Xơ mỡ động mạch

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'xơ mỡ động mạch', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xơ mỡ động mạch

Bµi 3 X¬ Mì §éNG M¹CH MôC TIªU 1. Nªu ®−îc ®Þnh nghÜa vµ nh÷ng yÕu tè dÞch tÔ häc cña bÖnh nhiÔm mì x¬ m¹ch. 2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ sinh bÖnh nhiÔm mì x¬ m¹ch theo lý luËn YHCT. 3. Tr×nh bµy ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu trÞ nhiÔm mì x¬ m¹ch theo YHHD vµ YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ vµ phßng bÖnh nhiÔm mì x¬ m¹ch cña y häc cæ truyÒn. 5. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së lý luËn cu¶ viÖc ®iÒu trÞ nhiÔm mì x¬ m¹ch b»ng YHCT. 1. §¹I C−¬NG X¬ mì ®éng m¹ch lµ nguyªn nh©n dÉn ®Çu g©y tö vong vµ tµn tËt ë c¸c n−íc ph¸t triÓn. MÆc dï bÖnh kh¸ phæ biÕn, nh−ng mét vµi tÝnh chÊt c¬ b¶n cña bÖnh vÉn ch−a ®−îc hiÓu biÕt ®Çy ®ñ. Atherosclerosis, tªn gäi cña bÖnh nãi lªn t×nh tr¹ng tÝch tô cña mì (athere, “gruel”, ch¸o) lµm thµnh trong cña m¹ch m¸u bÞ dµy lªn (sclerosis: dµy cøng). BÖnh kh«ng xuÊt hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c ®éng m¹ch cña c¬ thÓ. Th«ng th−êng nã xuÊt hiÖn ë ®éng m¹ch chñ bông, kÕ ®Õn lµ ®éng m¹ch vµnh tim tr−íc khi tÊn c«ng ®Õn c¸c ®éng m¹ch chËu vµ ®éng m¹ch n·o (c¸c ®éng m¹ch c¶nh ngoµi, ®éng m¹ch vó, ®éng m¹ch n¸ch kh«ng bao giê thÊy x¬ mì dï ch−a râ lý do). ChØ nh÷ng biÕn chøng cña bÖnh míi lµm thÊy râ bÖnh: trong mét thêi gian dµi, tiÕn triÓn cña x¬ mì ®éng m¹ch rÊt yªn lÆng, kh«ng triÖu chøng vµ ®¬n thuÇn chØ lµ nh÷ng thay ®æi vÒ gi¶i phÉu. Nh÷ng sang th−¬ng trªn dµi dÇn trong lßng ®éng m¹ch lµm dßng m¸u ch¹y chËm l¹i, t¹o nªn t¾c nghÏn m¹ch ®−a ®Õn nh÷ng héi chøng thiÕu m¸u cÊp vµ m¹n. Nh÷ng biÕn chøng cña x¬ mì ®éng m¹ch gåm (b¶ng 3.1): 53 Copyright@Ministry Of Health
B¶ng 3.1. Nh÷ng biÕn chøng cña x¬ mì ®éng m¹ch §éng m¹ch BiÕn chøng M¹ch vµnh tim §au th¾t ngùc Nhåi m¸u c¬ tim (NMCT) §ét tö Suy tim D−íi ®ßn C−íp m¸u d−íi ®ßn §éng m¹ch c¶nh C¬n thiÕu m¸u n·o tho¸ng qua Tai biÕn m¹ch m¸u n·o do thiÕu m¸u nu«i HÖ thèng ®éng m¹ch tñy - th©n nÒn §éng m¹ch n·o §éng m¹ch thËn Suy thËn HuyÕt ¸p cao §éng m¹ch m¹c treo ThiÕu m¸u m¹c treo Nhåi m¸u m¹c treo §éng m¹ch chi d−íi KhËp khÔnh c¸ch håi ThiÕu m¸u nu«i chi d−íi cÊp tÝnh 2. NGUYªN NH©N Vµ DÞCH TÔ HäC 2.1. Theo y häc hiÖn ®¹i Cho ®Õn nay, bÖnh x¬ mì ®éng m¹ch vÉn ch−a râ ®−îc nguyªn nh©n. Ng−êi ta nhËn thÊy ®· cã nhiÒu yÕu tè tham gia vµo sù h×nh thµnh bÖnh lý nµy. Nh÷ng nghiªn cøu dÞch tÔ häc tiÕn hµnh trong vßng 35 n¨m gÇn ®©y ®· x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bÖnh. Chóng ®−îc gäi d−íi tªn lµ nh÷ng yÕu tè nguy c¬ (cã thÓ tham kh¶o thªm b¶ng nh÷ng yÕu tè nguy c¬ trong bµi thiÕu m¸u c¬ tim, trang 30-32). Tuy nhiªn, ®Ó gióp ®Þnh h−íng xö trÝ, cÇn chó ý ®©u lµ yÕu tè nguy c¬ cña x¬ mì ®éng m¹ch gi¶i phÉu vµ ®©u lµ yÕu tè nguy c¬ cña nh÷ng biÕn chøng cña x¬ mì ®éng m¹ch. − YÕu tè nguy c¬ cña nh÷ng biÕn chøng cña x¬ mì ®éng m¹ch: thÓ hiÖn mèi liªn quan gi÷a yÕu tè ph¬i nhiÔm (exposed) vµ biÕn chøng: ==> ta cã thÓ dù kiÕn r»ng nÕu t¸c ®éng trªn yÕu tè nµy sÏ lµm gi¶m nhanh tÇn sè xuÊt hiÖn biÕn chøng Êy (vÝ dô: hót thuèc vµ biÕn chøng m¹ch vµnh). 54 Copyright@Ministry Of Health
− YÕu tè nguy c¬ cña x¬ mì ®éng m¹ch gi¶i phÉu: thÓ hiÖn mèi liªn hÖ nh©n qu¶ gi÷a yÕu tè ph¬i nhiÔm (exposed) vµ sù ph¸t triÓn vÒ mÆt gi¶i phÉu cña m¶ng x¬ v÷a: ==> ta cã thÓ dù kiÕn r»ng nÕu t¸c ®éng trªn yÕu tè nµy sÏ lµm gi¶m tõ tõ tÇn sè xuÊt hiÖn biÕn chøng Êy (vÝ dô: t×nh tr¹ng t¨ng cholesterol m¸u vµ t¨ng atherom ==> biÕn chøng m¹ch vµnh). Do ®ã, dï nguyªn nh©n cña bÖnh x¬ mì ®éng m¹ch ch−a râ nh−ng víi ®Þnh nghÜa t¹m thêi vÒ nguyªn nh©n (yÕu tè mµ khi gi¶m sÏ dÉn ®Õn sù gi¶m bít tæn th−¬ng gi¶i phÉu XM§M hoÆc tÇn suÊt bÖnh) vµ yÕu tè nguy c¬ (yÕu tè mµ sù hiÖn diÖn gia t¨ng sÏ dÉn ®Õn sù gia t¨ng tæn th−¬ng gi¶i phÉu XM§M hoÆc tÇn suÊt bÖnh). 2.1.1. T¨ng cholesterol m¸u ®−îc xÕp vµo nh÷ng nguyªn nh©n cña x¬ mì ®éng m¹ch Cã mét mèi liªn quan trªn kh¾p thÕ giíi gi÷a con sè trung b×nh cholesterol m¸u trong mét quèc gia, sù ph¸t triÓn vÒ mÆt gi¶i phÉu cña x¬ mì ®éng m¹ch vµ tÇn suÊt c¸c bÖnh tim thiÕu m¸u trong quèc gia Êy. NhiÒu nghiªn cøu ®· cho thÊy viÖc lµm gi¶m cholesterol m¸u, dï víi ph−¬ng tiÖn nµo c ò n g l µ m c h Ë m s ù p h ¸ t t r i Ó n x ¬ m ì ® é n g m ¹ c h v µ c u è i c ï n g lµ g i ¶ m t û l Ö t ö vong c¸c bÖnh m¹ch vµnh. B¶ng 3.2. Gi¸ trÞ cholesterol ®ßi hái mét sù trÞ liÖu T uæ i Cholesterol toµn phÇn 20 - 29 2g/l = 5,16mmol/l 30 - 39 2,2 g/l = 5,68mmol/l > 40 2,4 g/l = 6,19mmol/l Cholesterol di chuyÓn trong m¸u b»ng c¸ch g¾n vµo c¸c protein t¹o thµnh c¸c lipoprotein. Cã hai nhãm lipoprotein chÝnh: − Nhãm tû träng thÊp LDL (low density lipoprotein): trong nhãm nµy chuyªn chë chñ yÕu lµ apoprotein B. §©y lµ d¹ng mµ cholesterol ®−îc mang ®Õn c¸c tÕ bµo ==> NÕu LDL hay apoprotein B cµng cao, nguy c¬ XM§M cµng lín − Nhãm tû träng cao HDL (high density lipoprotein): nhãm protein chuyªn chë chñ yÕu lµ apoprotein A1. §©y lµ d¹ng mµ cholesterol d− thõa ®−îc mang ra khái c¸c tÕ bµo. Do ®ã nÕu HDL hay apoprotein A1 cµng cao nguy c¬ XM§M cµng thÊp. 2.1.2. T¨ng huyÕt ¸p ®−îc xÕp vµo nguyªn nh©n XM§M − XM§M chØ thÊy xuÊt hiÖn trong nh÷ng vïng chÞu ¶nh h−ëng cña ¸p lùc ®éng m¹ch cao: ng−êi ta kh«ng thÊy XM§M trong c¸c tÜnh m¹ch saphene 55 Copyright@Ministry Of Health
hoÆc ë ®éng m¹ch phæi (trõ khi tÜnh m¹ch saphene ë trong t×nh tr¹ng ®éng m¹ch hãa hoÆc cã t×nh tr¹ng t¨ng ¸p ®éng m¹ch phæi). − T×nh tr¹ng huyÕt ¸p cµng t¨ng, t×nh tr¹ng ph¸t triÓn gi¶i phÉu cña XM§M cµng nhiÒu vµ biÕn chøng XM§M cµng lín. − HiÖn nay ch−a cã chøng minh râ rµng gi¶m huyÕt ¸p lµm gi¶m sù ph¸t triÓn XM§M, nh−ng ®· chøng minh ®−îc mèi quan hÖ gi÷a gi¶m huyÕt ¸p vµ gi¶m biÕn chøng thiÕu m¸u n·o vµ thiÓu n¨ng vµnh. 2.1.3. Hót thuèc l¸ ®−îc xÕp vµo nh÷ng nguyªn nh©n cña nh÷ng biÕn chøng cña XM§M TÇn sè cña NMCT, ®ét tö, viªm t¾c ®éng m¹ch chi d−íi m¹n tÝnh ®Òu t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ víi sù kiÖn hót thuèc l¸. Kh«ng thÊy cã mèi liªn hÖ gi÷a hót thuèc l¸ vµ sù ph¸t triÓn gi¶i phÉu cña XM§M. 2.1.4. Nh÷ng yÕu tè nguy c¬ cña biÕn chøng XM§M Ýt m¹nh mÏ h¬n − T×nh tr¹ng gi¶m vËn ®éng thÓ lùc − Stress − B Ð o ph × − T¨ng triglycerid (TG) m¸u − Dïng thuèc ngõa thai uèng 2.1.5. Nh÷ng yÕu tè nguy c¬ rÊt lín cña XM§M nh−ng kh«ng cã c¸ch ngõa − Ph¸i nam − Tuæi − YÕu tè di truyÒn 2.2. Theo y häc cæ truyÒn − X¬ mì ®éng m¹ch lµ bÖnh lý rÊt phæ biÕn: nh− trªn ®· nªu, phÇn lín m¶ng x¬ v÷a kh«ng g©y ra triÖu chøng vµ rÊt nhiÒu tr−êng hîp kh«ng bao giê cã biÓu hiÖn triÖu chøng l©m sµng. Trong khi ®ã nh÷ng bÖnh danh YHCT chñ yÕu ®−îc dùa trªn nh÷ng triÖu chøng chøc n¨ng khi biÕn chøng cña bÖnh ®· xuÊt hiÖn. − Dùa vµo nh÷ng c¬ së lý luËn YHH§ vµ YHCT, cã thÓ biÖn luËn vÒ c¬ chÕ bÖnh sinh bÖnh lý XM§M theo YHCT nh− sau: 56 Copyright@Ministry Of Health
Tiªn thiªn bÊt tóc, ¡n uèng ThÊt t×nh (giËn, lo l¾ng) bÖnh l©u ngµy kh«ng ®óng (stress kÐo dµi) Can ©m §µm ¢m (huyÕt) D−¬ng (khÝ) h− thÊp h− h− H− háa hun ®èt t©n dÞch §êm ho¶ T¾c trë kinh m¹ch C ã t h Ó nã i r » ng n h i Ô m m ì x ¬ m ¹ c h t h e o YH C T , d ï do n g u yª n nh © n nµ o , còng ®Òu g©y bÖnh th«ng qua c¬ chÕ “®µm thÊp”. §µm thÊp (cã thÓ hãa háa hoÆc kh«ng) sÏ lµm t¾c trë khÝ huyÕt l−u th«ng trong kinh m¹ch. Tïy theo t×nh tr¹ng t¾c trë kinh m¹ch x¶y ra ë ®©u mµ biÓu hiÖn l©m sµng sÏ lµ: + ë t©m víi triÖu chøng t©m thèng, t©m tr−íng (xem bµi c¬ tim thiÕu m¸u). + ë kinh l¹c mµ xuÊt hiÖn triÖu chøng tª, ®au, yÕu liÖt (xem bµi tai biÕn m¹ch m¸u n·o). + ë can, thËn g©y chøng huyÔn vùng, ®Çu thèng (xem bµi t¨ng huyÕt ¸p). 3. §IÒU TRÞ KÕT HîP Vµ THEO DâI §èi víi bÖnh lý x¬ mì ®éng m¹ch, phßng bÖnh lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu. ViÖc phßng bÖnh cÇn ph¶i thùc hiÖn tõ lóc cßn trÎ vµ suèt cuéc ®êi, chñ yÕu lµ lo¹i trõ nh÷ng yÕu tè nguy c¬. 3.1. TiÕt chÕ − ChÕ ®é ¨n nhiÒu rau xanh, tr¸i c©y t−¬i lµ nguån cung cÊp sinh tè, ion K+, Mg++, c¸c chÊt anti oxydant. − CÇn quan t©m ®Õn sinh tè E (lµ mét chÊt anti oxydant rÊt cã lîi cho phßng x¬ mì ®éng m¹ch): sinh tè E cã nhiÒu trong thøc ¨n th¶o méc vµ trong c¸c lo¹i dÇu nh− dÇu méng lóa m×, dÇu h−íng d−¬ng, dÇu b¾p… − ChÊt x¬ ngoµi t¸c dông chèng t¸o bãn cßn cã t¸c dông gi÷ l¹i cholesterol trong lßng èng tiªu hãa, h¹n chÕ sù hÊp thu cholesterol vµo m¸u, lµm gi¶m LDL, VLDL, triglycerid trong m¸u. 57 Copyright@Ministry Of Health
Do cã nhiÒu lo¹i t¨ng mì trong m¸u kh¸c nhau, ng−êi thÇy thuèc cÇn chó ý ®Õn nh÷ng chÕ ®é tiÕt chÕ phï hîp. B¶ng 3.3. B¶ng ph©n lo¹i rèi lo¹n biÕn d−ìng mì trong m¸u T¨ng cholesterol T¨ng mì trong Cholesterol >2g/l m¸u m¸u phèi hîp LDL > 130mg% T¨ng triglycerid m¸u 1,5 g/l = 1,71mmol/l TiÕt chÕ gi¶m cholesterol lµ söa ®æi chÕ ®é ¨n tõ nhiÒu chÊt bÐo no sang bÐo kh«ng no BÐo no BÐo kh«ng no S÷a vµ chÊt chÕ biÕn tõ s÷a C¸ Mì ®éng vËt DÇu h−íng d−¬ng ¡n K iª n g Rau Trøng > 2 trøng/tuÇn Tr¸i c©y Sß hÕn C¸ Heo Thøc ¨n n−íng Bß, bª DÇu: «liu, h−íng d−¬ng, ®Ëu nµnh DÇu ®Ëu phéng Yaourt S÷a, b¬, pho m¸t Cã thÓ dïng margarin tõ h−íng d−¬ng − ChÕ ®é lµm gi¶m mì (dµnh cho bÖnh nh©n t¨ng lipid huyÕt) Kiªng G i ¶m B¸nh m× ThÞt heo B¸nh n−íng ThÞt cõu Khoai t©y ThÞt bª §Ëu Hµ Lan ThÞt vÞt B¾p C¸ håi G ¹o C¸ mßi Bét Pho m¸t (trõ yaourt) Thøc uèng cã ®−êng, xir« Chuèi R−îu Nho Tr¸ng miÖng cã ®−êng Tr¸i c©y kh« 58 Copyright@Ministry Of Health
− ChÕ ®é ¨n lµm gi¶m triglycerid: Kiªng: thøc ¨n ngät, b¸nh ga-t«, s«-®a, xi-r«, chocolat, r−îu 3.2. Thay ®æi c¸ch sèng Còng nh»m lo¹i bá nh÷ng yÕu tè nguy c¬ nh−: − Bá ngay thuèc l¸. − Gi÷ th¸i ®é t©m thÇn thÝch hîp, l¹c quan, tr¸nh c¨ng th¼ng thÇn kinh (xem bµi th¸i ®é t©m thÇn trong cuéc sèng - d−ìng sinh vµ häc thuyÕt ¢m d−¬ng ngò hµnh). − Phèi hîp víi chÕ ®é ¨n: thiÕt lËp chÕ ®é vËn ®éng thÓ lùc ®Òu ®Æn/ngµy, nhÊt lµ ng−êi cao tuæi. Nguyªn t¾c cña chÕ ®é tËp luyÖn nµy lµ “dïng nhiÒu c¬ tø ®Çu ®ïi ®Ó bít dïng c¬ tim”. Thùc hiÖn nh÷ng bµi tËp d−ìng sinh ®Òu ®Æn (xem bµi th− gi·n - thë 4 thêi - nh÷ng bµi tËp ë c¸c t− thÕ n»m, ®øng). 3.3. §iÒu trÞ tÝch cùc, ®óng ®¾n nh÷ng bÖnh cã liªn quan − §iÒu trÞ bÖnh t¨ng huyÕt ¸p, tiÓu ®−êng (xem phÇn bÖnh lý t¨ng huyÕt ¸p, tiÓu ®−êng). − §iÒu trÞ gi¶m cholesterol m¸u b»ng thuèc. C¬ chÕ T¸c dông T¸c dông phô ChØ ®Þnh LiÒu dïng Nhãm øc chÕ tæng Gi¶m 20% - Lµm t¨ng t¸c T¨ng lipid Lipanthyl 100- fibrat hîp cholesterol cholesterol, dông thuèc huyÕt (nhÊt 300mg/ 24h gi¶m 40% TG chèng vitamin K lµ khi ë gan - Lipur (R) cholesterol > - T¨ng creatinin (gemfibrozil) 2,8 g/l) 900mg/24h - T¨ng transaminase - Ciprofibrat Lipanor (R): 100mg/24h - Bezafibrat, befizal (R): 400- 600mg/24h - §au c¬ Nhãm øc Gi¶m 30% T¨ng Simvastatin chÕ HMG cholesterol, rÊt cholesterol Zocor (R) - T¨ng -CoA hiÖu qu¶ trong m¸u ®¬n transaminases Lodals (R) reductase t¨ng cholesterol thuÇn vµ CPR 10-20mg/24h m¸u gia ®×nh Pravastatin - T¨ng nhÑ t¸c dông c¸c thuèc Vasten (R) chèng vitamin K Elisor (R) 10-40mg/24h 59 Copyright@Ministry Of Health
Nhãm Chelation c¸c Gi¶m 15% - T¸o bãn T¨ng Cholestyramin resin acid mËt cã cholesterol cholesterol - RLTH Questran (R) (dïng v× chøa gia ®×nh - Gi¶m t¸c dông 3-6 gãi /24h t¸c dông cholesterol c¸c thuèc chèng phô ë hÖ vitamin K, digital tiªu ho¸, vµ kÝch tè gi¸p dïng phèi hîp víi nhãm 2) Th«ng mËt, lîi VÞ cay ®¾ng, Ng−êi ©m h− NghÖ 6-8g mËt, gi¶m tÝnh «n mµ kh«ng ø trÖ cholesterol Quy kinh can tú: th× kh«ng nªn dïng ph¸ ¸c huyÕt, huyÕt tÝch, kim sang. T¸c dông s¸t trïng, kh¸ng khuÈn, sinh c¬ vµ chØ huyÕt T¸c dông ph¸ Ng−u tÊt Lîi tiÓu; 12-16g vÞ chua ®¾ng, huyÕt, hµnh ø tÝnh b×nh, kh«ng (sèng), bæ can thËn, m¹nh g©n ®éc; cèt (chÝn) vµo 2 kinh can, thËn H¹ cholesterol, Thanh nhiÖt, gi¶i Phµm ©m h− Tái 4-8g h¹ huyÕt ¸p. ®éc s¸t trïng, néi nhiÖt, thai VÞ cay, tÝnh «n, ch÷a b»ng ®íi s¶n chí dïng, h¬i ®éc, vµo 2 trïng tÝch, huyÕt h«i miÖng lþ. TÈy uÕ, kinh can vµ vÞ th«ng khiÕu, tiªu nhät, h¹ch ë phæi, tiªu ®êm, ®Çy tr−íng Tù l−îng gi¸ I. C©u hái 5 chän 1: chän c©u ®óng 1. BÖnh lý nµo kh«ng do biÕn chøng cña x¬ mì ®éng m¹ch (XM§M) trªn t im A. §au th¾t ngùc B. Nhåi m¸u c¬ tim (NMCT) C. T¨ng huyÕt ¸p 60 Copyright@Ministry Of Health
D. §ét tö E. Suy tim 2. C¬ chÕ bÖnh nhiÔm mì x¬ m¹ch theo YHCT A. Can ©m h− g©y néi nhiÖt B. HuyÕt h− sinh huyÕt nhiÖt C. HuyÕt h− sinh huyÕt ø D. KhÝ h− sinh khÝ trÖ E. §µm thÊp 3. ChÕ ®é ¨n nµo kh«ng cã lîi cho bÖnh XM§M A. NhiÒu rau B. NhiÒu tr¸i c©y C. NhiÒu c¸ D. NhiÒu dÇu phéng E. Thøc ¨n n−íng 4. D−îc liÖu nµo cã t¸c dông lµm h¹ cholestorol trong m¸u A. Sinh ®Þa B. Cóc hoa C. Cá x−íc D. Tr¹ch t¶ E . H o a ®¹ i 5. NghÖ lµ vÞ thuèc cã t¸c dông A. Lµm lµnh sÑo, lµnh vÕt loÐt B. H¹ cholesterol m¸u C. S¸t trïng D. NhuËn gan mËt E. C¶ 4 c©u trªn ®Òu ®óng C©u hái 5 chän 1: chän c©u sai 1. §Ó lµm gi¶m mì trong m¸u, cÇn kiªng A. B¸nh m× B. Khoai t©y 61 Copyright@Ministry Of Health
C. Tr¸i c©y kh« D. Thøc ¨n uèng cã ®−êng E. Yaourt 2. §Ó lµm gi¶m cholesterol trong m¸u, cÇn kiªng A. Trøng B. ThÞt heo C. ThÞt bß, bª D . S ÷a E. C¸ 3. §Ó lµm gi¶m triglycerides trong m¸u, cÇn kiªng A. DÇu h−íng d−¬ng B. B¸nh ga-t« C. Chocolat D. Thøc ¨n uèng cã ®−êng E. R−îu 4. §iÒu trÞ XM§M, tèt nhÊt A. Phßng bÖnh B. ¡n uèng ®óng c¸ch C. Thay ®æi c¸ch sèng D. §iÒu trÞ bÖnh cã liªn quan E. Dïng thuèc h¹ cholesterol m¸u 5. C«ng dông cña cá x−íc A. An thÇn B. H¹ huyÕt ¸p C. Lîi tiÓu D. H¹ cholesterol m¸u E. Ch÷a ®au khíp 6. C«ng dông cña nghÖ A. Kh¸ng khuÈn B. KÝch thÝch tiªu hãa C. NhuËn gan mËt D. Lµm lµnh vÕt loÐt E. S¸t trïng 62 Copyright@Ministry Of Health