206 bài thuốc nhật bản: phần 2

BÀI 26: GIA VỊ TIÊU DAO TÁN (KA MI SHO<br /> YO SAN)<br /> Thành phần và phân lượng: Đương quy 3,0g, Thược dược 3,0g, Truật 3,0g, Phục<br /> linh 3,0g, Sài hồ 3,0g, Mẫu đơn bì 2,0g, Sơn chi tử 2,0g, Cam thảo 1,5-2g, Cam thảo 1,52g, Can sinh khương 1,0g, Bạc hà diệp 1,0g.<br /> Cách dùng và lượng dùng: Thang.<br /> Công dụng: Thuốc dùng cho phụ nữ có thể chất yếu, vai tê mỏi, người dễ mệt, tâm<br /> thần bất an, đặc biệt là các chứng lạnh, thể chất suy nhược, kinh nguyệt thất thường, kinh<br /> nguyệt khó, các chứng thời kỳ mãn kinh, các bệnh về huyết đạo ở những người có chiều<br /> hướng bí đại tiện.<br /> Giải thích:<br /> Theo sách Hòa tễ cục phương: Đây là bài Tiêu dao tán thêm các vị Mẫu đơn bì, Sơn<br /> chi tử, cho nên thuốc này còn có tên là Đơn chi tiêu dao tán. Thuốc này dùng cho những<br /> người có thể lực suy yếu hơn là những người trong bài Tiểu sài hồ thang. Thuốc còn dùng<br /> cho những người mà triệu chứng của bài Tiêu dao tán rõ ràng: tê mỏi vai, máu dồn lên<br /> mặt, đau đầu, người có chứng nhiệt nhẹ. Thuốc được dùng rộng rãi để trị các chứng về<br /> huyết đạo.<br /> Theo Chẩn liệu y điển: Thuốc trị hư chứng của thiếu dương bệnh, bệnh nằm ở gan, tức<br /> là thuốc dùng để trị các hư chứng của bài Sài hồ thang, đặc biệt là dùng để trị các bệnh đi<br /> liền với bệnh thần kinh ở phụ nữ. Bài thuốc này rất hiệu nghiệm với các bệnh phụ khoa.<br /> Các triệu chứng chủ yếu là chân tay cảm thấy mệt mỏi rã rời, đau đầu, chóng mặt, mất<br /> ngủ, hay cáu gắt, lúc sốt lúc không, kinh nguyệt thất thường, chiều đến máu dồn lên mặt<br /> gây ra chứng đỏ mặt, lưng cảm thấy lạnh và hâm hấp sốt gây ra đổ mồ hôi.<br /> <br /> BÀI 27: GIA VỊ TIÊU DAO TÁN HỢP TỨ VẬT<br /> THANG (KA MI SHO YO SAN GO SHI MOTSU<br /> TO)<br /> Thành phần và phân lượng: Đương quy 3,0g, Thược dược 3,0g, Truật 3,0g, Phục<br /> linh 3,0g, Sài hồ 3,0g, Xuyên khung 3,0g, Địa hoàng 3,0g, Cam thảo 1,5-2g, Mẫu đơn bì<br /> 2,0g, Sơn chi tử 2,0g, Can sinh khương 1,0g, Bạc hà diệp 1,0g.<br /> Cách dùng và lượng dùng: Thang.<br /> Công dụng: Trị các chứng lạnh, thể chất hư nhược, kinh nguyệt thất thường, kinh<br /> nguyệt khó, các chứng của thời kỳ mãn kinh, các chứng về huyết đạo, eczema, rám da, ở<br /> những người phụ nữ thể trạng suy nhược, da khô, nước da xấu, vai tê mỏi, rối loạn vị<br /> tràng, dễ mệt mỏi, tinh thần bất an, các chứng tinh thần thần kinh và đôi khi có chiều<br /> hướng bí đại tiện.<br /> Giải thích: Theo sách Hòa tễ cục phương: Đây là bài thuốc kết hợp giữa bài Gia vị<br /> tiêu giao tán với bài Tứ vật thang, thêm các vị Xuyên khung và Địa hoàng vào bài Gia vị<br /> tiêu dao tán, chủ yếu dùng để chữa bệnh da bị cứng ở phụ nữ, những người vị tràng yếu dễ<br /> bị đi tả. Những người uống thuốc vào thấy kém ǎn ngon miệng thì không được dùng thuốc<br /> này.<br /> Thuốc này được dùng để trị cho những người mắc bệnh viêm vùng xung quanh khớp<br /> vai: Ban đêm khi đi ngủ thì cánh tay mỏi và có cảm giác đau, hoặc cho tay vào trong chǎn<br /> thì thấy phiền nhiệt, bỏ tay ra ngoài chǎn lại thấy lạnh đau cho nên người lúc nào cũng bứt<br /> rứt khó chịu, ngủ không ngon giấc. Chứng bệnh này thường thấy ở phụ nữ.<br /> Theo các tài liệu tham khảo: Gia vị tiêu dao tán dùng để trị các bệnh về da, cho những<br /> người phụ nữ bị suy nhược, thiếu máu, lạnh ở chân và vùng thắt lưng, bệnh eczêma mạn<br /> tính, da khô cứng, ngứa ngáy khó chịu. Khám bụng thì vùng bụng trên hơi bị cứng. Thuốc<br /> này cũng thường được dùng để trị chứng rám da do chức nǎng gan bị rối loạn, tùy theo<br /> chứng bệnh, bài thuốc có thêm Địa hoàng, Xuyên khung, Kinh giới, Địa cốt bì v.v… Bài<br /> thuốc này cũng có thể trị chứng mày đay mạn tính ở những phụ nữ bị suy nhược, chân và<br /> vùng thắt lưng lạnh, tùy chứng bệnh có thể thêm Địa hoàng, Xuyên khung<br /> <br /> BÀI 28: GIA VỊ BÌNH VỊ TÁN (KA MI HEI I<br /> SAN)<br /> Thành phần và phân lượng: Truật 4-6g, Hậu phác 3-4,5g, Trần bì 3-4,5g, Cam thảo<br /> 1-1,5g, Sinh khương 2-3g, Đại táo 2-3g, Thần khúc 2-3g, Mạch nha 2-3g, Sơn tra tử 2-3g.<br /> Cách dùng và lượng dùng: Thang.<br /> Công dụng: Đây là bài Bình vị tán thêm Thần khúc, Mạch nha, Sơn tra tử, được coi là<br /> bài thuốc của cuốn Y phương khảo, nhưng trong sách này thì bài thuốc không có vị Sơn tra<br /> tử. Bình vị tán dùng làm thuốc kích thích tiêu hóa trong trường hợp ǎn uống không tiêu vì<br /> ǎn phải thức ǎn mất vệ sinh hoặc khi ǎn uống kém ngon.<br /> <br /> BÀI 29: CAN KHƯƠNG NHÂN SÂM BÁN HẠ<br /> HOÀN (KAN KYO NIN ZIN HAN GE GAN)<br /> Thành phần và phân lượng: Can khương và chỉ dùng Can khương 1-3g, Nhân sâm 13g, Bán hạ 2-6g.<br /> Cách dùng và lượng dùng:<br /> 1. Tán: mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 1-1,5g.<br /> 2. Thang: Khối lượng ghi trên là lượng dùng trong 1 ngày.<br /> Công dụng: Thuốc dùng cho những người ốm nghén, viêm hoặc mất trương lực dạ<br /> dày ở những người thể lực yếu, nôn mửa và mửa liên tục.<br /> Giải thích:<br /> Theo sách Kim quỹ yếu lược: Đây là bài Tiểu bán hạ thang có thêm và bớt một số vị,<br /> bỏ Gừng tươi để thay bằng Gừng khô, thêm Nhân sâm. Thuốc dùng cho những người ốm<br /> nghén, nôn mửa kéo dài.<br /> Theo Chẩn liệu y điển: Bị nôn mửa kéo dài, nhất là nôn mửa trong thời kỳ nghén thì<br /> dùng bài Can khương nhân sâm bán hạ hoàn chung với bài Ô mai hoàn sẽ có hiệu quả rõ<br /> rệt. Sách Kim quỹ yếu lược có ghi: Những người khi chửa nôn mửa không dứt thì phải<br /> dùng Can khương nhân sâm bán hạ hoàn. Nôn mửa nên dùng Tiểu bán hạ thang, Tiểu bán<br /> hạ gia phục linh thang mà vẫn không dứt thì dùng bài thuốc này.<br /> ốm nghén ngày càng nặng, người khó chịu, nôn mửa kéo dài, có triệu chứng suy<br /> nhược toàn thân, bụng nhũn yếu, mạch tế nhược, ǎn uống vào nôn ra ngay, ǎn không được,<br /> uống thuốc cũng không được thì dùng thuốc này rất hiệu nghiệm.<br /> Theo Giải thích các bài thuốc: Thuốc dùng cho những người nôn mửa không dứt,<br /> vùng thượng vị đầy tức. Trong trường hợp đó, đảm bảo thuốc này sẽ có hiệu nghiệm.<br /> <br /> BÀI 30: CAM THẢO TẢ TÂM THANG (KAN ZO<br /> SHA SHIN TO)<br /> Thành phần và phân lượng: Bán hạ 4-5g, Hoàng cầm 2,5-3 g, Can khương 2-2,5g,<br /> Nhân sâm 2,5g, Cam thảo 3-4,5g, Đại táo 2,5g, Hoàng liên 1,0g.<br /> Cách dùng và lượng dùng: Thang.<br /> Công dụng: Trị các chứng viêm vị tràng, viêm khoang miệng, hơi thở hôi, chứng mất<br /> ngủ và chứng thần kinh ở những người cảm thấy đầy tức hõm thượng vị.<br /> Giải thích:<br /> Theo Thương hàn luận và Kim quỹ yếu lược: Đây là bài Bán hạ tả tâm thang thêm<br /> Cam thảo. Thuốc được dùng khi vùng thượng vị có cảm giác đầy tức, bụng sôi lụp bụp, ỉa<br /> lỏng hoặc khi tâm thần bất an không ngủ được. Trong bài thuốc này người ta dùng Can<br /> khương, nhưng có thể dùng Sinh khương cũng được.<br /> Theo các tài liệu tham khảo như Chẩn liệu y điển, Đông y đó đây, v.v… thuốc này<br /> dùng để trị đầy cứng vùng thượng vị, sôi bụng và ỉa lỏng, nhưng không phải là kiết lị và<br /> bụng cũng không đau lắm. Bài thuốc này dùng để trị các chứng của bài Bán hạ tả tâm<br /> thang: bụng sôi, ǎn không tiêu, ỉa lỏng hoặc không ỉa lỏng nhưng người bồn chồn không<br /> yên. Bài này còn được dùng trị các bệnh viêm ruột, viêm khoang miệng, bệnh thần kinh,<br /> bệnh mộng du và chứng mất ngủ khi vị tràng suy nhược vì nóng khiến cho mơ mộng liên<br /> tục không thể ngủ ngon giấc.<br /> Thuốc này còn được dùng trị viêm niêm mạc ruột mạn tính.<br /> <br />