vdi vai trd gia irudng cua nam gidi<br /> (Phinney, 2010; Vu Hong Phong, 2010). Theo dd, trong gia dinh Vifit<br /> Nam, ngudi din flng ihudng dugc eoi li ngudi tru cdt gia dinh. ihfi" hifin d<br /> quyfin uy dfl'i vdi cic thinh vicn khic cung nhu trich nhifim cham lo ddi<br /> sdng cho gia dinh. dac bifit li phai mung lai thu nhip cho gia dinh. Chuin<br /> muc van hoi Vifit Nam vin chua chap nhan nhflng gia dinh cd vg thanh<br /> cflng hon ehdng v6 dia vi xa hfli eung nhu v6 kinh ic \i vi ihfi' kinh tc xa<br /> hfli cao hon ciia ngudi vg dugc coi li mot de doa cho su hoi hgp cua gia<br /> dinh (Hoang va Yeoh. 2011; 723. 727).<br /> <br /> Tru cflt gia dinh dugc coi li nam ti'nh dui \m din dng Vifii ihdng qua<br /> cic phucfng difin sau:<br /> Ve phuong dien kinh te<br /> O Viet Nam, dim flng dugc coi li ngudi chiu trich nhifim vfi kinh tfi'eho<br /> gia dinh: "Din dng xay nhi, dan bi xiy id a'm". Difiu dd phan inh quan<br /> nifim cho ring vai trd cua phu nfl gan lifin vdi ndi trg, cham sde gia dinh.<br /> cfln nam gidi li ngtrdi lo toan nhihig cdng vific \6n cho gia dinh. trong dd<br /> dac bifit quan trgng li kinh ic gia dinh. Nhflng nghifin cflu gin day v6 quan<br /> he gidi trong gia dinh nhan dinh ring nam gidi lifi'p luc duge coi la u-u edi,<br /> chiu trich nhifim chi'nh vfi kinh tfi gia dinh (Trin Thi Vin Anh vi Nguyfin<br /> Hull Minh. 2008: 390). Da la dan dng phii lo dugc cho vg cho con cd cuflc<br /> sd'ng ding hoang. bang khdng, bi coi li "kfim" hay nang hon nfla la "bim<br /> vay vg". Vific kifi'm dugc lifin, lo dugc cudc sd'ng vat eh^t eho gia dinh la<br />  Li" Thi H6ng Hai va car tac gia 91<br /> <br /> mflt trong nhiJng nhifim vu quan trgng nha't eiia ngudi din dng dfl'i vdi gia<br /> dinh vi nd dam bao nam linh eiia ngudi din dng. Nfi'u kidm dugc tifin thi<br /> nhiJng difiu khac nhu vific khdng quan tim, khflng giinh thdi gian cho con<br /> cai, eho gia dinh cd thfi' dugc bo qua dfi ding. Nhuiig di^u nay Ihudng dugc<br /> bao vfi bang ly le vi phai kifi'm lifin - thuc hifin vai trd tru cflt kinh tfi'. Nhu<br /> vay, kifi'm tifin chi'nh li mdt da'u hifiu quan trgng ciia su thanh cflng vfi kinh<br /> ifi'vi nam linh. Nhin chung, quan nifim truydn thflng van thudng coi nam<br /> gidi la try cdt kinh tc. li ngudi kifi'm com chinh nufli cac ihanh vifin trong<br /> gia dinh (Le Nggc Van. 2004: 40).<br /> Tuy nhifin, d Vifii Nam hifin nay, nhflng bifi'n ddi ciia xa hfli, kinh tfi',<br /> ehinh tn.., da tao difiu kien cho ngudi phu nfl dugc hgc hanh vi tham gia<br /> ngiy cang nhilu vao thi trudng lao dflng, vi the' ciia hg dugc nang Ifin ca<br /> u-ong gia dinh va ngoai xa hfli. Difiu nay dat ra nhutig thay ddi trong ban<br /> dang nfl U'nh vi keo theo dd la nhung thay ddi vi ban dang nam ti'nh.<br /> Ngum phu nfl ngay nay dugc mong dgi cd ddng gdp kinh te' eho gia dinh<br /> vi nam gidi cung dugc mong dgi ed su chia se vific nhi vi cham soc con<br /> eii vdi vg. Nhu viy, vi the ngiy cang cao cua phu ntt, dac bifii la su dfle<br /> lap \e kinh tfi', da gay ip luc khflng nhd eho viec giu gin/duy tri nam tinh<br /> cLia nam gicd (Trin Thi Minh Ddc va Dfl Hoang, 2002).<br /> Ve phuong dien quyen li/c/quyen uy<br /> Theo Tran Dinh Hugu (1991), gia dinh Viet Nam truyfin thflng bi anh<br /> hudng bdi Nho giao vdi chii trucmg mflt gia dinh ed chu va chu la dan flng,<br /> khdng bao gid dan ba la ehu gia dinh. Chu gia dinh li ngudi chiu trach<br /> nhifim ve moi ngudi trong nhi. li ngudi quyfi't djnh mgi vific (Trin Dinh<br /> Hugu, 1991:38). Nhu vay trong gia dinh, ngudi chdng, ngudi dan dng la<br /> ngudi nam quyfin quyet dinh, lo toan mgi vific tfl vific lam an ciia gia dinh,<br /> quan he hg hang ling xdm, hgc hinh, nghfi nghifip, tham ehi ci chuyfin<br /> hdn nhan ciia con cii. Vi ngudi din flng dugc coi la ngudi bie't tinh toan,<br /> quyfi't doin, nhay ben. cd suy ngh! sau .sde.,. Tue ngfl ngudi Viet cd cau:<br /> "Dan dng nflng ndi gifi'ng khoi/Din bi sau sic nhu coi dung triu". Trong<br /> thuc l^, nhttng ngudi dan flng de' vg la'n at se bi chfi cudi la "sg vg", nhflng<br /> ngudi phu nu quye't dinh thay chdng thudng bi coi li "luge quy^n chdng".<br /> <br /> Ve phuong dien xd hgi<br /> Theo quan nifim truyfin thd'ng, vific dfl'i ngoai nhu khach khda. tham<br /> vifing va die bifit la vific nude viec lang. vific hg dugc coi la vific ciia din<br /> flng (Trin Dinh Hugu, 1991:39). Ndi cich khac, vific dai difin eho gia dinh<br /> irong cac quan hfi xa hfli la th^ hifin mdt phin bin dang nam linh eua din<br /> 9C NghlSn cflu Gla dinh vi Gidi. QuySn 22, sd' 6, tr. 88-98<br /> <br /> <br /> dng Vifii. Ca dao, luc ngu ed nhifiu cau ndi vfi difiu niy: "Lim U-ai cho<br /> dang nfin trai/Phu Xuan da irai, Ddng Nai cung tCmg" hay "Lim trai cho<br /> dang nCn Irai/Xud'ng Ddng, Ddng iTnh. Ifin Doii. Doii yfin".<br /> <br /> 5. Trudng hdp mot xa nong thon Thanh Hoii<br /> <br /> Cudc sd'ng lai mdt xa thuin ndng dang din dugc dd thi hda: dudng vio<br /> ling dugc dd bfi iflng, phin Idn nhi ciia dugc xiy mdi theo kitfn true hifin<br /> (1.11. cudc sd'ng tucmg ddi dii diy, Lac die mdi vii ngdi nhi cSp 4. Theo<br /> ngudl dan. nhflng ngdi nhi 2-3 ting trong ling dfiu ia sin phim li'ch gdp<br /> diHK Clia nhung nha cd vgdi cu lao dflng lai Dii Loan hay d cac linh phi'a<br /> Nam. "Neu chi d qud Idm mdng thi cilng khdng the du liin di xdy nhd"<br /> (nff. 22 tudi}.<br /> \'ni ngudi dan noi day. ngudi din dng dugc cho li "duge" hay "khdng<br /> dugc" tfly ihuflc vio kha nflng kifi'm lifin eiia anh la. Neu kitfm duge tifin,<br /> cic Ihdi hu lit xtfu ed \hi dugc bd qua. k^ ca vific danh vg hay cd bac rugu<br /> chfi bdi VI "nd ed phi nhimg nd eung lim ra dugc". Trong ling ed uordng<br /> hgp thudng xuyfin dinh vg nhung mgi ngudi eho ring ngudi vg niy ndu<br /> lay ngudi khic chua ehie da sudmg hon vi bfl lai thi ngudi niy bi^i lam<br /> an.<br /> Ngudi dan ncri day khdng miy eoi trgng mdt ngudi dan dng kifim ft tifin<br /> hon vg. Hg mia mai nhflng ngudi din dng sd'ng nhd vg; "Sd thing d^y<br /> sudng, ca ngiy cha phai lini gi nhutig vin cd ti^n lifiu" hay thing ihflng<br /> khieh bie mdi nam thanh nifin ed y djnh lip gia dinh khi chua cd vific lim;<br /> "Dffa md md Idv phdi mi thi < d ddi hdn khd. Ai ddi, ddn dng con trai md<br /> tdi 30 ludi ddu rdi md vdn dn bdm dng bd gid. The nen tao mdi bdo mi Id<br /> mi chi cd di d ri ihdi". dJ rfi' d day cin dugc hi^u vdi nghia li ihiip kem,<br /> li "an nhd d diu". li "ehd chui gim chan".<br /> Xa hoi lhay ddi, md ra nhi^u co hdi vific lim vi ihu nhip cho phu nu<br /> noi diy. Hg chiu khd. chiu khd, sin sing lim mgi vific, mi^n li cd thu<br /> nhap. Khi da hfit ngiy mfla, hg tranh thu lim them eie nghi phu nhu dan<br /> chdi, lam binh, lim diu hay phu hd xiy dung. Mdt sd khic khdng bo qua<br /> CO hfli tham gia thi Irudng lao ddng qudc Mf. Nhifiu ehj da di xuit khiu lao<br /> ddng lai Dii Loan hoac Myanmar. Nhung ddng gdp ding k^ vi tfch cue<br /> eiia phu nfl dia phucfng vio kinh tfi gia dinh xfit vfi phuong difin nio dd da<br /> de doa bin dang nam ti'nh ciia nhflng ngudi nam quanh hg - nhflng ngudi<br /> vd'n dugc gan eho irich nhifim li tru cdt gia dinh trong nhidu phuong difin.<br /> dac bifit vi kinh td. Vay, nam gidi lai dia phuong da cd nhiJng chifi'n liroc<br />  Le Thi Hong Hai vo cac tac gia 93<br /> <br /> gi 6i duy tri cii vdn di dugc coi la ban dang ctia mdt ngudi din Ong?<br /> Chie'n luoc 1: Gdng minh kiem tien nhdm ddm bdo vai trd tru cdt ve<br /> kinh te<br /> Vai trd U-u cflt kinh lfi'gia dinh vi su trg giup kinh tfi'cua nam gidi cho<br /> gia dinh la mdt eieh ihuc hanh nam tinh... Vific dat dugc thinh cflng Vi<br /> kinh id cung nhu cd dugc quyfin uy trong gia dinh thudng dugc sfl dung dfi'<br /> djnh nghia "ngudi din dng thinh dat" (Catlett vi McKenry, 2004).<br /> Vific ngudi ehdng mac nhifin dugc coi la tru cflt trong gia dinh, phai<br /> chju trich nhifim lo ling vfi kinh ic cua gia dinh da trd thinh mfll ginh<br /> ning dd'i vdi nhutig ngudi dan Ong nflng ihdn hifin nay. Theo anh T (nam,<br /> 49 tudi), ''ngitdi ddn dng trong nhd phdi lo Idng Idm sao deed Id'i ra cho<br /> kinh te gia dinh, Idm sao delo cho ditac cdi dn cho cd nhd vd idm sao de<br /> cd ddng ra ddng vdo khi cd viec. Ngudi ddn dng cdn phdi Idm ra lien vd<br /> thdm chi cdn Idm ra nhieu han cd ngudi vd\ "Neu trong gia dinh md<br /> ngudi va co khd ndng kiem ra ddng tien gidi hem chdng thi khd ndng Idn<br /> Id gia dinh se true tide. Bcri vi ngUdi vg lam ra nhieu tiin thudng se coi<br /> ihudng chdng vd nhu the gia dinh se ddn tdi bd't hda. Chl trong Irudng hop<br /> ngitdi vgplidi id't idi ndng vd kheo leo trong edch ffng xu di chdng khdng<br /> cam thd'y thua kem thi gia dinh mdi giff dugc. Nhitng nhffng ngudi phu nff<br /> nhu the rd't hiem. Do do Idm ngudi ddn dng thi phdi biet kiem ra ddng tien<br /> cho gia dinh".<br /> Bi thuc hifin vai trd u-u cfll kinh lfi' gia dinh, anh T. da lam rit nhieu<br /> vific, tfl edng vific ddng ing, ban dao kem, dao gifi'ng thufi, md lgn den kinh<br /> doanh djch vu phdng bat. bat dia, loa dai cho nhung dim hifi'u hi. Bit ke<br /> vific gi, ba't k^ ngay hay dfim, mifin la kidm dugc lifin mflt each chinh dang<br /> bang sflc lao ddng ciia minh. Qua anh T, thiy dugc hinh anh nhung ngudi<br /> dan dng lin lOn, gdng minh Ifin dl kiem tiln nhim khing dinh ban dang<br /> nam ti'nh ciia minh.<br /> Nock (1998) ggi f ring ddi sfl'ng hdn nhan va gia dinh la co sd cho<br /> nhung quan nifim thd'ng tri ciia nam tinh trsang thanh, nhung quan nifim<br /> vl nam ti'nh dugc khing dinh khi nam gidi trd thinh cha vi trd thinh ngudi<br /> tru cdt kinh te cua gia dinh hg va thuc ihi nhifim vu nhu nhiing ngudi bao<br /> vfi cho gia dinh hg (Nock, 1998:44). Do cung li trudng hop cua anh D.<br /> (nam, 27 tudi). Tfl khi cd gia dinh rifing, J thflc vl vai trd kifi'm tiln cho<br /> gia dinh ludn thudng true trong diu khifi'n anh D. quyfi't djnh chuyin ifl<br /> cflng vific phu xe Bie - Nam sang cdng vific cdng nhin ciu dudng noi vCing<br /> cao. Anh lua chgn tfl vific ihinh thoang ed ihl vl gip vg khi lim phu xe<br /> 94 Nghlfln cflu Gla dinh vi Gidi. QuyS'n 22, so 6, tr. 88-98<br /> <br /> <br /> dfi'n vific di xa nfla nam Iham chf mflt nam mdi vl mdt lin khi lim cdng<br /> nhan nham kifi'm nhilu liln lo cho vg eon. Khi bifi't vg cd 9 dinh gui con<br /> eho Ong bi dl vio Nam lim cdng nhan, anh D. d.i bao: "mi cff a nha nudi<br /> ccm v('/i Idm rudng Id dirc/c idi, khdng cdn mi di Idm kiem lien ^dm chi ca,<br /> day Id vi^c cuu lau".<br /> Chien luac 2: Chia si viic nhd, tdng gia sdn xuat nhung rdn Ihe hien<br /> quyen uy cua nguc)i nam gidi trong gia dinh<br /> Ciic nghifin cflu d nude ngoii cho Iha'y efl mdi lifin he giua immg quan<br /> thu nhap gifla hai gidi trong gia dinh vdi su cdng bing vl vific nha. Tuy<br /> nhifin, ddi vdi nhflng gia dinh ed vg thanh cdng hon ehdng irong nghfi<br /> nghifip thi su phan eOng lao ddng trong gia dinh lai mang tfnh iruyfin<br /> thflng. L^ giai dilu niy, mflt sd nghifin cflu cho ring nhung cip kifim liln<br /> ngang nhau khdng bj ai nghi ngd hay dat va'n dl vl nam ifnh hay nfl tfnh<br /> ciia hg. Trong khi dd, nhung cap cd vg kifi'm tifin nhilu hon cam ihSy cd<br /> nhu ciu khang djnh ban .sic gidi cua hg nhu mdi phuong thflc dfi tranh bi<br /> eoi li "dao ngugc vai tro". Cd the nam gidi d cic gia dinh niy khOng chju<br /> lam vific nhi li de' khing dinh su thd'ng fl-j cua ho doi vdi ngudi vg dang<br /> kiem dugc lifin (Kramer, 2005:92, din theo M.u Huy Bich. 2009 104),<br /> Khflng ai trong .sd nhung ngudi chdng kicm dugc it liln hon vg chia se<br /> viee nha vdi vg. Ngay ca nhttng ngudi chdng khdng kifi'm dugc liln chiil<br /> nio vin khdng lim vice nhi (Hochschild. 1989. dfin iheo Mai llu> Bich,<br /> 2009:105).<br /> <br /> Dilu nay cd ve khflng hoin toin dung vdi nhflng gi chung idi d i thay<br /> d dja ban nghifin cflu. Trong cac trudng hgp vg kifi'm dugc nhifiu nfin hcfn<br /> chdng, hiu hfil nam gidi dja phuong da lu nguyfin chia se \iec nha. Tuy<br /> nhifin, song song vdi cliCni dd, nam gidi noi day vin ngam the' hifin/khang<br /> dinh uy quyin cua hg qua vific lu quyet hoac qua each lam vice nha.<br /> Trudng hgp ciia anh H. (nam, 28 ludi), hgc xong cao ding su pham,<br /> dang nhd ngudi xin vice. Trong thdi gian 6 nhi ehd vific, anh H. sua sang<br /> lai chudng Irai dfi ehan nudi thfim. Theo Idi vg H.: "Gid a nhd cd hai va<br /> chdng thi phdn cdng nhau, ngUcH chdm con, gigt giu qudn do Id minh. Can<br /> cdng viec chdn nudi d ngodi km (ngodi vudn) thi anh H. ddm nhdn. Liic<br /> ndo anh y Idm xong md minh dang ban Irong ddy ihi anh y Igi vdo trdng<br /> con cho minh Idm ". Anh H. dim nhin chfnh vific chan nudi hing chuc con<br /> lgn va giflp vg trdng con, lit nhifin chi bfi' nhung luc con ngoan thdi, chfl<br /> khi chau quiy li lai ddy sang cho vg.<br /> <br /> Vj thfi' li-din-Ong thudng duge su dung d l bifin minh eho cic hinh<br />  Le Thj Hong Hai va ckc t6c gia 95<br /> <br /> dflng va quyfi't dinh cua nam gidi. Trong mdi sfl Irudng hgp, nfl dugc dflng<br /> dl nhin manh uy quyin eua ngucri din dng mac cho su thii ban dang nam<br /> linh ciia hg gin vdi vai trd tru cOt kinh tfi'ciia gia dinh bi de doa do bi danh<br /> gii li ihi'p hon vg (Hoang \ a Yeoh. 2011:727). Vific quyfi't dinh chan nufli<br /> thfim lgn, ngan, gi li do anh H. dua ra vi quyfi't lim, vg anh cung khflng<br /> can duge vi khdng dugc bin bac gi. Theo Idi vg cua anh H.: "Anh y cff<br /> thich ten Id anh tdm. chdn nudi nhieu. ddu tu cdc thu. xdy dimg chudng<br /> trgi ddy Anh cutu quye't anh y Idm. Minh cd gdn vd trong gia dinh cung<br /> cd gdn chiit it Id minh \dc dinh Id minh khdng cd a nhd nen cung cff Iff tff<br /> hay Idm. Nhitng anh y ci'ing khdng iff tif. Anh y cU tu quyet anh y Idm ".<br /> Hay khi anh H. di ra ngoai vg hdi di dau thi anh da ndi "chang ledi ddu<br /> lau ciing phdi bdo cdo vin mi d".<br /> <br /> Nhu vay, dii cd trdng con, niu cam, cho lgn, cho ga an nhung anh H.<br /> vin thi hifin minh la ngudi nim quyin trong gia dinh khi tu quyfi't vific chan<br /> nufli mi khdng ban vdi vg hay it tham gia vao nhiJng viec dugc coi la cua<br /> phu nfl. Da cd nhttng nhin nhuong nh^t dinh eiia anh H. trong lue ehua cd<br /> vific lim dn djnh. chua dam bao dugc vai trd tru cdi kinh lfi'gia dinh, nhung<br /> vin cd nhflng hanh dOng, vific lam khang djnh quyen uy eua ngutri dan ong<br /> trong gia dinh nhu mOl each dim bao nam linh cua minh.<br /> Trudng hgp anh S. (nam, 53 ludi), da cd ihdi lam vific d ngan hang linh,<br /> li ngudi cd uy tin trong cOng vific, nhung vl su bat man trong cflng vific<br /> nfin da bo vifie. Hien nay, anh d nhi khflng cd luong, con vg anh la giao<br /> vien va luong ngay cing cao. Dfi khda la'p cho su thieu hut ve nam tfnh cua<br /> minh khi xet tren khfa eanh tru cOt kinh te, anh da eo nhung chifi'n luoc<br /> rifing cua minh.<br /> Theo dd. anh to ra li mdt ngudi bifi'l dilu, sin sang chia se vific nhi vdi<br /> vg, cu thi la cim com, ehd vg vl an cung. Tuy nhifin, anh cung thi hifin<br /> uy quyin dan dng cua minh d ehd: mac dfl li ngudi na'u com nhung anh<br /> khdng bao gid dgn com, rua bit. Theo anh, dd la vific ciia phu ntt. Thuc tfi'<br /> cd hflm vg vl r^t muOn nhtmg anh vin ehd vg vl dgn com thi mdi an chfl<br /> cung khdng dgn trudc. Anh cho ring "niu cd thi na'u edn dgn com ra hay<br /> rira bit dua la vific ctia vg vi con gai". Tuy anh S. khdng cd luong nhung<br /> anh vin cd liln dl lifiu va cham lo mflt phin cho gia dinh bang vific chan<br /> nudi, lim vudn dl kilm them ihu nhip dl cd ddng ra ddng vao, thi'ch gi<br /> cd thi chi tifiu va dac bifit li khflng phai mang tifi'ng an bam vg.<br /> Anh S. ludn khing dinh vj thfi" lam ehii cua minh trong gia dinh. Khi<br /> dl cap tdi vg, anh ndi: "cd may trieu md cff lam nhU Id lo Idm. Nhffng md<br /> 96 Nghidn cflu Gla dinh vi GIdf. Quy^n 22, so 6, tr. 68-98<br /> <br /> <br /> bdc gdi rung khdng ddm ldo vc'fi bdc ddn. Chl c6 cdi Id thinh thoang cff<br /> Idm IcYi thdl". Vi ring nhttng gl anh da quydt djnh, da lim Ihi "khdng<br /> thay ddi vd khc)ng ai co the nen gi ditrrc " vl nhflng gi anh Iim "deu khdng<br /> thi ndo che duc/c".<br /> Hicn nay, tuy khOng lim ra nhilu liln nhu vg nhung trfin thuc lfi"anh<br /> S. vin li ngudi nim quyfin lim ehu gia dinh. Nhung cdng vific nhu sua<br /> nhi, vay tiln. chuyfin hg hing, ling xdm vin li do anh thay mat gia dinh<br /> dflng ra giai quydt. Mae dfl vg li ngudi ed luong. lim ra tiln nhilu hon<br /> trong gia dinh nhimg vifie sfla nhi nhu Ihd nio. slJra vio Ihdi dilm nio,<br /> thufi nhin cdng, giim sal, rdi ngay c i tfnh loin chl phf... l^l ca diu do<br /> anh S. dflng ra dam nhin. Ngudi vg chi dugc thdng bio vl ndi dung su<br /> vific m i ihdi. Nhu vay, mac du tiln khdng cd nhilu vi sde khde giam<br /> sut... thi anh S. vin cfl li ngudi dflng diu gia dinh, nim quyin quyft<br /> djnh irong gia dinh.<br /> Chien luoc 3: Md rgng quan he xd hdi nhdm khdng dinh uy tin xd<br /> hdi, bii ddp cho stf thiiu hut trong vai trd Iru cdt kinh le<br /> Quan hfi xa hdi rdng, ed uy tin, dugc nhilu nguM kinh nfi cung la<br /> nhiJng chi bao ihl hifin nam tfnh cua din Ong.<br /> Trd lai irudng hgp eiia anh S. (nam, 53 ludi). Anh kl ring, ngiy xua.<br /> khi liln lucmg giao vifin eua vg cdn thip. mgi chi lifiu irong gia dinh diu<br /> dua vio sd tiln anh kifi'm vl. Biy gid. du anh da nghi khdng luong \'i gia<br /> dinh dua phin Idn vio sd' thu nhip ngiy cing tang cua vg, anh khdng hi<br /> tran ird. Dd li bdi vi anh da cd "nghifip" rifing cita minh. Nghifip eiia anh<br /> la gap gd ban be, li md rOng vi gifl gin cie quan hfi xa hdi.<br /> Phai chang anh S. bfl lai cho su mtfi mil nam tfnh u-ong vai ird iru cdt<br /> kinh le' gia dinh bang vific md rOng cie quan hfi \a hOi? Phin Idn thdi gian<br /> trong ngiy anh khdng ed mat d nhi. Lue nio anh cung bin rdn nhCrng<br /> cdng vific khdng ifin. Anh ihudng xuyfin dugc ban bfi ggi di udng rugu, di<br /> dim gifl, dim cudi, lo chuyfin xdm giing... Vai u-d eiia anh dugc cung cd<br /> bdi anh da lhay mat gia dinh giai quyfi't nhung vific quan trgng Hen quan<br /> dfi'n v£fn dl "dfl'i ngoai".<br /> <br /> Anh S. lufln tu hio vdi mfl'i quan hfi rdng, ban bfi li nhiJng ngudi cd<br /> liln, nhung ngudi lim co quan nhi nudc, nhiJng ngudi cd chflc vu. Ban bfi,<br /> hg hing luOn sin long giflp dd anh, chi cin anh Ifin lifi'ng. Anh eoi dd nhu<br /> mdt bang chutig cho su thinh cdng cua ban thin.<br /> Suy nghi cua anh S. cung chi'nh li suy nghi ciia nhilu nam gidi iai dia<br />  Le Thi H o n g Hai va c a c t a c gia 97<br /> <br /> <br /> bin nghifin cuu. Hg dinh gia cao nhttng ngudi ed mdi quan hfi ban be<br /> rflng, ludn cd ngudi sin sing giup dd. Hg cho ring nhung ngudi cd mfl'i<br /> quan hfi ban be rdng va thin Ihifi't nhu vay chic chin se li ngudi bifi't each<br /> flng xu, bifi'l each giao thifip.<br /> Trong cac cuflc ndi chuyfin, nam gidi Ihudng xoay sang cac quan hfi xa<br /> hfli, cu Ihl li quan hfi ban bfi. hing xdm, hg hing, dl chung td ring tOi eo<br /> quan hfi xa hfli rflng. tdi cd uy tin \a hdi eao. tfli ndi li ed ngudi nghe (con<br /> chiu rim rip lam theo), tfli nhd la co ngudi giflp... Hg ndi vdi mflt thai dfl<br /> tu hio nhu ihl dc' bfl dip phin nam tinh bi eho li thifi'u hut khi chua dam<br /> nhan duge vai ird iru cflt kinh tcgia dinh.<br /> <br /> 6. Ket luan<br /> <br /> Kfi't qua nghifin cflu cho tha'y nam gidi lai dia bin nghifin cuu da co<br /> nhung chie'n luge khac nhau nhim dam bao, duy tri, khang dinh nam ti'nh<br /> eiia minh trudc nhung lhay ddi ciia gia dinh vi xa hfli. Theo quan nifim<br /> truyin thflng, mflt ngudi din dng duge danh gia eao la phai la tru cdt gia<br /> dinh, phai dam bao dugc ddi sfl'ng vat chit cua gia dinh. phai cd cac quan<br /> hfi xa hdi rOng, phai cd trach nhifim dfl'i vdi dong hg: tham gia cae hoat<br /> dflng eua ddng hg, trong mfl'i quan hfi vdi anh em thi nhiel linh, sSn long<br /> giup dd, hfl trg; trong mfli quan he vdi ban be thi hao phdng, dang tin cay.<br /> Vai trd tru cflt trong gia dinh dudng nhu trd ihanh nilm tu hao, li mflt<br /> thudc do. mgt chi bao vl sir thanh cflng ciia nam gidi trong cugc sfl'ng. Tuy<br /> nhien, hien nay, dl khing dinh nam tfnh, ngudi nam gidi khflng nha't thifi't<br /> phai toan difin vl moi mat. Vdi ngudi din tai dia bin nghifin cuu thi nam<br /> li'nh CO thi la cd mang ludi quan he xa hdi rdng. ed each flng xir ifl't trong<br /> cae mfl'i quan he gia dinh, hg hang, ban be; tham gia vific nha nhung vin<br /> khang dinh dugc quyin uy trong gia dinh; hay don thuin la su nfl luc eho<br /> vific dam bao ddi sdng vat chil eua gia dinh. Ngoai ra, khi ngudi vg la u-u<br /> cflt vfi kinh te, ngudi chdng vSn cin duge dam bao hinh anh li tru cflt trong<br /> gia dinh trudc mat ngudi ngoai. Tat ca nhflng dieu dd nhim hudng ted mgt<br /> muc dfeh; Ddi sO'ng gia dinh yfin im, hanh phue. "chdng ra ehdng, vg ra<br /> vg". Vi ed ve nhu, "trai vdi nhttng nilm tin Ihudng cho ring cac gia tri<br /> Nho giao vin gin chat vdi quan hfi gidi d xa hdi Vifit Nam, thi trfin thuc<br /> tfi, vific thuc hanh gidi linh hoat, mim deo hem ri'l nhilu" (Hoang and<br /> Yeoh,2011;733).H<br /> <br /> <br /> Tai lieu tham khao<br /> Catlett, B. S. and McKenry, P. C. 2004. "Qass-based Masculinities: Divorce,<br />