Về các "Nền kinh tế mới nổi" trên thế giới hiện nay

VÒ C¸C “NÒN KINH TÕ MíI NæI”<br /> TR£N THÕ GIíI HIÖN NAY<br /> <br /> Tr−¬ng TuÊn Anh(*)<br /> <br /> Trong vßng h¬n 20 n¨m trë l¹i ®©y, kh¸i niÖm “c¸c nÒn kinh tÕ míi<br /> næi” hay “c¸c nÒn kinh tÕ ®ang næi” ®−îc nhiÒu tæ chøc quèc tÕ nh−<br /> Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Tæ chøc Hîp t¸c<br /> vµ Ph¸t triÓn Kinh tÕ (OECD) vµ nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi sö<br /> dông réng r·i trong c¸c t− liÖu, b¸o c¸o héi th¶o cña m×nh. C¸c nhµ<br /> chiÕn l−îc, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nhµ ph©n tÝch vµ nhµ ®iÒu hµnh<br /> vÉn ®ang cè g¾ng t×m hiÓu ®Ó ®−a ra ®¸nh gi¸ ®óng møc vÒ vai trß<br /> vµ vÞ trÝ cña c¸c quèc gia míi næi trong sù ph¸t triÓn chung toµn cÇu.<br /> Néi dung bµi viÕt d−íi ®©y tr×nh bµy mét sè nÐt chung vÒ vai trß, vÞ<br /> trÝ vµ mét sè ®ãng gãp cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi trong giai ®o¹n<br /> hiÖn nay.<br /> <br /> 1. Theo c¸c chuyªn gia trªn thÕ giíi, Pakistan, Philippines vµ Thailand (ch©u<br /> c¸c nÒn kinh tÕ míi næi - “emerging ¸); Ai CËp, Morocco vµ Nam Phi (ch©u<br /> economic” ®−îc hiÓu lµ nh÷ng nÒn kinh Phi); Ba Lan, Israel, Hungary, Nga,<br /> tÕ ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é tõ nÒn Céng hßa SÐc vµ Thæ NhÜ Kú (ch©u ¢u).<br /> kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn sang nÒn kinh Tuy nhiªn, cã thÓ coi c¸c tiªu chÝ do<br /> tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, vÉn ch−a cã OECD ®−a ra ®Ó x¸c ®Þnh c¸c quèc gia<br /> tiªu chÝ râ rµng vµ phæ biÕn nµo ®Ó x¸c n»m trong nhãm “c¸c nÒn kinh tÕ míi<br /> ®Þnh mét nÒn kinh tÕ cã ph¶i lµ nÒn næi” lµ t−¬ng ®èi chuÈn mùc (nhËn ®Þnh<br /> kinh tÕ ®ang næi lªn hay kh«ng. IMF nµy sÏ ®−îc lµm râ h¬n ë phÇn sau). XÐt<br /> th−êng xÕp chung c¸c nÒn kinh tÕ míi vÒ quy m«, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña nÒn<br /> næi vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn kinh tÕ, (OECD ®· xÕp nhãm 6 n−íc<br /> vµo cïng mét nhãm trong c¸c tµi liÖu vÒ gåm: Brazil, Nga, Ên §é, Indonesia,<br /> kinh tÕ thÕ giíi cña m×nh (2). Trung Quèc vµ Nam Phi (BRIICS) lµ<br /> nh÷ng nÒn kinh tÕ míi næi lín nhÊt (1).<br /> Theo mét trong nh÷ng thÓ chÕ tµi<br /> chÝnh lín nhÊt thÕ giíi cña Mü lµ C¸c nÒn kinh tÕ míi næi ®· nhanh<br /> Morgan Stanley Capital International, chãng x¸c lËp vÞ trÝ cña m×nh trªn b¶n<br /> c¸c n−íc ®−îc coi lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ ®å kinh tÕ thÕ giíi víi nh÷ng thµnh tÝch<br /> míi næi bao gåm: Argentina, Brazil, r¹ng rì kÐo dµi h¬n 20 n¨m qua. Tuy<br /> Chile, Colombia, Mexico vµ Peru (thuéc nhiªn, trong hoµn c¶nh kinh tÕ thÕ giíi<br /> khu vùc ch©u Mü); Ên §é, §µi Loan,<br /> Hµn Quèc, Indonesia, Jordan, Malaysia, (*)<br /> NCV., ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.<br /> 38 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2010<br /> <br /> suy gi¶m, c¸c nÒn kinh tÕ míi næi còng víi quy m« d©n sè ®«ng, nÒn t¶ng tµi<br /> ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng nguy c¬ vµ nguyªn phong phó vµ thÞ tr−êng réng<br /> th¸ch thøc míi cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá lín. Sù thµnh c«ng vÒ kinh tÕ cña c¸c<br /> ®Õn nÒn kinh tÕ cña m×nh. quèc gia, vïng l·nh thæ nµy m¹nh h¬n<br /> Cïng víi thuËt ng÷ “c¸c nÒn kinh tÕ so víi c¸c quèc gia xung quanh vµ nÕu<br /> míi næi”, “c¸c thÞ tr−êng míi næi” lµ mét khñng ho¶ng kinh tÕ x¶y ra, c¸c quèc<br /> côm tõ ®−îc sö dông kh¸ réng r·i, ®−îc gia l¸ng giÒng nµy sÏ bÞ chÞu chung vËn<br /> coi nh− c¸ch gäi kh¸c vÒ c¸c nÒn kinh tÕ h¹n. ThÝ dô, nh÷ng n−íc dÉn ®Çu c¸c<br /> míi næi. C¸c thÞ tr−êng míi næi ®−îc nÒn kinh tÕ míi næi cã diÖn tÝch réng<br /> hiÓu nh− lµ c¸c quèc gia hay vïng l·nh lín, quy m« d©n sè ®«ng vµ giµu tµi<br /> thæ tiÒm n¨ng cho khu vùc xuÊt khÈu nguyªn nh−: Trung Quèc, Ên §é,<br /> còng nh− ®Çu t− cña Mü. C¸c n−íc ®iÓn Indonesia, Brazil, Nga vµ Nam Phi.<br /> h×nh cho nh÷ng thÞ tr−êng nµy th−êng Nh÷ng quèc gia nµy theo ®uæi c¸c chÝnh<br /> lµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn hoÆc c¸c s¸ch nh»m t¨ng tr−ëng nhanh h¬n, më<br /> n−íc cã sù næi tréi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, réng th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− so víi thÕ<br /> trong ®ã c¸c thÞ tr−êng më réng cöa cho giíi (tiªu biÓu lµ Trung Quèc, Ên §é vµ<br /> xuÊt khÈu. Brazil). §©y còng lµ nh÷ng n−íc mong<br /> ThuËt ng÷ “thÞ tr−êng míi næi” muèn v−¬n lªn vÞ trÝ ®øng ®Çu trong<br /> (“emerging market”) b¾t nguån tõ viÖc lÜnh vùc c«ng nghÖ. Sù t¨ng tr−ëng kinh<br /> Trung t©m tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) cã trô tÕ cña nh÷ng n−íc nµy v−ît xa c¸c khu<br /> së t¹i Mü, thµnh viªn cña WTO, ®Ò cËp vùc cã ®iÒu kiÖn t−¬ng ®ång vµ ®ang t¹o<br /> ®Õn mét sè nÒn kinh tÕ cã thu nhËp cao lËp søc m¹nh lín vÒ chÝnh trÞ (xem<br /> h¬n møc thu nhËp cña c¸c n−íc ®ang thªm: 10).<br /> ph¸t triÓn víi thÞ tr−êng chøng kho¸n Thø hai, ®©y lµ nh÷ng n−íc ®ang<br /> ®−îc më cöa cho ng−êi n−íc ngoµi mua trong thêi kú qu¸ ®é vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ<br /> cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. Ph¹m vi cña vµ chÝnh trÞ. C¸c n−íc nµy ®ang thùc thi<br /> thuËt ng÷ ®−îc më réng bao gåm c¶ c¸c c¸c chÝnh s¸ch më cöa thay thÕ cho<br /> n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn chÝnh s¸ch can thiÖp truyÒn thèng cña<br /> h¬n. C¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn lµ nhµ n−íc ®· thÊt b¹i tr−íc ®©y, víi môc<br /> nh÷ng n−íc cã tæng thu nhËp quèc d©n ®Ých t¹o nªn sù t¨ng tr−ëng v÷ng ch¾c<br /> b×nh qu©n (GNI– Gross National cña nÒn kinh tÕ. Cã quan ®iÓm cho r»ng,<br /> Income) b»ng hoÆc thÊp h¬n c¸c nÒn kinh tÕ míi næi lµ nh÷ng n−íc<br /> 9.265USD/n¨m . (*)<br /> ®ang tiÕn hµnh t¸i cÊu tróc nÒn kinh tÕ<br /> 2. C¸c nÒn kinh tÕ míi næi næi bËt cïng víi hÖ thèng thÞ tr−êng cã ®Þnh<br /> víi bèn ®Æc tr−ng chñ yÕu. Thø nhÊt, ®ã h−íng vµ më ra nhiÒu c¬ héi trong lÜnh<br /> lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ cã søc m¹nh lín vùc th−¬ng m¹i, chuyÓn giao c«ng nghÖ<br /> vµ FDI. Mçi quèc gia lµ mét thÞ tr−êng<br /> (*)<br /> Theo ph©n lo¹i cña Ng©n hµng ThÕ giíi (WB),<br /> riªng biÖt, nh−ng khi kÕt hîp cã hiÖu<br /> c¸c nÒn kinh tÕ thu nhËp thÊp cã GNI b»ng hoÆc qu¶ víi nhau chóng sÏ gãp phÇn lµm<br /> thÊp h¬n 755USD/n¨m, c¸c nÒn kinh tÕ thu nhËp thay ®æi bé mÆt kinh tÕ vµ chÝnh trÞ<br /> trung b×nh cã GNI n»m trong kho¶ng tõ<br /> 756USD/n¨m ®Õn 9.265USD/n¨m vµ c¸c nÒn<br /> toµn cÇu.<br /> kinh tÕ thu nhËp cao cã GNI b»ng hoÆc lín h¬n Thø ba, ®ã lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ cã<br /> 9.266 USD/n¨m. C¸c nÒn kinh tÕ thuéc nhãm thu<br /> nhËp thÊp vµ trung b×nh ®«i khi ®−îc xÕp vµo tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt thÕ giíi,<br /> nhãm c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (3). ®ãng gãp mét khèi l−îng lín cho t¨ng<br /> VÒ c¸c “nÒn kinh tÕ… 39<br /> <br /> tr−ëng th−¬ng m¹i toµn cÇu (6). ¦íc trªn ®ang ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan<br /> ®o¸n ®Õn n¨m 2020, phÇn ®ãng gãp träng trong viÖc ®−a kinh tÕ thÕ giíi tho¸t<br /> trong tæng s¶n l−îng ®Çu ra cña thÕ giíi ra khái khñng ho¶ng tµi chÝnh võa qua.<br /> cña n¨m nÒn kinh tÕ míi næi lín nhÊt sÏ Ngoµi bèn n−íc kÓ trªn, c¸c nÒn<br /> chiÕm kho¶ng 16,1% so víi 7,8% vµo kinh tÕ míi næi kh¸c còng cã kh¶ n¨ng<br /> n¨m 1992. Hä còng sÏ trë thµnh nh÷ng gi¶i cøu nÒn kinh tÕ thÕ giíi nhê thÞ<br /> ng−êi tiªu thô hµng hãa vµ dÞch vô tr−êng tiªu thô réng lín vµ nh÷ng tiÒm<br /> quan träng h¬n so víi c¸c quèc gia c«ng n¨ng s½n cã. D©n sè ®«ng vµ dung l−îng<br /> nghiÖp hãa. thÞ tr−êng lín chÝnh lµ ®iÓm hÊp dÉn<br /> Thø t−, tiÕng nãi cña c¸c nÒn kinh tÕ nhÊt cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi. §Õn<br /> míi næi nµy ®ang ngµy cµng cã träng n¨m 2008, nÕu d©n sè c¸c n−íc ph¸t<br /> l−îng lín h¬n trong c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ. triÓn chØ cã kho¶ng 960 triÖu ng−êi th×<br /> Trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y, c¸c d©n sè c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ míi<br /> nÒn kinh tÕ míi næi ngµy cµng trë nªn næi lµ kho¶ng 5,7 tû ng−êi. Ngay c¶<br /> cã søc m¹nh c¹nh tranh h¬n so víi c¸c nh÷ng ng−êi cã thu nhËp thÊp vÉn cã<br /> n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn trªn thÕ kh¶ n¨ng mua hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao,<br /> giíi. Trong b¶ng xÕp h¹ng c¹nh tranh ch¼ng h¹n nh− sù gia t¨ng sè l−îng<br /> n¨m 2006 cña ViÖn Nghiªn cøu kinh tÕ thuª bao ®iÖn tho¹i di ®éng tõ 36 triÖu<br /> IMD Thuþ SÜ, c¸c nÒn kinh tÕ míi næi, n¨m 2003 lªn 224 triÖu n¨m 2008 cña<br /> ®Æc biÖt lµ c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸, ®ang ng−êi d©n ch©u Phi cËn Sahara – khu<br /> nhanh chãng thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ søc vùc ®−îc ®¸nh gi¸ lµ nghÌo khã nhÊt<br /> c¹nh tranh so víi Mü vµ dÇn dÇn v−ît thÕ giíi. Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh ë<br /> qua c¸c n−íc c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é ph¸t c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ míi næi<br /> triÓn cao ë ch©u ¢u. ®ang cã xu h−íng t¨ng lªn. Sè l−îng c¸c<br /> 3. Næi bËt nhÊt trong sè c¸c nÒn hé gia ®×nh cã thu nhËp kho¶ng 5.000<br /> kinh tÕ míi næi lµ vai trß cña mét sè USD/n¨m ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn<br /> n−íc ®ang ph¸t triÓn cã d©n sè lín, diÖn t¨ng gÊp ®«i, tõ 217 triÖu hé n¨m 2003<br /> tÝch réng, tiÒm lùc qu©n sù m¹nh nh− lªn 500 triÖu hé n¨m 2008. H¬n n÷a,<br /> Trung Quèc, Ên §é, Brazil, Nga. Bèn d©n sè cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trÎ<br /> n−íc lín nµy thuéc nhãm BRIC, chiÕm h¬n nhiÒu so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn.<br /> tíi 26% diÖn tÝch, 43,4% d©n sè, 22,4% N¨m 2008, cã 46,8% d©n sè c¸c n−íc<br /> GDP toµn cÇu vµo n¨m 2008, 33% dù ®ang ph¸t triÓn cã ®é tuæi d−íi 24, trong<br /> tr÷ ngo¹i tÖ vµ 13,7% khèi l−îng giao khi ®ã ë c¸c n−íc ph¸t triÓn chØ cã<br /> dÞch th−¬ng m¹i thÕ giíi (6, p.183). 29,7%. D©n sè trÎ khiÕn kh¶ n¨ng tiªu<br /> Tæng gi¸ trÞ trao ®æi th−¬ng m¹i toµn thô hµng ho¸ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn<br /> cÇu cña BRIC n¨m 2008 lµ 60.700 tû vµ míi næi cã xu h−íng cao h¬n c¸c n−íc<br /> USD. Trong giai ®o¹n 1999 - 2008, ph¸t triÓn. §©y lµ c¬ héi ®èi víi c¸c<br /> Brazil cã tû lÖ t¨ng tr−ëng GDP lµ 3,8%, doanh nghiÖp cña c¸c n−íc ®ang bÞ<br /> Nga vµ Ên §é lµ 7% vµ Trung Quèc lµ khñng ho¶ng muèn xuÊt khÈu hµng ho¸<br /> 9,75% (5). XÐt vÒ tÇm quan träng cña vµo c¸c thÞ tr−êng míi næi nh»m tr¸nh<br /> thÞ tr−êng néi ®Þa, nh÷ng n−íc nµy nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt cña khñng<br /> chiÕm 43,4% d©n sè toµn cÇu. Víi sù ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi.<br /> n¨ng ®éng trong viÖc lùa chän chiÕn Nh÷ng sè liÖu trªn ®©y chøng tá c¸c<br /> l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ, bèn nÒn kinh tÕ nÒn kinh tÕ míi næi vµ ®ang ph¸t triÓn<br /> 40 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2010<br /> <br /> ®ang cã nh÷ng ®ãng gãp vµ ¶nh h−ëng míi. Nhãm nµy cho r»ng, hiÖn kinh tÕ<br /> ngµy cµng t¨ng ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ toµn cÇu vÉn ®ang bÞ c¸c ®Þnh chÕ tµi<br /> giíi trong nhiÒu lÜnh vùc nh− t¨ng chÝnh ph¶n ¸nh t×nh h×nh kinh tÕ nh÷ng<br /> tr−ëng kinh tÕ, gi¸ c¶ hµng ho¸, dù tr÷ thËp niªn 1940 - 1950 ®iÒu khiÓn vµ kiÓm<br /> ngo¹i tÖ thÕ giíi, ph©n chia thu nhËp vµ so¸t... BRIC s½n sµng g¸nh v¸c tr¸ch<br /> lîi nhuËn kinh doanh... NÕu nh− n¨m nhiÖm khi ®ãng vai trß lín h¬n trong IMF<br /> 1970, xuÊt khÈu cña c¸c n−íc ®ang ph¸t vµ cho r»ng viÖc hä t¨ng c−êng tham gia<br /> triÓn vµ míi næi chØ chiÕm 20% tæng kim vµo IMF sÏ ch¼ng cã Ých g× nÕu c¸c n−íc<br /> ng¹ch xuÊt khÈu cña thÕ giíi, th× n¨m lín vÉn gi÷ quyÒn phñ quyÕt.<br /> 2008 con sè nµy lµ 34,9%. N¨m 2008, Trong Tuyªn bè chung ®−îc ®−a ra<br /> c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ míi næi t¹i Héi nghÞ cÊp cao cña G20 t¹i<br /> chiÕm tíi 44,7% GDP toµn cÇu, trong ®ã Pittsburgh (bang Pennsylvania, Mü) vµo<br /> Ên §é vµ Trung Quèc ®ãng gãp tíi 4/5 cuèi th¸ng 9/2009, c¸c nhµ l·nh ®¹o G20<br /> møc t¨ng GDP cña c¸c nÒn kinh tÕ míi ®· cam kÕt sÏ dµnh cho c¸c n−íc ®ang<br /> næi (6, p.183). C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ph¸t triÓn nh− Trung Quèc vµ Ên §é<br /> vµ míi næi còng tiªu thô tíi 50% n¨ng tiÕng nãi cã träng l−îng h¬n trong qu¸<br /> l−îng toµn cÇu vµ chiÕm ®Õn 4/5 møc tr×nh t¸i x©y dùng vµ ®iÒu hµnh nÒn<br /> t¨ng nhu cÇu dÇu löa trong 5 n¨m qua, kinh tÕ toµn cÇu. C¸c nÒn kinh tÕ míi<br /> ®Æc biÖt lµ tõ phÝa Trung Quèc. Nhãm næi sÏ cã nhiÒu quyÒn bá phiÕu t¹i IMF.<br /> n−íc nµy còng ®ang gi÷ tíi 70% l−îng §©y ®−îc ®¸nh gi¸ lµ b−íc chuyÓn biÕn<br /> dù tr÷ ngo¹i tÖ cña thÕ giíi, ®øng ®Çu lµ lÞch sö thõa nhËn vai trß vµ ¶nh h−ëng<br /> Trung Quèc. Khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ ngµy cµng t¨ng cña c¸c nÒn kinh tÕ míi<br /> giíi khiÕn hµng lo¹t n−íc trªn thÕ giíi næi trong khu vùc ch©u ¸ vµ B¾c Mü, lµ<br /> bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ, tuy nhiªn c¸c mét dÊu hiÖu míi cho thÊy c¸c n−íc ph¸t<br /> nÒn kinh tÕ míi næi vÉn tá ra Ýt bÞ t¸c triÓn ®· chÊp nhËn sù c©n b»ng quyÒn<br /> ®éng h¬n, vµ nhê søc trÎ cña m×nh c¸c lùc míi trong c¬ chÕ l·nh ®¹o toµn cÇu.<br /> nÒn kinh tÕ nµy ®ang ®−îc coi lµ ®éng XÐt tõ gãc ®é cña c¸c nÒn kinh tÕ<br /> lùc gióp kinh tÕ toµn cÇu håi phôc. míi næi nh− Trung Quèc hay Ên §é, Héi<br /> T¹i cuéc gÆp tr−íc thÒm Héi nghÞ Bé nghÞ Th−îng ®Ønh G20 lµ mét thµnh<br /> tr−ëng Tµi chÝnh vµ Thèng ®èc Ng©n c«ng khi tiÕng nãi cña hä ®· trë nªn cã<br /> hµng trung −¬ng nhãm G20(*) vµo th¸ng träng l−îng h¬n trong viÖc gi¶i quyÕt<br /> 4/2009 t¹i London (Anh), nhãm BRIC c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ quèc tÕ. Cô thÓ, c¸c<br /> lÇn ®Çu tiªn ®· yªu cÇu ®−îc gi÷ vai trß n−íc nµy ®· giµnh ®−îc thªm 5% sè<br /> lín h¬n trong trËt tù tµi chÝnh toµn cÇu phiÕu trong hÖ thèng quyÒn lùc cña<br /> IMF, n©ng tæng sè phiÕu n¾m gi÷ liªn<br /> quan ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh quan träng<br /> (*)<br /> G20 lµ nhãm nh÷ng quèc gia m¹nh nhÊt thÕ<br /> giíi, chiÕm 85% GDP toµn cÇu, 80% th−¬ng m¹i trong IMF cña nhãm n−íc nµy lªn con<br /> quèc tÕ, 2/3 d©n sè thÕ giíi. C¸c n−íc thµnh viªn sè xÊp xØ 50%.<br /> chÝnh thøc cña G20 gåm: Argentina, Australia,<br /> Víi th¾ng lîi trªn cña c¸c nÒn kinh<br /> Brazil, Canada, Trung Quèc, Ph¸p, §øc, Ên §é,<br /> Indonesia, Italia, NhËt B¶n, Mexico, Nga, Arab tÕ míi næi, cã thÓ nãi mét trËt tù thÕ giíi<br /> Saudi, Nam Phi, Hµn Quèc, Thæ NhÜ Kú, Anh, Mü míi trªn lÜnh vùc kinh tÕ ®· ®−îc x¸c<br /> vµ Liªn minh ch©u ¢u (EU). Nhãm G20 ®−îc lËp lËp vµ chÝnh thøc x¸c nhËn. C¸c nhµ<br /> ra sau khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ vµo n¨m<br /> 1999, ®Ó bµn vÒ hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c bé tr−ëng l·nh ®¹o ®Òu nhÊt trÝ r»ng G20 sÏ thay<br /> tµi chÝnh vµ thèng ®èc ng©n hµng trung −¬ng. thÕ G7 ®Ó trë thµnh “DiÔn ®µn cÊp cao<br /> VÒ c¸c “nÒn kinh tÕ… 41<br /> <br /> chÝnh thøc trong hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vÒ c¬ b¶n thuéc vÒ nhãm 20 quèc gia<br /> tÕ”. §©y lµ mét xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o giµu nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy<br /> ng−îc nÕu xÐt ®Õn møc ®ãng gãp h¬n ®· bÞ thay ®æi khi c¸c nÒn kinh tÕ theo<br /> 50% cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi vµo c¬ chÕ mÖnh lÖnh sôp ®æ trªn toµn thÕ<br /> nÒn kinh tÕ toµn cÇu. giíi. C¸c quèc gia v× ng¨n trë ®Çu t−<br /> ViÖc Héi nghÞ G20 thõa nhËn vai trß n−íc ngoµi ®Çu t−, kinh doanh trªn l·nh<br /> c¸c nÒn kinh tÕ míi næi vµ G20 trë thæ n−íc hä vµ bÞ c« lËp víi quèc tÕ, nay<br /> thµnh tæ chøc th−êng trùc ®iÒu phèi ®· trë thµnh bé phËn quan träng trªn<br /> kinh tÕ thÕ giíi lµ b−íc chuyÓn quan th−¬ng tr−êng toµn cÇu (7).<br /> träng trong viÖc trao thªm quyÒn lùc 4. C¸c nhµ chiÕn l−îc, ho¹ch ®Þnh<br /> cho c¸c nÒn kinh tÕ míi næi, kh«ng ph¶i chÝnh s¸ch, nhµ ph©n tÝch vµ nhµ ®iÒu<br /> lµ c¸c c−êng quèc c«ng nghiÖp G8. Hai hµnh ®ang cè g¾ng hiÓu vµ ®¸nh gi¸<br /> n¨m biÕn ®éng thÞ tr−êng tµi chÝnh thÕ ®óng møc vÒ c¸c quèc gia míi næi. Qu¸<br /> giíi, vèn khëi ph¸t ë c¸c n−íc giµu, ®· tr×nh nµy gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n<br /> n©ng cao vai trß kinh tÕ cña c¸c nÒn kh«ng nhá bëi sù dµn tr¶i vÒ sè liÖu<br /> kinh tÕ t¨ng tr−ëng nhanh nh− Trung nghiªn cøu, thèng kª víi nhiÒu sai lÖch.<br /> Quèc vµ Ên §é. C¸c cuéc häp cña G20 §ã lµ kÕt qu¶ cña sù thiÕu hôt vÒ kh¸i<br /> víi sù tham dù cña c¸c nÒn kinh tÕ nµy, niÖm c¸c quèc gia míi næi còng nh−<br /> ®· trë thµnh diÔn ®µn chÝnh ®Ó thÕ giíi ch−a cã sù x¸c ®Þnh râ ph¹m trï “c¸c<br /> bµn vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh. nÒn kinh tÕ míi næi” trong tÊt c¶ c¸c c¬<br /> Sù næi lªn cña c¸c thÞ tr−êng míi quan thuéc thÓ chÕ Bretton Woods nh−:<br /> næi ®ang lµm thay ®æi quan niÖm vÒ sù WB, IMF vµ c¸c tæ chøc trùc thuéc Liªn<br /> ph¸t triÓn mang tÝnh truyÒn thèng. §Çu Hîp Quèc. ThÝ dô, trong B¸o c¸o vÒ sù<br /> tiªn, vÊn ®Ò ®Çu t− n−íc ngoµi ®ang dÇn æn ®Þnh tµi chÝnh toµn cÇu cña IMF, c¸c<br /> thay thÕ cho sù trî gióp n−íc ngoµi. thÞ tr−êng míi næi ®−îc thèng kª bao<br /> §Çu t− vµo c¸c thÞ tr−êng míi næi kh«ng gåm: “C¸c thÞ tr−êng míi næi vµ c¸c<br /> cßn g¾n víi ý niÖm truyÒn thèng lµ sù quèc gia ®ang ph¸t triÓn... cïng víi<br /> hç trî ph¸t triÓn dµnh cho c¸c n−íc Hong Kong, Israel, Hµn Quèc,<br /> nghÌo h¬n. Thø hai, c¸c thÞ tr−êng míi Singapore vµ §µi Loan". Trong mét b¸o<br /> næi ®ang hîp lý hãa quan hÖ th−¬ng m¹i c¸o kh¸c cña IMF, c¸c ®iÒu tra vÒ tµi<br /> vµ vèn ®Çu t− víi c¸c quèc gia c«ng chÝnh vµ kinh tÕ thÕ giíi, ph¹m trï "c¸c<br /> nghiÖp. Th−¬ng m¹i vµ c¸c dßng vèn nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn" bao gåm nhiÒu<br /> ngµy cµng h−íng ®Õn c¸c c¬ héi t¹i thÞ quèc gia ®−îc ®Ò cËp trong b¸o c¸o trªn<br /> tr−êng míi næi víi sù gi¶m ®i nh÷ng lo víi sù gãp mÆt cña c¸c thÞ tr−êng míi<br /> ng¹i vÒ chÝnh trÞ. Thø ba, sù t¨ng lªn næi nh−: Hong Kong, §µi Loan, Hµn<br /> trong th−¬ng m¹i vµ dßng vèn gi÷a c¸c Quèc, §¶o SÝp vµ Israel. Ngoµi ra, cßn<br /> thÞ tr−êng míi næi vµ c¸c n−íc c«ng cã Bå §µo Nha, Hy L¹p, T©y Ban Nha<br /> nghiÖp ph¶n ¸nh sù phô thuéc mang vµ Céng hoµ Ireland. Sù pha trén gi÷a<br /> tÝnh toµn cÇu thay cho phô thuéc song c¸c quèc gia ®· t¹o nªn sù mËp mê trong<br /> ph−¬ng nh− tr−íc ®ã. viÖc ph©n biÖt gi÷a thÞ tr−êng míi næi,<br /> Trong suèt h¬n hai m−¬i n¨m qua, ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn. Sù<br /> kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn ph©n lo¹i kh«ng ®ång nhÊt nµy ®· t¹o<br /> m¹nh mÏ víi nh÷ng thay ®æi rÊt tÝch cùc. nªn nh÷ng sè liÖu ®iÒu tra, nghiªn cøu<br /> Vµo nh÷ng n¨m 1980, kinh doanh quèc thiÕu chÝnh x¸c. C¸c nÒn kinh tÕ míi næi<br /> 42 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2010<br /> <br /> ®−îc nh×n nhËn lµ kÐm hiÖu qu¶ h¬n Tuy nhiªn, so víi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t<br /> thùc chÊt nh÷ng g× hä ®ang thÓ hiÖn ra. triÓn, th× c¸c nÒn kinh tÕ míi næi cã kh¶<br /> PhÇn lín hä chØ ®−îc chó träng ®¸nh gi¸ n¨ng phôc håi nhanh h¬n, tõ ®ã thóc<br /> g¾n víi c¸c con sè vÒ d©n sè. §iÒu nµy ®Èy kinh tÕ toµn cÇu t¨ng tr−ëng trë l¹i.<br /> lµm gi¶m chØ sè n¨ng suÊt lao ®éng vµ Trong qu¸ tr×nh gi¶i cøu nÒn kinh tÕ thÕ<br /> tæng thu nhËp quèc néi b×nh qu©n theo giíi tho¸t khái khñng ho¶ng, vai trß cña<br /> ®Çu ng−êi cña hä. nhãm c¸c n−íc BRIC vµ mét sè nÒn kinh<br /> Kh«ng gièng nh− c¸c nÒn kinh tÕ tÕ míi næi ch©u ¸ lµ ®Æc biÖt quan träng.<br /> míi næi, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ Kh«ng gièng nh− c¸c n−íc ch©u ¢u,<br /> kÐm ph¸t triÓn vÉn cÇn sù quan t©m c¸c nÒn kinh tÕ míi næi kh«ng phô<br /> ®Æc biÖt vµ sù trî gióp tõ quèc tÕ nh»m thuéc nÆng nÒ vµo thÞ tr−êng bÊt ®éng<br /> chèng ®ãi nghÌo, bÖnh dÞch vµ bÊt æn s¶n cña Mü, v× vËy khi khñng ho¶ng x¶y<br /> chÝnh trÞ. C¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ra b¾t nguån tõ Mü, c¸c nÒn kinh tÕ míi<br /> cÇn c¶i thiÖn hÖ thèng gi¸o dôc vµ cã næi vÉn ®ñ thêi gian ®Ó chèng chäi. Tuy<br /> mét chiÕn l−îc −u tiªn hµng ®Çu lµ cã bÞ t¸c ®éng nÆng nÒ tõ khñng ho¶ng,<br /> chuyÓn ®æi sang thÞ tr−êng míi næi toµn nh−ng kh¶ n¨ng håi phôc cña c¸c nÒn<br /> cÇu. C¸c c«ng ty tõ c¸c thÞ tr−êng ph¸t kinh tÕ míi næi nhanh h¬n.<br /> triÓn vµ míi næi ®ang ®ãng mét vai trß N¨m 2008, tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP<br /> quan träng trong tiÕn tr×nh nµy. Trong cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi ch©u ¸ (gåm<br /> ®ã, c¸c c«ng ty tõ c¸c thÞ tr−êng míi næi c¸c n−íc Trung Quèc, Ên §é, 4 NIEs,<br /> lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh bëi hä cã nhiÒu ASEAN) ®¹t 6,8%, sau ®ã gi¶m cßn<br /> kinh nghiÖm trong ®iÒu tiÕt c¸c ®iÒu 3,3% vµo n¨m 2009 vµ cã kh¶ n¨ng phôc<br /> kiÖn bªn trong c¸c nÒn kinh tÕ kh«ng håi rÊt nhanh ®¹t 5,3% vµo n¨m 2010.<br /> thuéc c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. HiÖn §©y lµ khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng<br /> nay, vai trß cña c¸c quèc gia thÞ tr−êng GDP ¶nh h−ëng lín nhÊt ®Õn tèc ®é<br /> míi næi ®−îc ®¸nh gi¸ rÊt cao. C¸c quèc t¨ng tr−ëng GDP toµn cÇu. Trong khi<br /> gia nµy chiÕm 46% diÖn tÝch bÒ mÆt tr¸i c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®¹t tèc<br /> ®Êt víi 68% d©n sè cña thÕ giíi. Nh÷ng ®é t¨ng tr−ëng -3,8% vµo n¨m 2009 vµ<br /> nÒn kinh tÕ nµy chiÕm gÇn mét nöa cã kh¶ n¨ng chØ ®¹t møc t¨ng tr−ëng<br /> tæng s¶n phÈm cña thÕ giíi vµ ®ang thu b»ng 0 vµo n¨m 2010, th× c¸c nÒn kinh<br /> hót kho¶ng 600 tû USD vèn FDI (7). tÕ míi næi ®Òu cã møc t¨ng tr−ëng cao<br /> C¸c tæ chøc ®a ph−¬ng kh«ng thÓ bá qua h¬n vµ dù b¸o sÏ ®¹t møc t¨ng tr−ëng<br /> sù cÇn thiÕt cña viÖc ®Þnh nghÜa râ rµng d−¬ng tõ 0,8% (ch©u ¢u), 0,5% (Nga),<br /> vÒ c¸c thÞ tr−êng míi næi còng nh− vÒ 2,2% (Brazil), 1% (Mexico). Nh÷ng con<br /> c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm sè trªn cho thÊy chØ cã c¸c nÒn kinh tÕ<br /> ph¸t triÓn. §iÒu nµy rÊt quan träng míi næi míi cã kh¶ n¨ng gióp kinh tÕ<br /> kh«ng chØ ®èi víi céng ®ång kinh doanh toµn cÇu nhanh chãng håi phôc tõ møc<br /> toµn cÇu mµ cßn ®èi víi nh÷ng quèc gia t¨ng tr−ëng -1,3% n¨m 2009 lªn møc<br /> nghÌo, nh÷ng ng−êi cÇn sù quan t©m 1,9% vµo n¨m 2010 (8).<br /> ®Æc biÖt cña c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh trÞ Trong sè c¸c nÒn kinh tÕ míi næi,<br /> vµ kinh tÕ trªn thÕ giíi. Trung Quèc vµ Ên §é lµ hai n−íc cã<br /> Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc nhÊt trong viÖc<br /> cÇu t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c nÒn kinh tÕ gióp kinh tÕ thÕ giíi tho¸t khái khñng<br /> míi næi trong hai n¨m 2008 vµ 2009. ho¶ng. §©y lµ hai n−íc duy nhÊt trong<br /> VÒ c¸c “nÒn kinh tÕ… 43<br /> <br /> sè 15 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi ®¹t qu¶ do khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu<br /> tèc ®é t¨ng tr−ëng d−¬ng trong n¨m g©y ra.<br /> 2009. N¨m 2009, tèc ®é t¨ng tr−ëng<br /> kinh tÕ cña Trung Quèc lµ 8,7%, Ên §é<br /> lµ 5,6% vµ dù b¸o n¨m 2010 tèc ®é t¨ng Tµi liÖu tham kh¶o<br /> tr−ëng kinh tÕ cña hai n−íc nµy t−¬ng<br /> 1. OECD. Globalisation and Emerging<br /> øng lµ 10% vµ 8,7% (9). Tèc ®é t¨ng<br /> Economies. Policy Brief on March.<br /> tr−ëng d−¬ng vµ kh¸ nhanh cña hai nÒn OECD: 2009.<br /> kinh tÕ trªn cã ¶nh h−ëng lín ®Õn chiÒu<br /> h−íng t¨ng tr−ëng GDP toµn cÇu. Tèc 2. C¸c nÒn kinh tÕ ®ang næi lªn.<br /> ®é t¨ng tr−ëng nhanh cña hai nÒn kinh http://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3<br /> tÕ míi næi lín nhÊt thÕ giíi trong khi %A1c_n%E1%BB%81n_kinh_t%E1%<br /> hÇu hÕt c¸c n−íc kh¸c ®Òu kh«ng tr¸nh BA%BF_%C4%91ang_n%E1%BB%9<br /> ®−îc khñng ho¶ng vµ cã tèc ®é t¨ng 5i_l%C3%AAn, 2009.<br /> tr−ëng ©m khiÕn thÕ giíi ngµy cµng nãi 3. WB. Global Economic Prospects and<br /> nhiÒu ®Õn lý thuyÕt Decoupling (thuyÕt the Developing Countries. World<br /> T¸ch biÖt). Lý thuyÕt nµy cho r»ng khi Bank: 2002.<br /> hÇu nh− c¸c n−íc ®Òu kh«ng tr¸nh khái<br /> 4. Emerging markets. http://www.<br /> nh÷ng t¸c ®éng ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cña answers.com/topic/emerging-arkets,<br /> khñng ho¶ng, th× Trung Quèc vµ Ên §é 2010.<br /> vÉn tiÕp tôc t¨ng tr−ëng nhê nh÷ng<br /> chÝnh s¸ch mang tÝnh chÊt “t¸ch biÖt 5. C¶nh Ch¸nh. Trung Quèc cã nhiÒu<br /> chiÕn l−îc – strategic decoupling” vµ ng©n hµng lín nhÊt thÕ giíi. B¸o<br /> “t¸ch biÖt chiÕn thuËt – tactical ®iÖn tö Tin nhanh ViÖt Nam:<br /> decoupling”, gióp thÕ giíi phôc håi vµ http://tinnhanhvietnam.net/trung-<br /> lµm gi¶m ®¸ng kÓ vai trß thèng trÞ cña quoc-co-nhieu-ngan-hang-lon-nhat-<br /> Mü vµ c¸c n−íc ph−¬ng T©y. the-gioi.html, 2009.<br /> 6. IMF. World Economic Outlook 2009,<br /> Nh− vËy, nh÷ng nç lùc tËp thÓ cña<br /> p.183.<br /> c¸c nÒn kinh tÕ míi næi nh»m kh¾c phôc<br /> http://www.imf.org/external/pubs/<br /> khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu ®· thÓ<br /> ft/weo/2009/01/index.htm, 2009.<br /> hiÖn vai trß ngµy cµng lín h¬n cña<br /> nhãm n−íc nµy trong nÒn kinh tÕ thÕ 7. Vladimir Kvint. Define Emerging<br /> giíi, ®Æc biÖt lµ vai trß cña c¸c n−íc Markets Now. B¸o ®iÖn tö Forbes:<br /> thuéc khèi BRIC vµ nhãm G20. Nh÷ng http://www.forbes.com/2008/01/28<br /> t¸c ®éng bÊt lîi kÐo dµi cña cuéc khñng /kvint-developing-countries-oped-<br /> ho¶ng cho thÊy sù bÊt lùc cña c¸c tæ cx_kv_0129kvint.html, 2008.<br /> chøc tµi chÝnh quèc tÕ trong viÖc gióp ®ì 8. IMF. World Economic Outlook<br /> c¸c quèc gia gi¶i quyÕt khñng ho¶ng vµ (WEO): Crisis and Recovery. IMF:<br /> trong viÖc vùc dËy nÒn kinh tÕ toµn cÇu. April 2009.<br /> Trong khi ®ã, thùc tÕ cho thÊy c¸c nÒn<br /> 9. http://www.economywatch.com/eco<br /> kinh tÕ míi næi ®· t×m ra ®−îc nh÷ng<br /> nomic-statistics, 2010.<br /> gi¶i ph¸p quan träng vµ hiÖu qu¶ ®Ó<br /> gióp thÕ giíi nãi chung vµ b¶n th©n c¸c 10. www.referenceforbusiness.com/.../E<br /> n−íc nµy nãi riªng sím kh¾c phôc hËu merging-Markets.html<br />