Ý nghĩa của đạo hiếu đối với quan hệ gia đình ở Việt Nam hiện nay

Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 191(15): 9 - 13<br /> <br /> Ý NGHĨA CỦA ĐẠO HIẾU ĐỐI VỚI<br /> QUAN HỆ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> Ngô Thị Lan Anh*, Hoàng Thu Thủy<br /> Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đạo Hiếu là giá trị hàng đầu của đạo làm người, là nền tảng của xã hội. Người Việt Nam rất coi<br /> trọng Hiếu. Trong quan hệ gia đình ở nước ta, Đạo Hiếu có ý nghĩa, vai trò quan trọng, nó không<br /> chỉ là một chuẩn mực đạo đức, một tiêu chuẩn để đánh giá mà còn là một nguyên tắc hành động,<br /> một nguyên lý ứng xử của con cái đối với cha mẹ, ông bà và những người thân trong gia đình.<br /> Trước những tác động của xã hội hiện đại, trong quan hệ gia đình ở Việt Nam hiện nay vẫn cần<br /> phải coi trọng Đạo Hiếu, vẫn phải xem hiếu là “nết đầu trong trăm nết”, là giá trị đạo đức hàng đầu<br /> của mỗi thành viên trong gia đình.<br /> Từ khóa: Hiếu, Đạo Hiếu, gia đình, quan hệ gia đình, đạo làm người.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, Đạo<br /> Hiếu đóng vai trò làm nền tảng tinh thần cho<br /> con người Việt Nam kiên cường duy trì<br /> những giá trị đích thực của mình, đồng thời<br /> tiếp thu các giá trị ngoại sinh nhằm phát triển<br /> và ngày càng hoàn thiện đời sống tinh thần<br /> của dân tộc mình. Từ gia đình truyền thống<br /> đến gia đình hiện đại, Đạo Hiếu luôn giữ một<br /> vị trí quan trọng và nền tảng cho các mối<br /> quan hệ trong gia đình cũng như các mối<br /> quan hệ xã hội.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Để nghiên cứu và làm sáng tỏ nội dung về ý<br /> nghĩa của Đạo Hiếu đối với quan hệ gia đình<br /> ở Việt Nam, tác giả đã sử dụng phương pháp<br /> luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ<br /> nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp với các phương<br /> pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích, tổng<br /> hợp, so sánh… Trên cơ sở khảo cứu tài liệu,<br /> kế thừa có chọn lọc các công trình nghiên cứu<br /> khoa học của các tác giả đi trước, kết hợp với<br /> các kết quả nghiên cứu của bản thân để phân<br /> tích, đánh giá làm sâu sắc hơn về nội dung ý<br /> nghĩa của Đạo Hiếu đối với quan hệ gia đình<br /> ở Việt Nam hiện nay.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> Quan niệm về Đạo Hiếu trong quan hệ gia<br /> đình ở Việt Nam<br /> *<br /> <br /> Tel: 0913 349907, Email: ngolananh171082@gmail.com<br /> <br /> Theo nghĩa gốc ban đầu, hiếu được hiểu là<br /> việc con cái phụng dưỡng cha mẹ. Hiếu được<br /> hiểu rộng ra là sự phụng dưỡng của người<br /> dưới với người trên, người đi sau đối với<br /> người đi trước. Chữ “hiếu” còn được hiểu ở<br /> một số khía cạnh: Hiếu thảo là sự biết ơn,<br /> chăm sóc, phụng dưỡng ông bà, cha mẹ khi<br /> sống, thờ phụng khi chết. Hiếu kính là sự tôn<br /> trọng, nghe lời ông bà, cha mẹ và người trên.<br /> Hiếu đễ là kính trên nhường dưới. Hiếu thuận<br /> là anh chị em trong nhà bảo ban nhau, không<br /> mất đoàn kết, tranh cãi, yêu thương nhau.<br /> Hiếu trung là trung thành với sự biết ơn người<br /> đi trước, sinh ra và nuôi dưỡng [1, tr.84]. Với<br /> những nghĩa khái quát trên đây cho thấy, hiếu<br /> là một chuẩn mực đạo đức được hình thành<br /> trước hết trong quan hệ gia đình. Đó là trách<br /> nhiệm, là bổn phận của con cái đối với cha<br /> mẹ, ông bà và những người thân trong gia<br /> đình, dòng tộc.<br /> Đạo Hiếu trong quan niệm dân gian. Ngay từ<br /> xa xưa, cha ông ta đã rất chú trọng tới giáo<br /> dục lòng hiếu thảo cho con cái đó là biểu hiện<br /> của Đạo Hiếu. Những bài học đạo đức giản dị<br /> về Đạo Hiếu được thể hiện qua những câu<br /> chuyện, những vần ca dao, tục ngữ, qua lời ru<br /> của mẹ như ngấm vào máu thịt của mỗi người<br /> con Việt Nam từ thuở bé thơ. Những câu ca<br /> dao ngợi ca về công lao to lớn như trời biển<br /> của cha mẹ, mà con cái phải luôn ghi tạc và<br /> biết ơn đối với bậc sinh thành ra mình: “Công<br /> 9<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> cha như núi ngất trời./ Nghĩa mẹ như nước<br /> sáng ngời biển Đông./Núi cao biển rộng mênh<br /> mông./Cù lao chín chữ thuộc lòng con ơi”.<br /> Nhận thức được về công ơn sinh thành và<br /> dưỡng dục mênh mông như đại dương của<br /> cha mẹ, con cái cần phải có trách nhiệm, bổn<br /> phận phụng dưỡng cha mẹ: “Sáng cơm, trưa<br /> cháo, chiều trà./Chăm cha, chăm mẹ, tuổi già<br /> xa xăm”. Hay: “Mẹ già ở túp lều tranh./Sớm<br /> thăm tối viếng mới đành dạ con”. Không chỉ<br /> là biết ơn, phụng dưỡng, con cái có hiếu với<br /> cha mẹ còn phải làm cho cha mẹ vui lòng.<br /> Trước nhất, làm con phải biết vâng lời cha<br /> mẹ: “Mẹ cha là biển, là trời./ Phận con đâu<br /> dám cưỡng lời mẹ cha”. Sự thành đạt của con<br /> cái sẽ là một sự báo hiếu đối với bậc sinh<br /> thành ra mình. Cho nên, người con thường<br /> ước ao: “Bao giờ cá chép hóa long./Đền ơn<br /> cha mẹ ẵm bồng ngày xưa”.<br /> Đạo Hiếu trong quan niệm Nho giáo. Nho<br /> giáo coi hiếu là gốc của Nhân và Lễ, là nền<br /> tảng đạo đức xã hội. Khổng Tử coi việc thờ<br /> cha mẹ không phải là lẽ cuối cùng của Đạo<br /> Hiếu, mà cái lẽ cuối cùng của Đạo Hiếu là<br /> gây hiếu thành nhân. Bởi lẽ, với con cái, hiếu<br /> không chỉ là sự nuôi dưỡng mà còn là tấm<br /> lòng thành kính, biết ơn công lao của cha mẹ.<br /> Điều này được thể hiện qua câu nói của<br /> Khổng Tử: “Ngày nay, thấy ai có thể nuôi<br /> dưỡng được cha mẹ thì người ta cũng nuôi<br /> được vậy. Nhưng đến như giống chó, ngựa thì<br /> người ta cũng nuôi được vậy. Cho nên, nếu<br /> không có lòng hiếu kính cha mẹ trong khi<br /> nuôi dưỡng, thì nuôi cha mẹ và nuôi chó ngựa<br /> có khác gì nhau” [3, tr.54]. Trong sách Hiếu<br /> Kinh, Khổng Tử cũng khẳng định hiếu đứng<br /> đầu trong trăm đức, là gốc của mọi đức hạnh.<br /> Hiếu còn được Khổng Tử đánh giá đứng trên<br /> cả chữ trung, chỉ khi làm được chữ hiếu mới<br /> có thể làm được những thứ khác và mới có<br /> thể hoàn thiện nhân cách:<br /> “Nết hiếu làm đầu,<br /> Ấy là gốc đức, giáo hầu sinh ra”.<br /> Thờ cha mẹ, nết hiếu đầu;<br /> Thờ vua ở giữa, kế sau dựng mình”.<br /> (Hiếu Kinh)<br /> 10<br /> <br /> 191(15): 9 - 13<br /> <br /> Đạo Hiếu trong quan niệm Phật giáo. Phật<br /> giáo coi Đạo Hiếu là đạo làm người và là một<br /> nét đẹp nhân bản của mọi phật tử. Con cái<br /> không chỉ biết ơn công sinh thành và nuôi<br /> dưỡng của cha mẹ mà còn phải báo đáp lại<br /> những công ơn trời bể đó mới là người con có<br /> hiếu. Người phật tử chân chính luôn phải thực<br /> hiện Đạo Hiếu, coi đó là chân giá trị của đạo<br /> đức Phật giáo. Kinh Tăng chi viết: Ai thành<br /> tựu thân làm ác với cha mẹ, lời nói ác với cha<br /> mẹ, ý nghĩa ác với cha mẹ; không biết trả ơn,<br /> không trả ơn, sẽ tương xứng rơi vào địa ngục<br /> và hiện đời sẽ bị đau khổ. Chữ hiếu trong<br /> Phật giáo gắn liền với lòng hiếu thảo, làm<br /> tròn bổn phận với cha mẹ cả về phương diện<br /> vật chất và phương diện tinh thần. Về vật<br /> chất, con cái phải chăm sóc nuôi dưỡng cha<br /> mẹ, nhất là khi cha mẹ già yếu. Về tinh thần,<br /> người con phải biết làm cho cha mẹ an vui<br /> qua hành vi thái độ cư xử tốt đối với cha mẹ<br /> và qua lối sống đạo đức của bản thân. Cao<br /> hơn, người con phải biết hướng cha mẹ đến<br /> với thiện pháp.<br /> Đạo Hiếu trong quan hệ gia đình Việt Nam<br /> hiện nay. Đối với người Việt Nam, chữ<br /> “hiếu” luôn luôn được đề cao, đặc biệt trong<br /> quan hệ gia đình, hiếu được coi là nền tảng,<br /> cơ sở cho các chuẩn mực đạo đức khác. Đạo<br /> Hiếu là khởi thủy, cái ban đầu cần thiết của<br /> đạo làm người, là nền tảng đạo đức của xã<br /> hội. Theo tác giả Trần Đăng Sinh, Đạo Hiếu<br /> có thể hiểu là triết lý, lẽ sống, phương châm<br /> ứng xử của con cái đối với ông bà, cha mẹ<br /> trong gia đình. Con cái sống phải hiếu với<br /> ông bà, cha mẹ [2, tr.38]. Bản chất của Đạo<br /> Hiếu là lòng biết ơn của con cháu đối với<br /> công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, ông<br /> bà. Mẹ mang nặng đẻ đau, nâng niu, bú mớm<br /> cho con; cha vất vả, tần tảo sớm hôm chăm lo<br /> cho con có chỗ ăn, chỗ ở, sinh sống và trưởng<br /> thành. Cho nên, để làm người trước hết ai<br /> cũng phải làm con mà đạo làm con trước hết<br /> phải làm tròn Đạo Hiếu. Bởi thế, trong quan<br /> hệ gia đình việc giáo dục Đạo Hiếu cho con<br /> cháu là điều cần thiết, có ý nghĩa thiết thực.<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Đạo Hiếu được thể hiện tập trung ở những nội<br /> dung chủ yếu sau đây: “Hiếu là tình cảm biết<br /> ơn và thực hành báo ơn của con cháu đối với<br /> ông bà, cha mẹ trong gia đình. Hiếu là con<br /> cháu biết tự tu dưỡng, rèn luyện điều chỉnh<br /> những hành vi của bản thân cho hợp với<br /> chuẩn mực đạo đức của xã hội, hoàn thiện,<br /> trưởng thành về nhân cách, trí tuệ và là người<br /> phải giữ được gia phong, gia lễ của gia đình,<br /> dòng họ. Hiếu là con cháu phải kế thừa được<br /> hương hỏa, sự nghiệp của tổ tông, không làm<br /> gì phương hại đến truyền thống gia đình,<br /> thanh danh của dòng họ, quê hương” [1,<br /> tr.119].<br /> Như vậy, quan niệm về Đạo Hiếu của người<br /> Việt Nam có sự tiếp thu từ quan niệm về hiếu<br /> của Nho giáo và Phật giáo. Trong các giá trị<br /> đạo đức của con người Việt Nam nói chung<br /> và trong quan hệ gia đình nói riêng, hiếu luôn<br /> là giá trị hàng đầu. Đạo Hiếu trở thành nét<br /> đẹp của văn hóa truyền thống Việt Nam mà<br /> bất cứ người con nào cũng cần phải có phẩm<br /> chất đạo đức này.<br /> Ý nghĩa của Đạo Hiếu trong quan hệ gia<br /> đình của người Việt Nam hiện nay<br /> Gia đình là một cộng đồng người sống chung<br /> và gắn bó với nhau bởi các mối quan hệ tình<br /> cảm, quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống,<br /> quan hệ nuôi dưỡng và hoặc quan hệ giáo<br /> dục. Gia đình có lịch sử từ rất sớm và đã trải<br /> qua một quá trình phát triển lâu dài. Thực tế<br /> gia đình có những ảnh hưởng và tác động<br /> mạnh mẽ đến xã hội.<br /> Quan hệ trong gia đình là sự gắn bó, ảnh<br /> hưởng lẫn nhau của các thành viên trong gia<br /> đình. Các mối quan hệ trong gia đình thường<br /> được xem xét gồm có quan hệ theo chiều<br /> ngang và quan hệ theo chiều dọc. Quan hệ<br /> theo chiều ngang, chủ yếu là quan hệ vợ<br /> chồng. Quan hệ theo chiều dọc, chủ yếu là<br /> quan hệ cha mẹ – con cái và quan hệ con cháu<br /> với ông bà (người cao tuổi).<br /> Từ gia đình truyền thống đến gia đình hiện<br /> đại ở Việt Nam, Đạo Hiếu luôn giữ một vị trí<br /> quan trọng. Theo cách luận giải của tác giả<br /> <br /> 191(15): 9 - 13<br /> <br /> Nguyễn Thị Thọ: Trong việc thực hành Đạo<br /> Hiếu, người Việt Nam chịu nhiều ảnh hưởng<br /> của Nho giáo, song Đạo Hiếu ở Việt Nam vẫn<br /> có nét đặc sắc riêng, không hà khắc và cứng<br /> nhắc như trong quan niệm của Nho giáo. [1]<br /> Ngay cả những người thuộc tầng lớp trên,<br /> được đào tạo Nho giáo một cách đầy đủ, họ<br /> cũng tiếp biến Đạo Hiếu song đã biến Đạo<br /> Hiếu trở thành giá trị và chuẩn mực đạo đức<br /> mang bản sắc Việt Nam. Chẳng hạn, dưới<br /> triều Trần, trước khi lâm chung, Trần Liễu<br /> nhắc con phải báo thù cho ông. Tuy vậy, Trần<br /> Quốc Tuấn đã bỏ đi hiềm khích riêng, đặt lợi<br /> ích dân tộc lên trên hết, không nghe lời cha,<br /> giữ hoà khí với Trần Quang Khải, anh em<br /> đồng lòng đánh thắng giặc Mông - Nguyên,<br /> báo hiếu cho xã tắc [3]. Với cách luận giải<br /> này, Đạo Hiếu không chỉ là báo ơn với cha<br /> mẹ mà còn được mở rộng trong quan hệ biết<br /> ơn và có trách nhiệm với dân tộc, quốc gia.<br /> Còn với dân gian, cha ông ta luôn giáo dục<br /> con cháu đạo lý: “Công cha như núi Thái<br /> Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy<br /> ra/ Một lòng thờ mẹ, kính cha/ Cho tròn chữ<br /> hiếu mới là đạo con”. Người con không biết<br /> đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục của<br /> cha mẹ sẽ là người con bất hiếu. Đạo làm con<br /> là phải chăm sóc, phụng dưỡng, kính trọng<br /> cha mẹ, ông bà và những người thân trong gia<br /> đình, dòng tộc. Nó trở thành trách nhiệm, bổn<br /> phận cần phải có ở mỗi con người. Bởi vậy,<br /> trong quan hệ gia đình Việt Nam từ truyền<br /> thống đến hiện đại, Đạo Hiếu luôn luôn được<br /> đề cao và có ý nghĩa quan trọng, nó là nền<br /> tảng, là rường cột, là thước đo nền tảng giá trị<br /> của con người Việt Nam.<br /> Trong gia đình truyền thống, Đạo Hiếu chủ<br /> yếu biểu hiện ra trong mối quan hệ giữa cha<br /> mẹ - con cái. Mối quan hệ ấy chủ yếu là quan<br /> hệ trên – dưới, phục tùng. Con cái phải vâng<br /> lời cha mẹ. Cha mẹ dạy sao, con cái nghe vậy.<br /> Bởi: “Con ơi muốn nên thân người/ Lắng tai<br /> nghe lấy những lời mẹ cha”. Không chỉ là<br /> nghe theo lời dạy bảo của cha mẹ, mà con cái<br /> còn cần phải kính trọng, phụng dưỡng cha<br /> 11<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> mẹ, chăm sóc cha mẹ những lúc ốm đau, già<br /> cả. Ca dao có những câu nói về tấm lòng của<br /> con cái đối với cha mẹ như: “Đói lòng ăn hột<br /> chà là/ Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng”.<br /> Con cái còn cần phải làm cho cha mẹ, ông bà<br /> được vui lòng bằng những thành tích, những<br /> công việc mà mình đạt được để có điều kiện<br /> phụng dưỡng tốt hơn đối với các bậc sinh<br /> thành ra mình.<br /> Gia đình Việt Nam hiện nay đang có những<br /> biến đổi sâu sắc, trong đó có sự đan xen giữa<br /> cái cũ và cái mới. Song, gia đình vẫn thực<br /> hiện nhiệm vụ giáo dục cho các thành viên<br /> những phẩm chất đạo đức cần thiết để trở<br /> thành người con ngoan trong gia đình, người<br /> công dân tốt cho xã hội. Tuy nhiên, trước tác<br /> động nền kinh tế thị trường và sự toàn cầu<br /> hóa, đã có những tác động không nhỏ đến nền<br /> đạo đức xã hội, trong đó có quan niệm về Đạo<br /> Hiếu. Nhiều gia đình đã “bỏ quên” trách<br /> nhiệm của cha mẹ trong giáo dục cho con<br /> lòng hiếu thảo, hiếu kính, bổn phận, trách<br /> nhiệm với cha mẹ, ông bà, với dòng tộc, với<br /> quốc gia. Không ít gia đình đã phải đau lòng<br /> khi xảy ra những sự việc con cái đánh đuổi<br /> cha mẹ, thậm trí sát hại cả cha mẹ đẻ, ông bà,<br /> anh em ruột thịt… Không ít những vụ án rúng<br /> động gần đây như vụ án trong năm 2018, bà<br /> Trần Thị Lộc (xã Đức Phong, huyện Mộ Đức,<br /> tỉnh Quảng Ngãi) sát hại mẹ đẻ là bà Võ Thị<br /> Mai vì không muốn nuôi nấng, lo lắng sợ<br /> rằng mẹ sẽ mãi là gánh nặng của mình. Hay<br /> vụ án nghi phạm là Võ Văn Tuấn (xã Phú<br /> Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long) sát<br /> hại cha mẹ ruột, em gái và cháu gái chỉ vì<br /> những mâu thuẫn xảy ra trong gia đình….<br /> Đây chính là những hồi chuông gióng lên về<br /> sự xuống cấp trầm trọng của đạo đức xã hội đặc<br /> biệt là đạo làm con trong gia đình hiện nay ở<br /> nước ta. Vì thế, việc giáo dục Đạo Hiếu cho các<br /> thành viên trong gia đình ở Việt Nam vẫn cần<br /> phải được xem trọng và coi là nội dung hàng<br /> đầu trong giáo dục đạo đức gia đình.<br /> Lòng thành kính đối với cha mẹ luôn luôn<br /> phải được đề cao trong quan hệ giữa con cái<br /> 12<br /> <br /> 191(15): 9 - 13<br /> <br /> với cha mẹ. Không chỉ là sự báo ơn đối với<br /> các bậc sinh thành ra ta, mà con cái còn cần<br /> phải luôn luôn nỗ lực cố gắng vươn lên trong<br /> cuộc sống, thành công trong công việc, sự<br /> nghiệp đó cũng là cách để đem lại niềm vui<br /> cho cha mẹ, là một cách để báo hiếu trong xã<br /> hội hiện đại ngày nay. Nhìn thấy con cháu<br /> trưởng thành, có công việc ổn định, sự nghiệp<br /> rạng danh, ông bà, cha mẹ đều cảm thấy mãn<br /> nguyện, hạnh phúc, có thêm động lực để sống<br /> khỏe, sống tốt, sống lâu. Chính bởi lẽ đó, Đạo<br /> Hiếu trong quan hệ gia đình ở Việt Nam hiện<br /> nay không còn là sự rập khuôn, máy móc,<br /> cứng nhắc mà được mở rộng và thay đổi một<br /> cách uyển chuyển để thích ứng với xã hội<br /> hiện đại. Con cái, cha mẹ, ông bà, cháu con<br /> đều có thể tham gia cùng bàn luận các vấn đề<br /> nhằm xây dựng tổ ấm cho gia đình, để mỗi<br /> gia đình thực sự trở thành “tế bào lành mạnh”<br /> đóng góp vào việc xây dựng một xã hội thịnh<br /> vượng, tốt đẹp.<br /> Trước sự tác động của nền kinh tế thị trường<br /> đã phá vỡ mô hình gia đình lớn nhiều thế hệ<br /> thay thế bằng mô hình gia đình nhỏ “gia đình<br /> hạt nhân” chỉ có hai thế hệ là cha mẹ và con<br /> cái chung sống. Song, không vì thế mà con<br /> cái bỏ đi trách nhiệm, lòng hiếu thuận với cha<br /> mẹ, ông bà. Sự biết ơn, hiếu kính đối với bậc<br /> sinh thành ra mình và đối với ông bà, tổ tiên,<br /> những thế hệ đi trước vẫn luôn được các gia<br /> đình ở Việt Nam chú trọng để răn dạy cháu<br /> con. Do đó, giáo dục Đạo Hiếu vẫn luôn được<br /> đề cao trong mỗi gia đình người Việt Nam dù<br /> ở bất cứ xã hội nào.<br /> Tinh thần của chữ hiếu cần được phát huy cao<br /> nhất khi chữ hiếu trong gia đình hòa vào chữ<br /> hiếu với đồng bào, dân tộc và trở thành lý<br /> tưởng sống của người Việt Nam trong mọi<br /> thời đại. Việc tăng cường giáo dục Đạo Hiếu<br /> cho mọi thành viên trong gia đình ở nước ta<br /> luôn luôn được đề cao. Luật Hôn nhân và Gia<br /> đình (2000) của nước Cộng hòa xã hội chủ<br /> nghĩa Việt Nam, điều 35 ghi rõ: con có bổn<br /> phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo<br /> với cha mẹ, lắng nghe những lời khuyên bảo<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> đúng đắn của cha mẹ, giữ gìn danh dự truyền<br /> thống tốt đẹp của gia đình. Con có nghĩa vụ<br /> và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.<br /> Nghiêm cấm con có hành vi ngược đãi, hành<br /> hạ, xúc phạm cha mẹ. Điều này càng cho<br /> thấy, sức nặng của chữ hiếu đối với đạo làm<br /> con – đạo làm người của mỗi con người Việt<br /> Nam trong mọi thời đại.<br /> KẾT LUẬN<br /> Trong quan hệ gia đình, người Việt Nam luôn<br /> đề cao chữ hiếu, nâng nó lên thành Đạo Hiếu<br /> và coi đó là “nết đầu trong trăm nết”, là phẩm<br /> chất đạo đức không thể thiếu của người Việt<br /> Nam. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào của sự<br /> phát triển xã hội, gia đình luôn là “trường học<br /> đầu tiên của lòng nhân ái”. Vậy nên, giáo dục<br /> <br /> 191(15): 9 - 13<br /> <br /> Đạo Hiếu luôn mang một ý nghĩa quan trọng<br /> hàng đầu trong giáo dục gia đình và cần phải<br /> được phát huy để góp phần quan trọng vào việc<br /> xây dựng gia đình văn hóa ở nước ta hiện nay.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Nguyễn Thị Thọ (chủ biên) (2017), Bản thể<br /> luận xã hội về Đạo hiếu ở Việt Nam hiện nay, Nxb<br /> Khoa học Xã hội, Hà Nội.<br /> 2. Trần Đăng Sinh (2014), Đạo làm người trong<br /> văn hóa Việt Nam, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội.<br /> 3. Nguyễn Thị Thọ (2007), Từ Đạo Hiếu truyền<br /> thống nghĩ về Đạo Hiếu ngày nay,<br /> http://philosophy.vass.gov.vn (cập nhật ngày<br /> 22/11/2015).<br /> 4. Trần Lê Sáng (2002), Ngữ văn Hán Nôm, Tứ<br /> thư, t.1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE MEANING OF FILIAL PIETY FOR THE FAMILY RELATIONSHIP IN<br /> VIETNAM TODAY<br /> Ngo Thi Lan Anh*, Hoang Thu Thuy<br /> University of Education - TNU<br /> <br /> Filial piety is the leading value of human virtue and the foundation of society. Vietnamese treat the<br /> “Filial” with great respect. Filial piety occupies an important role in the family relationship in our<br /> country. It is not only a moral standard, a criterion for evaluation but also a principle of action, a<br /> principle of children’s conduct towards their parents, grandparents and family members. Before<br /> the effects of modern society, in the family relationship in Vietnam today, it is still required that<br /> filial piety must be respected and it has to be considered as “the top virtue in others”, is the leading<br /> moral value of each member in a family.<br /> Keywords: Filial, Filial piety, family, family relationship, human virtue<br /> <br /> Ngày nhận bài: 29/8/2018; Ngày hoàn thiện: 13/10/2018; Ngày duyệt đăng: 28/12/2018<br /> *<br /> <br /> Tel: 0913 349907, Email: ngolananh171082@gmail.com<br /> <br /> 13<br /> <br />