Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐẬU NÀNH part 6

Chia sẻ: Safskj Aksjd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Virus nầy có một số dạng chuyên tính khác nhau, gây ra các triệu chứng bệnh khác nhau chút ít. Virus có thể chịu được độ pha loãng 1:1000, và mất hoạt tính ở 56-60 độ C. Ngoài cây đậu nành, mầm bệnh nầy có thể tấn công một số loài đậu khác, như: đậu Hà Lan, đậu cô-ve, đậu ván,... III. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH. Áp dụng biện pháp giống như đối với bệnh Khảm, nhưng có một đặc điểm hơi khác là bệnh nầy không truyền qua hạt giống....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY ĐẬU NÀNH part 6

Aphis tabae Seop. vaø Macrosiphum pisi Kalt. Virus naày coù moät soá daïng chuyeân tính khaùc nhau, gaây ra caùc trieäu chöùng beänh khaùc nhau chuùt ít. Virus coù theå chòu ñöôïc ñoä pha loaõng 1:1000, vaø maát hoaït tính ôû 56-60 ñoä C. Ngoaøi caây ñaäu naønh, maàm beänh naày coù theå taán coâng moät soá loaøi ñaäu khaùc, nhö: ñaäu Haø Lan, ñaäu coâ-ve, ñaäu vaùn,... III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. AÙp duïng bieän phaùp gioáng nhö ñoái vôùi beänh Khaûm, nhöng coù moät ñaëc ñieåm hôi khaùc laø beänh naày khoâng truyeàn qua haït gioáng. BEÄNH CHAÙY CHOÀI (Bud blight) Ñaây laø beänh ít phoå bieán hôn hai beänh treân ( Khaûm vaø Khaûm vaøng), nhöng toû ra nghieâm troïng nhaát do ñaëc tính xuaát hieän baát ngôø vaø gaây cheát caây töùc thì. ÔÛ Illinois, beänh naày ñaõ gaây haïi traàm troïng treân moät vaøi nôi nhöng chöa coù bieän phaùp naøo kieåm soaùt ñöôïc beänh naày. I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Beänh ñöôïc goïi teân nhö treân laø do trieäu chöùng ñaàu tieân xuaát hieän ôû caây con: choài ngoïn coù maøu naâu vaø bò uoán cong daïng moùc caâu. Choài trôû neân khoâ doøn, trong khi laù ôû ngay beân döôùi xuaát hieän nhieàu ñoám ræ maøu naâu. Ñoâi khi trong thaân cuûa caùc loùng treân ngaû maøu naâu. Caây luøn vaø khoâng taïo haït. Caây bò nhieåm treå thì khoâng taïo traùi hoaëc traùi nhoû, khoâng phaùt trieån ñöôïc, ruïng sôùm hoaëc coøn treân caây nhöng coù nhieàu veát tím. Beänh thöôøng xuaát hieän töø bìa ruoäng roài lan daàn vaøo trong, ñaây laø daáu hieäu cho thaáy beänh do coân truøng truyeàn ñi. II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Taùc nhaân: do cöïc-vi-khuaån TRSV (Tobacco Ring Spot Virus). Maàm beänh ñöôïc lan truyeàn nhôø caùc vectors laø caùc loaøi Caøo-caøo nhöng ñöôïc xem nhö khoâng quan troïng, maø chuû yeáu laø lan truyeàn qua haït gioáng. Virus coù theå taán coâng suoát thôøi gian sinh tröôûng cuûa caây. III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. Qua nhieàu naêm nghieân cöùu tìm gioáng khaùng beänh nhöng chöa tìm ñöôïc gioáng khaùng. Cho ñeán nay, chöa coù bieän phaùp naøo höõu hieäu ñeå trò beänh naày. AÙp duïng caùc bieän phaùp phoøng beänh nhö ñoái vôùi beänh Khaûm. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 153
D. CAÙC BEÄNH DO TUYEÁN TRUØNG ( NEMATODE DISEASES ) BEÄNH BÖÔÙU REÅ (Root-knot nematode) Ñaây laø moät trong vaøi beänh nghieâm troïng do tuyeán truøng gaây ra treân ñaäu naønh. Troàng ñaäu naønh lieân tuïc treân nhöõng ruoäng ñaõ bò nhieåm beänh naày thì beänh caøng gia taêng vaø beänh trôû neân yeáu toá chính laøm giôùi haïn naêng suaát. Ñaäu naønh troàng treân ñaát caùt seõ deã bò nhieåm beänh hôn treân caùc loaïi ñaát khaùc. I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Reå caây beänh coù nhöõng böôùu to (galls) söng phoàng leân, troâng deã nhaàm vôùi caùc noát saàn (nodules) ôû reå, böôùu thöôøng coù maøu traéng vaø daïng thon daøi, giöõa böôùu phình to ñeàu ra hai beân reå. Caùc böôùu thöôøng taäp trung ôû gaàn caùc choùp reå, trong khi caùc noát saàn thöôøng taäp trung ôû phaàn reå gaàn goác caây. Caây coù theå bò luøn, laù phaùt trieån keùm vaø maát maøu, thay ñoåi maøu saéc tuøy theo möùc ñoä beänh: coù maøu xanh nhaït, vaøng nhaït, vaøng saäm roài heùo naâu vaø ruïng sôùm. Maät soá tuyeán truøng trong ñaát vaø ñaëc tính nhieåm beänh cuûa caây laø hai yeáu toá quyeát ñònh caùc möùc ñoä nhieåm beänh. Ngoaøi ra, caùc yeáu toá moâi tröôøng nhö ñaát caèn vaø khoâ haïn cuõng laøm taêng trieäu chöùng beänh ôû caùc boä phaän treân maët ñaát. Beänh naëng, caùc gioáng deã nhieåm coù theå cheát tröôùc khi traùi chín. II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Beänh do tuyeán truøng Meloidogyne spp. Loaøi M. incognita (Common southern root knot nematode) phaân boá roäng raûi ôû Chaâu Phi, Chaâu UÙc, AÁn Ñoä, Nam Myõ vaø nöôùc Myõ. Coøn loaøi M. ignorata (Closely related nematode) ñaõ gaây thaát thu lôùn ôû Brazil. Caùc loaøi khaùc cuõng ñöôïc tìm thaáy gaây haïi ñaäu naønh laø: M. javanica (Japanese root knot nematode), M. hapla (Northern root knot nematode) vaø M. arenaria (Peanut root knot nematode), caùc loaøi naày xuaát hieän treân ñaäu naønh troàng ôû AÁn Ñoä, Israel, Thoå Nhæ Kyø, Chaâu Phi vaø Chaâu Myõ. Tröùng vaø aáu truøng tieàn kyù sinh cuûa tuyeán truøng M. incognita ñöôïc tìm thaáy trong ñaát. AÁu truøng raát nhoû, daøi khoaûng 0,4 mm, laø ñoäng vaät coù daïng daøi nhö con löôn. Maàm beänh thuoäc nhoùm noäi kyù sinh. Khi coù kyù chuû, aáu truøng chui vaøo reå vaø phaùt trieån thaønh con tröôõng thaønh. Con tröôõng thaønh caùi coù daïng quaû chanh nuùm vaø to. Caùch chích huùt cuûa chuùng seõ kích thích caùc teá baøo reå lôùn baát thöôøng, goïi laø caùc "teá baøo khoång loà" taïo thaønh nhöõng u böôùu. Caùc teá baøo khoång loà naày bieåu hieän söï phaùt trieån roái loaïn cuûa caây, laøm caûn trôû söï vaän chuyeån nöôùc vaø döôõng chaát trong heä thoáng reå. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 154
Keát quûa cuûa thí nghieäm "Phaûn öùng teá baøo hoïc ôû reå cuûa 32 loaïi caây troàng ñoái vôùi tuyeán truøng Meloidogyne javanica" cuûa Tröôøng ÑHNN IV, cho thaáy caùc gioáng ñaäu naønh thí nghieäm nhö Santa Maria, Palmetto, ÑH4, Nam Vang, ñeàu bò nhieåm beänh. Ngoaøi ra, caùc kyù chuû khaùc coù möùc ñoä nhieåm beänh cao hôn, nhö Caø chua, Ñaäu baép, Thuoác laù, Döa leo, Ñaäu ñuûa, Ñaäu coâ- ve, Caûi xanh, Ñieàn thanh haït troøn (Sesbania paludosa) vaø Ñieàn thanh hoa vaøng (S. canabina). Moät soá caây khoâng bò tuyeán truøng javanica xaâm nhaäp vaø gaây haïi laø: Ñaäu phoäng moõ keùt, Ñaäu phoäng seû, caùc loaïi coû Stylosanthes, caùc loaïi Muoàng nhö Muoàng sôïi (!ICrotalaria juncea!i), Muoàng laù troøn (C. striata) vaø Muoàng laù daøi (C. usaramoensis) vaø caây Vaïn thoï. Moät soá caây khaùc ít nhieåm loaøi tuyeán truøng naày laø: moät soá gioáng Baép (Thaùi hoån hôïp sôùm, Western yellow, Mehico 7, Baép neáp), moät soá gioáng Cao löông (Cosor 1, Cosor 2, Darso, Hegari), caây Ñoaûn kieám (Coát khí) vaø caây Trinh nöõ khoâng gai. ÔÛ nhöõng caây naày, tuyeán truøng seõ phaùt trieån vaø sinh saûn keùm. III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. Ñeå phoøng trò beänh, trong saûn xuaát hieän nay, vieäc söû duïng thuoác dieät tuyeán truøng chöa mang laïi hieäu quaû cao. Neân bieän phaùp toát nhaát laø luaân canh. - Luaân canh vôùi caùc loaïi caây ít nhieåm hoaëc khoâng nhieåm beänh neâu treân. Ñaëc bieät, neân taän duïng caùc loaïi caây phaân xanh nhö: Stylosanthes, Crotalaria hoaëc troàng caây Vaïn thoï trong heä thoáng luaân canh ñeå tieâu dieät tuyeán truøng javanica. Cuõng caàn bieát roõ thaønh phaàn tuyeán truøng hieän dieän trong ñaát canh taùc ñeå choïn caây thích hôïp ñöa vaøo heä thoáng luaân canh, traùnh thieät haïi do beänh gaây ra. Caùc nghieân cöùu cho thaáy ôû bang Florida (Myõ), ñaäu phoäng cuõng khoâng bò nhieåm beänh do loaøi !IM. incognita!i nhöng laïi bò nhieåm raát naëng loaøi M. arenaria. - Cuõng coù theå phoøng beänh baèng bieän phaùp höu canh (summer fallow) nhaèm laøm giaûm maät soá tuyeán truøng trong ñaát. BEÄNH TUYEÁN TRUØNG NANG (Soybean cyst nematode) Beänh ñaõ gaây thaát thu naêng suaát naëng (gaàn 50%) ôû nhöõng vuøng troàng ñaäu naønh cuûa Myõ, Nhaät, Trung Quoác vaø Trieàu Tieân. I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH vaø TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Caây bò nhieåm beänh seõ taêng tröôûng chaäm laïi roõ reät. Laù maát maøu xanh, caây vaøng luøn gioáng nhö bò thieáu ñaïm, laù ruïng sôùm, reå saäm maøu vaø khoâng taïo noát saàn. Hoa troå treã, haït xaáu vaø naêng suaát giaûm ñaùng keå. Ñaäu naønh troàng ôû ñaát caùt vaø ñaát nuùi löûa (ñaát coù thaønh phaàn chaát höõu cô thaáp) thì ñaëc bieät deã bò nhieåm beänh naày. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 155
Beänh do tuyeán truøng Heterodera glycines Ichinohe. II. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. Bieän phaùp chuû yeáu trong vieäc kieåm soaùt beänh laø vieäc phoøng beänh, nhö: - Duøng gioáng khaùng beänh, nhö gioáng Peking. - Luaân canh vôùi Boâng vaûi, Baép, Keâ (millet), Ñaäu pisum (Phaseolus vulgaris L.). Thôøi gian luaân canh caàn thieát ñöôïc khuyeán caùo laø 5-6 naêm. Bieän phaùp khöû ñaát baèng hoùa chaát toû ra khoâng höõu hieäu laém vaø khoâng coù hieäu quaû kinh teá, vì khi coù caây chuû, tuyeán truøng naày seõ phaùt trieån laïi raát nhanh, maëc duø taäp ñoaøn tuyeán truøng ñaõ giaûm nhieàu khi coù xöõ lyù thuoác tröôùc khi gieo. Do ñoù, thuoác khöû ñaát ñeå trò tuyeán truøng gaây beänh naày chæ coù hieäu quaû khi ñöôïc keát hôïp vôùi bieän phaùp luaân canh thích hôïp. BEÄNH REÅ CHUØM (Sting nematode) Reå phaùt trieå keùm, ngaén vaø to. Caùc reå hôi keát chuøm laïi nhau. Laù phaùt trieån keùm vaø coù maøu xanh nhaït. Beänh do tuyeán truøng Belonolaimus longicaudatus Rau., thuoäc nhoùm ngoaïi kyù sinh, chæ ñöôïc tìm thaáy nôi ñaát caùt. Tuyeán truøng coù khaû naêng phaù hoaïi moâ reå, gaây hieän töôïng moâ bò hoaïi thö naëng. Chæ caàn ôû maät soá thaáp, tuyeán truøng cuõng ñaõ coù theå gaây beänh traàm troïng, vì trong luùc taán coâng caây, maàm beänh taïo ra loaïi phaân hoùa toá gaây ñoäc cöïc maïnh cho caây. Beänh khoù phoøng trò, vì luaân canh khoâng mang laïi hieäu quaû, coøn bieän phaùp xoâng hôi ñaát cuõng khoâng coù lôïi veà kinh teá. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 156
E. BEÄNH DO CAÙC TAÙC NHAÂN KHAÙC BEÄNH DO THIEÁU DÖÔÕNG CHAÁT Trong giai ñoaïn phaùt trieån, caây ñaäu naønh coù theå bieåu hieän moät soá trieäu chöùng thieáu döôõng chaát. Caùc döôõng chaát thöôøng bò thieáu nhö N, K, Fe, Mn, Mo, ... Caùc trieäu chöùng naày thöôøng deã nhaàm laãn vôùi beänh do kyù sinh. - Trieäu chöùng thieáu K thöôøng deã gaëp nhaát. Khi ñaát thieáu K, bìa laù coù xuaát hieän caùc ñoám vaøng, laøm laù vaøng töø choùp laù vaø töø bìa laù vaøo trong. Sau ñoù, ñoám vaøng seõ ñoåi sang maøu naâu laøm bìa laù cuõng ñoåi sang maøu naâu, trong khi phaàn giöõa laù vaãn coøn xanh, moâ laù doøn vaø deã bò raùch. - Trieäu chöùng thieáu Fe: phaàn phieán laù ôû giöõa caùc gaân chuyeån sang maøu vaøng, gaân laù vaø moâ quanh gaân vaãn coøn xanh. Sau cuøng, caû laù bò vaøng, bìa laù coù theå coù caùc ñoám naâu nhoû (ñoám hoaïi thö) xuaát hieän. - Trieäu chöùng thieáu Mn: raát gioáng vôùi trieäu chöùng thieáu Fe neân deã nhaàm laãn nhau. Tuy nhieân, coù theå phaân bieät ôû ñieåm khaùc laø gaân laù xanh noåi roõ hôn tröôøng hôïp thieáu Fe, vaø tröôøng hôïp thieáu Mn thì laù ruïng sôùm hôn. Coù theå chaån ñoaùn baèng phöông phaùp hoùa hoïc. THIEÄT HAÏI DO SEÙT Ñaäu naønh thöôøng bò thieät haïi do seùt hôn caùc hoa maøu khaùc. Thieät haïi naøy cuõng raát deã bò nhaàm laãn vôùi beänh do kyù sinh. Tuy nhieân, thieät haïi naày khoâng laây lan ra khoûi vuøng bò "seùt ñaùnh". Sau khi bò "seùt ñaùnh" ñöôïc vaøi ngaøy, ñaäu naønh seõ bieåu hieän trieäu chöùng roõ reät nhö sau: trong ruoäng coù caùc khoaûnh ñaäu to, troøn, bò chaùy ruïi ñen, ñöôøng kính khoaûng 10-12 meùt. Caùc caây xung quanh caùc khoaûnh bò chaùy naày cuõng bò aûnh höôûng cuûa seùt: phaùt trieån keùm, phaàn thaân beân döôùi bò ñen, nhieàu laù bò cheát heùo. Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 157