Value of the Triple Test for Prenatal Screening Fetus with Down Syndrome at Prenatal Diagnosis Center of National Hospital of Obstetrics and Gynecology in 2014

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> Hoàng Thị Ngọc Lan*; Đinh Kim Loan**<br /> Nguyễn Thị Duyên*; Nguyễn Ngân Hà*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ thai nguy cơ cao của hội chứng Down và đánh giá giá trị của xét<br /> nghiệm Triple test để phát hiện thai bị hội chứng Down ở thai phụ được xét nghiệm tại Trung<br /> tâm Chẩn đoán trước sinh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương từ tháng 1 - 2014 đến tháng 6 2014. Đối tượng: 7.686 thai phụ có 1 thai với tuổi thai từ 14 - 19 tuần 6 ngày được làm xét<br /> nghiệm Triple test, trong đó 208 thai phụ được xét nghiệm nhiễm sắc thể (NST) từ tế bào dịch<br /> ối. Phương pháp: nghiên cứu hồi cứu, mô tả cắt ngang. Sử dụng phần mềm LifeCycle 4.0 để<br /> tính toán nguy cơ cho sàng lọc. Đối với thai hội chứng Down: ngưỡng phân biệt: 1/320; nguy<br /> cơ thấp khi kết quả nhỏ hơn ngưỡng phân biệt < 1/320. Nguy cơ cao khi kết quả ≥ 1/320. Tuổi<br /> m có nguy cơ cao mang thai bị hội chứng Down ≥ 35 tuổi. Phân tích NST theo tiêu chuẩn của<br /> Hội nghị Quốc tế về Di truyền người (2013 -ISCN). Kết quả và kết luận: thai nguy cơ cao bị hội<br /> chứng Down theo sinh hóa chiếm 5,08%, nguy cơ cao hội chứng Down chỉ theo tuổi m<br /> (5,28%). Trong 208 thai phụ được chọc hút dịch ối phân tích NST thai, 13 thai bất thường NST<br /> (6,3%). 5/13 thai hội chứng Down. Tỷ lệ phát hiện thai hội chứng Down dựa sàng lọc huyết<br /> thanh m 80%. Dự báo nguy cơ dương tính cho thai hội chứng Down 1/42,5 (2,35%).<br /> * Từ khoá: Hội chứng Down; Sàng lọc trước sinh; Triple test; Chẩn đoán trước sinh.<br /> <br /> Value of the Triple Test for Prenatal Screening Fetus with Down<br /> Syndrome at Prenatal Diagnosis Center of National Hospital of<br /> Obstetrics and Gynecology in 2014<br /> Summary<br /> Objectives: To find out high-risk pregnancy rate for Down syndrome and assess the value of<br /> the Triple tests to detect pregnancy with Down syndrome in all pregnant women getting Triple<br /> test at Prenatal Diagnostic Center of National Hospital of Obstetrics and Gynecology from<br /> 6 - 2014 to 12 - 2014. Subjects: 7,686 triple tests from the single pregnant women in 14 - 19<br /> weeks 6 days of gestation. Among them, 208 pregnant women were tested for chromosomes<br /> analysis from amniocentecytes. Method: A retrospective, descriptive and cross-sectional study,<br /> using Lifecycle 4.0 software to calculate the risk for pregnancy screening for Down syndrome:<br /> * Trường Đại học Y Hà Nội<br /> ** Bệnh viện Phụ sản Trung ương<br /> Người phản hồi (Corresponding): Hoàng Thị Ngọc Lan (hoangngoclan.cdts@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 27/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 29/08/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 01/09/2017<br /> threshold cut-off: 1/320; low risk was < 1/320 High risk was ≥ 1/320 High risk of Down<br /> syndrome by maternal age was ≥ 35 years old Chromosome analysis was followed the<br /> standards of ISCN-2013. Results and conclusions: High risk pregnancy of Down syndrome by<br /> Triple test was 5.08%, high-risk pregnancy of Down syndrome by only maternal age accounted<br /> <br /> 254<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> for 5.28%. The rate of fetus with abnormal chromosome was 3/208 (6.3%), including 3.05%<br /> fetus with Down syndrome. By the maternal serum screening, the detection rate of Down<br /> syndrome pregnancies was 80%, positive predictive value of fetus with Down syndrome was<br /> 1/42.5 = 2.35%.<br /> * Keywords: Down syndrome; Prenatal screening; Triple test; Prenatal diagnosis.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chẩn đoán trước sinh và sàng lọc sơ<br /> sinh luôn là những ưu tiên hàng đầu của<br /> Ngành Y tế. Đây là hoạt động có ý nghĩa<br /> vô cùng quan trọng đối với sức khỏe, sự<br /> phát triển của trẻ nhỏ và nâng cao chất<br /> lượng dân số. Trên thế giới, hội chứng<br /> Down được nghiên cứu từ rất sớm. Theo<br /> thống kê, trung bình cứ 1.000 thai phụ<br /> khoảng 30 tuổi, 2 trường hợp mang thai<br /> bị hội chứng Down, tỷ lệ này tăng rất<br /> nhanh theo độ tuổi của m [1 . Trẻ bị hội<br /> chứng Down thường chết sớm, trí tuệ<br /> kém phát triển kèm theo các khiếm<br /> khuyết ở tim mạch và hệ tiêu hóa. Vì vậy,<br /> trẻ bị hội chứng Down sinh ra trở thành<br /> gánh nặng cho gia đình và xã hội. Như<br /> chúng ta đã biết, để chẩn đoán xác định<br /> thai bị hội chứng Down hay bất thường<br /> nhiễm sắc thể (NST) khác cần có tế bào<br /> có nguồn gốc từ thai nhi như tế bào ối, tế<br /> bào tua rau, tế bào máu cuống rốn. Hầu<br /> hết các kỹ thuật lấy tế bào này đều xâm<br /> phạm tới thai, có thể gây các tai biến cho<br /> thai, cho m như sảy thai, thai chết lưu…<br /> Để giảm bớt những can thiệp không cần<br /> thiết, chúng ta nên tiến hành sàng lọc để<br /> loại bớt những trường hợp thai có nguy<br /> cơ thấp mắc dị tật bẩm sinh (DTBS) [2 .<br /> Thực trạng nguy cơ thai hội chứng<br /> Down qua sàng lọc trước sinh và việc sử<br /> dụng Triple test để phát hiện hội chứng<br /> <br /> Down có hiệu quả ở mức độ nào?. Xuất<br /> phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến<br /> hành đề tài này nhằm:<br /> - Xác định tỷ lệ thai nguy cơ cao bị hội<br /> chứng Down và đánh giá giá trị của xét<br /> nghiệm Triple test để phát hiện thai bị hội<br /> chứng Down tại Trung tâm Chẩn đoán<br /> trước sinh Bệnh viện Phụ sản Trung ương<br /> từ tháng 1 - 2014 đến 6 - 2014.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> <br /> 7.686<br /> <br /> thai phụ có tuổi thai từ 14 - 19<br /> tuần 6 ngày, đơn thai.<br /> Đối tượng chọc hút ối để phân tích<br /> NST thai: gồm 208/7.686 thai phụ, là<br /> những thai phụ có nguy cơ cao sinh con<br /> bất thường NST (có xét nghiệm Triple<br /> test nguy cơ cao hoặc có hình ảnh siêu<br /> âm thai bất thường, tuổi m cao, hoặc<br /> tiền sử sản khoa bất thường).<br /> Xét nghiệm được tiến hành tại Trung<br /> tâm Chẩn đoán trước sinh, Bệnh viện<br /> Phụ sản Trung ương từ 01 - 01 - 2014<br /> đến 30 - 06 - 2014.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu hồi cứu - mô tả cắt ngang.<br /> * Các bước tiến hành xét nghiệm:<br /> + Sàng lọc: ấy 2 ml máu tĩnh mạch của<br /> thai phụ không chống đông để tách huyết<br /> thanh, sau đó định lượng AFP, hCG, uE3<br /> 255<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> bằng hệ thống AutoDelfia, sử dụng công<br /> nghệ huỳnh quang phân lập thời gian<br /> chậm. Xét nghiệm tại Trung tâm Chẩn<br /> đoán trước sinh, Bệnh viện Phụ sản<br /> Trung ương.<br /> + Chẩn đoán: nuôi cấy TB dịch ối để<br /> phân tích NST, lập karyotype. Thực hiện<br /> tại Trung tâm Chẩn đoán trước sinh,<br /> Bệnh viện Phụ sản Trung ương. NST<br /> được phân tích theo tiêu chuẩn của Hội<br /> nghị Quốc tế về Di truyền người (2013 ISCN).<br /> + Các thai phụ được theo dõi tiếp để<br /> đánh giá kết quả của sàng lọc và chẩn<br /> đoán.<br /> * Các đánh giá kết quả trong nghiên<br /> cứu:<br /> - Sử dụng phần mềm LifeCycle 4.0 để<br /> tính toán nguy cơ cho sàng lọc.<br /> + Đối với thai hội chứng Down:<br /> ngưỡng phân biệt: 1/320. Nguy cơ thấp<br /> khi kết quả nhỏ hơn ngưỡng phân biệt<br /> < 1/320. Nguy cơ cao khi kết quả ≥ 1/320.<br /> + Tuổi m có nguy cơ cao mang thai bị<br /> hội chứng Down ≥ 35 tuổi.<br /> + Đánh giá giá trị của các test sàng lọc<br /> qua các thông số: tỷ lệ phát hiện (độ<br /> nhạy), giá trị tiên đoán dương tính.<br /> * Xử lý và phân tích số liệu:<br /> Xử lý số liệu theo phần mềm máy tính<br /> SPSS 16.0.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> 256<br /> <br /> 1. T lệ nguy cơ cao cho h i chứng<br /> Down từ kết quả sàng lọc huyết thanh<br /> mẹ.<br /> Trong thời gian từ tháng 01 - 2014 đến<br /> 6 - 2014, chúng tôi đã làm xét nghiệm<br /> sàng lọc Triple test cho 7.686 thai phụ,<br /> trong đó 391 ca (5,08%) có nguy cơ cao<br /> bị hội chứng Down theo sinh hóa, 406 ca<br /> (5,28%) có nguy cơ cao hội chứng Down<br /> chỉ theo tuổi m .<br /> 2. Đánh giá giá trị của Triple test<br /> cho sàng lọc thai h i chứng Down.<br /> - Chỉ có 208/7.686 thai phụ đồng ý<br /> chọc hút ối để phân tích NST thai.<br /> - Trong đó, 170 trường hợp chọc ối vì<br /> có nguy cơ cao hội chứng Down do kết<br /> quả sàng lọc Triple test, 38 trường hợp<br /> có siêu âm bất thường và tiền sử bất<br /> thường nhưng sàng lọc huyết thanh m<br /> nguy cơ thấp cho thai hội chứng Down.<br /> - Chi tiết về 208 thai phụ được chọc<br /> hút ối để xét nghiệm NST cho thai được<br /> phân tích dưới đây.<br /> * Tuần thai làm sàng lọc Triple test:<br /> Tuổi thai trung bình của đối tượng là<br /> 16 tuần 5 ngày (± 2 tuần), cao nhất 19<br /> tuần 6 ngày, thấp nhất 14 tuần. Thai phụ<br /> chủ yếu thực hiện xét nghiệm Triple test<br /> từ tuần thai 16 tuần đến < 18 tuần (7,7%),<br /> < 16 tuần chiếm 28,8% từ 18 tuần - 19<br /> tuần 6 ngày là 13,5%.<br /> * Tuổi thai phụ đến xét nghiệm sàng<br /> lọc Triple test:<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> Tuổi trung bình của đối tượng nghiên<br /> cứu 35 (± 6,19), cao nhất 48 tuổi, thấp<br /> nhất 20 tuổi. Đối tượng chủ yếu tập trung<br /> trong độ tuổi từ 35 - 40 (44,3%), tiếp là<br /> nhóm thai phụ ≥ 41 tuổi (22,6%), thấp<br /> nhất nhóm thai phụ từ 20 - 24 tuổi (5,2%).<br /> <br /> * Đối chiếu kết quả sàng lọc với kết<br /> quả phân tích NST thai:<br /> <br /> Bảng 1: Đối chiếu kết quả của sàng lọc với kết quả NST thai.<br /> Kết quả sàng lọc huyết thanh mẹ<br /> <br /> Số lƣợng<br /> chọc ối<br /> <br /> Thai h i<br /> chứng Down<br /> <br /> Bất thƣờng<br /> NST khác<br /> <br /> NST bình<br /> thƣờng<br /> <br /> Nguy cơ cao của thai hội chứng Down<br /> <br /> 170<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 161<br /> <br /> Nguy cơ thấp thai hội chứng Down<br /> <br /> 38<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3<br /> <br /> 34<br /> <br /> 208<br /> <br /> 5<br /> <br /> 8<br /> <br /> 195<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> Trong 208 thai phụ được chọc hút dịch ối phân tích NST thai, 13 thai bất thường<br /> NST (13/208 = 6,3%). Trong đó, 5 thai hội chứng Down. Cụ thể:<br /> + Trong 170 thai phụ có kết quả Triple test thuộc nhóm nguy cơ cao cho hội chứng<br /> Down được chọc ối, phát hiện 9 thai bất thường NST (bao gồm cả 4 trường thai hội<br /> chứng Down).<br /> + Trong 38 thai phụ chọc ối phân tích NST thai, vì những lý do khác: siêu âm có<br /> hình ảnh bất thường, tiền sử bất thường nhưng có kết quả sàng lọc Triple test âm tính<br /> (nguy cơ thấp). Kết quả, 4 thai bất thường NST (trong đó có 1 thai hội chứng Down)<br /> được phát hiện.<br /> Bảng 2: Kết quả sàng lọc thai mắc hội chứng Down,<br /> Chẩn đoán<br /> <br /> Karyotype<br /> <br /> Nguy cơ cao h i chứng<br /> Down theo số lƣợng<br /> huyết thanh mẹ<br /> <br /> Hội chứng Down<br /> <br /> 47,XX,+21<br /> <br /> +<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 47,XX,+21<br /> <br /> _<br /> <br /> -<br /> <br /> +<br /> <br /> 47,XY,+21<br /> <br /> +<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 47,XY,+21<br /> <br /> +<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 47,XY,+21<br /> <br /> +<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 5<br /> <br /> 4<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Nguy cơ cao h i<br /> chứng Down<br /> theo tuổi mẹ<br /> <br /> 0<br /> <br /> Siêu âm thai<br /> bất thƣờng<br /> <br /> 1<br /> <br /> ((+): nguy cơ cao cho thai hội chứng Down; (-): nguy cơ thấp cho thai hội chứng Down.<br /> - 4/5 hội chứng Down có số lượng huyết thanh m nguy cơ cao và chỉ có 1/5 thai<br /> hội chứng Down có siêu âm thai bất thường, không có thai hội chứng Down nào được<br /> phát hiện chỉ dựa vào yếu tố tuổi m đơn độc.<br /> - Như vậy, tỷ lệ phát hiện thai Down dựa vào sàng lọc huyết thanh m là 4/5 (80%).<br /> 257<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> - Dự báo nguy cơ dương tính 4/170 = 1/42,5 = 2,35%.<br /> BÀN LUẬN<br /> thai, tuổi của m , nồng độ các chất được<br /> định lượng trong huyết thanh m , cân<br /> 1. T lệ thai nguy cơ cao h i chứng<br /> nặng, chủng tộc, bệnh tiểu đường, hút<br /> Down của thai phụ đƣợc xét nghiệm<br /> thuốc lá, tiền sử sản khoa… với ngưỡng<br /> Triple test.<br /> cut off cho hội chứng Down là ≥ 1/320,<br /> Trong 7.686 đối tượng thai phụ được<br /> tuổi thai phụ > 35 tuổi được coi là thai<br /> sàng lọc Triple test tại Trung tâm Chẩn<br /> phụ có nguy cơ cao theo tuổi m .<br /> đoán trước sinh Bệnh viện Phụ sản Trung<br /> Nghiên cứu của Kwon J. Y. (2011) trên<br /> ương, 5,08% thai phụ có nguy cơ cao<br /> 8.085 thai phụ tham gia sàng lọc Triple<br /> sinh con hội chứng Down theo kết quả<br /> test tại Hàn Quốc, 595 thai phụ (7,36%)<br /> sinh hóa (dựa vào AFP, hCG, uE3) và<br /> nguy cơ cao với hội chứng Down. Khác<br /> 5,28% thai phụ có nguy cơ cao sinh con<br /> biệt trên có thể do tác giả sử dụng phần<br /> theo tuổi m đơn độc (tức chỉ có yếu tố<br /> mềm HIT program với ngưỡng sàng lọc<br /> tuổi nguy cơ cao, còn kết quả sàng lọc<br /> 1/270 [9]. Tỷ lệ phát hiện này cao hơn so<br /> theo sinh hóa) thuộc nhóm nguy cơ thấp.<br /> với kết quả của Lê Phạm Sỹ Cường và<br /> So với kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện<br /> CS khi đánh giá độ nhạy và tỷ lệ dương<br /> Đa khoa MEDLATEC của Vũ Công<br /> tính giả của hệ thống Auto Delfia tại<br /> Thành, Nguyễn Văn Hưng và Nguyễn<br /> Trung tâm Chẩn đoán trước sinh, Bệnh<br /> Nghiêm Luật từ 05 - 2011 đến 10 - 2012<br /> viện Phụ Sản Trung ương từ tháng 11 các thai phụ được sàng lọc trước sinh<br /> 2010 đến tháng 4 - 2012 trên 14.969 thai<br /> bằng bộ ba xét nghiệm hóa sinh (AFP, βphụ làm xét nghiệm sàng lọc, trong đó<br /> hCG và uE3). Theo phần mềm Prisca: với<br /> 885 mẫu nguy cơ cao với tỷ lệ 5,91% bất<br /> ngưỡng nguy cơ cao hội chứng Down<br /> thường NST nói chung [3 . Số liệu 6<br /> theo test bộ ba ≥ 1/250; nguy cơ cao hội<br /> tháng đầu năm 2014 của chúng tôi cho<br /> chứng Down theo tuổi m ≥ 1/250 [2 . Kết<br /> thấy trong tổng số 7.686 đối tượng đến<br /> quả 3% thai phụ có nguy cơ cao, trong đó<br /> làm sàng lọc trước sinh có: 391 ca có<br /> hội chứng Down không kèm nguy cơ tuổi<br /> nguy cơ cao bị hội chứng Down theo sinh<br /> m 20%, hội chứng Down kèm nguy cơ<br /> hóa (5,08%). Tuy nhiên, vì đây là tỷ lệ 6<br /> tuổi m 70%. Kết quả này thấp hơn so tháng đầu năm, khá ít so với khoảng thời<br /> với kết quả của chúng tôi, có thể các tác gian nghiên cứu dài 18 tháng của Lê<br /> giả sử dụng ngưỡng sàng lọc cao hơn. Phạm Sỹ Cường. Do đó, tỷ lệ trên có thể<br /> Xét nghiệm của chúng tôi tiến hành trên cao trong khoảng thời gian nghiên cứu<br /> hệ thống AutoDelfia. Hệ thống xét nghiệm nhưng chưa thể khẳng định chắc chắn sẽ<br /> này đã được cấp chứng nhận Fetal cao trong khoảng thời gian dài hơn.<br /> Medicine Foundation. Sử dụng công nghệ<br /> 2. Đánh giá giá trị của xét nghiệm<br /> huỳnh quang phân lập thời gian chậm, sử<br /> dụng phần mềm LifeCycle 4.0 để tính Triple test để phát hiện thai bị h i<br /> toán. Nguy cơ được hiệu chỉnh theo tuần chứng Down.<br /> 2<br /> <br />