Xây dựng Thi công hầm: Phần 2

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:149

Thêm vào BST

Báo xấu

268
lượt xem 108
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn tham khảo Tài liệu Thi công hầm: Phần 2 sau đây để nắm bắt những kiến thức về thi công hầm bằng khiên và máy đào liên hợp; thi công hang đứng, hang xiên; xây dựng gian máy và các buồng có tiết diện lớn; kế hoạch hoá thi công ngầm, chọn số lượng gương đào; xây dựng công trình ngầm bằng phương pháp lộ thiên; phương pháp đẩy ép đẩy; xây dựng công trình ngầm bằng phương pháp hạ đoạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng Thi công hầm: Phần 2

Chưong 9 THI CÔNG HẦM BẰNG KHIÊN VÀ MÁY ĐÀO LIÊN HỢP §1. KHẢI NIỆM CHUNG VỂ KHIÊN Khiên có thể coi là vì chống bằn í th é p được d ịc h chuyển th c c c h u k ỳ d ư ớ i tá c d ụ n g c ủ a c á c t í c h t h u ỷ lự c . Vòng vỏ đầu lắp (iưới sự bảo vệ của áo khiên làm g ố i tự a c h o c á c k í c h . H ì n h d ạ n ' t i ế t d iệ n n g a n g c ủ a k h i ê n phụ thuộc vào hình dạng của tiết iiện vỏ hầm, do đó có thể là t!Òn, e líp , y ê n ngựa và chữ n h ậ t Á p dụng phố biến hơn là k h iớ i tr ò n v ì th ế ta k h ả o sá t t ỉ m i b ạ i này. M ặ c dầu c á c g iả i p h á p kết ĩ ỉ ỉ ì ì h 9 .1 : D ạ n g c h u n g c ủ a k liiê n c ấ u ;ủ a k h iê n c ó th ể là rất k h á c 1. v ò n g g ố i; 2 . v ò n g lư ỡ i; 3. v á c h n g ă n đ ứ n g ; n h a i tro n g s ơ đ ồ c ủ a c h ú n g c ó 4 . sàn d i đ ộ n g ; 5 . v á c h n ằ m n g a n g ; thế c h ia là m các bộ p h ậ n c ơ 6 . k íc h sà n ; 7. k íc h g ư ơ n g ; 8. B ả n đ ệ m ; b ả n sau ( h ìn h 9.1): v ò n g lư ỡ i, 9. á o k h iê n ; 10. K íc h k h iê n ; 11. Đ ế k è c ủ a k íc h v ò n ' g ố i tựa, p h ầ n đ u ô i, c á c v á c h n g ă n v à k íc h k h iê n . \ ò n g lư ỡ i d ù n g để c ắ t m ộ t p h ần đất m ề m rờ i và đế n g ă n n g ừ a sụ t lở . \ ò n g g ố i tự a trự c tiế p liề n v ớ i v ò n g lư ỡ i d ù n g d ể đặt c á c k íc h th u ỷ lự c c ủ a k h iê n và k íc h đ ào. c á c ố n g và c á c c ô n g c ụ đế đ iề u c h ỉn h . Phần đ u ô i là m ộ t áo m ỏ n g n h ô ra th e o k iể u c ô n g so n v ề p h ía h ầ m để c h e chắnkhu v ự c [ắp ráp trê n to à n c h u v i v ỏ h ầ m h o ặ c là c h ỉ ở p h ầ n n ó c h ầ m . Các v á c h n g ă n th eo p h ư ơ n g n g a n g v à p h ư ơ n g đ ứ n s c h ia k h iê n ra th à n h từ n g n g ă n c ô n ' tác. c ầ n th iế t để th i c ò n g m ộ t c á c h an to à n trê n to à n g ư ơ n g h ầ m . 151 i
C á c k íc h k h iê n d ù n g đế d i c h u y ể n k h iê n v à tro n g m ộ t s ố trư ờ n g h ợ p đ ế đ ẩ y é p n ó v ớ i m ụ c đ íc h là đ à o đất. K ế t c ấ u k h iê n n ó i c h u n g h o ặ c từ n g b ộ p h ậ n c ầ n p h ả i đ á p ứ n g c á c đ iề u k iệ n đ ịa chất c ô n g t r ìn h v à c ô n g n g h ệ đ à o h ầ m . Đ ố i v ớ i k h iê n c ó c á c y ê u c ầ u c ơ b ả n sa u đ â y: Đ ố i v ớ i m ọ i đ iề u k iệ n đ à o h ầ m , k ế t cấ u k h iê n cầnp h ải bền, cứng, đảm báo k h ô n g th a y đ ổ i h ìn h d ạ n g h ìn h h ọ c c ủ a tiế t d iệ n v ỏ h ầ m . K h i đ à o tro n g c á c đất đ á đ ò i h ỏ i p h ả i đ à o c ơ g iớ i th ì k ế t c ấ u c ủ a k h iê n c ầ n p h ả i đàm b ả o b ố t r í v à g ắ n đ ư ợ c c á c th iế t b ị đ à o v à o n ó . T r o n g c á c đất r ờ i v à c h ả y k ế t c ấ u c ủ a k h iê n c ầ n c h o p h é p đặt các th iế t b ị c h u y ê n d ụ n g đ ê c h ố n g đ ỡ g ư ơ n g đ à o v à x ú c b ố c m ộ t p h ầ n đ ất ở tro n g h ầ m k h i đ ẩ y k h iê n . K h i g ia o c ắ t v ớ i đ á c ứ n g đ ò i h ỏ i p h á i k h o a n n ổ m ìn , k h iê n v à c á c th iế t b ị p h ụ (sà n d i đ ộ n g ) c ầ n p h ả i c ó k ế t c ấ u tin c ậ y . K h i d ọ c th e o tu y ế n h ầ m c ó đất đ á k h á c n h a u v à c ả tro n g tiế t d iệ n n g a n g h ầ m đ ấ t đá c ũ n g k h á c n h a u th ì k ế t c ấ u k h iê n c ầ n đ á m b ả o k h ả n ã n g b ố t r í h o ặ c lo ạ i b ò m ộ t p h ầ n v ì c h ố n g g ư ơ n g ... K ế t c ấ u k h iê n v ề n g u y ê n tắ c là k ế t c ấ u lắ p g h é p đ ả m b ả o tổ h ợ p lạ i đ ư ợ c m ộ t c á c h th u ậ n lợ i tro n g h ố m ó n g h o ặ c tro n g đ iề u k iệ n n g ầ m , trừ trư ờ n g h ợ p k h i k íc h th ư ớ c bé, k ế t c ấ u k h iê n c ó th ể h à n h o à n toàn. V ò n g lư ỡ i c ầ n c ó p h ầ n đ ỉn h ( n ó c ) d à y h ơ n , k íc h th ư ớ c c ủ a n ó p h ụ th u ộ c v à o m ứ c đ ộ ổ n đ ịn h c ủ a đ ấ t đá. T r o n g c á c lo ạ i đ ất k h ô n g ổ n đ ịn h p h ầ n đ ỉn h d à y h ơ n đ ó c ó th ể lớ n h ơ n tro n g v à m ộ t s ố trư ờ n g h ợ p là d i c h u y ể n đ ư ợ c . V ò n g g ố i tự a c ầ n đ ủ rộ n g đ ể b ố t r í c á c k íc h k h iê n ; tr o n g m ộ t s ố trư ờ n g h ợ p r iê n g rẽ để tã n g c h iể u d à i k h iê n v ớ i m ụ c đ íc h b ố t r í ớ tro n g đ ó c á c th iế t b ị c ơ k h í n g ư ờ i ta sử d ụ n g h a i v ò n g g ố i h o ặ c m ộ t v ò n g c ó m ờ rộ n g . P h ầ n đ u ô i c ầ n c h e c h ớ đ ư ợ c c h o 1 -í- 2 v ò n g v ỏ h ầ m v ớ i lư ợ n g d ự trữ đ ủ đ á m b ả o an to à n c h o c ô n g tá c th á o lắ p (th á o k h iê n đ ư ợ c tiế n h à n h tro n g trư ờ n g h ợ p th a y th ế c á c c ấ u k iệ n h ỏ n g c ủ a v ỏ h ầ m ). C á c v á c h n g ă n c ủ a k h iê n c ầ n b ố t r í v ớ i v iệ c tín h to á n đê tiế n h à n h c ô n g tá c đ à o , x ú c đất m ộ t c á c h th u ận lợ i, c ũ n g n h ư tro n g m ộ t s ố trư ờ n g hợ p, c ó xé t đ ế n v iệ c b ố t r í c á c th iế t bị lắ p ráp v ỏ hầm ; n g o à i ra v á c h n g ãn đ ó n g v a i trò c á c cấ u k iệ n là m c ứ n g c h o k ế t c ấ u k h iê n . C á c k íc h th u ỷ lự c c ủ a k h iê n c ầ n b ố t r í v à g ắ n v à o v ò n g g ố i tựa m ộ t c á c h đ ề u đ ặ n và s o n g s o n g v ớ i trụ c c ủ a k h iê n , đ iề u đ ó là c ầ n th iế t để đ iề u k h iể n c h ín h x á c v à v ậ n h à n h đ ú n g đ ấ u k h iê n th e o tu y ế n đ ã đ ịn h sẵn. §2. XÁC ĐỊNH CÁC KÍCH THƯỚC c ơ BẢN CỦA KHIÊN C á c k íc h th ư ớ c h ìn h h ọ c c ơ b ả n c ủ a k h iê n đ ư ợ c x á c đ ịn h p h ụ th u ộ c v à o đ ư ờ n g k ín h v ỏ h ầ m , v à o c á c đ iề u k iệ n c ủ a m ô i tr ư ờ n g b a o q u a n h v à lo ạ i th iế t b ị c ơ g i ớ i đ à o 152
h ầ m . K h i x á c đ ịn h k íc h th ư ớ c c ủ a k h iê n th ô n g th ư ờ n g c á c y ế u t ố sa u đ â y c ầ n đ ư ợ c t ín h đ ế n : Đ ư ờ n g k ín h n g o à i củ a v ỏ k h iê n D m ( h ìn h 9 .2 ) p h ụ th u ộ c trự c tiê p v à o đ ư ờ n g k ín h h ầ m d x â y d ự n g ớ tro n g đ u ố i k h iê n . G iữ a m ặt n g o à i c ủ a v ỏ v à m ặ t tro n g c ủ a á o k h iê n c ầ n x e m x é t trư ớ c m ộ t k h e h ớ th i c ô n g e. K h e h ở n à y là c ầ n th iế t đê lắ p g h é p v ỏ h ầ m m ộ t c á c h th u ậ n lợ i và đê đ ả m b á o đ ộ sai lệ c h k h ô n g lớ n c ủ a trụ c k h iê n k h ỏ i h ư ớ n g c ủ a tr ụ c h ầ m k h i đ ào đ o ạ n c o n g c ủ a h ầ m . T r ị s ố tru n g b ìn h c ủ a k h e th i c ô n g th o ả m ã n h a i đ iề u k iệ n n à y là gần b ằ n g 0 ,8 % đ ư ờ n g k ín h n g o à i c ủ a v ỏ h ầ m , k h e h ở n à y th ư ờ n g lấ y k h i c ấ u tạ o k h iê n . A-A H ìn h 9 .2 : K ế t cấu k h iê n k lìổ n g c ơ g iớ i h ỏ a N h ư v ậ y , đ ư ờ n g k ín h n g o à i c ủ a áo k h iê n là: D iu = d + e + 2 S = l, 0 8 d + 2 ỗ (9 .1 ) ờ đ â y s là c h iể u d à y c ù a áo k h iê n . C h iề u rộ n g v ò n g lư ỡ i c ù a k h iê n L|| c ó thể d a o đ ộ n g tro n g m ộ t p h ạ m v i đã b iế t p h ụ th u ộ c v à o m ứ c đ ộ ổ n đ ịn h c ủ a đ ịa tầng b ị cắ t qu a. T r o n g đất đ á ổ n đ ịn h tr ị s ố n à y c ầ n đ ủ đê n g ư ờ i th ợ đ à o hầm là m v iệ c an toàn v à th u ậ n lợ i. K í c h th ư ớ c 1 - 1 , 2 m ét là th o ả m ãn đ iề u k iệ n trê n . T r o n g m ô i trư ờ n g r ờ i rạ c , c h iề u r ộ n g y ê u c ầ u c ủ a p h ần lư ỡ i đ ư ợ c đ iể u c h ỉn h b ở i c á c đ iề u k iệ n p h ụ th ê m c ủ a v ị t r í m á i d ố c trư ớ c m ặ t d ư ớ i m ộ t g ó c sụ t tro n g p h ạm v i lư ỡ i k h i g ư ơ n g k h ô n g g ia c ố . B ề rộ n g c ủ a v ò n g g ố i tựa L on K đ ư ợ c x á c đ ịn h b ở i c h iề u d à i c ủ a x i la n h k íc h k h iê n , b ố t r í ớ tro n g v ò n a g ố i tựa. lo ạ i trừ p h ần đầu c ó c á c th iế t b ị là m c h ặ t. T h e o c á c th ô n g s ố cấ u 153
tạ o v à c á c sô' liệ u k in h n g h iệ m , bể rộ n g c ủ a v ò n g g ố i c ó th ể lấ y b ằ n g h a i lầ n tr ị số b ư ớ c là m v iệ c c ủ a k íc h k h iê n , tứ c là b ằ n g 2 lầ n bể r ộ n g c ủ a v ò n g v ỏ h ầ m b. Lon.K = 2b C h iề u d à i c ủ a p h ầ n đ u ô i k h iê n L 0§ b ằ n g tổ n g c ủ a ba tr ị số: L 05 = l\ + lĩ + Ạ ở đ â y /, là c h iề u d à i trầ n c ủ a v ỏ , lấ y b ằ n g bề r ộ n g m ộ t v ò n g v ỏ h ầ m k h i đ à o tro n g đ ịa tầ n g ổ n đ ịn h , c ò n k h i đ à o tro n g đ ịa tầ n g k h ô n g ổ n đ ịn h th ì b ằ n g bề rộ n g h a i v ò n g v ỏ c ó d ự trữ k h ô n g lớ n /, = (1,2 - 2,2) b; /2 = 0 ,1 5 + 0 ,2 m é t là c h iề u d à i k h o ả n g trố n g g iữ a g ố i k íc h v à m ặ t p h ẳ n g c ủ a sư ờ n v ò n g củ a vỏ hầm . /3= 0 .6 -ỉ- 0 ,7 m é t là c h iề u d à i c ủ a p h ầ n đ ầ u v à p h ầ n g ố i c ủ a k íc h k h iê n . C h iề u d à i tổ n g c ộ n g c ủ a k h iê n : L[U = L H + L on K + L0S (9 .2 ) T ỉ s ố g iữ a c h iề u d à i tổ n g c ộ n g c ủ a k h iê n v à đ ư ờ n g k ín h k h iê n đ ặ c trư n g c h o m ứ c đ ộ đ iều hoà của k h iên. Đ ố i v ớ i c á c k h iê n k h ô n g c ơ g iớ i h o á đ ư ờ n g k ín h tru n g b ìn h (5 - 7 m ), tí lệ n à y k iế n n g h ị lấ y b ằ n g 0 ,7 5 , đ ố i v ớ i c á c k h iê n đ ư ờ n g k ín h lớ n lấ y b ằ n g 0 ,4 5 . T ỷ lệ n à y đ ả m b ả o đ ộ đ iề u h o à , đ ủ ổ n đ ịn h c ủ a k h iê n k h i d i c h u y ể n th e o tu y ế n đ ịn h trư ớ c . S ự ph át triể n th e o c h iề u d à i c ủ a c á c k h iê n c h u y ê n d ụ n g v à k h iê n c ơ g iớ i h o á p h ụ th u ộ c v à o d ạ n g th iế t b ị b ố t r í ớ bên tro n g , v à v à o p h ư ơ n g tiệ n là m c h ặ t k h e h ở th i c ô n g . V ớ i n h ữ n g k h iê n đư ờng kính k h ôn g lớn, ch iều dài thường lớn hơn đư ờng kính và k h ôn g bị hạn c h ế bởi n h ữ n g tỉ lệ x á c đ ịn h n ê u trê n , b ở i v ì th à n h p h ầ n v à k íc h th ư ớ c c á c b ộ p h ậ n c ơ bản c ủ a k h iê n v ẫ n k h ô n g đ ổ i. N h ữ n g k h iê n n h ư th ế c h ủ y ế u là đ ể x â y n h ữ n g h ầ m th u ỷ lợ i v à h ầ m th ị c h ín h th ẳ n g c ó c h iề u d à i k h ô n g lớ n v ớ i đ ộ d ố c rất bé, n ơ i m à đ ộ ổ n đ ịn h c ủ a n ó đ ư ợ c x e m là c h ỉ tiê u q u a n trọ n g n h ấ t c ủ a k h iê n . §3. KHIÊN ĐƯỜNG KÍNH LỚN 1. Mỏ tả chung K h iê n th ô n g th ư ờ n g để đ à o c á c h ầ m n ố i ga m e tro đ ư ờ n g k ín h 5 ,7 + 6 ,7 m é t là k ế t cấ u b ằ n g th é p lắ p g h é p , c ó tất c ả c á c c ấ u k iệ n c ơ b ả n đ ư ợ c n h ắ c đ ế n ở p h ầ n trê n . C ô n g d ự n g c ơ b ả n c ủ a c á c k h iê n n h ư t h ế là đ ả m b ả o t iế n h à n h a n to à n c ô n g tá c đ à o v à lắ p g h é p , v ì th ế c á c c ấ u k iệ n k ế t c ấ u c ủ a k h iê n c ầ n tu â n th e o y ê u c ầ u n à y ch ủ y ếu . 154
B ằng v iệc ch ia khiên ra làm 9 ngăn làm v iệc nhờ hai vách n g a n g và hai vách đứng tạo n ên các đ iều kiện cần thiết đ ể thực hiện n h iệm vụ đào đất đá. V iệ c lắp gh ép v ỏ hầm đư ợc tiến hành dưới sự bảo vệ tin cậ y của phần đ u ôi khiên. Các k h iên sử dụng để xây dựng các hầm ga m etro và hầm đư ờ ng sắt tu yến đơn là đ iều thú vị củ a kết cấu khiên, đường kính của nó từ 8,5 đến 9 ,7 5 m ét. K hiên ga (hình 9 .3 ) có thể làm v í dụ của kết cấu nhiều tầng c ó gư ơ ng hở đ ể đào hầm trong đ iều k iện địa tầng ổn định. K hiên có dạng và tiết d iện như v ậ y được sử dụ ng để x â y dự ng hầm ga m etro và hầm đư ờ ns sắt tu yến đơn. V ề quan hệ cấu tạo k h iên này là tương tự như khiên đào cá c hầm n ố i ga. I l ì n h 9 .3 : D ạ n g chung c ủ a k íc li d à o các ga m e tro 1. V òng lưỡi; 2. Vòng gối; 3. Vách đứng; 4. sàn di động; 5. kích gương; 6. vách nằm ngang; 7. tấm thép bảo vệ; 8. vòng đỡ của kích; 9. kích khiên; 10. áo khiên. Đ iểm khác với khiên hầm nối ga là kết cấu khiên ga (hình 9 .4 ) là c ó nh iểu vách ngăn tạo nên 12 -ỉ- 14 ô làm v iệc. V iệ c phân chia ba vách nằm n gan g đảm bảo ch ia v ò n g g ố i kè củ a k h iên làm 4 tầng ch iểu ca o trung bình gần 2m . V iệc b ố trí cá c vách đứng có thể thực hiện th eo hai sơ đồ. T h eo m ộ t trong hai sơ đ ồ đ ó, khiên được ch ia bởi ba vách đứ ng thì tạo nên trên m ỗ i tần g 4 ô đ ộ c lập, bề rộng m ỗi ô chừng 2m . V iệ c phàn ch ia cá c v ách phụ th uộc vào điều k iệ n c ó thê bò trí trên kh iên m ột hoặc hai thiết bị lắp cá c m ảnh v ỏ hầm . 155
4190 H ì n h 9 .4 : K ế t cấ u c ủ a k liiê n đ à o g a in e tro T h e o sơ đ ồ k h á c t r o n g k h iê n , d ù n g đ ể đ à o h ầ m t r o n g đ ịa t ầ n g ổ n đ ị n h h ơ n , c h o p h é p b ố trí chỉ hai vách đứng, điều đ ó làm ch o ngăn cô n g tác rộng hơn. T rong hàng loạt trường hợp v á c h đ ứ n g g iữ a c ủ a tầ n g d ư ớ i c ó th ể b ỏ đ i v ớ i m ụ c đ íc h sử d ụ n g m á y x ú c ờ tr o n g g ư ơ ng khiên. M ột đặc biệt khác nữa trong kết cấu khiên là dùng v ỏ nhiều lốp (x em hình 9.7b ). K ế t c ấ u c h ị u lự c c ủ a k h i ê n g ồ m c á c v ò n g lư ỡ i v à v ò n g g ố i tự a là m v iệ c c ù n g v ớ i n h a u nhờ v iệc liên kết ch ú n g vớ i nhau bằng b u lôn g và liên kết m ộ n g . T rong các k h iên th ôn g thường cá c vách ngăn nằm n gang cũ n g đưa v ào kết cấu ch ịu lực như là m ột thanh cãn g. Vật liệu đ ể là m k h iê n là c á c lo ạ i th é p m á c C J I- 2 ; C p 2 v à Cj-.3 (m á c th é p L iê n X ô c ũ ) v à c á c th é p c ó tín h n ã n g tư ợ n g tự . 2. Các cấu kiện V ò n g lư ỡ i (hình 9 . 5 a ) lậ p từ 1 0 + 1 8 c ấ u kiện, n ố i vớ i nhau bằng bulông th ô . T h e o c á c đ iều k iện lắp ráp ngầm v iệc ch ia v ò n g lưỡi ra làm cá c cấu k iện được thực hiện th eo n g u y ên tắc phân ch ia vỏ hầm bằng gan g. V ì v ậy m ố i n ố i củ a tất cả cá c k h ối tiêu chuẩn đều c ó h ư ớ n g b á n k í n h v à c ó g ó c ờ t à m là n h ư n h a u . M ố i n ố i c ủ a k h ố i k h o á v à k h ố i cạnh là k h ôn g th eo bán kính. Phân tố đúc củ a v ò n g lưỡi trong tiết d iện th eo phương bán kín h là d ạn g sắt g ó c k h ôn g đều cạnh (hình 9 .6 a ), vách ngắn của k h ối đúc là đ ể n ối vào v ò n g g ố i tựa. ở m ỗi m ột cấu k iện c ó m ột sườn cứ ng d ạng tam g iá c b ố trí d ọ c th eo trục của kích kh iên đ ể trực tiếp tiếp nhận áp lực của kh iên . Ớ những ch ỗ n ối củ a cá c vá ch n gan g và vách đứng sườn có dạng chữ nhật. 156
H ìn h 9 .5 : K ế t câ ìt c liịII lự c củ a k h iê n a ) P h ấ n lư ỡ i; b ) V ò n g gối. H ìn h 9 .6 : C ú c c h i tiế t c ủ a k h iê n a ) P h ần lư ỡ i; b ) V ò n g d ỡ Mỗi Cấu kiện theo mặt ngoài đểu được trang bị m ột đoạn đú c phụ thêm được b ố trí đ ố i d iện với các bản đệm m ối nối của áo khiên đ ể đám bào ch ú n g k h ô n g bị m ài m òn khi 157
d i c h u y ể n k h iê n . C h iề u d à y c ủ a v á c h p h â n tố đ ú c lấ y từ 4 0 -í- 6 5 m m c ò n sư ờ n c ứ n g t h ì từ 40 60m m . Vòng g ố i tựa ( x e m h ìn h 9 .5 b ) c ũ n g g ồ m c á c k h ố i g iố n g n h ư v ò n g lư ỡ i, n ố i v ớ i n h a u . C h iề u d à i c ủ a c ấ u k iệ n k h o á (th e o c u n g trò n ) c ủ a v ò n g g ố i tự a th ư ờ n g lấ y n g ắ n h ơ n m ộ t c h ú t, c ò n c h iề u d à i c ủ a c ấ u k iệ n d ư ớ i c ù n g t h ì lạ i d à i h ơ n tư ơ n g ứ ng. Đ iể u đ ó đ ư ợ c g iả i t h íc h là c ấ u k iệ n trê n c ù n g c ầ n n h ẹ h ơ n đ ể đ ơ n g iả n h o á v iệ c lắ p ráp. Đ ể đ ả m b ả o c ù n g là m v iệ c c ủ a v ò n g lư ỡ i v à v ò n g g ố i tự a th ư ờ n g x e m x é t c á c m ộ n g đưa ép chật vào các khe vòn g. T iế t d iệ n th e o p h ư ơ n g b á n k ín h c ủ a v ò n g g ố i tựa c ó d ạ n g m ặ t cắ t h ở m ộ t v ò n g lư ỡ i tiế p x ú c v ớ i m ộ t tro n g n h ữ n g v á c h th ẳ n g đ ứ n g c ủ a n ó ( h ìn h 9 .6 b ). T r o n g v ò n g g ố i tự a c ó c á c sư ờ n c ứ n g b ố t r í ở h a i b ê n c ủ a k íc h k h iê n . H ư ớ n g c ủ a tất cả c á c m ố i n ố i c ủ a c á c c ấ u k iệ n c ủ a v ò n g g ố i đ ề u là th e o p h ư ơ n g bán k ín h trừ m ố i n ố i c ủ a k h ố i đ ỉn h v ớ i k h ố i c ạ n h , m ố i n ố i c ủ a n h ữ n g p h â n đ o ạ n n à y th e o đ iề u k iệ n tr iệ t tiê u m ộ t p h ầ n n h ữ n g s a i lệ c h s o v ớ i p h ư ơ n g b á n k ín h . T r ê n p h ầ n p h ía trư ớ c c ủ a m ậ t n g o à i, c á c c ấ u k iệ n c ủ a v ò n g g ố i tựa c ó p h ầ n đ ú c d à y ra ( đ ố i d iệ n v ớ i p h ầ n đ ú c d à y th ê m trê n p h â n đ o ạ n c ủ a p h ầ n lư ỡ i) đ ể c h ặ n c á c b ả n đ ệ m m ố i n ố i c ủ a v ỏ k h iê n . T r ẽ n p h ầ n lớ n c ủ a m ặ t n g o à i v ò n g g ố i tự a c ó h ố c lõ m để đ ặ t c á c lá th é p c ủ a á o k h iê n . T r ê n lư n g c á c c ấ u k iệ n c ủ a v ò n g g ố i tựa c ó c h ừ a lỗ th e o đ ư ờ n g k ín h n g o à i c ủ a k íc h k h iê n . V á c h n g o à i ở c h ỗ tă n g c ư ờ n g v ỏ k h iê n c ó c h iề u d à y 5 0 6 0 m m cò n vách đứng dày 50 -r 70mm. V ỏ khiên ( h ìn h 9 .7 ) c ũ n g là k ế t c ấ u lắ p g h é p g ồ m c á c lá th é p n ố i v ớ i n h a u b ằ n g c á c bản đ ệ m . T r o n g v ỏ m ộ t lớ p c á c lá th é p n h ư v ậ y đ ư ợ c n g ư ờ i ta g ắ n lê n v ò n g g ố i tựa n h ờ b u lô n g v à v ít. T r o n g v ỏ n h iề u lớ p th ì n g ư ờ i ta g ắ n lê n v ò n g g ố i tựa c ả b ó c á c lá th ép , c ò n g ắ n lê n v ò n g lư ỡ i th ì c h ỉ m ộ t lớ p n g o à i c ù n g . Đ iề u đ ó đ ư ợ c g iả i t h íc h là m ố i n ố i d ọ c g iậ t c ấ p đ ư ợ c tạ o n ê n sẽ tạ o đ iề u k iệ n là m v iệ c tố t h ơ n c h o k ế t c ấ u c h ịu lự c c ủ a k h iê n . C h ín h d o đ ặ c đ iể m n h iề u lớ p c ủ a v ỏ m à n ó đ ư ợ c c h ế tạ o v à lắ p rá p ở n h à m á y . C á c c ấ u k iệ n c ủ a v ỏ đ ư ợ c c h ế tạo b ằ n g c á c h c á n - u ố n c á c lá th é p r iê n g rẽ r ồ i h à n đ iệ n c h ú n g lạ i v ớ i n h a u th à n h b ó c á c lá th é p , đ iề u đ ó đ ò i h ỏ i h o à n th à n h c á c c ô n g đ o ạ n n à y tro n g n h à m á y v ớ i đ ộ c h ín h x á c cao. T ấ t c ả c á c m ố i n ố i c ủ a b ó c á c lá th é p n g ư ờ i ta là m h ế t sứ c c h u đ á o c ó x é t đ ế n tr ìn h tự lắ p g h é p c h ú n g tro n g đ iể u k iệ n n g ầ m . V i ệ c n ố i c á c c ấ u k iệ n n h ư v ậ y v ớ i n h a u q u a m ộ t b ả n đ ệ m đ ư ợ c n g ư ờ i ta th ự c h iệ n n h ờ ố c v ít c ó đ ầ u c h ìm h ư ớ n g v à o b ê n tro n g k h iê n đ ể tạ o k h ả n ă n g th á o r ờ i k h iê n . C á c vách ngăn ( h ìn h 9 .8 ) c ó ý n g h ĩa về m ặ t k ế t c ấ u k h á c n h a u . C á c v á c h n g a n g đ ó n g v a i trò th a n h c ă n g c ủ a k ế t c ấ u c h ịu lự c . C h ú n g th u ộ c lo ạ i k ế t c ấ u q u a n tr ọ n g v à đ ư ợ c n ô i v à o sư ờ n c ứ n g b ằ n g b u lỏ n g tin h re n k é p . T h ô n g th ư ờ n g c á c v á c h n à y đ ư ợ c c h ế tạ o từ th é p tấ m d à y 18 - 2 0 m m , c ó s ố lư ợ n g m ố i n ố i là tố i th iể u , b ố t r í so le. 158
V iệc Dhân chia thảnh các tấm Sơ đồ bố trí rgMĨMỊKg cấc mòi nối của áo khiên MỎI nôi các tấm của áo num Kv.tuitt H ìn h 9 .7 : Ả o k liiê n a ) M ộ t lớ p ; b ) N liiề u lớp C á c v á c h đ ứ n g đ ó n g v a i trò th anh g iằ n g c ủ a k ế t cấu c h ịu lự c v à th iế t b ị g iữ c h o g ia c ố g ư ơ n g . M ỗ i m ộ t v á c h đ ứ ng đ ư ợ c lộ p từ c á c cấ u k iệ n r iê n g rẽ th e o c h iề u d à i, s ố lư ợ n g c ủ a n h ữ n g cấ u k iệ n n à y bằng s ố tầng củ a k h iê n . C h iề u d à y cu a th é p tấ m là 18 - 2 0 m m . T r o n g p h ạ m v i v ò n g lư ỡ i tất c ả c á c v á ch đ ề u g ồ m ba lớ p . G i a i p h á p k ế t cấ u n h ư v ậ y đ ư ợ c g iả i th íc h b ở i v iệ c cần tăng cư ờ n g c á c v á c h tro n g p h ạ m v i v ò n g lư ỡ i, trự c tiế p tiế p n h ậ n sứ c k h á n g m ặt k h i d i c h u y ể n k h iê n . C á c c ấ u k iệ n ba lớ p củ a v á ch đư ợc c h ế tạo tro n g cá c đ iể u k iệ n n h à m á y , ở d ạ n g bó, c ó g ia c ư ờ n g c á c th ép g ó c và th ép u (x e m h ìn h 9.8). V iệ c n ố i c á c v á c h v à sư ờ n c ứ n g c ủ a k ế t c ấ u c h ịu lự c đ ảm bảo k h ả n ã n g lắ p ráp tro n g đ iề u k iệ n c h ậ t h ẹ p v à đ ư a v á c h v à o là m v iệ c . V i ệ c n ố i c á c câu k iệ n c h ế sẩn củ a v á c h n g ư ờ i ta thực h iệ n b ằ n g c á c b u lô n g lắ p ráp. T r o n g c á c tấm củ a v á c h nằm n g a n g c ó ch ừ a sẵn cá c lỗ đê c h o c á c ố n g th u ỷ lự c và c á c p h ễ u c h u i q u a để th ả i đất đá. 159
H ì n h 9 .8 : K ế t cấ u c á c vá ch c ủ a k liiê n 1. vách ngăn cúa vòng g ố i; 2. vách ngân của vò n g lưỡi C ác sàn d i độn g ( h ìn h 9 .9 ) là c á c tấ m th é p đ ư ợ c g ia c ư ờ n g ở h a i c ạ n h b ằ n g c á c th ép g ó c . C á c th é p g ó c iù a v à o h ư ớ n g v à đ ư ợ c n ố i c ứ n g v ớ i c á c v á c h n g a n g . T ừ p h ía trư ớ c m ỗ i tấ m c ó g ắ n m ộ t th é p [, là g ố i tựa c h o m ộ t h o ặ c h a i k íc h sà n d i đ ộ n g . G ố i tựa n à y c ũ n g d ù n g để c h ố n g g iữ đ á ở trư ớ c g ư ơ n g v ì th ế n ó đ ư ợ c g ia c ư ờ n g th ê m c á c v á c h c ứ n g . H ì n h 9 .9 : C á c sàn d i đ ộ n g 1. T ấ m thép; 2. T h é p góc; 3. V á c h cứng; 4. T h é p [ ; 5. K íc h gương V i ệ c d i c h u y ể n sàn đ ư ợ c th ự c h iệ n từ từ th e o c ô n g tá c đ à o đất đá ở trư ớ c g ư ơ n g đ ế n m ộ t bề rộ n g c ủ a 1 v ò n g v ỏ h ầ m . N h ờ c ó sà n d i đ ộ n g m à tr o n g q u á tr ìn h đào g ư ơ n g sà n đ ư ợ c tiế p x ú c liê n tụ c v ớ i g ư ơ n g v à đ ả m b ả o sự đ ộ c lậ p h o à n to à n v ớ i c á c b ă n g b ê n c ạ n h c ủ a k h iê n . C á c sà n d i đ ộ n g đ ư ợ c lắ p trê n tất c ả c á c v á c h n g a n g tro n g p h ạ m v i c ú a từ n g ô c ô n g tác. K h i đ ó m ỗ i sàn ở g iữ a , để trá n h n g h iê n g lệ c h , đ ư ợ c d i c h u y ể n b ằ n g h a i k íc h , c ò n c á c sàn b ê n th ì c h ỉ b ằ n g m ộ t k íc h . ' T ả i trọ n g t ín h to á n c h o sà n lấ y trọ n g lư ợ n g c ủ a h a i n g ư ờ i c ù n g v ớ i th iế t b ị th i c ô n g v à trọ n g lư ợ n g c ủ a 0 , 5 m 3 đất. C ác tấm thép b ả o vệ: là c á c c ấ u k iệ n p h ụ c ủ a k h iê n , đ ư ợ c b ố t r í trê n to àn c h u v i b ê n tro n g c ủ a k ế t c ấ u c h ịu lự c , h o ặ c c h ỉ ở c á c ô p h ía d ư ớ i đ ể g iả m n h ẹ sự là m v iệ c c ủ a k h iê n b ằ n g p h ư ơ n g p h á p cắ t v à đ ể b ả o v ệ c á c k íc h k h iê n . C á c c ấ u k iệ n k ế t cấ u v ừ a k h ả o sá t và p h ư ơ n g p h á p n ố i c h ú n g , đ ặ c trư n g c h o c á c k h iê n th ư ờ n g k íc h th ư ớ c bất k ỳ , đ ư ợ c m in h h o ạ trê n v í d ụ m ộ t k h iê n đã đ ư ợ c sử d ụ n g đ ể x â y d ự n g c á c h ầ m m e tro . 160
3. N g u y ên tác tính toán K ế t c ấ u c h ịu lự c c ủ a k h iê n là m v iệ c tro n g c á c đ iề u k iệ n c ủ a m ộ t c h ế đ ộ n ặ n g n h ọ c d ư ớ i tác d ự n g c ủ a á p lự c đất v à c á c ứng lự c đ ộ n g k h ô n g th ấ y trư ớ c đ ư ợ c , p h á t s in h k h i k h iê n b ị x iê n lệ c h . V ì th ế v ớ i tư c á c h là tả i trọ n g tín h to án n g ư ờ i ta lấ y m ộ t lo ạ i tả i trọ n g g ọ i là tả i tr ọ n g sự c ố x á c đ ịn h bằng trọ n g lư ợ n g m ộ t c ộ t đất ( c h iề u c a o k h ô n g lớ n h ơ n 5 0 m ) . T ả i tr ọ n g n à y n g ư ờ i ta p h ân b ố đ ều lê n h ìn h c h iế u c ủ a k h iê n lê n p h ư ơ n g n ằ m n g a n g (k ê c ả v ỏ k h iê n ) v à là m v iệ c đ ồ n g th ờ i c ủ a c ả v ò n g lư ỡ i v à v ò n g g ố i tựa. M ố i n ố i c á c v á c h v ớ i k ế t cấ u v ò n g đ ư ợ c c o i là k h ớ p . T r o n g t ín h to á n đ ư a v à o k h ô n g c h ỉ c á c v á c h n g a n g là m v iệ c c h ịu k é o , m à đặt c ả c á c v á c h đ ứ n g th e o c ấ u tạo. K h iê n đ ư ợ c tín h n h ư m ộ t hệ p h án g b ằ n g c á c p h ư ơ n g p h á p th ô n g th ư ờ n g c ủ a c ơ h ọ c k ế t c ấ u c ó s ử d ụ n g c á c đ iề u k iệ n đ ố i x ứ n g c ủ a tả i trọ n g v à k ế t cấ u . V iệ c lự a c h ọ n tiế t d iệ n c ủ a c á c c ấ u k iệ n đ ú c đ ư ợ c tiế n h à n h c h ủ y ế u x u ấ t ph át từ k h ả n à n g th ự c h iệ n c h ú n g tro n g n h à m á y ( c h iề u d à y c ủ a n ó k h ô n g n h ỏ h ơ n 2 0 m m ). Đ iề u đ ó tro n g m ộ t lo ạ t trư ờ n g h ợ p d ẫ n đến k h ô n g sử d ụ n g hết k h ả n ă n g là m v iệ c c ủ a v ậ t liệ u , n h ư n g c ầ n đ ư ợ c x e m x é t n h ư để tiế p n h ận c á c tá c đ ộ n g k h ô n g t ín h to á n đ ư ợ c. §4. KHIÊN ĐƯỜNG KÍNH NHỎ C ù n g v ớ i c á c k h iê n đ ư ờ n g k ín h tru n g b ìn h v à lớ n k h iê n đ ư ờ n g k ín h n h ỏ c ũ n g đ ư ợ c sử d ụ n g rộ n g r ã i, đ ư ờ n g k ín h c ủ a c h ú n g 3,6; 3,0; 2 ,6 và 1,5 m ét ( c h ủ y ế u để x â y d ự n g c á c h ầ m k ỳ th u ậ t đ ồ th ị v à h ẩ m th u y lợ i). K h iê n đường k ín h 3,0 m ét ( h ìn h 9 .1 0 ) lầ n đ ầ u tiê n áp d ụ n g ở L iê n X ô c ũ trê n c ô n g trư ờ n g x â y dựng các hầm th ị c h ín h ờ M a t x c ơ v a . là kết c ấ u lắ p g h é p từ c á c c ấ u k iệ n d ạ n g tấ m c ó v ỏ ha i lớ p p h ủ trê n su ố t c h iề u d à i k h iê n . P h ầ n lư ỡ i v à v ò n g g ố i tựa g ồ m 6 c ấ u k iệ n th ép . Đ ể n â n g ca o độ c ứ n g c ủ a k h iê n g iữ a p h ầ n c ơ bản v à k ế t c ấ u c h ịu lự c c ó b ố t r í cá c H ìn h 9 .1 0 : D ạ n g c h u n g c ú a k h iê n d ư ờ ng k ín h 3m sư ờ n (v á c h ). Đ ặ c đ iể m c h ín h c ủ a k h iê n là p h ầ n d i c h u y ể n hớ, d ẫ n đ ộ n g b ằ n g 4 k íc h th u ỷ lự c . C h iề u d à i p h ầ n đ u ô i k h iê n v ớ i v ò n g v ỏ h ầ m rộ n g 2 6 c m đ ư ợ c lấ y là 1 ,0 4 m é t v à v ớ i v ò n g v ỏ h ầ m rộ n g 6 0 c m là 1,70 m ét. V ớ i k ế t c ấ u đã c h o k h iê n đ ư ợ c tổ h ợ p ở x ư ớ n g ; trọ n g lư ợ n g c ủ a k h iê n là 19 tấ n , hạ q u a m ộ t g iế n g v à o v ị t r í tập kết. 161
K h iê n đ ư ờ n g k ín h 2 ,6 m é t ( h ìn h 9 .1 1 ) k h á c v ớ i k h iê n v ừ a k h ả o sát trê n là k ế t c ấ u h à n n g u y ê n cả vòn g. V ỏ c ủ a k h iê n đ ư ợ c đ ư a v à o là m m ộ t p h ầ n c ủ a k ế t c ấ u c h ịu lự c v ớ i m ặ t tro n g c ủ a n ó c ó b ố t r í ba sư ờ n d ạ n g v ò n g , tạ o n ê n v ò n g lư ỡ i và v ò n g g ố i tựa. T ạ i m ặ t p h ẳ n g c ủ a sư ờ n v ò n g p h ía trư ớ c c ó v á c h c h ắ n k ín c ó c h ừ a 4 lỗ k íc h th ư ớ c 2 5 0 X 2 5 0 m m đ ể đ à o tro n g b ù n . T r o n g v á c h c ó b ố t r í c á c c ử a k íc h th ư ớ c 6 5 0 X 9 0 0 m m . C á c c ử a n à y c ó thể m ờ để v à o g ư ơ n g v à đ ể th u g o m b ù n . K h i đ à o tro n g đ ấ t ổ n đ ịn h tất c ả v á c h c h ắ n n à y c ó thể đ ư ợ c th á o đ i. V ớ i m ụ c đ íc h c ơ g iớ i h o á th i c ô n g tro n g k h iê n c ó x e m x é t đ ế n k h ả n ă n g đặt c á c th iế t b ị đ à o ; v ì v ậ y tro n g v á c h trư ớ c m ặ t c ó m ộ t lỗ v a n là m v iệ c , v à m ộ t lỗ k h á c đê v ậ n c h u y ể n , c ò n tro n g v ò n g g ố i tựa c ó c á c d ầ m n g a n g đ ể đ ặ t m á y . Ở c á c sư ờ n v ò n g c ũ n g c h ừ a c á c lỗ đ ể c h o c á c k íc h c h ố n g x u y ê n q u a. T r ọ n g lư ợ n g c h u n g c ủ a k h iê n (k ể c ả k íc h ) là g ầ n 14 tấn. K í c h đ ư ợ c v ậ n c h u y ể n đ ế n v à h ạ q u a g iế n g ở d ạ n g đ ã tổ h ợ p sẵn. §5. BÁN KHIÊN 1. Mô tả chung Đ ể đ à o h ầ m tro n g đ ịa tầ n g h ỗ n h ợ p c ứ n g ở d ư ớ i, m ề m h o ặ c ổ n đ ịn h tru n g b ìn h ở trê n , tiế t d iệ n đ à o h ợ p lý c ủ a h ầ m là d ù n g k h iê n c ó tiế t d iệ n k h ô n g k h é p k ín , h a y c ò n g ọ i là bán k h iê n . B á n k h iê n là m ộ t v ì c h ố n g th é p d i đ ộ n g c ó h ìn h d ạ n g n h ư p h ầ n trê n c ủ a tiế t d iệ n ngang của hầm . 16 2
Đ ấ t đ á tự n h iê n đ ư ợ c đ à o cẩ n th ận trư ớ c m ỗ i lầ n d i c h u y ể n c ủ a b á n k h iê n ; c á c g ố i tò à n k h ố i đ ư ợ c x â y d ự n g trư ớ c tro n g h a n g d ẫ n , h o ặ c tro n g c á c h ầ m đ ư ờ n g k ín h k h ô n g lớ n v à c á c k ế t c ấ u lắ p g h é p n h â n tạ o đ ư ợ c x â y d ự n g k h i đ à o c á c h ầ m b ê n đ ề u c ó th ể là m n ề n c h o b á n k h iê n . C á c c ô n g tá c đ à o p h ầ n trê n c ủ a h ầm đ ư ợ c tiế n h à n h d ư ớ i sự b ả o v ệ c ủ a k ế t c ấ u b á n k h iê n b ằ n g thép . P h ầ n d ư ớ i c ủ a tiết d iệ n k h i c ó c á c g ố i k ê đ ư ợ c đ à o n h ư p h ư ơ n g p h á p đ à o h ớ v ớ i v iệ c sử d ụ n g c á c th iế t b ị c ơ g iớ i c ỡ lớ n . Đ â y c h ín h là ưu đ iể m c ủ a p h ư ơ n g pháp này. C á c c ô n g tác lắ p rá p đ ư ợ c th ự c h iệ n tu ầ n tự tro n g c á c p h ầ n b è n trê n và p h ầ n b ê n d ư ớ i h o ặ c đ ồ n g th ờ i trê n to à n tiế t d iệ n . Đ ể đ à o h ầ m n h ịp lớ n , v í d ụ , ga m e tro m ộ t v ò m c ó th ể d ù n g bán k h iê n d ạ n g e líp h a y d ạ n g h ộ p . T r o n g c á c h a n g d ẫ n h o ặ c tro n g h ầ m b ố t r í trư ớ c th e o h a i b ê n h a n g , c ầ n x â y tư ờ n g g ố i tựa. N h ữ n g h ầ m n h ư th ế c ó thế đ à o b ằ n g k h iê n th ư ờ n g h o ặ c k h iê n c ơ g iớ i h o á đ ư ờ n g k ín h 3 + 5 m é t v à g ia c ố bằ n g v ỏ n h ẹ . C á c tư ờ n g g ố i tựa đ ư ợ c đ ư a v à o th à n h p h ầ n c ủ a k ế t c ấ u ga tro n g tư ơ n g la i. Sau k h i x â y d ự n g v à c ủ n g c ố c á c tư ờ n g g ố i n g ư ờ i ta c h u y ể n s a n g đ à o b ằ n g b á n k h iê n c ù n g v ớ i v iệ c th á o từ n g b ộ p h ậ n c ủ a v ỏ h ầ m bên. V iệ c đ à o n h â n ớ g iữ a th ư ờ n g đ ư ợ c tiế n h à n h sa u k h i k ế t th ú c to àn b ộ c ô n g tác lắ p ráp. T r o n g th ự c tế x â y d ự n g h ầ m ở L iê n X ô c ũ bán k h iê n đã đ ư ợ c sử d ụ n g k h i x â y d ự n g c á c g a m ê tro đặt sâu v à k h i sứa ch ữ a cá c h ầ m đ ư ờ n g sắt. T h ự c tế x â y d ự n g h ầ m ớ c á c n ư ớ c n g o à i k h á c đ ã c ó h à n g lo ạ t v í dụ vổ v iệ c á p d ụ n g bán k h iê n để x â y d ự n g n h ữ n g h ầ m lớ n tro n g đ ô th ị v à c á c đ o ạ n đ ư ờ n g d ẫ n v ào h ầ m d ư ớ i n ư ớ c n h ịp đ ế n 15 m ét. B á n k h iê n c ó thể đ ư ợ c sử d ụ n g k h i x â y d ự n g c á c h ầ m n ố i g a , c á c g a m e tro d ạ n g k h á c n h a u c ũ n g n h ư c á c h ầ m tiế t d iệ n lớ n c ó c ó n g d ụ n g bất k ỳ k h á c . 2. Kết cấu B á n k h iê n để đ à o p h ầ n g iữ a c ủ a ga m e tro d ạ n g c ộ t ( h ìn h 9 .1 2 ) là m ộ t v ì c h ố n g d i đ ộ n g b ằ n g th é p c ó d ạ n g v ò m c ó th anh c ã n g từ n h ữ n g c ấ u k iệ n k h á lớ n d ạ n g k ế t c ấ u hàn. C á c k ế t c ấ u c ơ b ả n c ủ a b á n k h iê n g ồ m : v ỏ ; v ò m tựa c ó th a n h c ã n g , đ ồ n g th ờ i là m sà n để đ à o đất đ á ờ tro n g g ư ơ n g ; c á c v á c h n g ă n , là m v iệ c n h ư sà n tre o , c h ia b á n k h iê n th à n h c á c ô r iê n g rẽ. C á c v á c h đứng, lậ p từ c á c tấ m th é p (S = 3 0 m m ) đ ư ợ c g ia c ư ờ n g b à n g c á c th é p g ó c là m g ố i k ê đê c h ố n g đ ỡ g ư ơ n g đ à o b ằ n g c á c h k íc h th u ỷ lự c . V ò m g ố i tựa c h ia b á n k h iê n theo c h iề u d à i ra là m p h ầ n đ u ô i v à p h ầ n lư ỡ i. P h ầ n đ u ô i đ ư ợ c tạ o n ê n b ở i m ộ t áo th ép , c ò n p h ầ n lư ỡ i c ũ n g là á o th é p n à y n h ư n g đ ư ợ c g ia c ư ờ n g b ằ n g c á c th é p g ó c là m sư ờ n c ứ n e , th eo c h iề u n g ư ợ c lạ i v ớ i m ỗ i k íc h k h iê n . Đ ể c ó th ể lắ p rá p b á n k h iê n tro n g đ iề u k iệ n c h ậ t hẹp n g ầ m và để c h u y ê n c h ở th u ậ n lợ i k ế t c ấ u áo, v ò m tự a, th a n h c ă n g đ ư ợ c lắ p từ c á c cấ u k iệ n lớ n b ằ n g b u lỏ n g . 163
WHMRTj dili.itAÁ I l i n h 9 .1 2 : K ế t c ấ u c ủ a b án k h iê n a ) D ù n g c lio g a b a vò m c ủ a g a m e t r o d ạ n g c ộ t; b ) D ù n g ch o ga h a i - ba vòm , h ầ m th à n h p h ố và h ầ m trê n đ ư ờ n g ỏ tô V ỏ và v ò m tựa đ ư ợ c tạ o n ê n từ 6 + 7 c ấ u k iệ n lắ p g h é p c ó c h ứ a h a i k íc h k h iê n . M ỗ i m ộ t c ấ u k iệ n lắ p g h é p là m ộ t k ế t c ấ u h à n d ạ n g h ộ p c ó tra n g b ị c á c sư ờ n c ứ n g ờ b iê n v à v á c h g iữ a b ằ n g th é p b ả n (ô = 2 2 -í- 3 0 m m ). 0 các c ấ u k iệ n g ố i đ ư ợ c b ố t r í c á c v á c h d ọ c (ô = 3 0 m m ) d ù n g là m c h ỗ đ ể lá p g h é p th a n h c ă n g . T h a n h c ă n g lậ p từ 6 - 8 th é p u ( N e2 4 - 2 6 ) đ ư ợ c p h ủ th é p tấ m d à y (ô = 2 0 2 2 m m ) v à tạ o n ê n sà n c ô n g tá c). P h ầ n g ố i c ủ a b á n k h iê n c ó c á c k h ớ p , đ ả m b ả o p h â n b ố đ ề u á p lự c lê n c á c d ầ m k ê v ớ i bất k ể g ó c n g h iê n g n à o c ủ a d ầ m kê . M ặ t p h ẳ n g g ố i d ư ớ i d ầ m k ê đ ư ợ c tạ o n ê n n h ờ c á c đ ệ m th é p đặt trê n m ặ t p h ẳ n g trư ợ t c ủ a v ì c h u b in c ủ a h ầ m b ê n q u a c á c n ê m . S a u m ỗ i lầ n d i c h u y ế n b á n k h iê n p h ầ n trê n đ ệ m , c ấ u tạ o từ ba p h ầ n v à h a i d ầ m k ê đ ư ợ c d i c h u y ê n sa n g p h ầ n lư ỡ i. K h i x â y d ự n g c á c ga m e tro h a i h a y ba v ò m c ũ n g n h ư h ầ m ô tô h o ặ c h ầ m th à n h p h ố c ó thể á p d ụ n g b á n k h iê n d ạ n g nử a v ò n g trò n ( x e m h ìn h 9 .1 2 b ). ở k ế t c ấ u n h ư v ậ y c ó th ể 164
sử d ụ n g p h ầ n g ố i d ạ n g d ầ m kê h o ặ c d ạ n g trư ợ t. K h i trư ợt th ì p h ầ n k ê là m ộ t b ó c á c d ầ m d ọ c k ê lê n m ộ t tấ m th é p và d ư ợ c sử d ụ n g tro n g đất dẻo. §6. T H IẾ T BỊ TH UỶ L ực CỦA KHIÊN 1. Kích thuỷ lực của khicn N h ữ n g k íc h n à y ( h ìn h 9 .1 3 a ) d ù n g để d i c h u v ể n k h iê n th e o c h u k ì p h ù h ợ p v ớ i m ứ c độ x â y d ự n g c á c v ò n g v ỏ hầm . V ị t r í củ a c á c k íc h tro n g v ò n g g ố i tựa n h ư m ộ t n g u y ê n tắc là p h â n b ố đ ể u , đ iể u đ ó đ ả m b ả o k h ả n ă n g d i c h u y ể n k h iê n đ ú n g th e o tu y ế n đ ã đ ịn h trư ớ c . C ũ n g k h ô n g lo ạ i trừ k h i đ à o tro n g đ ịa tầ n g k h ô n g ổ n đ ịn h đ ô i k h i n g ư ờ i ta b ố t r í m ộ t s ố lư ợ n g lớ n k íc h tro n g p h ầ n d ư ớ i c ủ a k h iê n . Dưới vỏng ép r ... ' • Ị > H Vv - ì t V ■ ị 1 ♦ H ì n h 9 .1 3 : C á c k íc h k liiê n a ) K íc li k h iê n ; b ) K íc li gương 1. Đ ế k íc h ; 2. x ila n h ; 3. v ò n g b íc h ; 4. p is tổ n g ; 5. đ á y th á o ra đư ợ c K í c h th u ỷ lự c lậ p từ ố n g th ép h ìn h trụ 2 c ó m ặt b íc h 3, n h ờ n ó m à k íc h đ ư ợ c g ắ n v à o v á c h c ủ a v ò n g g ố i tựa. T rụ c củ a k íc h đ ư ợ c b ỏ t r í s o n g s o n g lu y ệ t đ ố i v ớ i trụ c k h iê n , đ iề u đ ó đ ư ợ c đ ả m b ằ n g v iệ c đưa đầu n h ỏ d ạ n g trụ 6 c ủ a k íc h v à o lỗ ớ v á c h đ ố i d iệ n c ủ a v ò n g g ố i tựa. 165
T ừ p h ía m ặ t p h ẳ n g là m v iệ c c ủ a k íc h c ó tạ o n ê n m ộ t đ ế 5 c ó thể th á o ra đ ư ợ c , c h o p h é p đ iề u c h ỉn h đ ộ k h ít c ủ a v ò n g p is tô n g m à k h ô n g c ầ n p h ả i th á o k íc h ra k h ỏ i k h iê n , n h ờ n ó m à rú t n g ắ n đ á n g k ể th ờ i g ia n sửa ch ữ a . T r o n g th à n h p h ầ n c ủ a k íc h c ò n c ó đ ế k íc h 1 v ớ i p is tô n g 4 trê n đ ó c ó g ắ n v ò n g p is tô n g v à m ă n g x é t, đ ả m b ả o m ứ c đ ộ k h ít th e o y ê u c ầ u , đ iề u đ ó n g ă n c h ả y d ầ u á p lự c c a o từ khoang là m v iệ c sa n g khoang không là m v iệ c . Vòng (xe cm ăn g ) cùng với ph ớt ( m ă n g x é t) đ ư ợ c é p v à o đ ầ u c ầ n c ủ a đ ế n h ờ c á c r ô n g đ e n v à ố c bắt v ít v à o v ò n g đ ế cú a k íc h . Đ ế x u y ê n q u a m ặ t b íc h p h ía trư ớ c c ũ n g đ ư ợ c là m c h ặ t k h ít đ ặ c b iệ t. T r o n g th à n h p h ầ n b ộ p h ậ n là m c h ặ t n à y có : v ỏ ố n g đ ịn h h ư ớ n g , v ò n g c h è n d ạ n g đ ó n g v à v ò n g ép đ ư ợ c gá v à o n h ờ v ít g iữ . Đ ể c ấ p d ầ u v à o k íc h tro n g x ila n h c ó h a i lỗ tư ơ n g ứ n g v ớ i c á c b ư ớ c tiế n lê n v à n g ư ợ c lạ i c ủ a x ila n h , n h ư v ậ y k íc h k h iê n là th u ộ c lo ạ i m á y th u ỷ lự c h o ạ t đ ộ n g k é p . V ớ i tư c á c h là c h ấ t lỏ n g là m v iệ c n g ư ờ i ta d ù n g n ư ớ c c ù n g v ớ i c á c p h ụ g ia c h ố n g r ò r ỉ, d ầ u k ỹ thuật. V i ệ c sử d ụ n g c h ứ n g đ ả m b ả o sự là m v iệ c lâ u d à i c ủ a k íc h . K í c h th u ỷ lự c đ ư ợ c b ố t r í v à o k h iê n n h ư th ế n à o đ ó đ ể x i la n h k h i c ấ p d ầ u sẽ c h u y ể n đ ộ n g về p h ía trư ớ c c ũ n g c h ín h là d ịc h c h u y ể n to à n b ộ k h iê n về p h ía trư ớ c. G ố i k ê đ ế k íc h ở v ị t r í bất đ ộ n g v à g ố i đ ó c h ín h là m ặ t p h ả n g đ ầ u c ủ a v ò n g v ỏ h ầ m . Đ ể tru y ề n đ ú n g đ ắ n á p lự c c ủ a k íc h lê n v ỏ h ầ m d ạ n g n à y h a y d ạ n g k h á c p h ầ n g ố i c ủ a đ u ô i k íc h p h ả i c ó h ìn h d ạ n g sa o c h o đ ả m b ả o n é n đ ồ n g đ ề u v ỏ h ầ m . V í n h ư v ớ i v ỏ h ầ m lắ p từ c á c k h ố i đ ặ c v iệ c tr u y ề n ứ n g lự c x ả y ra g ầ n n h ư th e o trụ c c ủ a k íc h v ì th ế p h ầ n g ố i c ó d ạ n g đ ố i x ứ n g . T r o n g trư ờ n g h ợ p d ù n g v ỏ k h ô n g đ ặ c ( c ó sư ờ n ) p h ầ n g ố i c ủ a đ ế k íc h c ầ n c ó d ạ n g lệ c h tâ m đ ể tr u y ề n á p lự c th e o k h ả n ă n g g ầ n v à o á o c ủ a v ỏ h ầ m trá n h là m h ỏ n g ( v ỡ c á c sư ờ n ). B ở i v ì tro n g trư ờ n g h ợ p n à y c h ín h đ ế c ủ a k íc h p h ả i c h ịu u ố n d ư ớ i ả n h h ư ờ n g c ủ a m ô m e n u ố n , đ iề u n à y c ầ n p h ả i x é t đ ế n k h i q u y ế t đ ịn h c h iề u d à i c ủ a c á n h ta y đ ịn h h ư ớ n g v à đ ư ờ n g k ín h c ủ a đ ế k íc h . Đ ể đ ả m b ả o tựa đ ú n g đ ắ n k íc h lê n m ặ t p h ả n g đ ầ u c ủ a v ỏ h ầ m d ạ n g bất k ỳ tro n g trư ờ n g h ợ p k íc h c ó n g h iê n g lệ c h n à o đ ó v iệ c n ố i k h ớ p g iữ a đ ế đ ệ m v à v ò n g đ u ô i c ủ a k íc h đ ư ợ c á p d ụ n g m ộ t c á c h h ợ p lý ( h ìn h 9 . 14a). I I in h 9 .1 4 : P h ầ n g ố i c ủ a đ ế k íc h a ) Đ ê tự a ; b ) B ă n g ch èn là m c h ặ t 166
T h ư ờ n g th ư ờ n g c á c bã n g th ép để g iữ vữa đ ư ợ c é p lên v ỏ h ầ m ( h ìn h 9 .1 4 b ) đ ư ợ c gắn v à o p h ầ n g ố i c ủ a đ ế k íc h . K h i c h u y ể n đ ộ n g tất c ả cá c k íc h c á c b ă n g th é p n à y tạ o nên m ộ t v ò n g k ín đ ậ y lê n k h e h ớ th i c ô n g g iữ a v ỏ v à k h iê n . 2. Các kích chống gưong và kích sàn công tác N h ữ n g k íc h n à y (x e m h ìn h 9 .1 3b) là cá c m á y th u ỷ lực h o ạ t đ ộ n g k é p . C á c k íc h đ ư ợ c c ấ u tạ o sa o c h o k h i d i c h u y ể n k h iê n , c h ú n g c h ịu á p lự c củ a d ầ u . n h ư n g lự c vư ợt trộ i củ a k íc h k h iê n là m d i c h u y ể n cư ỡ n g bức đ ế củ a k íc h g ư ơ n g v ào x i la n h c ủ a c h ú n g b ằ n g c á c h é p c h ặ t ch ấ t lỏ n g lạ i. N h ờ đ ó m à áp lự c đ ổ n g đều v à cô đ ịn h lé n g ư ơ n g đ ư ợ c đ ả m bảo. T r o n g m ỗ i ô là m v iệ c c ủ a k h iê n th ư ờng b ố t r í m ộ t số c h ẵ n k íc h để đ ả m b ả o c h ố n g đ ỡ g ư ơ n g m ộ t c á c h tin c ậ y và th uận lợ i. N g o ạ i trừ ờ c á c ỏ góc, n ơ i m à c h ỗ k h ô n g đ ủ , c ó thể d ù n g s ố lẻ c á c k íc h c h ố n g gư ơng. Đ iề u n à y c ó là m k h ó k h ă n c h o c ô n g tác c h ố n g lạ i g ư ơ n g . K h i đ à o tro n g đ ịa tầng bền, ổn đ ịn h k h ô n g đ ò i h ỏ i p h ả i c h ố n g g ư ơ n g , th ì k h ô n g c ầ n b ố t r í c á c k íc h gư ơng. V a i trò c ủ a c á c k íc h sàn là d i c h u y ể n cá c sàn d i đ ộ n g . V iệ c b ố t r í n ó n h ư đ ã n ê u ở trên. K ế t c ấ u c ủ a c á c k íc h p h ụ là tư ơ n g tự n h ư c á c k íc h k h iê n n h ư n g th e o tín h c h ấ t là m v iệ c v à sự p h â n b ố c ủ a ch ấ t lỏ n g c h ú n g k h á k h á c nh au . V í nh ư , ở k íc h k h iê n ( x e m h ìn h 9 .1 3 a ), k h i đ i th ảng ( tiế n ) c h ấ t lỏ n g c h ỉ c ấ p v ào k h o a n g là m v iệ c . K h i đ ó áp lự c P n đ ư ợ c ph át triể n bằng t íc h e ú d á p su ấ t c h ấ t lò n g q v ớ i d iệ n t íc h c ủ a tiế t d iệ n n g a n g p is tô n g F lứ c là: pn = qp, (kg) V iệ c é p c h ấ t lỏ n g từ k h o a n g k h ô n g là m v iệ c ra th ì k h ô n g thể h iệ n sứ c c ả n lạ i. K h i Ih ự c h iệ n c h iề u n g ư ợ c lạ i, áp lự c tư ơ n g ứ n g P0g lê n d iệ n t íc h v à n h k h ã n c ủ a p is tỏ n g f tro n g k h o a n g k h ô n g là m v iệ c đ ư ợ c x á c đ ịn h n h ư sau : p 08 = q f (k g ) T h ô n g th ư ờ n g th e o c á c th ô n g số cấ u tạo n g ư ờ i ta lấy: f = 0 ,2 5 F Đ ố i v ớ i k íc h g ư ơ n g cầ n p h ả i tuân th eo đ iề u k iệ n c ơ bản là k h ả n ă n g d i c h u y ể n c ư ỡ n g b ứ c đ ế k íc h k h i d i c h u y ê n k h iê n . T in h h u ố n g đ ó x á c đ ịn h tr ư ớ c sự liê n h ệ liê n th u v lự c liê n tụ c g iữ a c á c n g ă n là m v iệ c và n g ăn k h ô n g là m v iệ c c ủ a k íc h . D o đ ó k h i d i c h u y ể n k íc h v ề p h ía trư ớ c c h ấ t lỏ n s đ ổ n g th ờ i cấ p v à o c ả h ai k h o a n g v à c ó á p lự c c ả h a i p h ía lê n p is tỏ n g , c ó d iệ n tíc h tiế t d iệ n n g a n g k h ô n g b ằ n g n h a u là F z v à f z. K ế t q u ả lự c é p k íc h P z ( k ẹ ) c ó th ể đ ư ợ c x á c đ ịn h n h ư là sự k h á c n h au c ủ a c á c áp lự c n à y , tứ c là bằng: P z = q ( F z - f z) (k g ) (9 .3 ) 3. Việc cấp năng lượng C á c k íc h k h iê n và k íc h g ư ơ n g là m v iệ c k h ô n g p h ụ thuộc v à o n h a u , c ầ n p h ả i c u n g c ấ p n ă n g lư ợ n g từ h a i n g u ồ n đ ộ c lập. 167
Á p lự c y ê u cầ u c ủ a c h ấ t lỏ n g là m v iệ c c ủ a c á c k íc h k h iê n đ ư ợ c đ ả m b ả o từ trạ m n ã n g lư ợ n g là trạ m b ơ m đ ư ợ c b ố t r í tro n g p h ạ m v i h ầ m trê n m ộ t x e p h ụ h o ặ c trự c tiế p trê n k h iê n . C ư ờ n g đ ộ c ủ a á p lự c tro n g m ạ n g th u ỷ lự c p h ụ th u ộ c v à o c á c đ iề u k iệ n đ ịa c h ấ t, n ơ i d ù n g k h iê n để đ à o c ũ n g n h ư p h ư ơ n g p h á p th i c ô n g đ ã c h ọ n . T r o n g trư ờ n g h ợ p sử d ụ n g k h iê n n h ư là c ô n g c ụ để cắt đất m ề m h o ặ c é p đất lò n g , c ó m ộ t p h ần c h u i v à o tro n g h ầ m , th ì áp lự c c ủ a chất lỏ n g là m v iệ c n g ư ờ i ta lấ y đến 3 5 0 - 4 0 0 a t v à lớ n hơ n. T r o n g c á c đ iề u k iệ n th ò n g th ư ờ n g th ì n ó c h ỉ g iớ i h ạ n ở trị s ố 150 -í- 2 0 0 at. Đ ể đ ư a c á c k íc h sà n v à k íc h g ư ơ n g v à o là m v iệ c á p lự c c ủ a c h ấ t lỏ n g c h ỉ là 3 0 -í- 5 0 at là đ ủ . K h i đ à o tro n g đ ịa tầ n g k h ô n g ổ n đ ịn h , n ơ i c ầ n p h ả i c h ố n g g ư ơ n g m ộ t c á c h liê n tụ c n g ư ờ i ta sử d ụ n g trạ m th u ỷ lự c c h u y ê n d ù n g là m n g u ồ n n ă n g lư ợ n g , g iữ á p lự c cô' đ ịn h tro n g m ạ n g trự c tiế p b ằ n g m ộ t b ộ tíc h tả i tru n g g ia n . B ộ t íc h n à y n h ậ n c h ấ t lỏ n g là m v iệ c từ trạ m b ơ m . C h ấ t lỏ n g đ ư ợ c n é n tạ o á p lự c lê n c h â n k íc h , đ ẩ y n ó lê n c ù n g v ớ i tả i c h ấ t v à o p h ầ n bén trê n . Sau k h i tự đ ộ n g đ ư a b ơ m v à o là m v iệ c c ù n g v ớ i tả i tr ọ n g , tạ o n ê n á p lự c k h ô n g đ ổ i v ớ i tr ị s ố đ ã c h o . Đ ể g iả m k íc h th ư ớ c k h u ô n k h ổ c ủ a th iế t b ị, b ố t r í trự c tiế p ớ tro n g h ầ m , c ó thê s ử d ụ n g b ộ t íc h k iể u k h í nén. K h i đ à o tro n g c á c lo ạ i đ ịa tầ n g k h ô n g c ó áp lự c c h ủ đ ộ n g lê n g ư ơ n g , tứ c là , n ơ i k h ô n g c ầ n p h ả i c ó k íc h g ư ơ n g , n g u ồ n n ă n g lư ợ n g c h o c á c k íc h sà n c ó thể lấ y từ h ơ in c h ín h . Đ ể đ ả m n h iệ m c h ứ c n ă n g n à y th iế t b ị c ầ n c ó c á c v a n v à ố n g n h á n h p h ụ th ê m . Bơm thuỷ lực á p lự c c a o d ù n g k h i đ à o b ằ n g k h iê n c ó k íc h th ư ớ c k h u ô n k h ổ k h ô n g lớ n v à c ó thể đặt trê n m ộ t x e p h ụ h o ặ c trự c tiế p trê n ô c ô n g tá c c ủ a k h iê n . N ă n g su ất c ủ a b ơ m đ ư ợ c th iế t lậ p p h ụ th u ộ c v à o s ố lư ợ n g v à k íc h th ư ớ c c ủ a c á c k íc h m à n ó p h ụ c v ụ v à tro n g k h o ả n g 5 0 0 0 1 5 0 0 0 at-//ph út. 4. Mạng và Iĩiáy thuy lực C á c ố n g th u ỷ lự c d ù n g để d ẫ n c h ấ t lỏ n g c ó á p lự c đ ế n k h iê n v à c á c k íc h p h ụ v à đ ể h ồ i c á c c h ấ t lỏ n g sau k h i là m v iệ c v ề b ơ m . T u ỳ th u ộ c v à o c ô n g d ụ n g c ủ a k íc h , p h ụ th u ộ c v à o á p lự c n g ư ờ i ta c h ia là m h a i hệ: hộ áp lự c c a o v à h ệ á p lự c tru n g b ìn h . H ệ á p lự c c a o tạ o n ê n c h u k ỳ là m v iệ c k ín c ủ a c h ấ t lỏ n g - từ b ơ m đ ế n k íc h k h iê n v à n g ư ợ c lạ i; hệ á p lự c tru n g b ìn h là từ th iế t b ị á p lự c đ ế n c á c k íc h p h ụ v à n g ư ợ c lạ i. M ạ n g á p lực cao ( h ìn h 9 .1 5 ) là m ộ t hệ ố n g đ i từ b ơ m đ ặt trê n x e (h o ặ c trê n k h iê n ) đ ế n c á c v a n k h ở i đ ộ n g v à đ iề u c h ỉn h trê n k h iê n v à tiế p th e o là đ ế n từ n g k íc h k h iê n . P h á n đ ầ u c ủ a đ ư ờ n g c h ấ t lỏ n g là đ i th e o c á c ố n g th é p n ố i k h ớ p n ằ m g iữ a x e v à k h iê n , v à đ i v à o v a n tiế p n h ậ n 3 c ủ a đ ư ờ n g d ẫ n c h ấ t lỏ n g áp lự c c a o trê n k h iê n , tiế p th e o q u a v a n an to àn 4 , v a n ba n h á n h c h ín h 5 v à b ộ p h â n p h ố i 6 v ớ i c á c v a n tư ơ n g ứ n g v ớ i s ố lư ợ n g k íc h , từ đ ó th e o ố n g 1 đ ế n k h o a n g là m v iệ c c ủ a k íc h k h iê n 7. Đ ể đ ả m b ả o b ư ớ c tiế n v ề p h ía trư ớ c c ủ a k íc h n g ư ờ i ta đ ặ t ớ m ộ t v ị t r í x á c đ ịn h ta y đ iề u k h iể n c ủ a v a n ba n h á n h v à v a n 168
k íc h tư ơ n g ứ n g. K h i đ ó ch ấ t ló n g c ó th ể lấ p đ ầ y k h o a n g là m v iệ c c ủ a tất c ả c á c k íc h c ủ a m ộ t n h ó m k íc h n h ất đ ịn h và tù n g k íc h bất k ỳ , đ iể u đ ó tạ o n ê n k h ả n ă n g đ iề u k h iể n k h iê n . Đ ể đ ư a đ ế k íc h về v ị t r í x u ấ t p h át c ầ n p h ả i c h u y ể n á p lự c v à o k h o a n g k h ô n g là m v iệ c , từ đ ó c h ư v ể n h ư ớ n g n ó q u a v a n ba n h á n h v ề m ạ n g h ồ i. S ự c h u y ể n đ ộ n g đ ồ n g th ờ i c ủ a m ộ t n h ó m k íc h th e o h ư ớ n g tiế n c ủ a k íc h (tư ơ n g ứ n g v ớ i q u á tr ìn h n é n c á c cấ u k iệ n v ỏ h ầ m m ớ i lắ p ) và h ư ớ n g n g ư ợ c lạ i đ ể x â y lắ p tu ầ n tự c á c c ấ u k iệ n v ỏ v ớ i m ộ t van b a n h á n h là k h ô n g th ể th ự c h iệ n đ ư ợ c , b ớ i v ì k h i đ ó n g c h ấ t lỏ n g là m v iệ c bất k ỳ đ ề u q u a v a n n à y . T ừ p h ía k h o a n g k h ô n g là m v iệ c c ủ a m ỗ i k íc h k h iê n ố n g h ồ i 9 đ ư ợ c n ố i rẽ n h á n h v à o k h â u n ố i 8 b ố t r í trên ố n g c h u n g th e o n ó c h ấ t lo n g d i v à o v a n v a n h á n h th e o ố n g n ố i 2. ỉ ỉ ì n h 9 .1 5 : M ọ n g th ủ y lự c á p lự c c a o I l ì n h 9 .1 6 : M ạ n g th ủ y lự c á p lự c tr u n g b ìn h M ạ n g á p lực tru n g bình ( h ìn h 9 .1 6 ) là m ộ t hệ ỏ n g c ù n g v ớ i c á c v a n tư ơ n g ứ n g n ằ m g iữ a th iế t b ị á p lự c và c á c k íc h p h ụ . C h ấ t lỏ n g đ i v à o k h iê n th e o c á c ố n g n ố i v ớ i c á c th iế t b ị b ằ n g d ạ n g k h ớ p ờ k h â u c u ố i c ù n g , tiế p x ú c v ớ i v a n tiế p n h ậ n 1. T ừ đ ó th e o ố n g 2 c h ấ t lỏ n g đ i v à o b ộ p h â n p h ố i 5, v a n 4 v à ố n g 9 đ ế n c ụ m đ iể u k h iể n 7. T iế p th e o c h ấ t lỏ n g th e o õ n g 8 và 10 đ ế n từ ng k íc h . C ũ n g th e o n h ữ n g ố n g n à y c h ấ t lỏ n g tr ờ v ề q u a b ộ đ iề u k h iể n v à th e o ố n g 6 về ố n g h ồ i c h u n g 3 tiế p th e o về th iế t b ị á p lự c. 169
T h iết b ị đ iêu kh iển ( h ìn h 9 .1 7 ) d ù n g đ ể p h â n p h ố i c h ấ t lỏ n g á p lự c tru n g b ìn h v à o c á c x i la n h c ủ a c á c k íc h p h ụ k h i tiế n , c ũ n g n h ư đ ể h ổ i c h ấ t lỏ n g k h i để k íc h th ự c h iệ n b ư ớ c n g ư ợ c lạ i. H ì n h 9 .1 7 : B ộ đ iề u k h iể n d ó n g n g ắ t m ạ n g th ủ y lự c S ơ đ ồ n g u y ê n tắc c ủ a th iế t b ị đ iề u k h iể n b a o g ồ m m ộ t đ ĩa a c ó 4 lỗ 1, 2, 3, 4 , tro n g đ ó ba lỗ sa u là trù n g v ớ i rã n h m à n ắ p đ ậ y b d ịc h c h u y ể n n h ờ m ộ t ta y n ắ m c ó k h ố i tru y ề n đ ộ n g lệ c h tâ m . N ắ p đ ậ y n à y tu ỳ th u ộ c v à o v ị t r í I, II, III c ủ a n ó m à n h ó m lổ n à y h a y n h ó m lỗ k h á c b ị đ ó n g lạ i. Q u a lỗ 1 th ư ờ n g x u y ê n m ở , c h ấ t lỏ n g đ i v à o b ộ đ iề u k h iể n . L ỗ 2 v à 4 để lư u th ô n g c h ấ t lỏ n g tư ơ n g ứ n g v ớ i k h o a n g k h ô n g là m v iệ c v à k h o a n g là m v iệ c c ủ a k íc h . L ỗ 3 d ẫ n v ề ố n g h ồ i. V ớ i th iế t b ị p h â n p h ố i n h ư v ậ y b ư ớ c tiế n về p h ía trư ớ c c ủ a k íc h đ ư ợ c đ ả m b ả o d o đ ộ c h ê n h á p lự c c ủ a c h ấ t lỏ n g đ ư ợ c c ấ p đ ồ n g th ờ i v à o h a i p h ía c ủ a p is tô n g . Đ ể k íc h c ó th ể tồ n tạ i đ à n h ồ i tro n g x ila n h m à k h ô n g m ấ t trạ n g th á i ứ n g su ấ t c ủ a hệ. V iệ c đ iề u k h iể n c á c k íc h p h ụ đ ư ợ c th ự c h iệ n th e o từ n g ô c ủ a k h iê n v à th ự c h iệ n b ằ n g v iệ c n g h iê n g ta y q u a y về p h ía m o n g m u ố n . §7. T H IẾ T BỊ LẮP CÁC KHỐI VỞ HẦM 1. Khái niệm chung Đ ể c ơ g iớ i h o á lắ p rá p v ỏ h ầ m , tiế n h à n h d ư ớ i đ u ô i k h iê n n g ư ờ i ta s ử d ụ n g c á c th iế t b ị c h u y ê n d ù n g , p h â n lo ạ i th e o n ă n g lư ợ n g d ẫ n đ ộ n g , s ơ đ ồ đ ộ n g h ọ c , h ìn h d ạ n g k ế t c ấ u v à v ị t r í lắ p đặt. T h e o d ấ u h iệ u th ứ n h ấ t c á c m á y lắ p đ ặ t v ỏ h ầ m đ ư ợ c c h ia ra là m m á y th u ỷ lự c , đ iệ n k h í n é n v à m á y liê n hợ p. T h e o s ơ đ ồ tru y ề n đ ộ n g m á y lắ p đ ặ t v ỏ h ầ m c h ia ra là m m á y k iể u đ ò n b ẩ y và m á y lo ạ i c u n g trò n b ố t r í trê n m ộ t k ế t c ấ u g ố i tựa h o ặ c trự c tiế p trê n k h iê n . K h i b ố t r í c á c m á y lắ p đ ặ t trê n th iế t b ị g ố i tựa k h ô n g p h ụ th u ộ c v à o k h iê n m ộ t tổ h ợ p đ ộ c lậ p đ ư ợ c tạ o nên để là m h à n g lo ạ t c h ứ c n ă n g k h á c n h a u . M ộ t tổ h ợ p n h ư v ậ y c ó 170