Ảnh hưởng của việc sử dụng kẹo cao su chứa xylitol lên đặc điểm mảng bám răng của trẻ 8-9 tuổi có tình trạng sâu răng cao tại huyện Bình Chánh, TP.HCM năm 2012

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG KẸO CAO SU CHỨA XYLITOL<br /> LÊN ĐẶC ĐIỂM MẢNG BÁM RĂNG CỦA TRẺ 8 – 9 TUỔI CÓ TÌNH TRẠNG<br /> SÂU RĂNG CAO TẠI HUYỆN BÌNH CHÁNH, TP.HCM NĂM 2012<br /> Nguyễn Thị Vĩnh Phúc*, Ngô Thị Quỳnh Lan*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá sự thay đổi tình trạng mảng bám và so sánh sự khác biệt về tình trạng mảng bám<br /> (mảng bám non, trưởng thành, axit và mảng bám nói chung) giữa trẻ 8-9 tuổi có tình trạng sâu răng cao, sống<br /> trong vùng không fluor hóa nước máy (huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh) sau 1 tháng và 6 tháng sử<br /> dụng kẹo cao su chứa xylitol.<br /> Phương pháp: Thử nghiệm lâm sàng mù đơn có nhóm chứng trên trẻ em 8-9 tuổi có tình trạng sâu răng<br /> cao (SMT-R+smt-r ≥ 3) đang học tại trường tiểu học Nguyễn Văn Trân, xã Đa Phước, huyện Bình Chánh,<br /> Thành phố Hồ Chí Minh. 153 học sinh được xếp vào nhóm thử nghiệm (nhai kẹo cao su chứa xylitol mỗi ngày 4<br /> lần, mỗi lần nhai 2 viên trong ít nhất 5 phút, không đánh răng sau khi nhai kẹo tối thiểu 1 tiếng đồng hồ) và 147<br /> học sinh được xếp vào nhóm chứng (không nhai kẹo). Các đặc điểm mảng bám răng của trẻ được đánh giá bằng<br /> chỉ số Quigley Hein biến đổi (QHI) sau khi sử dụng chất nhuộm màu mảng bám Tri Plaque ID Gel của hãng GC<br /> (3 mức là non, trưởng thành, axit).<br /> Kết quả: Có sự khác biệt có ý nghĩa về chênh lệch QHI mảng bám non giữa nhóm thử nghiệm và nhóm<br /> chứng ở thời điểm sau 1 tháng so với ban đầu (∆T1-T0), nhưng sự chênh lệch giữa thời điểm 6 tháng so với ban<br /> đầu (∆T6-T0) thì không khác biệt có ý nghĩa giữa hai nhóm nghiên cứu. Không có sự khác biệt có ý nghĩa về<br /> chênh lệch QHI mảng bám trưởng thành ở thời điểm sau 1 tháng (∆T1-T0) và 6 tháng (∆T6-T0) so với ban đầu<br /> giữa nhóm thử nghiệm và nhóm chứng. Mảng bám axit giảm có ý nghĩa ở nhóm nhai kẹo cao su chứa Xylitol so<br /> với nhóm không nhai kẹo sau 1 tháng và sau 6 tháng ở nhóm trẻ có tình trạng sâu răng cao.<br /> Kết luận: Sử dụng kẹo cao su chứa 4,8g xylitol 4 lần mỗi ngày trong 6 tháng có tác dụng giảm mảng bám<br /> axit dài hạn (đến 6 tháng) và giảm ngắn hạn (đến 1 tháng) đối với mảng bám non, mảng bám trưởng thành cũng<br /> như mảng bám nói chung. Sự giảm mảng bám nói trên của nhóm nhai kẹo cao su chứa xylitol khác biệt có ý<br /> nghĩa so với nhóm không nhai kẹo.<br /> Từ khoá: Xylitol, sâu răng, trẻ em<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EFFECT OF CONSOMMATION OF CHEWING GUM CONTAINING XYLITOL ON DENTAL<br /> PLAQUE AMONG 8-9 YEAR OLD CHILDREN WITH HIGH CARIES PREVALENCE AT BINH<br /> CHANH DISTRICT, HOCHIMINH CITY IN 2012<br /> Nguyen Thi Vinh Phuc, Ngo Thi Quynh Lan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 2 - 2013: 280 - 287<br /> Objectives: To assess the plaque status (immature, mature and acid plaque and plaque in general) and<br /> compare the difference in the state of plaque among children 8-9 years of age with high caries status, living in<br /> areas without fluoride water (Binh Chanh district, Ho Chi Minh City) after 1 month and 6 months using candy<br /> gum containing xylitol.<br /> * Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS Ngô Thị Quỳnh Lan, ĐT: 0903125864, Email: ngothiquynhlan@yahoo.com<br /> <br /> 280<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Methods: Single-blind clinical trial with a control group on children 8-9 years of high caries status (DMT-R<br /> + dmt-r ≥ 3) in Nguyen Van Tran primary school, Binh Chanh district, Ho Chi Minh City: 153 students for the<br /> test group (using chewing gum containing xylitol 4 times daily, each time with 2 tablets chewed for at least 5<br /> minutes, without tooth brushing at least 1 hour after chewing up) and 147 students for the control group<br /> (without chewing). The plaque characteristics of the children were assessed by using the modified Quigley Hein<br /> index (QHI) after using Tri Plaque ID Gel of GC to confirm the presence of dental plaque (young, mature, acid).<br /> Results: In young plaque, there was a significant difference in preterm of the QHI plaque between the<br /> experimental group and the control group after 1 month comparing with the initial (ΔT1-T0), no difference<br /> between 6 months after comparing with baseline (ΔT6-T0). In mature plaque, there was no significant difference<br /> between the QHI after 1 month and at baseline (ΔT1-T0) and between 6 months and baseline (ΔT6-T0). The acid<br /> plaque was significantly reduced in the group using chewing gum containing xylitol in comparing with the other<br /> group after 1 month and after 6 months.<br /> Conclusion: The use of chewing gum containing 4.8 g of xylitol four times daily for 6 months was<br /> associated with reduced acid plaque in long-term (up to 6 months) and reduced preterm plaque, mature plaque as<br /> well as plaque in general short-term (up to 1 month).<br /> Key words: Xylitol, carie, children<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chiến lược dự phòng sâu răng hiện đại tập<br /> trung vào kiểm soát những yếu tố liên quan trực<br /> tiếp đến bệnh sinh sâu răng như chế độ ăn,<br /> mảng bám răng, vi khuẩn... Tuy nhiên, đối với<br /> trẻ nhỏ, việc thay đổi chế độ ăn để giảm sử<br /> dụng đường khó có thể áp dụng triệt để.<br /> Những năm gần đây, ngày càng có nhiều<br /> bằng chứng về khả năng phòng ngừa sâu răng<br /> của xylitol, một loại đường không lên men được<br /> dùng trong thực phẩm. Trên thế giới, nhiều<br /> nghiên cứu sử dụng xylitol trong kẹo cao su với<br /> liều lượng thích hợp đã cho thấy tác dụng có lợi<br /> trên vi khuẩn và pH mảng bám sau một thời<br /> gian sử dụng. Mặc dù vậy, việc nghiên cứu trên<br /> từng cộng đồng cụ thể là cần thiết để có thêm<br /> bằng chứng tin cậy về tác dụng của xylitol trên<br /> chính những cá thể mà chương trình chăm sóc<br /> sức khỏe răng miệng tại địa phương trực tiếp tác<br /> động vào. Ở nước ta, các nghiên cứu về xylitol<br /> trên cộng đồng vẫn còn ít. Vì thế nghiên cứu<br /> này được tiến hành với các mục tiêu đánh giá<br /> ảnh hưởng của việc sử dụng kẹo cao su chứa<br /> xylitol lên đặc điểm mảng bám răng của trẻ 8-9<br /> tuổi có tình trạng sâu răng cao, sống trong vùng<br /> không fluor hóa nước máy. Nghiên cứu được<br /> thực hiện với các mục tiêu: (1) đánh giá sự thay<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> đổi tình trạng mảng bám (mảng bám non,<br /> trưởng thành, axit và mảng bám nói chung) của<br /> trẻ 8-9 tuổi có tình trạng sâu răng cao, sống<br /> trong vùng không fluor hóa nước máy (huyện<br /> Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh) sau 1<br /> tháng và 6 tháng sử dụng kẹo cao su chứa<br /> xylitol, (2) so sánh sự khác biệt về tình trạng<br /> mảng bám (mảng bám non, trưởng thành, axit<br /> và mảng bám nói chung) giữa hai nhóm trẻ 8-9<br /> tuổi có nhai kẹo cao su chứa xylitol và không<br /> nhai kẹo cao su, cùng có tình trạng sâu răng cao,<br /> sống trong vùng không fluor hóa nước máy<br /> (huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh)<br /> sau 1 tháng và 6 tháng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Thử nghiệm lâm sàng mù đơn có nhóm<br /> chứng.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Trẻ em 8-9 tuổi có tình trạng sâu răng cao<br /> (SMT-R+smt-r ≥ 3) đang học tại trường tiểu học<br /> Nguyễn Văn Trân, xã Đa Phước, huyện Bình<br /> Chánh, thành phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Tiêu chí lựa chọn<br /> Học sinh 8-9 tuổi (thuộc khối lớp 3 và 4 của<br /> năm học 2011-2012).<br /> <br /> 281<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Thường trú tại huyện Bình Chánh, thành<br /> phố Hồ Chí Minh từ 5 năm trở lên.<br /> Có tình trạng sâu răng cao: SMT-R+smt-r ≥ 3<br /> (theo tiêu chuẩn đánh giá sâu răng của WHO).<br /> Trẻ có giấy đồng ý cho tham gia nghiên cứu<br /> của phụ huynh.<br /> Trẻ hợp tác tham gia bằng cách tuân thủ<br /> đúng các quy trình mà nghiên cứu yêu cầu.<br /> <br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Có biểu hiện dị ứng với polyol.<br /> Sử dụng kháng sinh toàn thân hoặc<br /> chlorexidine kéo dài trong thời gian thử nghiệm.<br /> Sử dụng các sản phẩm có fluoride tại chỗ<br /> (verni, gel... ngoại trừ kem đánh răng) trong thời<br /> gian thử nghiệm.<br /> Đang điều trị chỉnh nha.<br /> Không tuân thủ quá trình nhai kẹo.<br /> Không tham gia các đợt khám.<br /> <br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> Chất nhuộm màu mảng bám hiệu GC Tri<br /> Plaque ID Gel.<br /> Kẹo cao su chứa xylitol của Công ty Lotte<br /> Việt Nam với hàm lượng 0,6g chất tạo ngọt<br /> xylitol/1 viên kẹo, được lưu hành tại Việt Nam<br /> theo giấy phép số 158/2010/YTBD-CNTC. Kẹo<br /> được đóng thành vỉ, mỗi vỉ 8 viên, vừa đủ cho<br /> trẻ sử dụng trong 1 ngày, tương đương 4,8g<br /> xylitol/ngày.<br /> <br /> Phương pháp đánh giá mảng bám răng<br /> Các đặc điểm mảng bám răng của trẻ được<br /> đánh giá bằng chỉ số Quigley Hein biến đổi<br /> (QHI) sau khi sử dụng chất nhuộm màu mảng<br /> bám Tri Plaque ID Gel của hãng GC. Ghi nhận<br /> tính chất mảng bám theo màu chỉ thị như sau:<br /> - Màu hồng/đỏ: Đây là những vùng bề mặt<br /> vừa được làm sạch và màng sinh học chưa<br /> trưởng thành.<br /> <br /> Tiến trình chọn mẫu<br /> Chọn mẫu thuận tiện với cỡ mẫu tính được<br /> là 300 trẻ.<br /> <br /> - Màu xanh dương/tím: Đây là những vùng<br /> chưa được làm sạch trong hơn 48 giờ và có<br /> màng sinh học phức tạp phát triển.<br /> <br /> - Tất cả học sinh trong độ tuổi 8-9 (lớp 3-4)<br /> trường tiểu học Nguyễn Văn Trân được đánh<br /> giá sàng lọc sâu răng dựa trên phiếu khám sâu<br /> răng theo tiêu chí của WHO (1997).<br /> <br /> - Màu xanh nhạt: Chỉ thị sự tạo axit của vi<br /> khuẩn mảng bám và màng sinh học có pH xấp<br /> xỉ 4,5 hoặc thấp hơn.<br /> <br /> - Những học sinh đáp ứng tiêu chí chọn<br /> mẫu được gởi thư mời cùng phiếu chấp thuận<br /> cho trẻ tham gia nghiên cứu đến phụ huynh,<br /> chọn lại 300 trẻ đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> - Mã hóa số thứ tự cho 300 học sinh và tiến<br /> hành chia nhóm nhai kẹo cao su chứa xylitol<br /> hay không nhai kẹo cao su theo đơn vị lớp,<br /> nghĩa là trong mỗi lớp chỉ có học sinh thuộc<br /> nhóm thử nghiệm hoặc nhóm chứng, đồng thời<br /> đảm bảo số lượng hai nhóm là ngang nhau và<br /> có cả 2 lứa tuổi (chọn theo lớp bằng cách bốc<br /> thăm).<br /> - Kết quả chọn được 153 học sinh cho nhóm<br /> thử nghiệm (thuộc 7 lớp: 3 lớp 3 và 4 lớp 4) và<br /> 147 học sinh cho nhóm chứng (thuộc 6 lớp: 4 lớp<br /> 3 và 2 lớp 4).<br /> <br /> 282<br /> <br /> Tính chất của mảng bám có 3 mức là non,<br /> trưởng thành, axit. Mỗi tính chất nhận một điểm<br /> số QHI cho mỗi mặt răng đánh giá. Chỉ số mảng<br /> bám Quiley Hein gồm các giá trị từ 0 đến 5 được<br /> dùng để đánh giá mảng bám mặt trong và mặt<br /> ngoài răng không mang phục hồi, thực hiện trên<br /> tất cả các răng của trẻ.<br /> Bảng 1: Hệ thống điểm số QHI.<br /> Điểm<br /> 00<br /> <br /> Tiêu chuẩn đánh giá<br /> Không có mảng bám<br /> <br /> 11<br /> 22<br /> <br /> Các vết hoặc mảng bám rời rạc ở viền cổ răng<br /> Mảng bám dạng dải liên tục, mỏng đến 1mm ở<br /> cổ răng<br /> Dải mảng bám rộng hơn 1mm nhưng chưa phủ<br /> đến 1/3 thân răng<br /> Mảng bám phủ ít nhất 1/3 nhưng ít hơn 2/3 thân<br /> răng<br /> Mảng bám phủ 2/3 thân răng hoặc nhiều hơn<br /> <br /> 33<br /> 44<br /> 55<br /> <br /> Như vậy, trên một răng ghi nhận 6 điểm số<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> QHI tương ứng với từng tính chất mảng bám ở<br /> mặt trong và mặt ngoài: QHI ngoài-non, QHI<br /> ngoài-trưởng thành, QHI ngoài-axit, QHI trongnon, QHI trong-trưởng thành, QHI trong-axit.<br /> Lấy giá trị QHI lớn nhất trong số các QHI của<br /> các tính chất (non, trưởng thành, axit) ở mỗi mặt<br /> răng làm QHI chung cho mặt răng đó.<br /> Độ chênh lệch QHI giữa các lần khám được<br /> tính bằng hiệu số của các giá trị trung bình<br /> tương ứng giữa lần khám thứ hai (sau 1 tháng)<br /> và lần khám thứ ba (sau 6 tháng) với lúc bắt đầu<br /> (∆T1-T0, ∆T6-T0).<br /> <br /> Các giai đoạn thực hiện<br /> Chọn mẫu và chia hai nhóm nghiên cứu.<br /> Phát bàn chải và kem đánh răng cho học<br /> sinh các lớp thuộc cả 2 nhóm (bàn chải và kem<br /> đánh răng sẽ được phát mới sau mỗi 3 tháng) và<br /> hướng dẫn vệ sinh răng miệng cho các đối<br /> tượng nghiên cứu.<br /> Đánh giá tình trạng mảng bám răng (T0).<br /> Phát kẹo cao su chứa xylitol cho nhóm thử<br /> nghiệm và các học sinh trong cùng một lớp<br /> nhưng không thuộc đối tượng nghiên cứu vẫn<br /> được phát kẹo.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> lượt là 0,91-0,88-0,85.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Sự thay đổi tình trạng mảng bám non sau 1<br /> tháng và 6 tháng thử nghiệm<br /> Có sự khác biệt có ý nghĩa QHI mảng bám<br /> non giữa hai nhóm nghiên cứu ở cả ba thời điểm<br /> ban đầu, sau 1 tháng và sau 6 tháng thử nghiệm.<br /> QHI mảng bám non của nhóm thử nghiệm ở<br /> các thời điểm nghiên cứu sau so với lúc đầu<br /> khác nhau có ý nghĩa thống kê, trong khi đó ở<br /> nhóm chứng QHI mảng bám non sau 1 tháng<br /> không khác biệt có ý nghĩa so với lúc ban đầu<br /> mà đến 6 tháng mới xuất hiện khác biệt có ý<br /> nghĩa.<br /> Bảng 2: Giá trị QHI mảng bám non trên hai hàm của<br /> các nhóm nghiên cứu tại các thời điểm (TB ± ĐLC ).<br /> p(T)<br /> T0<br /> T1<br /> T6<br /> Nhóm thử 3,09±0,60 2,81±0,74 3,49±0,47 T0-T1