VÒ nh÷ng cuèn s¸ch gi¸o khoa ch÷ H¸n<br />
cña §«ng Kinh nghÜa thôc hiÖn ®ang l−u gi÷<br />
t¹i c¸c th− viÖn ë Hμ Néi<br />
<br />
NguyÔn ThÞ H−êng (*)<br />
<br />
§«ng Kinh nghÜa thôc lμ mét tr−êng truyÒn gåm: Quèc d©n ®éc b¶n, Nam<br />
häc ®−îc lËp ra trong phong trμo Duy quèc giai sù, Nam quèc ®Þa d−, Quèc<br />
T©n, cã tÇm ¶nh h−ëng réng lín vμ quy v¨n gi¸o khoa th−, T©n ®Ýnh Lu©n lý<br />
m« tæ chøc lín nhÊt cña phong trμo nμy. gi¸o khoa th−, v.v… Nh÷ng s¸ch nμy<br />
§«ng Kinh nghÜa thôc khai gi¶ng vμo ®Òu viÕt b»ng ch÷ H¸n, in b¶n gç trªn<br />
th¸ng 3/1907 t¹i sè nhμ 4, phè Hμng giÊy B−ëi, ®ãng b×a thμnh hμng tr¨m<br />
§μo. VÒ tæ chøc, §«ng Kinh nghÜa thôc b¶n, ph¸t cho häc sinh (1, tr.40). Ngoμi<br />
do cô L−¬ng V¨n Can lμm Thôc tr−ëng, ra, tr−êng cßn thu mua c¸c s¸ch tõ<br />
mét nhμ nho lín tuæi vμ cã uy tÝn trong Trung Quèc vμ NhËt B¶n ®Ó lμm tμi liÖu<br />
giíi trÝ thøc håi ®ã. D−íi Thôc tr−ëng lμ tham kh¶o, nghiªn cøu, gi¶ng d¹y.<br />
Gi¸m häc NguyÔn QuyÒn, nguyªn HuÊn Ch−¬ng tr×nh häc cña nhμ tr−êng<br />
®¹o tØnh L¹ng S¬n. Tr−êng chia lμm bèn “dùa theo lèi t©n häc Trung Hoa vμ<br />
ban c«ng t¸c: ban Gi¸o dôc, ban Tμi NhËt B¶n, d¹y thÓ thao, d¹y c¸ch trÝ,<br />
chÝnh, ban Cæ ®éng, ban Tu th−, trong to¸n ph¸p, ®Þa d−, lÞch sö, v¨n ch−¬ng,<br />
®ã trô cét cña tr−êng lμ ban Gi¸o dôc vμ c«ng d©n gi¸o dôc” (2, tr.57). Trong ®ã,<br />
ban Tu th−. Ban Gi¸o dôc chñ yÕu tæ tμi liÖu gi¸o khoa quan träng nhÊt cña<br />
chøc viÖc gi¶ng d¹y, chia lμm ba tæ bé tr−êng lμ cuèn Quèc d©n ®éc b¶n. §©y<br />
m«n: ViÖt v¨n, H¸n v¨n(*), Ph¸p v¨n. lμ cuèn s¸ch vì lßng cho häc sinh tËp<br />
Ban Tu th− cã nhiÖm vô biªn so¹n tμi ®äc. Néi dung cña cuèn s¸ch cho thÊy<br />
liÖu gi¶ng d¹y cho gi¸o viªn. Héi ®ång chñ tr−¬ng râ rÖt cña §«ng Kinh nghÜa<br />
biªn tËp cña ban gåm cã L−¬ng V¨n thôc.(*)<br />
Can, Lª §¹i, NguyÔn H÷u CÇu, Phan<br />
Ngoμi ho¹t ®éng gi¶ng d¹y, nhμ<br />
Chu Trinh, Ng« §øc KÕ. ChØ trong mét<br />
tr−êng cßn tæ chøc rÊt nhiÒu buæi diÔn<br />
thêi gian ng¾n, Ban ®· biªn so¹n ®−îc<br />
thuyÕt, kªu gäi lßng yªu n−íc cña nh©n<br />
mét sè s¸ch gi¸o khoa vμ tμi liÖu tuyªn<br />
d©n, khuÊy ®éng phong trμo t©n häc.<br />
§«ng Kinh nghÜa thôc kh«ng chØ lμ mét<br />
(*)<br />
Tæ H¸n v¨n gåm cã: NguyÔn QuyÒn, Vò Tr¸c, tr−êng häc, mμ thùc chÊt ®ã lμ mét<br />
Hoμng TÝch Phông, D−¬ng B¸ Tr¹c, Hoμng T¨ng<br />
BÝ, L−¬ng Tróc §μm, §μo Nguyªn Phæ. Trong sè phong trμo. Néi dung ho¹t ®éng vÒ mÆt<br />
®ã, chóng t«i ®· t×m thÊy nh÷ng cuèn s¸ch gi¸o<br />
khoa H¸n v¨n cña D−¬ng B¸ Tr¹c, L−¬ng Tróc<br />
(*)<br />
§μm, §μo Nguyªn Phæ. ThS., ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m.<br />
S¸ch gi¸o khoa ch÷ H¸n… 43<br />
<br />
v¨n hãa gi¸o dôc cña phong trμo nμy Ngoμi nh÷ng ký hiÖu t¹i Th− viÖn<br />
bao gåm: chèng nÒn cùu häc, chèng bän ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m, Th− viÖn<br />
hñ nho, chèng ch÷ H¸n, chèng khoa cö, Quèc gia còng hiÖn l−u tr÷ 6 cuèn s¸ch<br />
häc ch÷ quèc ng÷, häc theo ph−¬ng ph¸p cã nhan ®Ò trªn víi c¸c ký hiÖu: R.287,<br />
míi, ®Ò cao nh©n b¶n, ph¸t huy ãc s¸ng R.1503, R.1504, R.1505, R.1506, R.1507.<br />
t¹o, ®Ò cao tinh thÇn d©n téc vμ lßng yªu §©y lμ mét cuèn s¸ch quan träng<br />
n−íc, quan t©m c¶ hai mÆt gi¸o dôc s¬ cña §«ng Kinh nghÜa thôc, ph¶n ¸nh<br />
®¼ng vμ gi¸o dôc chuyªn m«n. Th¸ng nhiÒu quan niÖm míi vÒ v¨n hãa gi¸o<br />
12/1907, nhËn thÊy tÇm ¶nh h−ëng cña<br />
dôc. Néi dung s¸ch gåm cã ba bμi: V¨n<br />
phong trμo nμy ®èi víi toμn d©n téc, thùc<br />
minh t©n häc s¸ch, C¸o hñ lËu v¨n,<br />
d©n Ph¸p ra lÖnh ®ãng cöa §«ng Kinh<br />
ThØnh kh¸n Cao Ly vong quèc chi th¶m<br />
nghÜa thôc, tÞch thu s¸ch vë, c¸c v¨n kiÖn<br />
tr¹ng. Néi dung c¬ b¶n nãi vÒ c¸ch ®−a<br />
l−u hμnh cña nhμ tr−êng, b¾t hÇu hÕt<br />
®Êt n−íc vμ d©n téc tíi chç v¨n minh:<br />
gi¸o viªn, cÊm nh÷ng cuéc diÔn thuyÕt vμ<br />
dïng ch÷ Quèc ng÷, chØnh lÝ s¸ch vë,<br />
nãi chuyÖn, v.v… Còng v× nguyªn nh©n<br />
söa ®æi phÐp thi, khuyÕn khÝch tμi<br />
®ã, s¸ch gi¸o khoa cña nhμ tr−êng cßn l¹i<br />
n¨ng, chÊn h−ng c«ng nghÖ, lËp tßa b¸o,<br />
®Õn ngμy nay kh«ng nhiÒu.<br />
cã trÝch lôc mét sè bμi b¸o.<br />
Trong khi t×m hiÓu vÒ s¸ch gi¸o A.566 vμ VHv.2039: cã bμi th¬ ChÝ<br />
khoa ch÷ H¸n ®Çu thÕ kû XX, chóng t«i thμnh th«ng th¸nh vμ bμi phó L−¬ng<br />
®· t×m ®−îc bèn cuèn s¸ch d−íi ®©y t¹i s¬n danh ngäc cña §μo Méng Gi¸c<br />
c¸c th− viÖn ë Hμ Néi, cô thÓ lμ t¹i Th− (Phan Ch©u Trinh). A.566: cã bμi h¸t ¸<br />
viÖn ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m vμ Th− TÕ ¸ b»ng ch÷ N«m; bμi tùa b¶n in l¹i<br />
viÖn Quèc gia ViÖt Nam. s¸ch Thanh T©m Tμi Nh©n tËp; bμi<br />
1. V¨n minh t©n häc s¸ch khuyªn ng−êi trong n−íc ®i du häc cña<br />
文明新學策 (1904) Sμo Nam Tö (Phan Béi Ch©u)… Theo<br />
t¸c gi¶ Ch−¬ng Th©u, tËp s¸ch nμy in<br />
S¸ch gåm cã vμo kho¶ng 1907-1909. Trong cuèn §×nh<br />
1 b¶n in, 3 nguyªn Hoμng gi¸p §μo Nguyªn Phæ, t¸c<br />
b¶n viÕt, ký gi¶ cã ®−a ra mét sè luËn cø cho r»ng t¸c<br />
hiÖu t¹i Th− gi¶ cuèn s¸ch nμy lμ §μo Nguyªn Phæ (3,<br />
viÖn ViÖn tr.198-205), tuy nhiªn, lËp luËn nμy hiÖn<br />
Nghiªn cøu cßn g©y nhiÒu tranh c·i (4).<br />
H¸n N«m<br />
nh− sau: 2. Quèc d©n ®éc b¶n 国民讀本:<br />
Trang 1, R.287<br />
Trong kho<br />
A.567:<br />
s¸ch H¸n N«m,<br />
40 tr., 27 x 15 cm, in. ViÖn Nghiªn<br />
VHv.347:36 tr., 28 x 15 cm, viÕt. Néi cøu H¸n N«m<br />
dung y hÖt A.567. cßn mét 1 b¶n<br />
A.566: 156 tr., 28 x 16 cm, viÕt. in ký hiÖu<br />
A.174. S¸ch cã<br />
VHv.2039: 50 tr., 28 x 16 cm, viÕt. 140 trang,<br />
MF.358 (A.566). Trang 1, R.1509, tập 2 kÝch th−íc<br />
44 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2011<br />
<br />
26x15cm, 1 ®¹i ý biªn tËp, 1 môc lôc. thiªn nhiªn (®Þa thÕ, s«ng nói, khÝ hËu),<br />
Th− viÖn Quèc gia cã hai ký hiÖu: ®Þa lý nh©n v¨n (nh©n d©n, nh©n vËt),<br />
R.1753 (tËp 1), R.1509 (tËp 2). §©y lμ ®Þa lý chÝnh trÞ kinh tÕ (chÝnh thÓ, binh<br />
cuèn s¸ch tËp ®äc gåm 79 bμi so¹n theo chÝnh, tμi chÝnh gi¸o dôc, ®−êng s¾t,<br />
c¸c chñ ®Ò lu©n lý, ®¹o ®øc, ®Þa lý lÞch ®−êng s«ng, b−u ®iÖn, v.v…) nh»m cung<br />
sö, t«n gi¸o, phong tôc, quan chøc, ph¸p cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n<br />
luËt c¶nh s¸t, t« thuÕ... cña ViÖt Nam, vÒ ®Þa lý n−íc ta.<br />
môc ®Ých nãi râ vÒ nguån gèc x· héi, ®Êt 4. C¶i l−¬ng m«ng häc quèc sö<br />
n−íc, nªu cao lßng nh©n ¸i, lßng yªu n−íc, gi¸o khoa th− 改良蒙學國史教科書:<br />
träng ®¹o nghÜa, nh»m gi¸o dôc quèc d©n<br />
Kho s¸ch<br />
tinh thÇn yªu n−íc vμ tinh thÇn d©n téc.<br />
ViÖn Nghiªn<br />
Cuèn s¸ch biªn so¹n theo quan ®iÓm<br />
cøu H¸n N«m<br />
t©n th−, giíi thiÖu nh÷ng tri thøc phæ<br />
cã 2 b¶n in<br />
qu¸t cho quèc d©n, ph¶n ¸nh sù häc tËp<br />
ký hiÖu<br />
triÖt ®Ó cña c¸c nhμ nho Duy t©n ®èi víi<br />
A.169, VHv.<br />
c¸c t©n th− Trung Quèc, NhËt B¶n. Mét<br />
1552 vμ 2 b¶n<br />
lo¹t c¸c tõ ng÷ cËn ®¹i míi tiÕp thu tõ<br />
Trang 1 R.1946 viÕt ký hiÖu<br />
Trung Quèc, NhËt B¶n ®−îc tr×nh bμy<br />
VHv.2145,<br />
trong cuèn s¸ch nμy. HiÖn ch−a biÕt t¸c<br />
VHv.159. Th− viÖn Quèc gia cã mét b¶n<br />
gi¶ cña cuèn s¸ch nμy lμ ai.<br />
R.1946. S¸ch d¹y lÞch sö ViÖt Nam tõ<br />
3. Nam quèc ®Þa d− 南國地輿: Hång Bμng ®Õn Duy T©n, viÕt theo thÓ<br />
L−¬ng v¨n xu«i, chia thμnh 5 thiªn gåm:<br />
Tróc §μm<br />
1. Th−îng cæ thêi ®¹i, gåm 3 tiÕt, nãi<br />
biªn so¹n<br />
vÒ khëi nguyªn chñng téc n−íc ta, Hïng<br />
vμo ®Çu<br />
v−¬ng dùng n−íc, buæi ®Çu giao thiÖp<br />
n¨m 1907.<br />
víi ng−êi ph−¬ng B¾c.<br />
S¸ch gåm<br />
nhiÒu ký 2. B¾c thuéc thêi ®¹i, gåm 9 tiÕt, néi<br />
Trang 1 bản R.1424 hiÖu t¹i Th− dung vÒ thêi B¾c thuéc tõ Thôc TriÖu<br />
viÖn ViÖn H¸n, ®Õn phÇn vÒ c¸c anh hïng dÑp giÆc<br />
Nghiªn cøu H¸n N«m vμ Th− viÖn Quèc ph−¬ng B¾c.<br />
gia. Ký hiÖu t¹i ViÖn Nghiªn cøu H¸n 3. Trung cæ bét h−ng thêi ®¹i, gåm 9<br />
N«m gåm:<br />
tiÕt, néi dung tõ thêi Lý Nam ®Õ, TriÖu<br />
VHv.173: 158 tr., 26.5 x 15 cm, in. ViÖt v−¬ng lËp quèc ®Õn thêi thêi Khóc<br />
VHv.1725: 154 tr., 26,5 x 15 cm, in. Thõa Dô, D−¬ng §×nh NghÖ x−ng hïng.<br />
A.75: 160 tr., 27,5 x 15.5 cm, in. 4. CËn thÕ thèng nhÊt thêi ®¹i, gåm<br />
VHv. 2102: 182 tr., 29.5 x 17 cm, 33 tiÕt, néi dung tõ thêi Ng« QuyÒn<br />
chÐp theo b¶n VHv.173. Ký hiÖu t¹i Th− dùng n−íc ®Õn khi nhμ T©y S¬n mÊt.<br />
viÖn Quèc gia gåm: R.1835: 156tr, R.249: 5. Tèi cËn thèng nhÊt thêi ®¹i, gåm<br />
106tr., R.1424: 158tr., R.437: 156tr. Néi 3 ch−¬ng, ch−¬ng 1- 9 bμi, ch−¬ng 2- 6<br />
dung chÝnh bao gåm nhiÒu môc vÒ ®Þa lý bμi, ch−¬ng 3- 3 bμi, néi dung lÞch sö<br />
S¸ch gi¸o khoa ch÷ H¸n… 45<br />
<br />
triÒu NguyÔn tõ TriÖu tæ ®Õn khi vua tr÷ quèc gia I- Hμ Néi. N¨m 1997, cuèn<br />
Duy T©n lªn ng«i. s¸ch ®−îc «ng Vò V¨n S¹ch dÞch ra quèc<br />
Ngoμi ra, s¸ch cßn cã phÇn Phô lôc ng÷ vμ Nhμ xuÊt b¶n V¨n ho¸ phèi hîp<br />
gåm: víi Côc l−u tr÷ nhμ n−íc ViÖt Nam,<br />
ViÖn ViÔn §«ng b¸c cæ Ph¸p xuÊt b¶n.<br />
- Phi LuËt T©n, A Khuª N¸ §é<br />
truyÖn Theo t¸c gi¶ Ch−¬ng Th©u (xem: 1),<br />
nhμ tr−êng cßn sö dông c¸c s¸ch nh−:<br />
- Phi §¶o ¸i quèc tam ®¹i v¨n hμo<br />
gia truyÖn tù (Bμi tùa vÒ truyÖn ba nhμ - T©n ®Ýnh lu©n lý gi¸o khoa th−<br />
v¨n hμo lín cña n−íc Phi §¶o ¸i). - To¸n ph¸p tu tri<br />
- §éc Phi LuËt T©n sö luËn (§äc bμi - C¸ch trÝ tu tri<br />
bμn vÒ lÞch sö cña Phi LuËt T©n) - B¸c vËt t©n biªn<br />
- Lý M· B«n truyÖn - N«ng chÝnh toμn th−<br />
Néi dung s¸ch cã nhiÒu nhËn ®Þnh - Nam quèc vÜ nh©n truyÖn<br />
tiÕn bé vÒ lÞch sö ViÖt Nam.<br />
- Nam quèc giai sù<br />
Ngoμi ra, theo t¸c gi¶ NguyÔn Kim<br />
Tuy nhiªn, trong khi kh¶o s¸t vÒ<br />
S¬n (5, tr.45), cuèn s¸ch T©n ®Ýnh lu©n<br />
s¸ch gi¸o khoa H¸n N«m t¹i c¸c th−<br />
lý gi¸o khoa th− lμ mét cuèn s¸ch cña<br />
§«ng Kinh nghÜa thôc hiÖn cßn mét b¶n viÖn, chóng t«i ch−a t×m ®−îc v¨n b¶n<br />
duy nhÊt l−u gi÷ t¹i Trung t©m l−u tr÷ cña nh÷ng s¸ch nãi trªn.<br />
Quèc gia I. Trong bèn cuèn s¸ch mμ chóng t«i<br />
“T©n ®Ýnh lu©n lý gi¸o khoa t×m ®−îc t¹i ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m<br />
th−” lμ mét cuèn s¸ch gi¸o khoa d¹y vμ Th− viÖn Quèc gia ViÖt Nam, chØ cã<br />
lu©n lý cña §«ng Kinh nghÜa thôc ®−îc cuèn Nam quèc ®Þa d− lμ cho biÕt râ t¸c<br />
biªn so¹n kh¾c in, ph¸t hμnh phôc vô gi¶ biªn so¹n. Cuèn C¶i l−¬ng m«ng häc<br />
viÖc gi¶ng d¹y trong nhμ tr−êng. Nã quèc sö gi¸o khoa th− kh«ng ghi tªn t¸c<br />
®−îc viÕt lêi tùa vμo ngμy 27 th¸ng 2 gi¶. Tuy nhiªn, khi kh¶o s¸t c¸c s¸ch<br />
n¨m §inh Mïi (1907). V¨n b¶n ®−îc d¹y lÞch sö ViÖt Nam viÕt b»ng ch÷<br />
viÕt b»ng ch÷ H¸n, dμy 36 tê, mçi tê 2 H¸n, ch÷ N«m, chóng t«i cã t×m ®−îc<br />
mÆt tæng céng lμ 72 trang. S¸ch in theo cuèn s¸ch ViÖt sö t©n −íc toμn biªn cña<br />
cét däc t−¬ng tù nh− c¸c v¨n b¶n H¸n t¸c gi¶ Hoμng §¹o Thμnh (Cung §¹o<br />
v¨n truyÒn thèng. §©y lμ mét cuèn s¸ch Thμnh). Trong cuèn s¸ch nμy, gÇn nh−<br />
gi¸o khoa quan träng cña §«ng Kinh toμn bé lêi tùa gièng víi lêi b¹t cña cuèn<br />
nghÜa thôc, do nhãm c¸c nhμ nho phô C¶i l−¬ng m«ng häc quèc sö gi¸o khoa<br />
tr¸ch viÖc gi¶ng d¹y trong nhμ tr−êng th−, chØ kh¸c duy nhÊt mét ®o¹n cuèi<br />
biªn so¹n. V¨n b¶n nμy ®−îc t×m thÊy t¸c gi¶ cã viÕt:<br />
trong Hå s¬ sè 2629, t¹i Toμ c«ng sø “B¹n t«i lμ «ng Hoμng [§¹o Thμnh]<br />
tØnh Nam §Þnh víi tiªu ®Ò: “C¸c bμi v¨n hiÖu lμ Cóc L÷ quª ë Kim Lò lμ ng−êi<br />
®¶ kÝch vμ c¸c bμi nhôc m¹ ChÝnh phñ l·o luyÖn vÒ v¨n ch−¬ng, giái vÒ sö häc,<br />
b¶o hé Ph¸p n¨m 1907-1908). Tμi liÖu cã biªn tËp mét quyÓn quèc sö, ngßi bót<br />
nμy hiÖn ®−îc l−u gi÷ t¹i Trung t©m l−u ng¾n gän mμ s¸ng sña, lÝ luËn tinh tÕ<br />
46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2011<br />
<br />
mμ thÝch ®¸ng. Nay ®−¬ng vμo buæi t©n t©m, cÇn cã mét sù nghiªn cøu nghiªm<br />
häc khuÕch tr−¬ng, cã ®−îc quyÓn s¸ch tóc vμ dμi h¬i (∗).<br />
hay ®ã, thùc lμ c«ng cô ®óc nªn quèc Trªn ®©y chØ lμ mét sè tr×nh bμy s¬<br />
hån, thuèc mμu båi bæ cho quèc n·o. T«i l−îc cña chóng t«i vÒ nh÷ng s¸ch gi¸o<br />
nguyÖn cïng víi nh÷ng ng−êi ®ång chÝ khoa ch÷ H¸n cña §«ng Kinh nghÜa thôc<br />
h−íng víi m×nh mçi ng−êi gèi ®Çu hiÖn t×m ®−îc t¹i c¸c th− viÖn ë Hμ Néi.<br />
gi−êng mét cuèn s¸ch sím h«m tông ®äc Chóng t«i rÊt hy väng trong t−¬ng lai cã<br />
vËy” (ViÖt sö t©n −íc toμn biªn, A.1507, ®iÒu kiÖn ®−îc tiÕp cËn nhiÒu h¬n n÷a<br />
§¹i ViÖt sö −íc tù, tr.4a, NTH dÞch tõ c¸c v¨n b¶n s¸ch gi¸o khoa ch÷ H¸n cña<br />
nguyªn b¶n ch÷ H¸n). tr−êng §«ng Kinh nghÜa thôc ®Ó bæ sung<br />
Nh− vËy, ng−êi viÕt lêi tùa cho cuèn cho nh÷ng nghiªn cøu cña m×nh.<br />
ViÖt sö t©n −íc toμn biªn lμ b¹n cña t¸c<br />
Chó thÝch<br />
gi¶ Hoμng §¹o Thμnh. Theo Quèc triÒu<br />
h−¬ng khoa lôc (xem: 6, tr.481), Hoμng 1. Ch−¬ng Th©u. §«ng Kinh nghÜa thôc<br />
§¹o Thμnh vμ §μo Nguyªn Phæ (§μo V¨n vμ phong trμo c¶i c¸ch v¨n hãa ®Çu<br />
M¹i) ®ç cïng khoa thi H−¬ng t¹i tr−êng thÕ kû XX. H.: 1982.<br />
thi Hμ Néi - Nam §Þnh(∗) n¨m 1884. Hai 2. §Æng Thai Mai. V¨n th¬ c¸ch m¹ng<br />
ng−êi cïng ho¹t ®éng trong phong trμo ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX 1900-1925.<br />
Duy T©n vμ cã mèi quan hÖ kh¸ th©n H.: V¨n häc 1964.<br />
thiÕt. H¬n n÷a, §μo Nguyªn Phæ lμ thμnh 3. Ch−¬ng Th©u, §μo Duy MÉn,... (biªn<br />
viªn cña tæ H¸n v¨n, Ban tu th−, tr−êng so¹n). §×nh nguyªn Hoμng gi¸p §μo<br />
§«ng Kinh nghÜa thôc. Dùa vμo mét sè Nguyªn Phæ. H.: Héi Nhμ v¨n, 2008.<br />
th«ng tin nh− vËy, b−íc ®Çu chóng t«i<br />
4. Xem: Vò ThÕ Kh«i. Thö dïng<br />
pháng ®o¸n §μo Nguyªn Phæ chÝnh lμ t¸c<br />
ph−¬ng ph¸p v¨n b¶n häc x¸c ®Þnh<br />
gi¶ cña C¶i l−¬ng m«ng häc quèc sö gi¸o<br />
t¸c gi¶ V¨n minh t©n häc s¸ch.<br />
khoa th−. Cßn l¹i, t¸c gi¶ biªn so¹n hai<br />
http://www.talawas.org/talaDB/show<br />
cuèn V¨n minh t©n häc s¸ch, Quèc d©n<br />
File.php?res=14028&rb=0306.<br />
®éc b¶n vÉn lμ mét c©u hái cßn bá ngá vμ<br />
g©y nhiÒu tranh c·i trong giíi häc gi¶ 5. NguyÔn Kim S¬n. T− t−ëng lu©n lý<br />
(xem: 4). Qua ®©y, chóng t«i còng muèn míi cña c¸c nhμ nho Duy T©n trong<br />
nãi thªm r»ng, vÊn ®Ò v¨n b¶n – t¸c gi¶ T©n ®Ýnh lu©n lý gi¸o khoa th−.<br />
cña nh÷ng cuèn s¸ch gi¸o khoa ch÷ H¸n TriÕt häc, 2007, sè 4.<br />
®−îc gi¶ng d¹y t¹i tr−êng §«ng Kinh 6. Cao Xu©n Dôc. Quèc triÒu h−¬ng<br />
nghÜa thôc lμ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan khoa lôc (NguyÔn Thóy Nga –<br />
NguyÔn ThÞ L©m dÞch, Cao Tù<br />
Thanh hiÖu ®Ýnh vμ giíi thiÖu). Tp.<br />
Hå ChÝ Minh: Thμnh phè Hå ChÝ<br />
(∗)<br />
N¨m 1884, ViÖt Nam míi ký hßa −íc víi Ph¸p Minh, 1993.<br />
t¹i B¾c kú, tr−êng thi Hμ Néi – Nam §Þnh ch−a<br />
kÞp tu bæ nªn sÜ tö tr−êng Hμ Néi – Nam §Þnh<br />
(∗)<br />
thi chung víi tr−êng Thanh Hãa t¹i Thanh Hãa, Cã thÓ thÊy, do nhiều nguyªn nh©n, phÇn lín<br />
v× vËy, mét sè tμi liÖu ghi r»ng hai «ng ®ç cö c¸c s¸ch gi¸o khoa cña §«ng Kinh nghÜa thôc<br />
nh©n t¹i tr−êng Thanh Hãa. ®Òu khuyÕt danh.<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
