Về hệ thống phân loại trong nghiên cứu cá nước ngọt ở Việt Nam

Chia sẻ: Phan Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phân loại cá là việc không thể thiếu được khi nghiên cứu nguồn lợi cá

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Về hệ thống phân loại trong nghiên cứu cá nước ngọt ở Việt Nam

VÒ hÖ thèng ph©n lo¹i trong nghiªn cøu c¸ n−íc ngät ë ViÖt Nam NguyÔn V¨n H¶o & Vâ V¨n B×nh ViÖn Nghiªn cøu Nu«i trång Thñy s¶n I I. Më ®Çu Ph©n lo¹i c¸ lµ viÖc kh«ng thÓ thiÕu ®−îc khi nghiªn cøu nguån lîi c¸. Ph©n lo¹i c¸ ë c¸c vïng n−íc, ngoµi viÖc ®Þnh lo¹i chÝnh x¸c c¸c loµi, cßn ph¶i s¾p xÕp c¸ theo mét trËt tù, mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh ®Ó tiÖn theo dâi vµ tra cøu. Ph©n lo¹i c¸ n−íc ngät ë n−íc ta tõ 1960 ®Õn nay chñ yÕu lµ s¾p xÕp theo hÖ thèng cña Berg (1940) vµ sau ®ã ®−îc thay thÕ b»ng hÖ thèng cña Lindberg (1971). H¬n 40 n¨m nghiªn cøu vµ ph©n lo¹i c¸ cña nhiÒu t¸c gi¶, trªn nhiÒu thuû vùc vµ nguån tµi liÖu tiÕp cËn còng phong phó h¬n, c¸c c«ng bè còng cã nhiÒu c¶i tiÕn, tu söa ®Ó hoµ nhËp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña ph©n lo¹i c¸ thÕ giíi. VÒ ph−¬ng ph¸p c¸c t¸c gi¶ s¾p xÕp ®Òu theo hÖ thèng cña Lindberg (1971) nh−ng kÕt qu¶ c«ng bè th× kh«ng gièng nhau vµ ngµy cµng xa dÇn víi c¸ch s¾p xÕp cña hÖ thèng nµy. Do ®ã ®· g©y nhiÒu khã kh¨n trong viÖc nghiªn cøu, sö dông, ®èi chiÕu, so s¸nh vµ nhÊt lµ trao ®æi tµi liÖu. V× vËy chóng t«i viÕt b¸o c¸o nµy nh»m ®iÓm l¹i c¸c hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ chñ yÕu ®ang ®−îc sö dông thÞnh hµnh, viÖc sö dông hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ trong nghiªn cøu c¸ n−íc ngät ë n−íc ta vµ ®Ò xuÊt mét hÖ thèng sö dông trong nghiªn cøu trong thêi gian tíi. Chóng t«i hy väng b¸o c¸o nµy sÏ gãp phÇn vµo viÖc thèng nhÊt vÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i trong ph¹m vi c¶ n−íc. Tuy nhiªn, c¸c bé, hä vµ ph©n hä c¸ sö dông trong b¸o c¸o gåm 4 d¹ng sau: C¸ n−íc ngät thËt sù, c¸ cã nguån gèc mÆn lî di c− vµo vïng n−íc ngät vµ vïng ngËp triÒu, c¸ n−íc ngät di c− ra biÓn sinh s¶n vµ c¸ nhËp néi. II. C¸c hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ th−êng sö dông khi nghiªn cøu Trªn thÕ giíi cã 2 hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt: hÖ thèng ®−îc dïng nhiÒu ë Liªn x« (cò) vµ c¸c n−íc XHCN lµ cña Lindberg (1971) vµ hÖ thèng cña c¸c n−íc ph−¬ng t©y ®−îc Eschmeyer (1998) tËp hîp. 1. HÖ thèng ph©n lo¹i c¸ cña Lindberg, 1971 T¸c gi¶ ®· kÕ thõa vµ ph¸t triÓn hÖ thèng cña Berg (1940) t¹o thµnh hÖ thèng Lindberg (1971). Dùa vµo hÖ thèng nµy chóng t«i s¾p xÕp c¸c bé hä c¸ n−íc ngät ViÖt Nam theo phô lôc 1. Theo hÖ thèng cña Lindberg, c¸ n−íc ngät ë n−íc ta gåm 17 bé vµ 88 hä. Nhãm C¸ Sôn Chonodichthyes cã 2 bé vµ 3 hä: Bé Lamniformes cã 1 hä vµ bé Rajiformes cã 2 hä. Nhãm C¸ X−¬ng Osteichthyes cã 15 bé vµ 85 hä ®−îc s¾p xÕp theo thø tù: Bé Clupeiformes cã 9 hä, bé Cypriniformes cã 18 hä, bé Anguilliformes cã 5 hä, bé Beloniformes cã 2 hä, bé Syngnathiformes cã 1 hä, bé Cyprinodontiformes cã 4 hä, bé Mugiliformes cã 1 hä, bé Channiformes cã 1 hä, bé Synbranchiformes cã 1 hä, bé Perciformes cã 33 hä, bé Pleuronectiformes cã 5 hä, bé Mastacembeliformes cã 1 hä, bé Tetraodontiformes cã 2 hä vµ bé Batrachoidiformes cã 1 hä. Trong bé Perciformes cã 6 ph©n bé: Percoidei cã 21 hä, Callionymoidei 1 hä, Siganoidei 1 hä, Scombroidei 1 hä, Anabantoidei 2 hä vµ Gobioidei 5 hä. Trong c¸c bé trªn, lín nhÊt lµ bé C¸ V−îc Perciformes gåm 33 hä, thø ®Õn lµ bé Cypriniformes 18 hä, Clupeiformes 9 hä, bé Anguilliformes vµ bé Pleuronectiformes mçi bé cã 5 hä, bé Cyprinodontiformes 4 hä, c¸c bé kh¸c chØ cã 1 - 2 hä. 2. HÖ thèng ph©n lo¹i c¸ cña Eschmeyer, 1998 Trªn c¬ së kÕ thõa nhiÒu hÖ thèng cña c¸c n−íc ph−¬ng t©y, t¸c gi¶ ®· hÖ thèng l¹i thµnh hÖ thèng riªng, kh¸c h¼n víi hÖ thèng cña Lindberg. Dùa vµo hÖ thèng nµy chóng t«i s¾p xÕp c¸c bé, 1
hä cña c¸ n−íc ngät hiÖn cã ë n−íc ta (phô lôc 2). Theo hÖ thèng cña Eschmeyer (1998) c¸ n−íc ngät ë n−íc ta cã 19 bé vµ 82 hä. Nhãm C¸ Sôn Chonodichthyes cã 2 bé vµ 3 hä: Bé Carcharhiniformes cã 1 hä vµ bé Rajiformes 2 hä. Nhãm C¸ X−¬ng Osteichthyes cã 17 bé vµ 79 hä ®−îc s¾p xÕp theo thø tù sau: Bé Osteoglossiformes 2 hä, bé Elopiformes 2 hä, bé Anguillifomes 4 hä, bé Clupeiformes 2 hä, bé Gonorhiniformes 1 hä, bé Cypriniformes 5 hä, bé Characiformes 1 hä, bé Siluriformes 11 hä, bé Osmeriformes 1 hä, bé Batrachoidiformes 1 hä, bé Cyprinodontiformes 2 hä, bé Beloniformes 3 hä, bé Syngnathiformes 1 hä, bé Perciformes 35 hä, bé Pleuronectiformes 5 hä vµ bé Tetraodontiformes 1 hä. Trong bé Perciformes cã 9 ph©n bé lÇn l−ît lµ Percoidei 20 hä, Mugiloidei 1 hä, Labroidei 1 hä, Callionymoidei 1 hä, Gobioidei 3 hä, Acanthuroidei 3 hä, Scombroidei 1 hä Anabantoidei 4 hä vµ Channoidei 1 hä. Trong c¸c bé trªn lín nhÊt vÉn lµ bé Perciformes 35 hä, thø ®Õn lµ Siluriformes 11 hä, Cypriniformes vµ Pleuronectiformes mçi bé 5 hä Anguilliformes 4 hä, Beloniformes 3 hä. C¸c bé bé kh¸c chØ cã 1 - 2 hä. 3. Sù sai kh¸c gi÷a 2 hÖ thèng ph©n lo¹i ®èi víi c¸ n−íc ngät ë ViÖt Nam 3.1. Sè l−îng bé vµ hä kh¸c nhau HÖ thèng cña Lindberg cã 17 bé vµ 88 hä; cßn cña Eschmeyer cã 18 bé vµ 82 hä. 3.2. Sù thay ®æi vÒ sè bé - Bé Lamniformes trong hÖ thèng cña Lindberg ®−îc chia thµnh 3 bé: Lamniformes, Carcharhiniformes vµ Orectolobioformes trong hÖ thèng cña Eschmeyer. Gièng Carcharkinus Blainvilla vµ Rhizopriondon Whiley ph¶i ®−îc xÕp trong hä Carcharhinidae bé Carcharhiniformes. - Cã 6 bé t¨ng thªm cña hÖ thèng Eschmeyer: + Osteoglossiformes víi hä: Osteoglossidae vµ Notopteridae. + Elopiformes víi 2 hä: Megalopidae vµ Elopidae. + Gonorhynchiformes víi hä Chanidae. + Osmeriformes víi hä Salangidae. C¶ bèn bé nµy ®Òu t¸ch tõ bé c¸ TrÝch Clupeiformes cò. + Characiformes t¸ch tõ Characoidei cña bé Cypriniformes. + Siluriformes t¸ch tõ Siluroidei cña bé Cypriniformes. - Cã 4 bé kh«ng cßn ®−îc sö dông trong hÖ thèng cña Eschmeyer: + Mugiliformes thµnh ph©n bé Mugiloidei trong bé Perciformes. + Polynemiformes thµnh hä Polynemidae trong ph©n bé Percoidei bé Perciformes + Channiformes thµnh ph©n bé Channoidei trong bé Perciformes. + Mascembeliformes thµnh hä Mastacembechidae trong bé Synbranchiformes. 3.3. Sù thay ®æi mét sè ph©n bé - H×nh thµnh thªm 3 ph©n bé + ChuyÓn hä C¸ §èi Mugilidae thµnh mét ph©n bé Mugiloidei trong bé Pereiformes. + ChuyÓn hä C¸ Qu¶ Channidae thµnh ph©n bé Channoidei trong bé Perciformes. + ChuyÓn hä Cichlidae thµnh ph©n bé Labroidei trong bé Perciformes. - Mét ph©n bé mÊt ®i lµ ph©n bé Siganoidei nhËp vµo ph©n bé Acanthuroidei trong bé Perciformes. 2
3.4. Sù thay ®æi c¸c hä cña hÖ thèng Eschmeyer so víi hÖ thèng cña Lindberg - Cã 4 hä míi ®−îc h×nh thµnh. + ChuyÓn gièng Aplocheilus tõ hä Cyprinodontidae thµnh lËp hä Aplocheilidae trong bé Cyprinodontiformes. + T¸ch gièng Ambassis trong hä Centropomidae thµnh lËp hä Ambassidae trong ph©n bé Percoidei, bé Perciformes. + T¸ch gièng Coius thµnh hä Coiidae trong ph©n bé Percoidei, bé Perciformes. + T¸ch gièng Odontobutis vµ mét sè gièng kh¸c trong hä Elotridae thµnh lËp hä Odontobutidae trong ph©n hä Gobioidei, bé Perciformes. - Cã 8 hä ®· bÞ mÊt: + Hä Dorosomatiodae chuyÓn thµnh ph©n hä Dorosomatinae trong hä Clupeidae + Hä Echelidae thµnh ph©n hä Myrophinae, hä Ophichthidae thµnh ph©n hä Ophichthinae. C¶ hai ph©n hä nhËp l¹i thµnh hä Ophichthidae. + Hä Oryziatidae nhËp vµo hä Adrianichthyidae vµ chuyÓn tõ bé Cyprinodontiformes sang bé Beloniformes. + NhËp 3 hä Tripauchenidae, Gobioididae vµ Periophthalmidae vµo hä Gobiidae. + NhËp hä Pomadasyidae vµo hä Haemulidae trong ph©n bé Percoidei, bé Perciformes. + NhËp hä Lagocephalidae vµo hä Tetraodontidae trong bé Tetraodontiformes. 3.5. Sù thay ®æi vÞ trÝ trong hÖ thèng ph©n lo¹i: Chñ yÕu x¶y ra trong nhãm C¸ X−¬ng Ostechthyes: - Bé Clupeiformes theo hÖ thèng cña Lindberg c¸c hä xÕp theo thø tù: Elopidae, Megalopidae, Clupeidae, Chanidae, Engraulidae, Salangidae, Notopteridae, Osteoglossidae. HÖ thèng cña Eschmeyer chia thµnh c¸c bé, hä vµ s¾p xÕp theo thø tù: Bé Osteoglossiformes (Osteoglossidae vµ Notopteridae), bé Elopiformes (Elopidae vµ Megalopidae), bé Clupeiformes (hä Clupeidae vµ Engraulidae) vµ bé Gonogrhynchiformes (hä Chanidae). Riªng hä Salangildae ®−îc ®−a vµo bé Osmeriformes vµ ®−îc xÕp sau c¸c bé Cypriniformes, Characiformes vµ Siluriformes. - Bé Anguilliformes theo hÖ thèng Lindberg cã 5 hä (Anguillidae, Mucraenesocidae, Echelidae, Ophichthidae vµ Muraenidae) ®−îc xÕp sau bé Cypriniformes. Theo hÖ thèng cña Eschmeyer th× bé nµy chØ cßn 5 hä (kh«ng cã hä Eechlidae) vµ ®−îc xÕp tr−íc bé Cypriniformes, Characiformes vµ Siluriformes. - Bé Cypriniformes theo hÖ thèng cña Lindberg xÕp c¸c hä nh− sau: Catosmidae, Cyprinidae, Gyrinocheilidae, Homalopteridae, Gastromyzonidae, Cobitidae, Characidae, Ariidae, Plotosidae, Siluridae, Bagridae, Heteropneustidae, Cranoglanididae, Sisoridae, Schelbeidae, Pangasiidae vµClariidae. Theo Eschmeyer chia thµnh c¸c bé, c¸c hä vµ c¸ch s¾p xÕp nh− sau: Bé Cypriniformes (hä Catostomidae, Cyprinimidae, Cobitidae, Bagridae, Schilbeidae, Pangasidae, Amblycipitidae, Sisoridae, Heteropneustidae, Clariidae, Ariidae vµ Plotosidae). - Bé Batrachoidiformes (hä Batrachoididae) hÖ thèng ph©n lo¹i cña Lindberg, 1971, xÕp sau cïng d−íi bé Tetraodontiformes (hä Tetraodontidae) Theo hÖ thèng cña Eschmeyer th× bé nµy xÕp d−íi bé Osmeriformes vµ trªn bé Cyprinodontiformes. - Bé Cyprinodontiformes 3 hä (Cyprinodontidae, Oryziatidae, vµ Poeciliidae) th× hÖ thèng cña Lingdberg xÕp d−íi bé Beloniformes (Belonidae, Hemiramphidae) vµ bé Synganthiformes (hä Syngnathidae). Theo hÖ thèng cña Eschmeyer th× bé Cyprinodontiformes Aplocheidae, 3
Poeciliidae), xÕp trªn bé Beloniformes (Belonidae Hemiramphidae vµ Adrianichthiidae) vµ bé Syngnathiformes (Syngnathidae). - Bé Synbranchiformes theo Lindberg chØ cã 1 hä Synbranchidae xÕp d−íi c¸c bé Mugiliformes, bé Polynemformes vµ Channiformes vµ trªn bé Perciformes. Theo hÖ thèng cña Eschmeyer ®· nhËp thªm bé Mastacembeliformes vµ tr−íc ®©y ®øng d−íi bé Pleuronectiformes vµ trªn bé Tetraodontidae vµo bé Synbranchiformes víi 2 hä Synbranchidae vµ Mastacembeilidae vµ ®−îc xÕp ë d−íi bé Syngnathiformes vµ trªn bé Perciformes. - VÞ trÝ ph©n lo¹i cña bé Perciformes: Theo Linberg xÕp gi÷a bé Synbranchiformes vµ bé Pleuronectiformes vµ cã 6 ph©n bé ®−îc xÕp thø tù: Percoidei, Callionymoidei, Siganoidei, Scombroidei, Anabantoidei vµ Gobioidei); theo Eschmeyer bé Perciformes vÉn ®øng d−íi Synbranchiformes vµ trªn bé Pleuronectiformes víi 9 ph©n bé vµ xÕp thø tù: Percoidei, Mugiloidei, Labroidei, Callionymoidei, Gobioidei, Acanthuroidei, Scombroidei, Anabantoidei vµ Channoidei). Trong ®ã cã 3 ph©n bé thø tù xÕp cã nhiÒu thay ®æi nh−: + Percoidei: Theo Lindberg gåm cã 21 hé xÕp thø tù: Centropomidae, Serranidae, Percichthyidae, Teraponidae, Apogonidae, Sillaginidae, Carangidae, Lutjanidae, Lobotidae, Leiognathidae, Gerridae, Pomadasyidae, Sciaenidae, Sparidae, Drepandae, Monodactylidae, Toxotidae, Kyphosidae, Scatophagidae, Nandidae vµ Cichlidae. Theo Eschmeyer gåm 20 hä vµ xÕp thø tù: Centropomidae, Ambassidae, Percichthyidae, Serranidae, Teraponidae, Apogonidae, Sillaginidae, Carangidae, Leiognathidae, Lutjanidae, Coiidae, Gerridae, Haemulidae, Sparidae, Sciaenidae, Polynemidae, Toxotidae, Drepanidae, Monodactylidae vµ Nandidae. + Gobioidei: Theo Lindberg gåm 5 hä xÕp thø tù: Eleotridae, Gobiidae, Trypauchenidae, Gobioididae vµ Periophthalmidae. Theo Eschmeyer chØ cã 3 hä vµ xÕp thø tù lµ Odontobutidae, Eleotridae vµ Gobiidae. + Theo Lindberg cã ph©n bé Siganoidei víi 1 hä Siganidae; cßn theo Eschmeyer th× xÕp vµo ph©n bé Acanthuroidei víi 3 hä; trong ®ã cã 2 hä Ephipidae vµ Scatophagidae chuyÓn tõ ph©n bé Percoidei sang vµ hä Siganidae. III. C¸c hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ n−íc ngät ®· sö dông ë n−íc ta 1. HÖ thèng c¸ n−íc ngät c¸c tØnh phÝa B¾c cña Mai §×nh Yªn (1978) T¸c gi¶ s¾p xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg (1971) gåm 10 bé, 27 hä. - Bé Clupeiformes gåm 5 hä: Elopidae, Clupeidae, Engraulidae, Notopteridae vµ Salangidae. - Bé Cypriniformes gåm 8 hä: Cyprinidae, Cobitidae, Homalopteridae, Siluridae, Clariidae, Bagridae, Sisoridae vµ Ariidae. - Bé Beloniformes gåm 2 hä: Belonidae vµ Hemiramphidae. - Bé Anguilliformes cã 1 hä Aguillidae. - Bé Cyprinodontiformes cã 1 hä Cyprinodontidae. - Bé Ophiocephaliformes cã 1 hä Ophiocephalidae. - Bé Synbranchiformes cã 1 hä Flutidae. - Bé Perciformes gåm 4 hä: Serranidae, Eleotridae, Gobiidae vµ Anabantidae - Bé Pleuronectiformes gåm 2 hä: Bothidae vµ Cynoglossidae. - Bé Mastacembeliformes cã 1 hä Mastacembelidae. - Bé Tetraodontiformes cã 1 hä Tetraodontidae. 4
VÒ c¨n b¶n, t¸c gi¶ xÕp c¸c bé, hä vµ tr×nh tù theo hÖ thèng cña Lindberg; nh−ng cã 1 sè sai kh¸c lµ: - C¸ch s¾p xÕp c¸c bËc cao thÊp: + Hä Bagridae cña t¸c gi¶ lµ xÕp gép 3 hä cña Lindberg lµ Bagridae, Cranoglanididae vµ Amblycipitidae. + Bé Perciformes cã 4 hä: Serranidae, Eleotridae, Gobioidae vµ Anabantidae. Cã 2 hä t¸c gi¶ xÕp kh«ng ®óng theo hÖ thèng cña Lindberg: Hä Serranidae cña t¸c gi¶ chØ gåm c¸c gièng n»m trong hä Percichthyidae cña Lindberg. Hä Anabantidae cña t¸c gi¶ lµ gép 2 hä Anabantidae vµ Belontidae cña Lindberg. - VÞ trÝ s¾p xÕp còng cã sù sai kh¸c. + Bé Anguilliformes xÕp d−íi c¸c bé Cypriniformes vµ Beloniformes.; cßn cña Lindberg xÕp d−íi bé Cypriniformes vµ trªn bé Beloniformes. + Bé Cypriniformes t¸c gi¶ xÕp thø tù: Cyprinidae, Cobitidae, Homalopteridae, Siluridae, Ariidae, Bagridae, Sisoridae vµ Ariidae; cßn Lindberg l¹i xÕp tr×nh tù Cyprinidae, Homalopteridae, Cobitidae, Ariidae, Siluridae, Bagridae, Sisoridae vµ Clariidae. - §Æt tªn kh¸c nhau: + T¸c gi¶ ®Æt tªn bé Ophiocephaliformes vµ hä Ophiocephalidae; cßn Lindberg gäi lµ bé Channiformes vµ hä Channidae. + Bé Synbranchiformes cã 1 hä t¸c gi¶ ®Æt lµ Flutidae; cßn Lindberg gäi lµ Synbranchidae. 2. HÖ thèng c¸ l−u vùc s«ng Lam cña NguyÔn Th¸i Tù (1983) T¸c gi¶ c÷ng s¾p xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg, 1971 víi 14 bé vµ 44 hä. - Bé Clupeiformes gåm 4 hä Clupeidae, Engraulidae, Salangidae vµ Notopteridae. - Bé Anguilliformes gåm 3 hä: Anguillidae, Macraenidae vµ Ophichthidae. - Bé Cypriniformes gåm 3 hä: Cyprinidae, Homalopteridae vµ Cobitidae - Bé Siluriformes gåm 8 hä: Bagridae, Cranoglanididae, Siluridae, Sisoridae, Clariidae, Ariidae, Ageniosidae vµ Hypophthalmidae - Bé Cyprinodontiformes cã 1 hä Cyprinodontidae - Bé Beloniformes gåm 2 hä: Belonidae vµ Hemiramphidae. - Bé Gasteroteriformes cã 1 hä Syngnathidae - Bé Mugiliformes cã 1 hä Mulgilidae - Bé Synbranchiformes cã 1 hä Synbranchidae - Bé Perciformes gåm 15 hä: Ambassidae, Serranidae, Teraponidae, Carangidae, Leiognathidae, Gerridae, Pomadasyidae, Sparidae, Sciaenidae, Scatophagidae, Echenidae, Eleotridae, Gobiidae, Taenoididae vµ Anabantidae. - B« Ophiocephaliformes cã 1 hä Ophiocephalidae. - Bé Scorphniformes cã 1 hä Platicephalidae. - Bé Pleuronectiformes gåm 2 hä: Botidae vµ Cynoglossidae - Bé Tetraodontiformes cã 1 hä Tetraodontidae. 5
Thùc tÕ t¸c gi¶ s¾p xÕp cã nhiÒu ®iÓm sai kh¸c víi hÖ thèng cña Lingberg: 2.1. XÕp thø h¹ng ph©n lo¹i kh¸c nhau + T¸c gi¶ xÕp c¸c loµi c¸ da tr¬n thµnh 1 bé riªng Siluriformes; cßn Lindberg xÕp trong bé Cypriniformes vµ kh«ng cã bé Siluriformes. + Bé Cyprinodontiformes t¸c gi¶ xÕp cã 1 hä Cyprinodontidae víi gièng Aryzias cßn Lindberg xÕp vµo hä Oryziatidae. + T¸c gi¶ cã thªm hä Ambasidae mµ Lindberg ch−a cã. 2.2. C¸ch s¾p xÕp kh¸c h¼n víi Lindberg Trong bé Siluriformes cã 2 hä c¸ da tr¬n lµ Hypophthalmidae vµ Ageniosidae cã trong hÖ thèng cña Lindberg nh−ng kh«ng cã ë ViÖt Nam vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c. - Hai gièng C¸ MÌ Hypophthalmichthys vµ Aristichthys t¸c gi¶ xÕp trong hä Hypophthalmidae bé Siluriformes lµ kh«ng ®óng v× th©n cã phñ vÈy vµ cã r¨ng hÇu. C¸c nhµ ng− lo¹i ®· xÕp 2 gièng nµy vµo ph©n hä C¸ MÌ Hypophthalmichthyinae hä Cyprinidae, bé Cypriniformes. - Gièng C¸ ®o Ageneiogara t¸c gi¶ xÕp trong hä Ageneiosidae bé Siluriformes lµ kh«ng ®óng v× th©n cã phñ vÈy, cã r¨ng hÇu vµ ®Üa miÖng. C¸c nhµ ng− lo¹i xÕp nã lµ tªn ®ång vËt víi gièng Garra trong ph©n hä Labeoninae, hä Cyprinidae, Bé Cypriniformes. §©y lµ nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc trong luËn v¨n phã tiÕn sü khoa häc vµ cßn kÐo dµi m·i ®Õn nay (NguyÔn Th¸i Tù vµ V¨n Khoa, 2000: 558). 2.3. Tr×nh tù s¾p xÕp c¸c bé cã 1 sè sai kh¸c + Bé Anguilliformes t¸c gi¶ xÕp ®øng tr−íc bé Cypriniformes vµ bé Siluriformes; cßn Lindberg th× xÕp ë sau c¶ hai bé trªn. + Bé Cyprinodontiformes t¸c gi¶ ®−a lªn trªn bé Beloniformes; cßn Lindberg xÕp sau bé ®ã. + Bé Ophiocephaliformes t¸c gi¶ ®· xÕp d−íi bé Perciformes cßn Lindberg xÕp d−íi bé Polynemiformes vµ trªn c¸c bé Synbranchiformes vµ bé Perciformes. + Bé Mastacembeliformes t¸c gi¶ xÕp trªn bé Pleuronectiformes cßn Lindberg xÕp d−íi bé nµy. + Tr×nh tù s¾p xÕp c¸c hä trong bé Siluriformes còng kh¸c nhau, t¸c gi¶ xÕp thø tù Bagridae, Cranoglanididae, Siluridae, Sisoridae, Clariidae vµ Ariidae; cßn cña Lindberg xÕp theo: Ariidae, Siluridae, Bagridae, Cranoglanididae, Sisoridae vµ Clariidae. 2.4. Mét sè danh ph¸p còng ®Æt kh¸c víi Lindberg T¸c gi¶ xÕp hä Ophiocephalidae trong bé Ophiocephaliformes; cßn Lindberg xÕp lµ hä Channidae trong bé Channiformes. 3. Khu hÖ c¸ n−íc ngät Nam Trung Bé ViÖt Nam cña NguyÔn H÷u Dùc (1995) T¸c gi¶ xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg, 1971 vµ khu hÖ c¸ n−íc ngät Nam Trung bé gåm 10 bé vµ 31 hä: - Bé Elopiformes gåm 2 hä: Elopidae vµ Megalopidae. - Bé Clupeiformes cã 1 hä Clupeidae. - Bé Osteoglossiformes cã 1 hä Notopteridae. 6
- Bé Anguilliformes gåm 2 hä Angullidae vµ Ophichthidae. - Bé Cypriniformes gåm 3 hä Cyprinidae Homalopteridae vµ Cobitidae. - BéSiluriformes gåm 5 hä: Siluridae, Bagridae, Sisoridae, Clariidae vµ Ariidae. - Bé Cyprinodontiformes cã 1 hä Cyprinodontidae. - Bé Beloniformes gåm 2 hä Belonidae vµ Hemiramphidae. - Bé Synbranchiformes cã 1 hä Synbranchidae. - Bé Perciformes gåm 12 hä: Serranidae, Centropomidae, Teraponidae, Leiognathidae, Gerridae, Nandidae, Psettidae, Scatophagidae, Sillaginidae, Eleotridae, Gobiidae vµ Anabantidae. - Bé Ophiocephaliformes cã 1 hä Ophiocephalidae. - Bé Mastacembeliformes cã hä Mastacembelidae. VÒ c¬ b¶n hÖ thèng nµy gÇn víi hÖ thèng cña Lindberg; nh−ng cã nh÷ng sai kh¸c lµ: 3.1. Sai kh¸c vÒ ®¬n vÞ ph©n lo¹i T¸c gi¶ xÕp c¸c hä: Elopidae, Megalopidae trong bé Elopiformes; cßn Lindberg xÕp trong bé Clupeiformes. - T¸c gi¶ xÕp hä Notopteridae trong bé Osteoglossiformes cßn Lindberg xÕp trong bé Clupeiformes. - C¸c hä c¸ da tr¬n t¸c gi¶ xÕp trong bé Siluriformes cßn Lindberg xÕp chung trong bé Cypriniformes. - Hä Bagridae t¸c gi¶ ®· gép 2 hä Bagridae, Cranoglanididae cña Lindberg vµo mét. 3.2. TrËt tù s¾p xÕp nhiÒu chç kh¸c víi Lindberg - Bé Anguilliformes t¸c gi¶ ®Æt tr−íc bé Cypriniformes vµ Siluriformes cßn Lindberg th× ®Æt sau chóng. - Bé Siluriformes xÕp c¸c hä theo thø tù: Siluridae, Bagridae, Sisoridae, Clariidae vµ Ariidae cßn Lindberg xÕp theo thø tù Ariidae, Sisoridae, Bagridae, Cranoglanididae, Sisoridae vµ Clariidae. - C¸c hä trong bé Perciformes t¸c gi¶ xÕp còng kh¸c theo thø tù sau: Serranidae, Centropomidae, Teraponidae, Leiognathidae, Gerridae, Nandidae, Psettidae, Scatophogidae, Sillaginidae, Eleotridae, Gobiidae vµ Anabantidae. Lindberg s¾p xÕp theo: Centropomidae, Serranidae, Teraponidae, Sillaginidae, Leiognathidae, Gerridae, Monodactylidae, Scatophagidae Nandidae, Eleotridae, Gobiidae vµ Anabantidae. 3.3. Tªn bé, hä xÕp kh¸c víi Lindberg - T¸c gi¶ xÕp bé Ophiocephaliformes vµ hä Ophiocephalidae th× Lindberg ®Æt lµ Channiformes vµ Channidae - T¸c gi¶ ®Æt hä Pesettidae cßn Lindberg xÕp lµ hä Monodactylidae. - T¸c gi¶ ®Æt gièng Aryzias vµo hä Cyprinodontidae cßn Lind berg ®Æt vµo hä Oryziatidae. 4. Khu hÖ c¸ s«ng suèi T©y Nguyªn cña NguyÔn ThÞ Thu HÌ (2000) T¸c gi¶ xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg, 1971, khu hÖ c¸ ë ®©y gåm 10 bé vµ 28 hä. - Bé Osteoglossiformes cã 1 hä Notopteridae. - Bé Anguilliformes cã 1 hä Anguillidae. 7
- Bé Cypriniformes gåm 4 hä Cyprinidae, Gyrinocheilidae, Cobitidae, Balitoridae. - Bé Siluriformes gåm 5 hä: Siluridae, Clariidae, Schilbeidae, Bagridae, Sisoridae. - Bé Cyprinodontiformes cã 1 hä Cyprinodontidae. - Bé Beloniformes 2 hä Belonidae vµ Hemiramphidae. - Bé Synbranchiformes cã 1 hä Flutidae. - Bé Perciformes gåm 11 hä: Anabantidae, Belontidae, Osphronemidae, Channidae, Centropomidae, Lobotidae, Nandidae, Cichlidae, Eleotridae, Gobiidae vµ Mastacembelidae. - Bé Pleuronectiformes cã 1 hä Soleidae. - Bé Tetraodontiformes cã 1 hä Tetraodontidae. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ t¸c gi¶ ®· s¾p xÕp kh¸c h¼n víi hÖ thèng cña Lindberg. 4.1. C¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i kh«ng ®óng theo hÖ thèng cña Lindberg - Kh«ng cã bé Osteoglossiformes mµ chØ cã hä Notopteridae trong bé Clupeiformes. - Kh«ng cã bé Siluriformes mµ chØ cã c¸c hä Siluridae, Clariidae, Schilbeidae, Bagridae vµ Sisoridae trong bé Cypriniformes. - Hä Channidae kh«ng n»m trong bé Perciformes mµ thµnh 1 bé riªng Channiformes. - Hä Mastacembelidae kh«ng n»m trong bé Perciformes mµ thµnh 1 bé riªng Mastacembeliformes 4.2. TrËt tù ph©n lo¹i s¾p xÕp còng kh«ng hoµn toµn theo Lindberg - Bé Anguilliformes ®Æt tr−íc Cypriniformes vµ Siluriformes cßn Lindberg ®Æt sau. - Thø tù c¸c hä trong nhãm c¸ da tr¬n Lindberg ®Æt kh¸c: Siluridae, Bagridae, Sisoridae, Schilbeidae vµ Clariidae - Thø tù bé Perciformes cña Lindberg xÕp còng kh¸c: Centropomidae, Lobotidae, Nandidae, Cichlidae, Eleotridae, Gobiidae, Anabantidae, Belontidae vµ Osphronemidae. - Mét sè tªn khoa häc còng kh«ng theo Lindberg: T¸c gi¶ ®Æt gièng Monopterus vµo hä Flutidae; cßn Lindberg ®Æt vµo hä Synbranchidae vµ kh«ng cã hä Flutidae. 5. HÖ thèng c¸ n−íc ngät Nam bé cña Mai §×nh Yªn vµ céng sù (1992) C¸c t¸c gi¶ còng s¾p xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg, 1971 c¸ n−íc ngät Nam bé gåm 14 bé víi 57 hä: - Bé Clupeiformes gåm 3 hä: Clupeidae, Engraulidae vµ Notopteridae. - Bé Mastacembeliformes cã 1 hä Mastacembelidae. - Bé Anguilliformes cã 1 hä Ophichthidae. - Bé Synbranchiformes cã 2 hä: Flutidae vµ Synbranchidae. - Bé Cypriniformes gåm 4 hä: Cyprinidae, Homalopteridae Gyrinocheilidae vµ Cobitidae - Bé Siluriformes gåm 7 hä: Siluridae, Clariidae, Plotosidae, Schilbeidae, Bagridae, Sisoridae vµ Ariidae. - Bé Cyprinodontiformes gåm 2 hä: Cyprinodontidae vµ Poeciliidae. - Bé Beloniformes gåm 2 hä: Belonidae vµ Hemiramphidae. 8
- Bé Pleuronectiformes gåm 3 hä: Psettodidae, Soleidae vµ Cynoglossidae. - Bé Syngnathiformes cã 1 hä Syngnathidae. - Bé Ophiocephaliformes cã 1 hä Ophiocephalidae. - Bé Polynemiformes cã 1 hä Polynemidae. - Bé Perciformes gåm 3 ph©n bé víi 13 hä: - Ph©n bé Anabantoidei gåm 1 hä Anabantidae - Ph©n bé Percoidei gåm 7 hä: Centropomidae, Toxotidae, Sparidae, Lobotidae, Scatophagidae, Nandidae vµ Sciaenidae. - Ph©n bé Gobioidei gåm 5 hä: Eleotridae, Gobiidae, Periophthalmidae, Apocrypteidae vµ Gobioididae. - Bé Tetraodontiformes gåm 2 hä Lagocephalidae vµ Tetraodontidae. Trong thùc tÕ t¸c gi¶ tr×nh bµy nhiÒu ®iÓm kh«ng theo Lindberg: 5.1. Mét sè bËc ®Þnh lo¹i kh¸c víi Lindberg - C¸c t¸c gi¶ xÕp c¸c hä c¸ da tr¬n vµo bé Siluriformes; cßn Lindberg xÕp chóng chØ lµ c¸c hä trong bé Cypriniformes. - Bé Synbranchiformes c¸c t¸c gi¶ ph©n thµnh 2 hä: Flutidae víi gièng Monopterus vµ hä Synbranchidae víi 2 gièng Synbranchus vµ Muratrema; cßn theo Lindberg chØ xÕp trong 1 hä chung lµ Synbranchidae. - C¸c t¸c gi¶ xÕp hä Schilbeidae; cßn Lindberg ph©n thµnh 2 hä: hä Schilbeidae víi gièng Platitropius vµ hä Pangasiidae víi c¸c gièng Pangasius, Pteropangasius, Helicophagus vµ Pangasianodon. - Hä Anabantidae cña c¸c t¸c gi¶ th× c¸c gièng chØ trong hä Anabantidae; cßn theo Lindberg th× c¸c gièng ®ã thuéc 2 hä Anabantidae vµ Belontidae. - Hä Cyprinodontidae cña c¸c t¸c gi¶ gåm 2 gièng: Aplocheilus vµ Oryzias; cßn Lindberg xÕp gièng Aplocheilus vµo hä Cyprinodontidae vµ gièng Oryzias vµo hä Oryziatidae. 5.2. VÞ trÝ c¸c thø h¹ng s¾p xÕp cña c¸c t¸c gi¶ còng kh¸c víi cña Lindberg - Bé Mastacembeliformes Lindberg xÕp ë gÇn cuèi cïng vµ chØ trªn bé Tetraodontiformes; cßn c¸c t¸c gi¶ kh¸c ®−a lªn gÇn ®Çu vµ sau bé Clupeiformes. - Bé Anguilliformes th× cña Lindberg xÕp sau bé Cypriniformes vµ Siluridae; cßn c¸c t¸c gi¶ xÕp lªn trªn chóng. - Bé Synbranciformes cña Lindberg xÕp trªn bé Perciformes th× c¸c t¸c gi¶ xÕp d−íi bé Anguilliformes vµ tr−íc bé Cypriniformes. - Bé Perciformes cña Lindberg xÕp lÇn l−ît theo c¸c ph©n bé: Percoidei, Gobioidei vµ Anabantoidei th× c¸c t¸c gi¶ xÕp: Anabantoidei, Percoidei vµ Gobioidei. Trong ph©n bé Percoidae cña Lindberg còng s¾p xÕp kh¸c: Centropomidae, Lobotidae, Siaenidae, Sparidae, Toxotidae, Scatophagidae vµ Nandidae. 5.3. Mét sè tªn bé, hä ®Æt kh«ng ®óng theo Lindberg - Bé Channiformes vµ hä Channidae th× c¸c t¸c gi¶ dïng Ophiocephaliformes vµ hä Ophiocephalidae. 9
- Hä Flutidae trong bé Synbranchiformes ®−îc c¸c gi¶ dïng, th× kh«ng cã trong hÖ thèng ph©n lo¹i cña Lindberg. 6. HÖ thèng c¸ n−íc ngät ®· biÕt ë ViÖt Nam cña Mai §×nh Yªn (2002) Trªn c¬ së danh s¸ch c¸c loµi c¸ n−íc ngät cña Bé Thuy S¶n (1996) t¸c gi¶ cã bæ sung vµ lËp thµnh danh lôc c¸ n−íc ngät ViÖt Nam gåm 18 bé vµ 57 hä: - Bé Elopiformes gåm 2 hä: Elopidae vµ Megalopidae. - Bé Gonorhynchiformes cã 1 hä Chanidae. - Bé Clupeiformes gåm 2 hä: Clupeidae vµ Engraulidae. - Bé Osteoglossiformes cã 1 hä Notopteridae. - Bé Salmoniformes cã 1 hä Salangidae. - Bé Anguilliformes cã 2 hä: Ophichthidae vµ Anguillidae. - Bé Cypriniformes cã 4 hä: Cyprinidae, Cobitidae, Homalopteridae vµ Gyrinocheilidae. - Bé Siluriformes gåm 10 hä: Siluridae, Clariidae, Plotosidae, Schilbeidae, Pangasiidae, Cranoglanididae, Amplycipitidae, Bagridae, Sisoridae vµ Ariidae - Bé Cyprinodontiformes gåm 2 hä: Cyprinodontidae vµ Poeciliidae - Bé Beloniformes gåm 2 hä: Belonidae vµ Hemiramphidae. - Bé Gasterosteiformes cã 1 hä Syngnathidae. - Bé Mugiliformes gåm 2 hä: Mugilidae vµ Polynemidae. - Bé Synbranchiformes gåm 2 hä: Synbranchidae vµ Flutidae. - Bé Ophiocephaliformes cã 1 hä Channidae. - Bé Perciformes gåm 17 hä: Serranidae, Anabantidae, Belontidae, Osphronemidae, Centropomidae, Toxotidae, Sparidae, Lobotidae, Scatophagidae, Nandidae, Sciaenidae, Eleotridae, Gobiidae, Periophthalmidae, Apocrypteidae, Gobioididae, Scombridae. - Bé Pleuronectiformes gåm 4 hä: Psettodidae, Bothidae, Soleidae vµ Cynoglossidae. - Bé Mastacembeliformes cã 1 hä Mastacembelidae. - Bé Tetraodontiformes cã 2 hä: Lagocephalidae vµ Tetraodontidae. HÖ thèng nµy t¸c gi¶ ®· tËp hîp c¸c nghiªn cøu vÒ c¸c khu hÖ c¸ n−íc ngät ë n−íc ta tõ tr−íc tíi nay mµ ®Òu ghi lµ xÕp theo hÖ thèng cña Lindberg. Nh−ng hÖ thèng nµy sai kh¸c rÊt nhiÒu so víi c¶ hÖ thèng cña Lindberg vµ hÖ thèng cña Eschmeyer. 6.1. Sù sai kh¸c cña nã víi hÖ thèng Lindberg (1971) * Sù kh¸c vÒ thø h¹ng ph©n lo¹i: - Bé Clupeiformes cña Lindberg th× t¸c gi¶ ph©n thµnh 5 bé lµ: Elopiformes (2 hä), Gonorhynchiformes (1 hä), Clupeiformes (2 hä), Osteoglossiformes (1 hä) vµ Salmoniformes (1hä). - Bé Cypriniformes cña Lindberg th× t¸c gi¶ chia lµm 2 bé: Cypriniformes (4 hä) vµ Siluriformes (10 hä). - Hai bé Mugiliformes vµ Polynemiformes cña Linberg th× t¸c gi¶ gép lai thµnh 1 bé Mugiliformes víi 2 hä Mugilidae vµ Polynemidae 10
- Bé Synbranchiformes cña Lindberg chØ cã 1 hä lµ Synbranchidae; cßn cña t¸c gi¶ chia thµnh 2 hä Synbranchidae vµ Flutidae. - Hä Syngnathidae cña Lindberg xÕp vµo bé Syngnathiformes; cßn cña t¸c gi¶ xÕp vµo bé Gasterosteiformes. - Hä Channidae cña Lindberg xÕp vµo bé Channiformes; cßn cña t¸c gi¶ xÕp vµo bé Ophiocephaliformes. - Hä Percichthyidae vµ hä Serranidae bé Perciformes cña Lindberg th× t¸c gi¶ xÕp gép vµo 1 hä lµ Serranidae. - Hä Apocrypteidae cña t¸c gi¶ th× Lindberg xÕp vµo Trypauchenidae. * VÞ trÝ c¸c thø bËc còng thay ®æi: - Hä Chanidae trong bé Gonorhynchiformes cña t¸c gi¶ thi Lindberg xÕp gi÷a 2 hä: Clupeidae vµ Engraulidae trong bé Clupeiformes. - Bé Siluriformes cña t¸c gi¶ xÕp c¸c hä thø tù: Siluridae, Clariidae, Plotosidae, Schilbeidae, Pangasidae, Cranoglanididae, Amblycipididae, Bagridae, Sisoridae vµ Ariidae; cßn Lindberg l¹i xÕp theo thø tù: Ariidae, Plotosidae, Siluridae, Bagridae, Cranoglanididae, Amplycipitidae, Sisoridae, Schilbeidae, Pangasiidae vµ Clariidae. - Bé Anguilliformes t¸c gi¶ xÕp thø tù c¸c hä: Ophichthidae, Anguillidae; cßn cña Lindberg th× xÕp Anguillidae vµ Ophichthidae. - Bé Perciformes t¸c gi¶ kh«ng xÕp theo ph©n bé mµ theo thø tù c¸c hä: Serranidae, Anabantidae, Belontidae, Osphronemidae, Centropomidae, Toxotidae, Sparidae, Lobotidae, Scatophagidae, Nandidae, Sciaenidae, Eleotridae, Gobiidae, Periophthalmidae, Apocrypteidae, Gobioididae vµ Scombridae; cßn Lindberg xÕp c¸c hä theo ph©n bé nh−: Percoidei: Centropomidae, Serranidae, Percichthyidae, Lobotidae, Sciaenidae, Sparidae, Toxotidae, Scatophagidae, Nandidae; Scomboidei: Sombridae; Anabantitoidei: Anabantidae, Belontidae, Osphronemidae; Gobioidei: Eleotridae, Gobiidae, Trypauchenidae, Gobioidae vµ Periophthalmidae. - Gièng Crenidens trong hä Sparidae thuéc ph©n bé Percoidei cña t¸c gi¶ th× Lindberg xÕp vµo gièng Proteracanthus thuéc hä Kyphosidae trong ph©n bé Acanthuroidei bé Perciformes. 6.2. Sù sai kh¸c cña nã so víi hÖ thèng cña Eschmeyer (1998) * Sù thay ®æi tªn cña 1 sè bé, hä: - Hä Salangidae trong bé Salmoniformes cña t¸c gi¶ th× Eschemeyer t¸ch nã khái bé nµy vµ nhËp vµo bé Osmeriformes - T¸c gi¶ nhËp bé Polymnemiformes vµo bé Mugiliformes víi 2 hä: Mugilidae vµ Polynemidae; cßn Eschmeyer th× xÕp hä Mugilidae thµnh ph©n bé Mugiloidei trong bé Perciformes vµ hä Polynemidae nhËp vµo ph©n bé Percoidei trong bé Perciformes. - T¸c gi¶ ®Ó bé Synbranchiformes víi 2 hä: Synbranchilidae vµ Flutidae; bé Mastacembeliformes víi hä Mastacembelidae; cßn Eschmeyer nhËp 2 bé thµnh 1, lÊy tªn lµ Synbranchiformes vµ nhËp hä Flutidae vµo víi hä Synbranchidae. Nh− vËy bé nµy chØ cßn 2 hä: Synbranchidae vµ Mastacembelidae. - Hä Cyprinodontidae víi 2 gièng: Aplocheilus vµ Oryzias trong bé Cyprinodontiformes cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer xÕp thµnh 2 hä: Aplocheilidae víi gièng Aplocheilus trong bé Cyprinodontiformes vµ hä Adrianichthyidae víi gièng Oryzias ®−îc chuyÓn sang bé Beloniformes. - Gièng Crenidens trong hä Sparidae, ph©n bé Percoidei cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer chuyÓn sang gièng Proteracanthus trong hä Ephippidae, ph©n bé Acanthuroidae, bé Perciformes. 11
- Hä Serranidae cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer ph©n thµnh 2 hä: Serranidae víi gièng Epinephelus vµ Percichthyidae víi 2: gièng Siniperca vµ Coreoperca. - Hä Centropomidae cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer ph©n thµnh 2 hä Centropomidae víi gièng Lates vµ Psamoperca;Ambassidae víi gièng Ambassis vµ Parambassis. - Hä Syngnathidae, bé Gasterosteiformes cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer xÕp trong bé Syngnathiformes. - C¸c hä Periophthalmidae, Apocrypteidae vµ Gobioidae cña t¸c gi¶ th× Eschmeyer nhËp thµnh 1 hä Gobiidae. TrËt tù s¾p xÕp rÊt kh¸c nhau: - T¸c gi¶ xÕp bé Osteoglossiformes sau c¸c bé Elopiformes, Gonorhynchiformes, Clupeiformes; cßn Eschmeyer xÕp nã tr−íc c¸ 3 bé nµy. - T¸c gi¶ xÕp bé Gonorhynchiformes gi÷a bé Elopiformes vµ bé Clupeiformes; cßn Eschmeyer xÕp sau bé Clupeiformes vµ tr−íc bé Cypriniformes. - T¸c gi¶ xÕp hä Salangidae trong bé Salmoniformes sau bé Osteoglossiformes vµ tr−íc bé Anguilliformes; cßn Eschmeyer xÕp nã trong bé Osmeriformes ë sau bé Siluriformes vµ tr−íc bé Batrachoidiformes vµ Cyprinodontiformes. - Cßn vÞ trÝ c¸c thø bËc kh¸c cña t¸c gi¶ còng xÕp kh¸c víi Eschmeyer, sù sai kh¸c gièng víi cña Lindberg (®· ph©n tÝch ë trªn). 6.3. TÊt c¶ nh÷ng s¾p xÕp trong hÖ thèng cña t¸c gi¶ kh¸c víi 2 hÖ thèng cña Lindberg vµ Eschmeyer; nh−ng thiÕu c¸c dÉn liÖu khoa häc ®i kÌm nªn kh«ng thÓ trë thµnh hÖ thèng riªng cña n−íc ta. IV. HÖ thèng ph©n lo¹i cÇn ®−îc sö dông trong nghiªn cøu c¸ n−íc ngät ë n−íc ta 1. X©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i sù dông cho nghiªn cøu c¸ n−íc ngät ViÖt Nam Trªn c¬ së ph©n tÝch hÖ thèng ph©n lo¹i c¸ cña Lindberg, cña Eschmeyer vµ viÖc sù dông ®Ó s¾p xÕp c¸c bé hä c¸ n−íc ngät ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy ch−a cã sù thèng nhÊt nªn ®· g©y khã kh¨n cho nghiªn cøu vµ sö dông tµi liÖu. Chóng t«i ®· chän hÖ thèng ph©n lo¹i cña Eschmeyer (1998) lµ chÝnh, cã bæ sung, ®iÒu chØnh cho phï hîp vµ x©y dùng hÖ thèng ph©n lo¹i cho c¸ n−íc ngät ë n−íc ta (phô lôc 3). HÖ thèng nµy bao gåm 19 bé víi 85 hä; trong ®ã cã: 1) Nhãm c¸ Sôn Chonodrichthyes gåm 2 bé vµ 3 hä: Bé Carcharhiniformes 1 hä vµ bé Rajiformes 2 hä. 2) Nhãm c¸ X−¬ng Osteichthyes gåm 7 tæng bé, 17 bé vµ 82 hä. - Tæng bé Osteoglossomorpha cã 1 bé Osteoglossiformes (2 hä). - Tæng bé Clupeimorpha cã 3 bé vµ 5 hä: Elopiformes (2 hä), Gonorhynchiformes (1 hä) vµ Clupeiformes (2 hä). - Tæng bé Anguillomorpha cã 1 bé Anguilliformes (4 hä). - Tæng bé Cyprinomorpha cã 3 bé vµ 17 hä: Cypriniformes (5 hä), Characiformes (1 hä) vµ Siluriformes (11 hä). - Tæng bé Batrachoidomorpha cã 1 bé Batrachoidiformes (1 hä). - Tæng bé Atherinomorpha cã 3 bé: Osmeriformes (1 hä), Cyprinodontiformes (2 hä) vµ Beloniformes (3 hä). 12
- Tæng bé Percomorpha cã 5 bé víi 45 hä: Syngnathiformes (1 hä), Synbranchiformes (2 hä), Perciformes (37 hä), Pleuronectiformes (5 hä) vµ Tetraodontiformes (2 hä) 2. So s¸nh víi hÖ thèng cña Eschmeyer, 1998 2.1. Sè l−îng bé, hä Tæng sè cã 9 tæng bé, 19 bé, 13 ph©n bé, 85 hä vµ 26 ph©n hä; chØ h¬n 4 ph©n bé, 3 hä vµ phÇn lín s¾p xÕp theo trËt tù cña Eschmeyer. 2.2. Sù sai kh¸c víi hÖ thèng cña Eschmeyer - Nhãm C¸ X−¬ng Osteichthyes ph©n chia ra c¸c tæng bé (Mai §×nh Yªn vµ céng sù, 1991), gåm cã 7 tæng bé: Tæng bé Percomorpha lín nhÊt gåm 5 bé vµ 44 hä, tiÕp ®Õn tæng bé Cyprinomorpha gåm 3 bé vµ 16 hä, tæng bé Atherinomorpha gåm 3 bé vµ 6 hä, tæng bé Clupeomorpha gåm 3 bé vµ 5 hä. C¸c tæng bé Osteoglossomorpha, Anguillomorpha vµ Batrachoidomorpha mçi tæng bé chØ cã 1 bé vµ 1 - 4 hä. - Thªm 3 hä: Lateolabracidae vµ hä Pritolepididae trong bé Perciformes vµ Lagocephalidae trong bé Tetraodontiformes. + Hä Lateolabracidae tõ gièng Lateolabrax (Kottelate, 2001: 58). Hä nµy kh¸c víi hä Ambassidae lµ v©y ®u«i ph©n thuú n«ng, mót cuèi tÇy trßn vµ th©n phñ vÈy l−îc. Hä nµy còng kh¸c víi hä Percichthyidae vµ Serranidae lµ gi÷a phÇn gai vµ phÇn tia cña v©y l−ng cã vÕt lâm s©u vµ v©y ®u«i ph©n thuú. + Hä Pristolepididae t¸ch tõ hä Nandidae víi gièng Pristolepis (theo Kottelate, 2001: 166). Sù ph©n biÖt gi÷a 2 hä lµ: Hä Pristolepididae cã miÖng nhá, hµm trªn kÐo dµi v−ît ®−êng th¼ng ®øng tr−íc m¾t, mµng mang liÒn víi eo mang vµ x−¬ng n¾p mang cã 2 gai cøng. Hä Nandidae cã miÖng réng, hµn trªn kÐo dµi ®Õn hoÆc qu¸ viÒn sau m¾t, mµng mang kh«ng liÒn eo mang vµ x−¬ng n¾p mang cã 1 gai ®¬n. + Hä Lagophacelidae lµ xÕp theo Lindberg (1971) vµ Mai §×nh Yªn (1992, 2002). Theo Rainboth (1996) vµ Eschmeyer (1998) ®· nhËp hä Lagocephalidae vµo hä Tetraodontidae; nh−ng nhiÒu nhµ ng− lo¹i vÉn xÕp thµnh 2 hä riÖng biÖt. Sù ph©n biÖt gi÷a 2 hä lµ: Hä Lagocephalidae mçi bªn ®Çu cã 2 lç mòi, cßn hä Tetraodontidae mçi bªn ®Çu chØ cã 1 lç mòi. Trong tæng bé Percomorpha sù sai kh¸c vÒ sè l−îng lç mòi mçi bªn ®Çu lµ sù sai kh¸c ®¸ng kÓ. - Thay ®æi vÞ trÝ s¾p xÕp cña 1 sè bé: §Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng tæng bé vµ lËp kho¸ ®Þnh lo¹i cho c¸c tæng bé vµ c¸c bé ®−îc thuËn lîi, chóng t«i thay ®æi mét sè vÞ trÝ cña bé: + Bé Gonorhynchiformes ®−îc Eschmeyer xÕp d−íi bé Clupeiformes; cßn ë ®©y ®−îc xÕp trªn bé nµy. + Bé Anguilliformes ®−îc xÕp d−íi bé Elopiformes trong hÖ thèng cña Eschmeyer; ë ®©y bé nµy ®−îc xÕp d−íi bé Gonorhynchiformes vµ bé Clupeiformes, d−íi c¶ tæng bé Clupeomorpha. + Bé Batrachoidifformes th× Eschmeyer xÕp d−íi bé Osmeriformes, trªn bé Cyprinodotiformes vµ Beloniformes. Trong hÖ thèng nµy th× xÕp trªn c¶ 3 bé nµy vµ trªn tæng bé Atherinomorpha. - Thªm 4 ph©n bé. + Bé Synbranchiformes ®−îc ph©n thµnh 2 ph©n bé: Synbranchioidei vµ Mastacembeloidei. + Bé Pleuronectiformes ph©n thµnh 2 ph©n bé: Psettodoidei vµ Pleuronectoidei. - Bæ sung thªm 26 ph©n hä trong 6 hä sau: 13
+ Hä Clupeidae ph©n tnµh 4 ph©n hä: Pellomulinae, Dorosomatinae, Alosinae vµ Pristigasterinae (Eschmeyer, 1998). + Hä Ophichthidae ph©n thµnh 2 ph©n hä: Myrophinae vµ Ophichthinae (Theo Rainboth, 1996; Eschmeyer, 1998). + Hä Cyprinidae ph©n thµnh 11 ph©n hä: Danioninae, Leuciscinae, Cultrinae, Xenocyprininae, Hypophthalmichthyinae, Gobioninae, Gobiobotinae, Acheilognathinae, Barbinae, Labeoninae vµ Cyprininae (Theo NguyÔn V¨n H¶o va Ng« Sü V©n, 2001). + Hä Cobitidae ph©n thµnh 2 ph©n hä: Botinae vµ Cobitinae (Theo Rainboth, 1996; Eschmeyer, 1998). + Hä Balitoridae thµnh 3 ph©n hä: Nemacheininae, Gastromizoninae vµ Balitorinae. + Hä Gobiidae ph©n thµnh 4 ph©n hä: Gobiinae, Gobionellinae, Oxudercinae vµ Amblyopinae (Theo Rainboth, 1996). V. KÕt luËn Qua nghiªn cøu c¸c hÖ thèng ph©n lo¹i vµ viÖc sö dông nghiªn cøu c¸ n−íc ngät ë n−íc ta chóng t«i nhËn thÊy. Cã 2 hÖ thèng ph©n lo¹i: HÖ thèng cña Lindberg (1971) ®−îc dïng phæ biÕn ë Liªn X« cò vµ c¸c n−íc XHCN vµ hÖ thèng cña Eschmeyer (1998) ®−îc dïng nhiÒu ë c¸c n−íc ph−¬ng t©y. HÖ thèng Eschmeyer tæng kÕt sau hÖ thèng cña Lindberg kho¶ng 30 n¨m nªn nã cã nhiÒu tiÕn bé vµ phï hîp. Nghiªn cøu ph©n lo¹i c¸ n−íc ngät ViÖt Nam tr−íc ®©y ch−a xÕp theo hÖ thèng cña Eschmeyer, phÇn lín lµ theo hÖ thèng cña Lindberg, nh−ng ®· cã söa ch÷a tõng b−íc nªn kÕt qu¶ thu ®−îc rÊt kh¸c nhau vµ hÇu hÕt ®Òu xa c¸ch víi hÖ thèng cña Lindberg vµ ngµy cµng gÇn víi hÖ thèng cña Eschmeyer h¬n. Tõ nh÷ng nghiªn cøu cña hai hÖ thèng nµy vµ cña chÝnh c¸c t¸c gi¶, chóng t«i ®· chän hÖ thèng Eschmeyer lµm chÝnh, cã mét sè ®iÒu chØnh ®Ó x©y dùng hÖ thèng c¸ n−íc ngät ë n−íc ta cho phï hîp gåm 9 tæng bé, 19 bé, 13 ph©n bé, 85 hä vµ 26 ph©n hä. Tμi liÖu tham kh¶o 1. Berg L.S., 1940. Systematic of Fishes the World (tiÕng Anh) 2. Bé Thuû s¶n, 1996. Nguån lîi thñy s¶n ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n NN, Hµ Néi. 3. Chevey & Lemasson, 1937. Contrbution µ l’etude des Poisson des eaux douces Tonkinoises. Note Inst Oceanogr Indochine; 33: 1 - 183 44 Pls. 4. Chen Yiu, 1998. Fauna Sinica Osteichthyes Cypriniformes II. Sciences Press Beijing China 531 p. (Chinese) 5. Chu Xinluo, Chen Yinrui at al, 1989. The Fishes of Yunnan, China part I-Cyprinidae. Science Press Beijing China 1 - 162 (Chinese) 6. Chu Xinluo, Chen Yinrui at al, 1989. The Fishes of Yunnan, China part II. Science Press Beijing China 1 - 162 (Chinese). 7. Chu Xinluo, Zheng Baoshan Dai Dingynan at al, 1999. Fauna of Osteichthyes Siluriformes. Science Press. Beijing China, 230 p. 8. Kottelat, R., 2001. Fishes of Laos the -orld bank - The -orld conservation Union. 9. Lindberg G.V, 1971. Families of The Fishes of The World a Check List and Key 467 p (tiÕng Nga) 14
10. Mai §×nh Yªn, Vò Trung T¹ng, Bïi Lai vµ TrÇn Mai Thiªn, 1979. Ng− lo¹i häc. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp Hµ Néi. 11. Mai §×nh Yªn, NguyÔn V¨n ThiÖn, Lª Hoµng YÕn, NguyÔn V¨n Träng, 1992. §Þnh lo¹i c¸ n−íc ngät Nam Bé ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt Hµ Néi. 12. Mai §×nh Yªn trong §Æng Ngäc Thanh vµ c¸c céng sù, 2002. Thuû sinh vËt Trong c¸c thuû vùc n−íc ngät ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi. 13. NguyÔn H÷u Dùc, 1995. Gãp phÇn nghiªn cøu c¸ khu hÖ c¸ n−íc ngät Nam Trung Bé ViÖt Nam. LuËn v¨n PTS. Khoa häc tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi. 14. NguyÔn V¨n H¶o, 1993. Ng− lo¹i häc tËp II. Nhµ XuÊt b¶n N«ng nghiÖp Hµ Néi. 15. NguyÔn V¨n H¶o & Ng« Sü V©n, 2001. C¸ n−íc ngät ViÖt Nam tËp I, hä C¸ ChÐp Cyprinidae. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp Hµ Néi. 16. NguyÔn ThÞ Thu HÌ, 2000. §iÒu tra khu hÖ c¸ mét sè s«ng suèi T©y Nguyªn. LuËn v¨n tiÕn sü sinh häc tr−êng §¹i häc Khoa häc tù nhiªn Hµ Néi. 17. NguyÔn Th¸i Tù, 1983. Khu hÖ c¸ l−u vùc s«ng Lam. LuËn v¨n PTS. Sinh häc tr−êng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi. 18. NguyÔn Th¸i Tù & v¨n Khoa, 2000: 553-564. Nguån lîi c¸ vµ nghÒ nu«i c¸ ë khu B¶o tån Vò Quang. TuyÖn tËp b¸o c¸o KH t¹i héi nghÞ KH toµn quèc vµ nu«i thñy s¶n - ngµy 29 - 30/9/1998. Bé Thuû s¶n- ViÖn NCNTTS 1. 19. Mai §×nh Yªn, 1978. §Þnh lo¹i c¸ n−íc ngät c¸c tØnh phÝa B¾c ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi. 20. Rainboth, W. J, 1996. Fishes of The Cambodian Mekong. FAO, 1996. 21. Smith. H. M., 1945. The Freshwater Fishes of Siam or Thailand U.S. Nat. Mus. Bull. (188) 22. Taki Y., 1974. Fishes of The Laos Mekong Bansin. Vientiane (U.S.A.I.D. Mission to Laos Agri.D.W) 232 p. 23. Tr−¬ng Thñ Khoa vµ TrÇn ThÞ Thu H−¬ng, 1993. §Þnh lo¹i c¸ n−íc ngät vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Khoa Thuû s¶n tr−êng §¹i häc CÇn Th¬. 24. Wang K.P. (V−¬ng DÜ Khang), 1958. Ng− Lo¹i - Ph©n lo¹i häc. Khoa häc XuÊt b¶n x· (tiÕng Trung Quèc) 25. William N. Eschmeyer, 1998. Catalog of Fishes. Academy Scientific Canifonia, vol. I, II,III, 2905p. 26. Wu. H. W, et al, 1964. The Cyprinid Fishes of China vol. I Technical Printing House Shanghai, 538 p (Chinese) 27. Wu. H. W, et al, 1977. The Cyprinid Fishes of China vol. II. Technical Printing House Shanghai, 538 p (Chinese) 28. Yue Peipi, et al, 1998. Fauna Sinica Osteichthyes Cypriniformes. Science Press Beijing China 561 p. (Chinese). 29. Yue Peipi, et al, 2000. Fauna Sinica Osteichthyes Cypriniformes. Science Press Beijing China 331 p. (Chinese). 15
Phô lôc 1 C¸ n−íc ngät ViÖt Nam xÕp c¸c bé hä theo hÖ thèng cña Linberg, 1971 29. Hä C¸ Tra Pangasiidae. A. C¸ Sôn Chonodichthyes 30. Hä C¸ Trª Clariidae I. Bé C¸ Nh¸m thu Lamniformes V. Bé C¸ Ch×nh Anguilliforrmes. 1. Hä C¸ MËp Carcharhimidae 31. Hä C¸ Ch×nh Anguillidae II. Bé C¸ §uèi Rajiformes 32. Hä C¸ D−a Mucraenesocidae. 2. Hä C¸ §ao Pristidae 33. Hä C¸ NhÖch Echelidae 3. Hä C¸ §uèi bång Dasyatidae 34. Hä C¸ Ch×nh r¾n Ophichthidae B. C¸ X−¬ng Osteichthyes 35. Hä C¸ LÖch biÓn Muraenidae III. Bé C¸ TrÝch Clupeiformes VI. Bé C¸ K×m Beloniformes 4. Hä C¸ M¨ng biÓn Elopidae. 36. Hä C¸ Nh¸i Belonidae 5. Hä C¸ Ch¸o Megalopidae. 37. Hä C¸ L×m k×m Hemiramphidae 6. Hä C¸ TrÝch Clupeidae VII. Bé C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathiformes. 7. Hä C¸ Mßi Dorosomatidae 38. Hä C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathidae. 8. Hä C¸ M¨ng s÷a Chanidae. VIII. Bé C¸ Sãc Cyprinodontiformes 9. Hä C¸ Tráng Engraulidae 39. Hä C¸ Sãc Cypriniodontidae 10. Hä C¸ NgÇn Salangidae 40. Hä C¸ Sãc O ryziatidae. 11. Hä C¸ Th¸t l¸t Notopteridae. 41. Hä C¸ Sãc Adrianichthyidae. 12. Hä C¸ M¬n Osteoglossidae 42. Hä C¸ ¡n muçi Poeciliidae IV. Bé C¸ ChÐp Cypriniformes IX. Bé C¸ §èi Mugiliformes 13. Hä C¸ Mut Catosmidae 43. Hä C¸ §èi Mugilidae. 14. Hä C¸ ChÐp Cyprinidae. X. Bé C¸ Nhô Polynemiformes 15. Hä C¸ May Gyrinocheilidae. 44 Hä C¸ Nhô Polynemidae 16. Hä C¸ V©y b»ng Homalopteridae. XI. Bé C¸ Qu¶ Channiformes 17. Hä C¸ Bµm §¸ Gastromyzonidae. 45. Hä C¸ Qu¶ Channidae 18. Hä C¸ Ch¹ch Cobitidae. XII. Bé C¸ Mang liÒn Synbranchiformes 19. Hä C¸ Chim tr¾ng Characidae. 46. Hä L−¬n Synbranchidae. 20. Hä C¸ óc Ariidae. XIII. Bé C¸ V−îc Perciformes 21. Hä C¸ Ng¸t Plotosidae. a. Ph©n Bé C¸ V−îc Percoidei 22. Hä C¸ Nheo Siluridae. 47. Hä C¸ chÏm Centropomidae 23. Hä C¸ L¨ng Bagridae. 24. Hä C¸ Tr¬n cã näc Heteropneustidae 48. Hä C¸ Mó Serranidae. 25. Hä C¸ Ng¹nh Cranoglanididae. 49. Hä C¸ V−îc r« Percichthyidae. 26. Hä C¸ L¨ng suèi Amblycipitidae 50. Hä C¸ C¨ng Teraponidae 27; Hä C¸ Chiªm Sisoridae 51. Hä C¸ S¬n Apogonidae. 28. Hä C¸ Tra xiªm Schilbeidae. 52. Hä C¸ §ôc Sillaginidae 16
53. Hä C¸ KhÕ Carangidae 72. Hä C¸ SÆc Blontidae 54. Hä C¸ Hång Lutjanidae. 73. Hä C¸ Mïi Helostomatidae. 55. Hä C¸ KÎn Lobotidae 74. Hä C¸ Tai t−îng Osphronemidae 56. Hä C¸ LiÖt Leiognathidae. g. Ph©n bé C¸ Bèng Gobioidei. 57. Hä C¸ Mãm Gerridae. 75. Hä C¸ Bèng ®en Eleotridae 58. Hä C¸ S¹o Pomadasyidae 76. Hä C¸ Bèng tr¾ng Gobiidae. 59. Hä C¸ §ï Sciaenidae 77. Hä C¸ Bèng kÌo Trypauchenidae 60. Hä C¸ Tr¸p Sparidae. 78. Hä C¸ Bèng dµi Gobioididae. 61. Hä C¸ Khiªn Drepanidae 79. Hä C¸ Bèng n¸c Periophthalmidae 62. Hä C¸ Chim tr¾ng m¾t to Monodactylidae. XIV Bé C¸ B¬n Pleuronectiformes. 63. Hä C¸ Mang ræ Toxotidae. 80. Hä C¸ B¬n ngé Psettodidae. 64. Hä C¸ B¸nh l¸i Kyphosidae. 81. Hä C¸ B¬n vØ Bothidae 65. Hä C¸ N©u Scatophayidae 82. Hä C¸ B¬n gi¶ Pleuronectidae 66. Hä C¸ RÆc vÖn Nandidae 83. Hä C¸ B¬n Soleidae 67. Hä C¸ R« phi Cichlidae. 84. Hä C¸ B¬n c¸t Cynoglossidae b. Ph©n bé C¸ §µn lia Callionymoidei XV. Bé C¸ Ch¹ch s«ng Mastacembeliformes 68. Hä C¸ §µn lia Callionymidae 85. Hä C¸ Ch¹ch s«ng Mastacembelidae. c. Ph©n bé C¸ §×a Siganoidei. XVI. Bé C¸ Nãc Tetraodontiformes 69. Hä C¸ §×a Siganidae 86. Hä C¸ Nãc chµy Lagocephalidae d. Ph©n bé C¸ Thu s«ng Scombroidei. 87. Hä C¸ Nãc Tetraodontidae. XVII. Bé C¸ Cãc Batrachoidiformes 70. Hä C¸ Thu s«ng Scombridae. 88. Hä C¸ Cãc Batrachoididae e. Ph©n hä C¸ R« ®ång Anabantoidei 71. Hä C¸ R« ®ång Anabantidae. 17
Phô lôc 2 C¸ n−íc ngät ViÖt Nam xÕp theo hÖ thèng cña E schmeyer, 1998 22. Hä C¸ Ng¹nh Cranoglanididae A. C¸ Sôn Chonodichthyes 23. Hä C¸ Nheo Siluridae. I. Bé C¸ MËp Carcharhiniformes 24. Hä C¸ Tra Xiªm Schilbeidae 1. Hä C¸ MËp Carcharhinidae. 25. Hä C¸ Tra Pangasiidae. II. Bé C¸ §uèi Rajiformes 26. Hä C¸ L¨ng suèi Amblycipitidae 2. Hä C¸ §ao Pristidae. 27. Hä C¸ Chiªn Sisoridae. 3. Hä C¸ §uèi bång Dasyatidae. 28. Hä C¸ Tr¬n cã näc Heteropneustidae B. C¸ X−¬ng O steichthyes 29. Hä C¸ Trª Clariidae III. Bé C¸ Th¸t l¸t Osteoglossiformes 30. Hä C¸ Ariidae 4. Hä C¸ M¬n Osteoglossidae. 31. Hä C¸ Ng¸t Plotosidae. 5. Hä C¸ Th¸t l¸t Notopteridae XI. Bé C¸ èt me Osmeriformes IV. Bé C¸ M¨ng biÓn Elopiformes 32. Hä C¸ NgÇn Salangidae. 6. Hä C¸ M¨ng biÓn Elopidae. XII. Bé C¸ Cãc Batrachoidiformes. 7. Hä C¸ Ch¸o Megalopidae 33. Hä C¸ Cãc Batrachoididae. V. Bé C¸ Ch×nh Anguilliformes. XIII. Bé C¸ B¹c ®Çu Cyprinodontiformes 8. Hä C¸ Ch×nh Anguillidae. 34. Hä C¸ B¹c ®Çu Aplocheilidae. 9. Hä C¸ LÞch biÓn Muraenidae. 35. Hä C¸ ¡n muçi Poeciliidae. 10. Hä C¸ Ch×nh r¾n Ophichthidae XIV. Bé C¸ K×m Beloniformes. 11. Hä C¸ D−a Muraensocidae. 36. Hä C¸ Nh¸i Belonidae. VI. Bé C¸ TrÝch Clupeiformes. 37. Hä C¸ L×m k×m Hemiramphidae 12. Hä C¸ TrÝch Clupidae 38. Hä C¸ Sãc Adrianichthyidae. 13. Hä C¸ Tráng E ngraulidae. XV. Bé C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathiformes. VII. Bé C¸ M¨ng s÷a Gonorhynchiformes. 39 Hä C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathidae. 14. Hä C¸ M¨ng s÷a Chanidae. XVI. Bé C¸ Mang liÒn Synbranchiformes. VIII. Bé C¸ ChÐp Cypriniformes. 40. Hä L−¬n Synbranchidae. 15. Hä C¸ Mót Catostomidae. 41. Hä C¸ Ch¹ch s«ng Mastacembelidae. 16. Hä C¸ ChÐp Cyprinidae. XVII. Bé C¸ V−îc Perciformes 17. Hä C¸ Ch¹ch Cobitidae. a. Ph©n Bé C¸ V−îc Percoidei 18. Hä C¸ Ch¹ch v©y b»ng Balitoridae. 42. Hä C¸ ChÏm Centropomidae 19. Hä C¸ May Gyrinocheidae 43. Hä C¸ S¬n Ambassidae IX. Bé C¸ Chim tr¾ng Characiformes 44. Hä C¸ R« mo Percichthyidae. 20. Hä C¸ Chim tr¾ng Characidae. 45. Hä C¸ Mó Serranidae X. Bé C¸ Nheo Siluriformes. 46. Hä C¸ C¨ng Teraponidae 21. Hä C¸ L¨ng Bagridae. 18
47. Hä C¸ S¬n biÓn Apogonidae. 66. Hä C¸ Bèng ®en Eleotridae 48. Hä C¸ §ôc Sillaginidae. 67. Hä C¸ Bèng tr¾ng Gobiidae. 49. Hä C¸ KhÕ Carangidae. g. Ph©n hä C¸ §u«i gai Acanthuroidei. 50. Hä C¸ LiÖt Leiognathidae 68. Hä C¸ Tai t−îng Ephippidae. 51. Hä C¸ Hång Lutjanidae. 69. Hä C¸ N©u Scatophagidae. 52. Hä C¸ H−êng Coiidae. 70. Hä C¸ §×a Siganidae. 53. Hä C¸ Mãm Gerridae. h. Ph©n hä C¸ B¹c m¸ Scombroidei. 54, Hä C¸ S¹o Haemulidae. 71. Hä C¸ Thu ngõ Scombridae. 55. Hä C¸ Tr¸p SpAridae. e. Ph©n bé C¸ R« ®ång Anabantoidei. 56. Hä C¸ §ï Sciaenidae 72. Hä C¸ R« ®ång Anabantidae. 57. Hä C¸ Nhô Polynemidae. 73. Hä C¸ sÆc Belontidae. 58. Hä C¸ Mang ræ Toxotidae. 74. Hä C¸ Mïi Helostomatidae. 59. Hä C¸ Khiªn Drepanidae. 75. Hä C¸ Tai t−îng Osphronemidae. 60. Hä C¸ Chim tr¾ng m¾t to Monodactylidae. k. Ph©n bé C¸ Qu¶ Channoidei. 61. Hä C¸ SÆc vÖn Nandidae 76. Hä C¸ Qu¶ Channidae. b. Ph©n bé C¸ §èi Mugiloidei XVIII. Bé C¸ B¬n Pleuronectiformes 62. Hä C¸ §èi Mugilidae. 77. Hä C¸ B¬n ngé Psettodidae. c. Ph©n bé C¸ Hµng chµi Labroidei. 78. Hä C¸ B¬n vØ Paralichthidae. 63. Hä C¸ R« phi Cichlidae 79. Hä C¸ B¬n gi¶ Pleuronectidae d. Ph©n bé C¸ §µn lia Callionymoidei 80. Hä C¸ B¬n Soleidae. 64. Hä C¸ §µn lia Callionymidae. 81. Hä C¸ B¬n c¸t Cynoglossidae. e. Ph©n bé C¸ Bèng Gobioidei XIX. Bé C¸ Nãc Tetraodontiformes. 65. Hä C¸ Bèng ®en trßn Odontobutidae. 82. Hä C¸ Nãc Tetraodontidae. 19
Phô lôc 3 HÖ thèng ph©n lo¹i cÇn ®−îc sö dông cho c¸ n−íc ngät ViÖt Nam 16.6. Ph©n hä C¸ §ôc Gobioninae. C¸ Sôn Chonodichthys 16.7. Ph©n hä C¸ §ôc r©u Gobiobotinae I. Bé C¸ MËp Carcharhiniformes 16.8. Ph©n hä C¸ ThÌ be. Acheilognathinae. 1. Hä C¸ MËp Carcharhinidae. 16.9. Ph©n hä C¸ Bçng Barbinae. II. Bé C¸ §uèi Rajiformes 16.10. Ph©n hä C¸ Tr«i Labeoninae. 2. Hä C¸ §ao Pristidae. 16.12. Ph©n hä C¸ ChÐp Cyprininae. 3. Hä C¸ §uèi bång Dasyatidae. 17. Hä C¸ Ch¹ch Cobitidae a. Ph©n hä C¸ Ch¹ch c¸t Botinae. C¸ X−¬ng Osteichthyes b. Ph©n hä C¸ Ch¹ch Cobitinae. A. Tæng bé C¸ Th¸t l¸c Osteoglossomorpha 18. Hä C¸ Ch¹ch v©y b»ng Balitoridae. III. Bé C¸ Th¸t l¸t Osteoglossidae a. Ph©n hä C¸ Ch¹ch suèi Nemacheilinae. 4. Hä C¸ M¬n Osteoglossidae b. Ph©n hä C¸ Ch¹ch b¸m Gastromyzoninae. 5. Hä C¸ Th¸t l¸t Notopteridae. c. Ph©n hä C¸ Ch¹ch v©y b»ng Balitorinae. B. Tæng bé C¸ TrÝch Clupeomorpha 19. Hä C¸ May Gyrinocheilidae. IV. Bé C¸ M¨ng biÓn Elopiformes IX. Bé C¸ Chim tr¾ng Characiformes 20. Hä C¸ Chim tr¾ng Characidae. 6. Hä C¸ M¨ng biÓn Elopidae X. Bé C¸ Nheo Siluriformes. 7. Hä C¸ Ch¸o Megalopidae. 21. Hä C¸ L¨ng Bagridae. V. Bé C¸ M¨ng s÷a Gonorhynchiformes 22. Hä C¸ Ng¹nh Cranoglanididae. 8. Hä C¸ M¨ng s÷a Chanidae. 23. Hä C¸ Nheo Siluridae. VI. Bé C¸ TrÝch Clupeiformes 24. Hä C¸ Tra Schilbeidae. 9. Hä C¸ TrÝch Clupeidae 25. Hä C¸ Tra Pangasiidae 9.1. Ph©n hä C¸ C¬m s«ng Pellomulinae. 26. Hä C¸ L¨ng suèi Amblycipitidae. 9.2. Ph©n hä C¸ Mßi Dorosomatinae. 27. Hä C¸ Chiªn Sisoridae. 9.3. Ph©n hä C¸ Ch¸y Alosinae. 28. Hä C¸ Tr¬n cã näc Heteropneustidae 9.4. Ph©n hä C¸ BÑ Pristigasterinae. 29. Hä C¸ Trª Clariidae. 10. Hä C¸ Tráng Engraulidae 30. Hä C¸ óc Ariidae 31. Hä C¸ Ng¸t Plotosidae. C. Tæng bé C¸ Ch×nh Anguillomorpha VII. Bé C¸ Ch×nh Anguilliformes E. Tæng bé C¸ Cãc Batrachoidomorpha 11. Hä C¸ Ch×nh Anguillidae. XI. Bé C¸ Cãc Batrachoidiformes 12. Hä C¸ LÞch biÓn Maraenidae. 32. Hä C¸ Cãc Batrachoididae. 13. Hä C¸ Ch×nh r¾n Ophichthidae. F. Tæng bé C¸ Suèt Atherinomorpha. 13.1. Ph©n hä C¸ NhÖch Myrophinae XII. Bé C¸ èt me Osmeriformes. 13.2. Ph©n hä C¸ Ch×nh r¾n Opichthinae 33. Hä C¸ NgÇn Salangidae. 14. Hä C¸ D−a Muraensocidae XIII. Bé C¸ B¹c ®Çu Cyprinodontiformes D. Tæng bé C¸ ChÐp Cyprinomorpha 34. Hä C¸ B¹c ®Çu Aplocheilidae. VIII. Bé C¸ ChÐp Cypriniformes 35. Hä C¸ ¡n muçi Poeciliidae. 15. Hä C¸ Mót Catostomidae. XIV. Bé C¸ K×m Beloniformes. 16. Hä C¸ ChÐp Cyprinidae 36. Hä C¸ Sãc Adrianichthyidae. 16.1. Ph©n hä C¸ Lßng tong Danioninae 37. Hä C¸ Nh¸i Belonidae. 16.2. Ph©n hä C¸ Tr¾m Leuciscinae 38. Hä C¸ L×m k×m Hemiramphidae. 16.3. Ph©n hä C¸ M−¬ng Cultrinae. G. Tæng bé C¸ V−îc Percomorpha. 16.4. Ph©n hä C¸ Nhµng Xenocyprininae. XV. Bé C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathiformes. 16.5. Ph©n hä C¸ MÌ Hypophthalmichthyinae. 39. Hä C¸ Ngùa x−¬ng Syngnathidae. 20