Xu hướng phát triển kiểm toán và dịch vụ đảm bảo cho trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại Việt Nam

NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN KIEÅM TOAÙN<br /> VAØ DÒCH VUÏ ÑAÛM BAÛO CHO TRAÙCH NHIEÄM<br /> XAÕ HOÄI CUÛA DOANH NGHIEÄP TAÏI VIEÄT NAM<br /> <br /> Ths. Nguyễn Vĩnh Khương*<br /> Ths. Trần Thị Thanh Huyền*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> S<br /> ự gia tăng mức độ quan tâm về vấn đề Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) trong<br /> những năm gần đây (Maignan, 2002), cũng như việc mở rộng thêm các môi trường hoạt động<br /> cho dịch vụ đảm bảo về các trách nhiệm xã hội của công ty (Cohen, 2015) cho thấy một thị<br /> trường mở đối với lĩnh vực dịch vụ đảm bảo đối với CSR. Dựa trên các nghiên cứu đã có trước<br /> đây, tác giả muốn nhấn mạnh đến cơ hội phát triển của lĩnh vực kiểm toán đối với CSR tại Việt Nam,<br /> cũng như đưa ra một số kiến nghị cho việc mở rộng cơ hội phát triển dịch vụ này bên cạnh các hoạt động<br /> kiểm toán báo cáo tài chính.<br /> <br /> Từ khóa: Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp; dịch vụ đảm bảo<br /> <br /> Development trend of auditing and social responsibility assurance services in Vietnam<br /> <br /> The recent growing interest in the Coporate Social Responsibility (CSR) (Maignan, 2002), and the<br /> expansion of operating environment for the assurance services of CSR (Cohen, 2015) shows an open market<br /> for the assurance services of CSR. Based on prior studies, the author focuses on the development opportunity<br /> of auditing for CSR in Vietnam, and makes recommendations to the expansion of the opportunity of<br /> development of these services besides financical auditing.<br /> <br /> Keywords: Coporate Social Responsibility; assurance services<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề hàng thứ hai trong một cuộc khảo sát quan điểm<br /> <br /> Với sức ép và sự tuyên truyền của truyền thông của Financial Times / Price Waterhouse Coopers<br /> <br /> mà vấn đề thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh với 750 các nhà lãnh đạo, Giám đốc điều hành về<br /> nghiệp (DN) cũng như việc công bố báo cáo trách những thách thức kinh doanh quan trọng nhất đối<br /> nhiệm xã hội đang ngày càng được sự quan tâm với các công ty (Hopkins, 2000). Còn theo tài liệu<br /> của các bên liên quan cũng như của xã hội. Việc gia của KPMG (2013), tỷ lệ của các công ty hàng đầu<br /> tăng áp lực về trách nhiệm xã hội đã được xếp vào tham gia vào báo cáo CSR tiếp tục phát triển, với<br /> <br /> Khoa Tài chính-Kế toán, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành<br /> *<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6 Số 112 - tháng 2/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> gần ba phần tư (71%) trong số 100 công ty hàng triển mới bên cạnh các hoạt động kiểm toán báo<br /> đầu từ 41 quốc gia (N100) được khảo sát vào năm cáo tài chính thông thường là Dịch vụ đảm bảo cho<br /> 2013 cung cấp các báo cáo như vậy. Con số này tăng CSR tại Việt Nam. Điều này cho thấy một cơ hội<br /> từ 64% các công ty N100 trong năm 2011 (KPMG phát triển mới đối với Dịch vụ kiểm toán đảm bảo<br /> 2013 11). Để cải thiện sự liên quan và độ tin cậy của CSR cần được nhìn nhận và thực hiện.<br /> thông tin CSR, đã có một sự phụ thuộc ngày càng<br /> 2. Khái niệm CSR và Dịch vụ đảm bảo cho CSR<br /> tăng về bảo đảm độc lập (Simnett, Vanstraelen và<br /> Chua 2009b; KPMG 2013). Tuy nhiên, cho đến nay, Khái niệm CSR<br /> chỉ có một số lượng ít ỏi tương đối của các nghiên Trong giai đoạn đầu những năm 1950, CSR đã<br /> cứu để công bố về dịch vụ bảo đảm liên quan đến<br /> được định nghĩa là “nghĩa vụ của doanh nghiệp để<br /> báo cáo CSR. So với các kiểm toán báo cáo tài<br /> theo đuổi các chính sách đó, để thực hiện những<br /> chính, dịch vụ bảo đảm thông tin CSR có những<br /> quyết định, hoặc theo các đường lối hành động với<br /> đặc điểm độc đáo và cụ thể (được thảo luận dưới<br /> mong muốn về các mục tiêu và các giá trị của xã<br /> đây), góp phần làm phong phú lĩnh vực nghiên<br /> hội chúng ta” (Bowen 1953, 6). Sau đó, vào năm<br /> cứu. Không giống như kiểm toán báo cáo tài chính,<br /> 1971, Johnson đã kiểm tra về đạo đức kinh doanh<br /> các nghiệp vụ kế toán không có độc quyền về dịch<br /> của CSR và đã đưa ra một quan niệm rằng việc cân<br /> vụ bảo đảm liên quan đến CSR để các công ty kiểm<br /> bằng đa dạng về lợi ích trong CSR cũng đem lại<br /> toán phải cạnh tranh với các loại khác của các nhà<br /> hiệu quả như mong đợi cho cả cổ đông và xã hội.<br /> cung cấp dịch vụ. Theo KPMG lưu ý, trong số 250<br /> công ty toàn cầu của thế giới (G250) thực hiện báo Do đó, CSR sẽ đem đến nhiều giá trị và lợi nhuận<br /> <br /> cáo CSR, 59% có đảm bảo thông tin này ra bên hơn cho công ty. Điều này mang lại lợi ích không<br /> ngoài, và 2/3 trong số này tham gia vào một công chỉ cho các Doanh nghiệp đó mà còn cho cả xã hội.<br /> ty kế toán lớn để thực hiện đảm bảo này (KPMG, Các lĩnh vực CSR đã được khám phá, nghiên cứu<br /> 2013). Tại Việt Nam, trong cuộc hội thảo về Tương và phát triển liên tục trong những năm qua. Cho<br /> lai ngành Kiểm toán được VACPA - ACCA đồng tổ đến năm 1975, Backman (1975) ghi nhận tác động<br /> chức ngày 26/9/2016, ông Trần Khánh Lâm – Tổng của các vấn đề môi trường, vốn đã được tách ra từ<br /> Thư ký VACPA - cũng nhấn mạnh xu hướng phát các hoạt động CSR chính thức.<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 112 - tháng 2/2017 7<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> Hiện nay, các nghiên cứu về CSR đang dựa kinh tế, pháp lý, đạo đức và các trách nhiệm khác,<br /> trên quan điểm của Carroll (1979). Sau quá trình<br /> có thể được tích hợp và đạt được bằng cách thực<br /> nghiên cứu và phát triển, Carroll (1991) cho thấy<br /> hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp hoặc<br /> rằng những mong muốn xã hội nhất định đối với<br /> các tổ chức kinh doanh, bao gồm cả trách nhiệm CSR. Và được thể hiện qua mô hình sau:<br /> <br /> <br /> Hình 1. Kim tự tháp Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Carroll 1991, 42)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nội dung báo cáo CSR quan điểm về CSR đã được thay đổi theo thời gian<br /> dưới sự ảnh hưởng của các Chính phủ và áp lực của<br /> Theo các nghiên cứu trên thế giới về Báo cáo<br /> công chúng, về một cái nhìn hiện đại đối với CSR<br /> CSR cho tới nay, ví dụ, Cramer (2005) cung cấp<br /> mặc dù vẫn còn định hướng theo kinh tế, nhưng<br /> thông tin về các tiêu chuẩn CSR và hướng dẫn.<br /> đã được củng cố bởi các yêu cầu đòi hỏi phải xem<br /> Salzmann, Ionescu-Somers, và Steger (2004) đánh<br /> xét nguyên nhân xã hội và hậu quả xã hội của hoạt<br /> giá nghiên cứu hiện có và các phương pháp trong<br /> động kinh tế của một tổ chức. Nhận thức chính về<br /> báo cáo trách nhiệm. Adams (2004) đánh giá báo<br /> CSR là nó có thể là một công cụ tuyệt vời để tăng<br /> cáo trách nhiệm của công ty phản ánh hiệu quả<br /> cường tính hợp pháp của công ty giữa các bên liên<br /> công ty cũng như tiềm năng của các tiêu chuẩn và<br /> quan bằng cách cải thiện thông tin dữ liệu đồng<br /> hướng dẫn gần đây về khoảng cách giữa báo cáo<br /> thời với tính minh bạch và sự phát triển tích cực đối<br /> và thực hiện. Kuasirikun và Sherer (2004) kiểm tra<br /> với hình ảnh công ty. Doanh nghiệp và khách hàng<br /> báo cáo xã hội ít được biết đến ở Thái Lan. Jones<br /> có thể có được sản phẩm và dịch vụ tốt hơn, nhân<br /> (2003) xem xét khả năng áp dụng hạch toán môi<br /> viên có thể làm việc trong điều kiện làm việc tốt<br /> trường, trường hợp nghiên cứu của một công ty<br /> hơn dẫn đến khả năng cạnh tranh được cải thiện,<br /> Anh. O’Dwyer (2003) xem xét các khái niệm quản<br /> các nhà cung cấp có thể được quản lý tốt hơn, các<br /> lý của CSR tại Ireland. Cambell et al. (2003) kiểm<br /> cổ đông có thể được truy cập nhiều hơn đến thông<br /> tra báo cáo về môi trường và xã hội trong năm công<br /> tin về xã hội và môi trường, người dân địa phương<br /> ty được lựa chọn. Igalens và Gond (2005) cố gắng<br /> có thể sống trong môi trường tốt hơn.<br /> để đo lường hiệu quả xã hội của công ty ở Pháp<br /> sử dụng dữ liệu cơ quan đánh giá xã hội Pháp. Hiện nay, phần lớn các khuôn khổ báo cáo CSR<br /> Waddock (2004) có ý định tạo ra trách nhiệm của đang sử dụng theo khuôn khổ do GRI ban hành,<br /> công ty sử dụng chín nguyên tắc Compact của toàn được phát triển chi tiết thành Hướng dẫn Báo cáo<br /> cầu và công việc của minh bạch quốc tế. Miles và Phát triển Bền vững (CSR) và hình thành nền tảng<br /> Munilla (2004) xem xét các tác động của SA8000 của Khung Báo cáo phát triển bền vững. Những<br /> vào các hoạt động tiếp thị của một công ty. Các hướng dẫn này tiếp tục được cải tiến và lần gần đây<br /> <br /> 8 Số 112 - tháng 2/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> nhất, G4, đã được phát hành vào đầu năm 2013. Mục đích cung cấp dịch vụ đảm bảo CSR<br /> Trong khi tuyên bố nhiệm vụ của GRI không giải Mục đích chính của việc tiến hành cung cấp<br /> quyết cụ thể một nhu cầu để xác minh hay đảm bảo dịch vụ đảm bảo CSR là để khuyến khích các tổ<br /> độc lập của báo cáo CSR. GRI khuyến khích phát chức nhằm cải thiện hiệu suất và hỗ trợ thiết lập<br /> triển và áp dụng các nguyên tắc để xác minh, vì hệ thống các quy định CSR trong văn hóa công ty.<br /> điều này có thể nâng cao chất lượng, tính hữu dụng<br /> Bên cạnh đó, Dịch vụ đảm bảo CSR hướng tới<br /> và độ tin cậy của thông tin được sử dụng trong các<br /> đánh giá hệ thống quản lý của tổ chức và quan hệ<br /> tổ chức báo cáo, các hệ thống quản lý cơ bản và quy<br /> của nó với tất cả các bên liên quan, được phân loại<br /> trình phát triển. GRI cũng công nhận rằng việc xác<br /> vào một tập hợp các nhóm. Ngoài ra, Dịch vụ đảm<br /> minh Báo cáo CSR là ở giai đoạn đầu trong quá<br /> bảo CSR còn tiến hành thực hiện cho từng chỉ số<br /> trình phát triển (GRI 2013). Các Hướng dẫn của<br /> được phân loại là cần thiết, bắt buộc, hoặc mong<br /> G4 GRI chuẩn hóa việc công bố thông tin thành ba<br /> muốn. Cuối cùng, với bằng chứng, tài liệu đã đạt<br /> loại - Kinh tế, môi trường và xã hội. Thể loại xã hội<br /> được trong các cuộc phỏng vấn, sẽ xác định một<br /> được chia thành bốn loại phụ: thực hành lao động<br /> loạt các chỉ số đặc trưng cho hoạt động của tổ chức<br /> và việc làm bền vững, nhân quyền, xã hội và trách<br /> liên quan đến từng nhóm tham gia.<br /> nhiệm sản phẩm.<br /> Phương pháp đo lường CSR<br /> Dịch vụ đảm bảo cho CSR<br /> Theo Sethi (1975), khung cấu trúc để tạo điều<br /> Theo khảo sát của KPMG (2013) “Tỷ lệ các Báo<br /> kiện phân tích các hoạt động xã hội của doanh<br /> cáo trách nhiệm xã hội trong tất cả các khu vực đã<br /> nghiệp nên có ít nhất 2 đặc tính. Đầu tiên, danh<br /> cho thấy thực tế hiện nay đang là thực hiện kinh<br /> mục phân loại các hoạt động của công ty phải được<br /> doanh theo tiêu chuẩn trên toàn thế giới”. Báo cáo<br /> ổn định theo thời gian, để có thể so sánh với lịch<br /> cũng nêu rằng số lượng các công ty lớn tự nguyện<br /> sử. Thứ hai, các định nghĩa của các loại khác nhau<br /> tìm kiếm sự đảm bảo ngày càng tăng, với 59 phần<br /> nên được áp dụng chung giữa các doanh nghiệp,<br /> trăm của G250 và 38 phần trăm của N100 hiện<br /> các ngành công nghiệp, hoặc thậm chí các hệ thống<br /> đang sử dụng dịch vụ đảm bảo các thuyết minh<br /> xã hội, để có thể phân tích so sánh. Việc xem xét các<br /> trách nhiệm của doanh nghiệp. Nhìn chung, tất cả<br /> lý thuyết chỉ ra rằng thủ tục kiểm toán hoạt động<br /> những yếu tố này và các vấn đề có thể tạo thành<br /> bằng cách đánh giá hiệu suất của một tổ chức ở các<br /> một bản báo cáo CSR toàn diện, hoặc thực hiện<br /> cấp độ tăng dần của năng lực quản lý không phải<br /> một báo cáo độc lập (chẳng hạn như một báo cáo<br /> là hiếm. Kok và các cộng sự (2001) đã phát triển<br /> phát thải khí nhà kính). Đối với báo cáo đầy đủ,<br /> kiểm toán trách nhiệm xã hội doanh nghiệp theo<br /> một phần của các thách thức đối với các nhà cung<br /> phương pháp cơ bản của các mô hình giải thưởng<br /> cấp đảm bảo là đảm bảo rằng tất cả các vấn đề quan<br /> chất lượng và xuất sắc. Các công cụ kiểm toán sử<br /> trọng phải được nhấn mạnh bên cạnh nhiều hoạt<br /> dụng một sự kết hợp của mười bốn khía cạnh của<br /> động được báo cáo một cách thích hợp và chúng<br /> trách nhiệm xã hội, và bốn mức độ trách nhiệm<br /> phải được làm theo các tiêu chí báo cáo (O’Dwyer<br /> chính sách xã hội đã được phát triển trong một tổ<br /> 2011). Dịch vụ đảm bảo có thể cung cấp trên báo<br /> chức, phân tích những tình trạng CSR hiện tại và<br /> cáo toàn diện, hoặc một chủ đề cụ thể. Ví dụ như<br /> tương lai của nó. Khó khăn lớn nhất của việc phát<br /> việc công bố công khai báo cáo của một tổ chức<br /> triển một hệ thống kiểm tra mới chính là nguồn<br /> phát thải khí nhà kính của DN, với các tiêu chuẩn<br /> gốc của các chỉ số thích hợp. Hai trở ngại lớn từ các<br /> đảm bảo chính là ISAE 3410 (2012) “đảm bảo về<br /> tài liệu trong lĩnh vực này: sự thiên vị trong việc lựa<br /> Tuyên bố về khí thải nhà kính” của IAASB, hoặc<br /> chọn loại chỉ số mà dựa vào đó hiệu suất của một tổ<br /> các tiêu chuẩn mang tính quốc gia.<br /> chức có thể được đo, và những khó khăn trong việc<br /> 3. Mục đích và các phương thức tiến hành xác định các chỉ số áp dụng đối với tất cả các lĩnh<br /> cung cấp dịch vụ đảm bảo CSR vực. Việc kiểm tra các thủ tục hiện hành, và các<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 112 - tháng 2/2017 9<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> cuộc phỏng vấn với các nhân viên trong tổ chức đã Phương thức dịch vụ đảm bảo CSR<br /> tạo ra một số các hệ thống đã nói ở trên, là tiền chất<br /> Risako Morimoto và các cộng sự ( 2005) đã đưa<br /> cần thiết để phát triển các phương pháp đánh giá<br /> và chỉ số mà trên đó các hệ thống kiểm toán CSR ra trình tự thực hiện kiểm toán và dịch vụ đảm bảo<br /> được thành lập. CSR như sau:<br /> <br /> Hình 2. Trình tự thực hiện Kiểm toán và Dịch vụ đảm bảo CSR<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trong đó các phương thức kiểm toán CSR được mô tả theo mô hình CSR - ma trận các bên liên quan<br /> như sau:<br /> Bảng 1. CSR- ma trận các bên liên quan<br /> <br /> Môi trường Vai trò Tiến trình Nhân tố thành công Kết quả<br /> CSR<br /> - Quản lý tốt các bên<br /> liên quan - Kinh doanh hiệu<br /> quả hơn<br /> - Ưu tiên cao hơn CSR<br /> Thị trường cạnh Khu vực ở cấp hội đồng quản trị - Giá cổ phiếu cao<br /> Thực hiện CSR<br /> tranh tư hơn<br /> - Tích hợp CSR vào<br /> chính sách của công ty - Kinh doanh thành<br /> công trong dài hạn<br /> - Lãnh đạo DN tốt<br /> CSR được nhận<br /> Các tổ Đặt CSR vào thực<br /> thức như là một<br /> chức phi tế trong đối thoại Thay đổi có ý nghĩa<br /> đóng góp kinh<br /> chính phủ và tham vấn của trong hành vi công ty<br /> doanh để phát<br /> (NGOs) các bên liên quan<br /> triển bền vững<br /> Tham gia tích cực<br /> Sáng kiến tự Quy tắc tiếp xúc và phối hợp tốt giữa Giúp các tổ chức giải<br /> Chính phủ<br /> nguyện CSR gợi mở chính phủ, DN, các tổ quyết vấn đề bền vững<br /> chức NGOs và xã hội<br /> ít tác động tiêu cực<br /> Mối quan hệ<br /> Tác động trực tiếp Người đến người dân địa<br /> minh bạch của<br /> đến cuộc sống dân địa phương và sự tham<br /> các bên liên quan<br /> hàng ngày của họ phương gia tích cực hơn<br /> được tạo bởi CSR<br /> của cộng đồng<br /> <br /> 10 Số 112 - tháng 2/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Xã hội mà CSR<br /> Tính minh bạch<br /> được hiểu tốt hơn Xã hội Xã hội tốt hơn<br /> được tạo bởi CSR<br /> so với quá khứ<br /> Giá trị danh tiếng Thông qua chuỗi<br /> Thúc đẩy sự tham<br /> không đáng kể, và Nhà cung cung ứng: áp lực<br /> gia của các DN vừa<br /> không có chi phí & cấp đối với tập đoàn<br /> và nhỏ<br /> thời gian cho CSR lớn<br /> Nhân viên Mối quan hệ Sáng tạo, thúc đẩy,<br /> Môi trường cạnh và nhân minh bạch của tham gia, đào tạo<br /> tranh viên hợp các bên liên quan và cam kết lực<br /> đồng tạo bởi CSR lượng lao động<br /> Các pháp nhân<br /> Các thân<br /> được minh bạch Chất lượng hàng<br /> chủ và Áp lực đối với tập<br /> hơn, lựa chọn hóa và dịch vụ tốt<br /> khách đoàn lớn<br /> được người đại hơn<br /> hàng<br /> diện hơn<br /> Thực hiện các Tạo thị trường cho<br /> Giá cổ phiếu phản CSR.<br /> hoạt động đầu tư<br /> ánh được nhiều Cổ đông<br /> trách nhiệm xã Giá cổ phiếu lớn<br /> yếu tố<br /> hội hơn<br /> <br /> <br /> 4. Xu hướng thế giới và cơ hội phát triển tại (2015) tác giả tổng hợp các vấn đề nghiên cứu và<br /> Việt Nam<br /> xu hướng phát triển của Dịch vụ đảm bảo và kiểm<br /> Dựa trên các nghiên cứu của Risako Morimoto<br /> và các cộng sự (2005) và nghiên cứu của Cohen toán CSR qua bảng 2 như sau:<br /> <br /> Bảng 2: Nghiên cứu các cách tiếp cận trong mối quan hệ đến Dịch vụ đảm bảo CSR<br /> <br /> Phương pháp<br /> Mức độ phân tích Lý thuyết chính Câu hỏi nghiên cứu<br /> nghiên cứu<br /> <br /> Các đặc điểm thị trường tác động tới:<br /> - Lý thuyết nền -Quyết định dùng dịch vụ đảm bảo<br /> Mức độ thị<br /> - Lý thuyết cổ đông - Lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ đảm bảo Lưu trữ<br /> trường<br /> - Lý thuyết hợp pháp - Sự lựa chọn chất lượng<br /> - Tác động của cơ chế quản trị DN<br /> - Dân tộc học<br /> - Lý thuyết thể chế<br /> Đặc điểm và quy trình trong một tổ chức - Khảo sát<br /> Cấp độ tổ chức - Lý thuyết phụ thuộc<br /> có liên quan đến quyết định sản xuất và - Nghiên cứu<br /> của các phân tích tài nguyên<br /> đảm bảo thông tin CSR của DN trường hợp<br /> - Lý thuyết liên quan<br /> - Phỏng vấn<br /> Cách các nhà cung cấp dịch vụ đảm bảo<br /> và sử dụng bằng chứng đảm bảo. - Kiểm tra<br /> Mức độ ra quyết<br /> -Lý thuyết quyết định<br /> định của cá nhân Các nhà sử dụng dịch vụ đảm bảo diễn - Khảo sát<br /> hành vi<br /> hay nhóm giải và phản ứng lại với nhà cung cấp - Phỏng vấn<br /> dịch vụ đảm bảo như thế nào.<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 112 - tháng 2/2017 11<br /> NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI<br /> <br /> chức thực hiện quyết định<br /> sản xuất và đảm bảo thông<br /> tin CSR của họ, trong đó<br /> các đặc điểm khác của tổ<br /> chức cũng góp phần vào<br /> những quyết định này.<br /> Hơn nữa, Ballou, Casey,<br /> Grenier, và Heitger (2012)<br /> nhận thấy rằng một số tổ<br /> chức có sự đảm bảo về<br /> các hoạt động CSR không<br /> công khai tiết lộ thông tin<br /> về quyết định sản xuất.<br /> Ở từng giai đoạn khác nhau có thể áp dụng các Một nghiên cứu trong<br /> lý thuyết liên quan và phương pháp nghiên cứu tương lai có thể nhìn vào lý do tại sao các công ty<br /> khác nhau khi nghiên cứu dịch vụ đảm bảo CSR. quyết định không công bố (hoặc công bố) sau khi<br /> Dựa trên ba cấp độ chính của phân tích: họ đã nhận được sự đảm bảo.<br /> <br /> - Mức độ thị trường : thị trường địa phương, thị Tại các cấp ra quyết định cá nhân hay theo<br /> trường quốc gia và thị trường quốc tế. nhóm, có rất nhiều cơ hội nghiên cứu chẳng hạn<br /> làm thế nào để thực hiện dịch vụ đảm bảo CSR,<br /> - Cấp độ tổ chức: bao gồm cả các tác động<br /> hay người sử dụng dịch vụ dự định phản ứng như<br /> của các đơn vị khác như quản lý và các bên liên<br /> thế nào với người thực hiện dịch vụ đảm bảo và<br /> quan quan tâm đến việc bảo đảm thông tin CSR<br /> cách mà dịch vụ đảm bảo CSR được báo cáo. Theo<br /> của tổ chức.<br /> Cohen (2015) nghiên cứu các cấp ra quyết định sẽ<br /> - Các cá nhân hoặc nhóm các nhà cung cấp dịch đem lại cho nhóm những kỹ năng khác nhau, đối<br /> vụ đảm bảo, các phóng viên hoặc người ra quyết với các chủ đề dịch vụ khác nhau (môi trường, xã<br /> định liên kết với một cam kết đảm bảo CSR. hội, thực hành lao động, quyền con người và một<br /> Ở cấp độ thị trường, sử dụng kỹ thuật nghiên số vấn đề khác), so với các cuộc kiểm toán báo cáo<br /> cứu chủ yếu là lưu trữ, các nghiên cứu thực hiện tài chính thông thường và thực hiện các đo lường<br /> cho đến nay chủ yếu liên quan đến sự hiểu biết thị theo chuẩn mực kế toán được chấp nhận chung.<br /> trường (ví dụ Simnett et al 2009b;. Cho, Guidry, Cũng có thể là nghiên cứu để các chuyên gia tham<br /> Hageman và Patten 2012; Casey và Grenier 2015). gia vào một cam kết đảm bảo CSR, hay kiểm tra<br /> Nghiên cứu hướng đến việc xem xét liệu các tổ việc thực hiện các cam kết.<br /> chức có được một lợi ích từ việc báo cáo CSR của Tại Việt Nam, với sự phát triển và hội nhập của<br /> DN được đảm bảo (Dhaliwal et al. 2011). Ảnh các DN tham gia vào thị trường thế giới đã, đang<br /> hưởng của sự đảm bảo về Báo cáo trách nhiệm xã và sẽ ngày càng bắt kịp với các xu hướng phát triển<br /> hội đối với những thay đổi trong giá cổ phiếu, các trong tất cả các ngành nghề. Ngày càng nhiều các<br /> nhà đầu tư vào cổ phiếu, hoặc ảnh hưởng đến độ DN thực hiện và công bố trách nhiệm xã hội đối<br /> chính xác (phân tán) của các dự báo của giới phân với các bên liên quan. Chính vì vậy, đây cũng là cơ<br /> tích ( Dhaliwal et al. 2012). hội cho ngành kiểm toán phát triển và hướng tới<br /> Ở cấp độ tổ chức, cơ hội nghiên cứu các cơ hội cung cấp các dịch vụ như: Lập Báo cáo CSR, lựa<br /> tồn tại xung quanh việc kiểm tra cách thức các tổ chọn và xây dựng các quy tắc, quy trình, hệ thống<br /> <br /> 12 Số 112 - tháng 2/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> các nguyên tắc trách nhiệm xã hội phù hợp với 5. International Auditing and Assurance<br /> đặc điểm kinh doanh, loại hình sản phẩm của DN, Standards Board. (2013). Assurance<br /> cung cấp các dịch vụ đảm bảo và kiểm toán CSR... Engagements Other than Audits or Reviews<br /> of Historical Financial Information. ISAE<br /> 5. Kết luận 3000 Revised. New York, NY: IFAC.<br /> Nghiên cứu này hướng đến sự phát triển cho 6. International Federation of Accountants<br /> loại hình dịch vụ đảm bảo mới trong kiểm toán (IFAC). (2009). Using the Work of an Auditor’s<br /> Expert. International Standard on Auditing<br /> tại Việt Nam. Bài viết đưa ra vấn đề kiểm toán và<br /> (ISA) 620. Available at: http://web.ifac.org/<br /> dịch vụ đảm bảo CSR và tiếp cận các lý thuyết nền clarity- center/the-clarified-standards.<br /> tảng để định hướng cho loại hình dịch vụ đảm bảo 7. International Federation of Accountants (IFAC)<br /> mới trong tương lai. Tuy nhiên, thực tế đòi hỏi kỹ (2013). Handbook of the Code of Ethics for<br /> thuật để tiến hành một cuộc kiểm toán và dịch vụ Professional Accountants. Available at: http://<br /> đảm bảo CSR khá phức tạp vì chính sự phức tạp www.ifac.org/publications-resources/2013-<br /> handbook-code-ethics-professional-account-<br /> của đối tượng, và trong thực tế có thể yêu cầu đào<br /> ants (accessed June 2014).<br /> tạo cụ thể cho các kiểm toán viên về CSR. Bên cạnh<br /> 8. International Integrated Reporting Committee<br /> đó, việc đánh giá một số chỉ số sẽ phụ thuộc vào<br /> (IIRC). (2013). IR Framework. Available<br /> phán đoán và kinh nghiệm của kiểm toán viên, và at: http://www.theiirc.org/international-ir-<br /> các phương thức dự thảo kiểm toán cần phải được framework/ (accessed June 2014).<br /> chọn lọc để kiểm tra và hoàn thiện. Tuy nhiên, đây 9. International Standards Organization (ISO)<br /> cũng là một hướng đi mới cần phải được xem xét 2014. ISO 14000 Essentials. Available at:<br /> và phát triển để môi trường hoạt động của dịch vụ <br /> (accessed June 2014).<br /> đảm bảo và kiểm toán tại Việt Nam bắt kịp và hội<br /> 10. Morimoto, R., Ash, J., & Hope, C. (2005).<br /> nhập với thị trường dịch vụ quốc tế.<br /> Corporate social responsibility audit: From<br /> theory to practice. Journal of Business Ethics,<br /> 62(4), 315-325.<br /> 11. Salzmann, O., Ionescu-Somers, A., & Steger,<br /> U. (2005). The business case for corporate<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> sustainability:: literature review and research<br /> 1. Cohen, J. R., & Simnett, R. (2015). CSR options. European Management Journal,<br /> and assurance services: A research agenda. 23(1), 27-36.<br /> Auditing: A Journal of Practice & Theory,<br /> 12. Seale, C. (1999) , The Quality of Qualitative<br /> 34(1), 59-74.<br /> Research (Sage Publications, London).<br /> 2. Hopkins, M. (2005). Measurement of<br /> corporate social responsibility. International 13. Sethi, S. P. (1975). Dimensions of corporate<br /> Journal of Management and Decision social performance: An analytical<br /> Making, 6(3-4), 213-231. 1. framework. California management review,<br /> 17(3), 58-64.<br /> 3. Igalens, J., & Gond, J. P. (2005). Measuring<br /> corporate social performance in France: A 14. Valor, C. (2005). Corporate social<br /> critical and empirical analysis of ARESE responsibility and corporate citizenship:<br /> data. Journal of business ethics, 56(2), Towards corporate accountability. Business<br /> 131-148. and society review, 110(2), 191-212.<br /> 4. International Auditing and Assurance 15. Waddock, S. (2004). Creating corporate<br /> Standards Board. (2012). Assurance on a accountability: Foundational principles to<br /> Greenhouse Gas Statement. ISAE 3410. make corporate citizenship real. Journal of<br /> New York, NY: IFAC. Business Ethics, 50(4), 313-327.<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 112 - tháng 2/2017 13<br />