Bài giảng Các nguyên tắc và phương pháp dạy học tiếng Việt

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

278
lượt xem 58
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Các nguyên tắc và phương pháp dạy học tiếng Việt" cung cấp các kiến thức liên quan đến việc dạy học tiếng Việt hiệu quả. Bài giảng bao gồm các nội dung: Các nguyên tắc giáo dục vận dụng vào dạy và học tiếng Việt, các nguyên tắc đặc thù trong dạy và học tiếng Việt. Mời các bạn tham khảo nội dung tài liệu chi tiết hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Các nguyên tắc và phương pháp dạy học tiếng Việt

BÀI GI NG CÁC NGUYÊN T C VÀ PHƯƠNG PHÁP D Y H C TI NG VI T
Bài gi ng Các nguyên t c và phương pháp d y h c ti ng Vi t B i: Tr nh Th Lan
Bài gi ng Các nguyên t c và phương pháp d y h c ti ng Vi t B i: Tr nh Th Lan Phiên b n tr c tuy n: < http://voer.edu.vn/content/col10196/1.1/ > Hoc lieu Mo Vietnam - Vietnam Open Educational Resources
Tài li u này và s biên t p n i dung có b n quy n thu c v Tr nh Th Lan. Tài li u này tuân th gi y phép Creative Commons Attribution 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/). Tài li u đư c hi u đính b i: August 3, 2010 Ngày t o PDF: August 29, 2010 Đ bi t thông tin v đóng góp cho các module có trong tài li u này, xem tr. 25.
N i dung Các nguyên t c giáo d c v n d ng vào d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Các nguyên t c đ c thù trong d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1 Các phương pháp d y h c ti ng Vi t Khái ni m v phương pháp d y h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.1 Phương pháp thông báo - gi i thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 1.2 M t s th pháp thư ng đư c s d ng trong d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.3 M t s hình th c th hi n c a phương pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.4 2 V n d ng tri th c lí thuy t vào th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Attributions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
iv
Các nguyên t c giáo d c v n d ng vào d y h c ti ng Vi t 1 Nguyên t c đ m b o tính tư tư ng Xem xét hai ng li u sau: Ng li u 1: Th nh tho ng, tôi ng a chân đá m t cái, gh o anh G ng Vó l m láp v a ngơ ngác dư i nư c lên. (Tô Hoài) Ng li u 2: Th nh tho ng, tôi ng a chân đá m t cái, gh o anh G ng Vó l m láp v a ngơ ngác dư i nư c lên.Tôi càng tư ng tôi là tay ghê g m, s p đ ngđ u thiên h r i. Chao ôi, có bi t đâu r ng: hung hăng, h ng hách láo ch t đem thân mà tr n cho nh ng c ch ngu d i c a mình thôi. (Tô Hoài) - Theo anh (ch ), khi d y đơn v ki n th c t láy (c u t o t ), giáo viên nên ch n ng li u nào? Vì sao? Ch n ng li u 2 đ đ m b o tính tư tư ng. Ki n th c c n nh : Khái ni m “Tính tư tư ng” c n ph i đư c hi u theo nghĩa r ng, khái quát, không nên ch bó h p trong ph m vi chính tr xã h i. Trư c h t “Tính tư tư ng” c n đư c hi u t góc đ phương pháp. V i ý nghĩa này, d y ti ng ph i góp ph n giáo d c th gi i quan khoa h c cho h c sinh, nghĩa là giáo d c cho các em bi t v n d ng m t cách linh ho t, c th các nguyên lí cơ b n c a duy v t bi n ch ng, duy v t l ch s vào vi c xem xét nh ng s ki n ngôn ng đư c t ch c d y h c. C th , d y ti ng ph i làm cho các em không nhìn nh ng s ki n ngôn ng trong tr ng thái tĩnh, tách r i môi trư ng ho t đ ng c a nó là giao ti p và tư duy, không tách ngôn ng kh i tư duy và cũng không tách tư duy kh i ngôn ng . M i khi c n xem xét đánh giá m t s ki n ngôn ng nào ( t , câu, đo n, nghĩa...) các em ph i bi t đ t vào môi trư ng hành ch c c a nó (t trong câu, trong đo n...), đ t trong m i quan h v i các s ki n và nhân t có liên quan, xác đ nh giá tr c a các s ki n ngôn ng ph i trong nh ng đi u ki n l ch s c th , không coi giá tr là y u t t thân c a s ki n ngôn ng mà hi u đư c chính là do nh ng m i quan h mang l i.... Đ có th làm đư c như v y, các đơn v ki n th c, các phương pháp, th pháp d y h c, các ng li u li u và bài t p ti ng Vi t đưa vào chương trình ph i đ m b o tính chính xác, tính khoa h c, có kh năng góp ph n rèn luy n tư duy cho các em m c có th t i đa. Cùng v i vi c giáo d c th gi i quan khoa h c, đ đ m b o tính tư tư ng, d y ti ng còn ph i góp ph n giáo d c tình c m, đ o đ c cho h c sinh. Đây là m t v n đ ph c t p và t nh đòi h i không th đ ng nh t giáo d c v i giáo hu n. C n ph i chuy n hoá các n i dung giáo d c tư tư ng, tình c m, đ o đ c vào m i khâu c a ho t đ ng d y ti ng. Trư c h t là ph i làm cho các em thích h c ti ng. Đ cho h c sinh thích h c ti ng thì n i dung ph i thi t th c, hình th c ph i linh ho t, phương pháp ph i sinh đ ng sao cho các em không ch th y mình có kh năng c m nh n đư c cái hay, cái đ p c a ti ng Vi t mà còn th y mình có kh năng sáng t o ra cái hay cái đ p b ng ti ng Vi t. Nh ng v n đ thu c n i dung tình c m, đ o đ c h p chu n xã h i ph i đư c l ng ghép m t cách t nhiên, nhu n nhuy n trong các văn b n ng li u. 1 This content is available online at . 1
2 Nguyên t c đ m b o tính tr c quan Quan sát và l a ch n: Trong 2 qui trình d y h c cho cùng m t n i dung bài h c là "ôn t p v t (chia theo c u t o)" sau đây, anh (ch ) ch n quy trình nào? T i sao? Quy trình 1 - Bư c 1: Giáo viên nêu câu h i tái hi n: Chia theo c u t o thì t có bao nhiêu lo i? Đó là nh ng lo i nào?- Bư c 2: H c sinh tr l i, giáo viên c ng c l i ki n th c.- Bư c 3: Giáo viên h i: căn c nào đ phân chia ra các lo i t theo c u t o như vây?- Bư c 4: H c sinh tr l i, giáo viên c ng c -Bư c 5: Giáo viên cho h c sinh làm m t s bài t p v n d ng. Quy trình 2 - Bư c 1: H c sinh l y ví d các câu trong đó có ch a các ki u c u t o t đã h c.- Bư c 2: Giáo viên cho m t Graph khuy t, yêu c u h c sinh hoàn ch nh (c v n i dung trong G và c mũi tên cùng chi u mũi tên)?T láy 2 ti ng quan h v m t âmT đơnT ph c >=2ti ngT ghép Bư c 3: Giáo viên c ng c qua sơ đ .- Bư c 4: Làm bài luy n t p. G i ý: Anh (ch ) th y quy trình nào giúp h c sinh hi u bài và n m bài t t hơn? Figure 1 Nên s d ng quy trình 2 trong d y h c ti ng Vi t vì nó th hi n đư c s tr c quan (h c sinh theo dõi r t d ), l i tái hi n đư c ki n th c g n, hi u qu , đ m b o đư c tính khoa h c và phát tri n; phù h p v i nguyên t c d y h c b môn. V y d y h c ti ng Vi t ph i đ m b o nguyên t c tr c quan, nguyên t c đ m b o tính khoa h c và đ m b o tính h th ng và phát tri n. Vi t b ng v n là m t hình th c th hi n tính tr c quan ph bi n nh t trong d y h c hi n nay! Tr c quan trong d y - h c ti ng ch y u là “ Tr c quan ngôn ng ” cho nên tài li u tr c quan trong gi d y ti ng Vi t chính là ti ng Vi t. Đ đ m b o nguyên t c này, ngoài vi c đưa m u l i nói chu n giáo viên còn ph i chú ý t i ngôn ng c a chính mình và ngôn ng c a h c sinh( c âm thanh và ch vi t). Trư c đây, trong chương trình c i cách, m u l i nói ch y u là các ng li u đư c dùng làm thí d . Vì v y, khi đưa
3 các thí d , sách giáo khoa và giáo viên c n ph i xác đ nh rõ tính chu n c a ng li u ( chu n v tính đi n hình, chu n v n i dung...). Trong chương trình tích h p hi n hành, ng li u d y ti ng không tách r i các văn b n văn h c, vì th , bên c nh các ng li u ch n làm thí d , các văn b n văn h c đư c tuy n đưa vào chương trình cũng đư c coi là “ M u l i nói ” và cũng ph i đ m b o tính chu n ( chu n v phong cách, chu n v hàm ch a nh ng s ki n ngôn ng đi n hình cho hi n tư ng ti ng Vi t đư c đưa ra d y h c...). Trong gi d y – h c ti ng Vi t, ngôn ng c a giáo viên và h c sinh cũng là nh ng phương di n tr c quan r t quan tr ng. Giáo viên không đư c quy n nói vi t ng ng, nói vi t sai t , sai ng pháp, th m chí không đư c quy n vi t t t, vi t hoa, vi t in, vi t thư ng tuỳ ti n, không đúng v i nh ng quy đ nh chính t hi n hành. Khi h c sinh tham gia đàm tho i xây d ng bài, giáo viên ph i quan tâm đúng m c t i ngôn ng di n đ t c a các em, ph i u n n n k p th i các l i phát âm, chính t , dùng t , đ t câu... Ph i cho h c sinh ý th c đư c r ng trong gi h c ti ng Vi t, vi c s d ng ti ng Vi t c a các em cũng là m t n i dung h c t p, rèn luy n kĩ năng. Nguyên t c đ m b o tính khoa h c Anh (ch ) t ki m tra tri th c cũ b ng cách ch n phương án tr l i đúng cho câu h i sau đây: Vi c d y h c môn ti ng Vi t trong nhà trư ng đư c coi là vi c d y h c: Figure 2 Ki n th c này thu c chương 1 c a giáo trình, ph n Đ c trưng c a môn ti ng Vi t trong nhà trư ng Liên h th c ti n: Hi n nay, trong t ch c, xây d ng chương trình và tri n khai vi c d y h c môn ti ng Vi t còn m t s khâu chưa th c s đ m b o tính khoa h c. Anh (ch ) th đưa ra m t vài ví d . T đó, nêu cách hi u c a mình v nguyên t c đ m b o tính khoa h c trong d y h c ti ng Vi t. Đây là nguyên t c chung không ph i ch riêng cho d y – h c ti ng song trong d y – h c ti ng, nguyên t c này đòi h i các khái ni m, các quy t c đư c đưa vào chương trình ph i đ m b o tính chính xác v n i dung khoa h c, tính th ng nh t v quan đi m và nguyên t c. Tuy t đ i tránh tình tr ng đưa nh ng n i dung, nh ng khái ni m ti p thu v i vã c a nư c ngoài, áp đ t vào ti ng Vi t, chưa qua ki m nghi m th c t ho c cùng m t hi n tư ng ngôn ng nhưng ch này thì trình b y theo quan đi m này, g i b ng thu t ng này nh ng ch khác l i trình b y theo quan đi m khác, g i b ng thu t ng khác (ch ng h n: cùng m t đ i tư ng, lúc thì s d ng thu t ng "k t t ", lúc thì "liên t ", lúc thì "hư t ", lúc l i "quan h t ",... lúc thì câu ph c bao hàm c câu ghép lúc l i câu ph c đ ng l p v i câu ghép,... lúc thì câu lúc l i phát ngôn, lúc phát ngôn lúc l i di n ngôn, l i văn b n... ). Tính khoa h c còn đòi h i các đơn v ki n th c ph i đư c phân b và trình b y trong các bài h c m t cách h p lí, nh t quán. Tính h p lí c a các đơn v ki n th c không ph i ch th hi n vi c xác đ nh v trí trư c sau, tr ng tâm hay không tr ng tâm mà còn th hi n c phương di n đ nh dung, đ nh tính phù h p v i b n ch t c a hi n tư ng ngôn ng và phù h p qu th i gian. Tính nh t quán trong trình b y đòi h i không đư c tuỳ ti n vi ph m nguyên t c. Ch ng h n đã kh ng đ nh ph i đ t các hi n tư ng ngôn ng vào môi trư ng hành ch c c a nó đ xem xét (t trong câu, câu trong đo n...) thì khi d y – h c v t ng không đư c l y thí d , đưa ng li u ch là m t t tách r i kh i ng c nh, khi ch a câu không đư c tách r i câu ch a ra kh i v trí ch c năng c a nó trong văn c nh...
4 Nguyên t c đ m b o tính h th ng và tính phát tri n Đây là m t trong nh ng nguyên t c h t s c quan tr ng c a giáo d c h c c n đư c v n d ng linh ho t vào d y - h c ti ng Vi t ph thông dù v i tư cách m t môn h c đ c l p hay ch v i tư cách m t b ph n c u thành c a môn chung tích h p “Ng văn”. Như đã trình b y m c nguyên t c xây d ng chương trình, b t c chương trình nào cũng ph i có tính h th ng và tính phát tri n. Yêu c u này đư c th hi n trư c h t ch các đơn v ki n th c đư c l a ch n đưa vào chương trình luôn ph i đư c t ch c, s p x p theo m t trình t h p lí (phân c p, phân l p, phân bài, th t trư c sau trong bài...), v a ph n ánh đư c m i quan h b n ch t gi a các đơn v ki n th c l i v a th hi n đư c tính th ng nh t v quan đi m và m c đích c a vi c xây d ng chương trình. V i m i c p h c, chương trình luôn là s k th a, ti p n i có m r ng nâng cao các tri th c đã đư c đưa vào d y – h c b c h c dư i và luôn là s chu n b nh ng ki n th c cơ s cho chương trình b c h c cao hơn. Đ i v i chương trình c i cách biên so n theo quan đi m “ Ti ng Vi t là m t môn h c đ c l p ”, nguyên t c đ m b o tính h th ng và tính phát tri n đư c th hi n c u trúc “ đ ng tâm ”, các tri th c đã d y - h c b c ti u h c s đư c t ch c d y – h c l i b c THCS nhưng có m r ng, nâng cao và các tri th c đã đư c d y – h c THCS s l i đư c t ch c d y - h c l i PTTH và đư c m r ng nâng cao thêm m t bư c n a. V i chương trình biên so n theo quan đi m Ti ng Vi t là m t b ph n c u thành c a môn chung tích h p “Ng văn”, nguyên t c đ m b o tính h th ng và tính phát tri n đư c th hi n có ph n khác v i s th hi n trong chương trình c i cách. Các tri th c đã d y - h c THCS s không đư c t ch c d y – h c l i PTTH mà đư c chuy n thành các bài t p th c hành trong ho t đ ng đ c - hi u văn b n và làm văn. Đ ng th i, các đơn v ki n th c cũng s đư c phân chia thành ba c m, đư c biên so n s p x p vào chương trình trên cơ s c a hai tr c tích h p đ c - hi u và làm văn như đã trình b y chương I. K th a và phát tri n còn đòi h i m t m t ph i bi t k th a có ch n l c các n i dung c a chương trình ti ng Vi t đã có trư c đó đ đưa vào chương trình m i, m nh d n c t b nh ng n i dung không c n thi t, nh ng n i dung đã l c h u l i th i, m t khác cũng ph i bi t ti p thu, v n d ng có ch n l c và sáng t o cách xác l p n i dung chương trình c a các nư c có n n giáo d c tiên ti n trong khu v c và trên th gi i đ hoàn thi n hi n đ i hoá cho n i dung chương trình ti ng Vi t. Nguyên t c phù h p trình đ Ho t đ ng t nh n th c Đ c đo n văn b n dư i đây và đi n m t t mà anh (ch ) cho là đúng nh t vào ch b tr ng: Khái ni m "trình đ " c n đư c hi u đúng. Trong d y h c ti ng Vi t, "trình đ " không ch đư c hi u theo nghĩa h p là "trình đ ti ng Vi t" mà c n đư c hi u theo nghĩa r ng, nghĩa khái quát là "trình đ ..." nh n th c Nguyên t c chung c a Giáo d c h c này c n đư c v n d ng và c th hoá m t cách linh ho t, sáng t o vào d y – h c ti ng Vi t. Trong d y h c nói chung, trong d y h c ti ng Vi t nói riêng, "trình đ " đư c hi u là “trình đ nh n th c” c a h c sinh. “Trình đ nh n th c” m t m t ph thu c vào đ c đi m tâm lí l a tu i c a h c sinh nhưng m t khác cũng l i là k t qu t ng hoà c a nhi u m i quan h xã h i khác. Không xét theo cá nhân mà xét theo l a tu i thì h c sinh b c THCS có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh b c Ti u h c, h c sinh b c PTTH l i có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh b c THCS, h c sinh các khu v c đô th và đ ng b ng có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh các khu v c vùng sâu, vùng xa, mi n núi và h i đ o, h c sinh thu c c ng đ ng đa s cư trú các khu v c trung tâm văn hoá, chính tr , kinh t có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh thu c các c ng đ ng thi u s thư ng s ng các khu v c xa các trung tâm văn hoá, chính tr , kinh t . Chính vì v y, nguyên t c "phù h p v i trình đ ” đòi h i n i dung chương trình và h th ng phương pháp d y-h c các đơn v ki n th c ph i đư c so n th o, xác l p, v n d ng c th hoá trên cơ s sát h p v i đ c đi m tâm lí l a tu i c a h c sinh m i l p, m i c p, th m chí c m i khu v c và c ng đ ng sao cho không dư i s c mà cũng không quá s c, ph i v a h p s c l i v a có kh năng t o s c.
5 Nguyên t c tích h p Ki n th c c n huy đ ng - Anh (ch ) hi u "tích h p" là gì? - "Tính tích c c" th hi n trong d y h c như th nào? - Vì sao vi c d y h c c n ph i đ m b o tính tích h p, tích c c? - Trong d y h c, có th có nh ng cách tích h p nào? Đ c tham kh o ph n ki n th c sau: V a là công c c a giao ti p l i v a là công c c a tư duy, đó là b n ch t xã h i c a ngôn ng . B i v y, ngư i ta không th d y-h c ti ng tách r i kh i giao ti p, tách r i kh i tư duy. N i dung c a giao ti p, c a tư duy luôn là k t qu t ng hoà c a ho t đ ng nh n th c thu c r t nhi u lĩnh v c c a đ i s ng xã h i và t nhiên. Cho nên, m t m c đ nh t đ nh, t thân vi c d y-h c ti ng nói chung, d y-h c ti ng Vi t nói riêng cũng đã mang tính tích h p r i. Ch ng h n khi l y m t thí d t m t văn b n văn chương hay m t văn b n nh t d ng làm ng li u đ d y-h c m t khái ni m, m t quy t c nào đ y v ti ng thì th c ra ít nhi u cũng đã v n d ng tích h p gi a văn và ti ng. Có đi u, s v n d ng này còn mang tính ch t vô th c, không đư c đ t ra như m t lí thuy t, m t nguyên t c và cũng vì v y, m t m t, chương trình ti ng Vi t c i cách cho dù có đư c biên so n theo tinh th n là m t môn h c đ c l p thì ít nhi u v n ch a đ ng nh ng n i dung tích h p và quá trình thi công chương trình này dù mu n hay không mu n cũng ít nhi u đã bu c ph i v n d ng tích h p. M t khác, tích h p ch th c s tr thành m t nguyên t c c a vi c d y – h c ti ng nói chung, ti ng Vi t nói riêng khi chương trình đư c biên so n theo tinh th n tích h p, h p nh t văn h c, làm văn và ti ng Vi t vào m t môn chung là “ Ng văn ”. · V i cách hi u này, như chương I đã trình b y, v n i dung nguyên t c tích h p đòi h i ph i ph i h p đư c các tri th c g n gũi, có quan h m t thi t v i nhau, có th ph i h p, h tr tác đ ng l n nhau đ cùng t o nên m t k t qu t ng h p, nhanh chóng và v ng ch c. Các tri th c ti ng Vi t tuy v n có tính đ c l p tương đ i song ph i đư c tích h p cùng v i các n i dung văn h c và làm văn thành m t th th ng nh t: d y h c đ c – nghe – nói – vi t . · V phương pháp d y – h c, nguyên t c tích h p đòi h i ph i l y khâu đ c – hi u và th c hành làm văn làm hai tr c tích h p ch y u, ph i x lí đúng đ n m i quan h gi a cung c p tri th c lí thuy t v i rèn luy n kĩ năng và b i dư ng năng l c ti ng Vi t cho h c sinh, không d y - h c quá nhi u các tri th c hàn lâm nhưng cũng không d y – h c theo ki u kinh nghi m ch nghĩa. Ph i trên cơ s ý th c đ y đ v trình đ ti ng Vi t và kh năng v n d ng ti ng Vi t vào ho t đ ng đ c – hi u c a h c sinh đ t ch c cho h c sinh tìm hi u vai trò bi u đ t, hi u qu th m mĩ c a các y u t ti ng Vi t (âm thanh, nh p đi u, t ng , câu, đo n, các bi n pháp tu t , các y u t v phong cách, v k t c u, v ng c nh...) trong m i quan h v i văn b n văn chương ho c văn b n nh t d ng đang đư c tìm hi u, t đó t ng h p, khái quát hoá thành các tri th c v khái ni m và quy t c lí thuy t, t o ti n đ và phương hư ng cho h c sinh có th ti p t c t h c. · V h th ng câu h i trong d y - h c ti ng Vi t, nguyên t c tích h p đòi h i ph i g n v i ho t đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Không nên ch hư ng vào vi c tìm hi u và đ nh nghĩa các khái ni m, các quy t c. C n ph i t p trung vào nh ng câu h i có tính ch t đ nh hư ng các thao tác ho t đ ng, tìm hi u vai trò bi u đ t và hi u qu bi u đ t c a các y u t ti ng Vi t trong m i quan h vơí văn b n đ c – hi u sao cho h c sinh th y đư c t m quan tr ng c a vi c s d ng, c m nh n đư c cái hay, cái đ p, s tinh t , đ c đáo, sáng t o c a vi c s d ng, có ý th c, có nhu c u v n d ng và bi t v n d ng sáng t o các tri th c ti ng Vi t vào ho t đ ng làm văn c a mình. · H th ng bài t p trong d y – h c ti ng Vi t theo nguyên t c tích h p cũng ph i g n bó h u cơ v i ho t đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Các bài t p có tính ch t c ng c các tri th c lí thuy t v c u trúc không nên quá nhi u. Ph i coi tr ng các bài t p rèn luy n kĩ năng lĩnh h i và kĩ năng s d ng các y u t ti ng Vi t: gi i thích, phân tích hi u qu s d ng, hoàn c nh s d ng, đi u ki n s d ng ( các y u t ng âm, t , thành ng , đi n tích đi n c , các bi n pháp tu t t v ng và cú pháp...), đi n t , đi n câu, s a ch a l i t , l i câu, l i đo n, l p ý, l p lu n.... · Theo giáo d c h c hi n đ i, nhân cách là b m t tâm lí đ c trưng c a m i cá nhân, là k t qu c a hàng lo t nh ng tác đ ng t nhiên và xã h i, ch quan và khách quan, là t h p nh ng ph m ch t phù h p v i nh ng giá tr đã đư c xã h i th a nh n như là nh ng chu n m c c a xã h i. Con ngư i ch là m t nhân
6 cách khi nó th c s là ch th c a ho t đ ng b i ho t đ ng là phương th c t n t i và cũng là con đư ng hình thành, phát tri n nhân cách. Con ngư i ho t đ ng như th nào thì nhân cách cũng đư c hình thành và phát tri n như th y. N i dung, phương th c ho t đ ng, m c đích và ý th c c a m i cá nhân trong ho t đ ng s t o nên nh ng nét tính cách riêng c a t ng ngư i. M i con ngư i đ u là s n ph m c a chính mình. D y-h c là m t hình th c ho t đ ng, m t con đư ng quan tr ng nh t c a giáo d c. D y-h c “ tích c c ” là ph i đ m b o cho ngư i h c th c s là ch th c a ho t đ ng, là s n ph m c a chính mình. V b n ch t, d y-h c là m t ho t đ ng xã h i có ch đích, có k ho ch và vì th nó có tính quá trình, tính h th ng, bao g m nhi u nhân t có quan h h u cơ, tương tác bi n ch ng. Ki n th c c n huy đ ng - Anh (ch ) hi u "tích h p" là gì? - "Tính tích c c" th hi n trong d y h c như th nào? - Vì sao vi c d y h c c n ph i đ m b o tính tích h p, tích c c? - Trong d y h c, có th có nh ng cách tích h p nào? Đ c tham kh o ph n ki n th c sau: V a là công c c a giao ti p l i v a là công c c a tư duy, đó là b n ch t xã h i c a ngôn ng . B i v y, ngư i ta không th d y-h c ti ng tách r i kh i giao ti p, tách r i kh i tư duy. N i dung c a giao ti p, c a tư duy luôn là k t qu t ng hoà c a ho t đ ng nh n th c thu c r t nhi u lĩnh v c c a đ i s ng xã h i và t nhiên. Cho nên, m t m c đ nh t đ nh, t thân vi c d y-h c ti ng nói chung, d y-h c ti ng Vi t nói riêng cũng đã mang tính tích h p r i. Ch ng h n khi l y m t thí d t m t văn b n văn chương hay m t văn b n nh t d ng làm ng li u đ d y-h c m t khái ni m, m t quy t c nào đ y v ti ng thì th c ra ít nhi u cũng đã v n d ng tích h p gi a văn và ti ng. Có đi u, s v n d ng này còn mang tính ch t vô th c, không đư c đ t ra như m t lí thuy t, m t nguyên t c và cũng vì v y, m t m t, chương trình ti ng Vi t c i cách cho dù có đư c biên so n theo tinh th n là m t môn h c đ c l p thì ít nhi u v n ch a đ ng nh ng n i dung tích h p và quá trình thi công chương trình này dù mu n hay không mu n cũng ít nhi u đã bu c ph i v n d ng tích h p. M t khác, tích h p ch th c s tr thành m t nguyên t c c a vi c d y – h c ti ng nói chung, ti ng Vi t nói riêng khi chương trình đư c biên so n theo tinh th n tích h p, h p nh t văn h c, làm văn và ti ng Vi t vào m t môn chung là “ Ng văn ”. · V i cách hi u này, như chương I đã trình b y, v n i dung nguyên t c tích h p đòi h i ph i ph i h p đư c các tri th c g n gũi, có quan h m t thi t v i nhau, có th ph i h p, h tr tác đ ng l n nhau đ cùng t o nên m t k t qu t ng h p, nhanh chóng và v ng ch c. Các tri th c ti ng Vi t tuy v n có tính đ c l p tương đ i song ph i đư c tích h p cùng v i các n i dung văn h c và làm văn thành m t th th ng nh t: d y h c đ c – nghe – nói – vi t . · V phương pháp d y – h c, nguyên t c tích h p đòi h i ph i l y khâu đ c – hi u và th c hành làm văn làm hai tr c tích h p ch y u, ph i x lí đúng đ n m i quan h gi a cung c p tri th c lí thuy t v i rèn luy n kĩ năng và b i dư ng năng l c ti ng Vi t cho h c sinh, không d y - h c quá nhi u các tri th c hàn lâm nhưng cũng không d y – h c theo ki u kinh nghi m ch nghĩa. Ph i trên cơ s ý th c đ y đ v trình đ ti ng Vi t và kh năng v n d ng ti ng Vi t vào ho t đ ng đ c – hi u c a h c sinh đ t ch c cho h c sinh tìm hi u vai trò bi u đ t, hi u qu th m mĩ c a các y u t ti ng Vi t (âm thanh, nh p đi u, t ng , câu, đo n, các bi n pháp tu t , các y u t v phong cách, v k t c u, v ng c nh...) trong m i quan h v i văn b n văn chương ho c văn b n nh t d ng đang đư c tìm hi u, t đó t ng h p, khái quát hoá thành các tri th c v khái ni m và quy t c lí thuy t, t o ti n đ và phương hư ng cho h c sinh có th ti p t c t h c. · V h th ng câu h i trong d y - h c ti ng Vi t, nguyên t c tích h p đòi h i ph i g n v i ho t đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Không nên ch hư ng vào vi c tìm hi u và đ nh nghĩa các khái ni m, các quy t c. C n ph i t p trung vào nh ng câu h i có tính ch t đ nh hư ng các thao tác ho t đ ng, tìm hi u vai trò bi u đ t và hi u qu bi u đ t c a các y u t ti ng Vi t trong m i quan h vơí văn b n đ c – hi u sao cho h c sinh th y đư c t m quan tr ng c a vi c s d ng, c m nh n đư c cái hay, cái đ p, s tinh t , đ c đáo, sáng t o c a vi c s d ng, có ý th c, có nhu c u v n d ng và bi t v n d ng sáng t o các tri th c ti ng Vi t vào ho t đ ng làm văn c a mình. · H th ng bài t p trong d y – h c ti ng Vi t theo nguyên t c tích h p cũng ph i g n bó h u cơ v i ho t đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Các bài t p có tính ch t c ng c các tri th c lí thuy t v c u trúc không nên quá nhi u. Ph i coi tr ng các bài t p rèn luy n kĩ năng lĩnh h i và kĩ năng s d ng các y u t
7 ti ng Vi t: gi i thích, phân tích hi u qu s d ng, hoàn c nh s d ng, đi u ki n s d ng ( các y u t ng âm, t , thành ng , đi n tích đi n c , các bi n pháp tu t t v ng và cú pháp...), đi n t , đi n câu, s a ch a l i t , l i câu, l i đo n, l p ý, l p lu n.... · Theo giáo d c h c hi n đ i, nhân cách là b m t tâm lí đ c trưng c a m i cá nhân, là k t qu c a hàng lo t nh ng tác đ ng t nhiên và xã h i, ch quan và khách quan, là t h p nh ng ph m ch t phù h p v i nh ng giá tr đã đư c xã h i th a nh n như là nh ng chu n m c c a xã h i. Con ngư i ch là m t nhân cách khi nó th c s là ch th c a ho t đ ng b i ho t đ ng là phương th c t n t i và cũng là con đư ng hình thành, phát tri n nhân cách. Con ngư i ho t đ ng như th nào thì nhân cách cũng đư c hình thành và phát tri n như th y. N i dung, phương th c ho t đ ng, m c đích và ý th c c a m i cá nhân trong ho t đ ng s t o nên nh ng nét tính cách riêng c a t ng ngư i. M i con ngư i đ u là s n ph m c a chính mình. D y-h c là m t hình th c ho t đ ng, m t con đư ng quan tr ng nh t c a giáo d c. D y-h c “ tích c c ” là ph i đ m b o cho ngư i h c th c s là ch th c a ho t đ ng, là s n ph m c a chính mình. V b n ch t, d y-h c là m t ho t đ ng xã h i có ch đích, có k ho ch và vì th nó có tính quá trình, tính h th ng, bao g m nhi u nhân t có quan h h u cơ, tương tác bi n ch ng.
8
Các nguyên t c đ c thù trong d y h c ti ng Vi t 2 Nguyên t c rèn luy n ngôn ng g n li n v i rèn luy n tư duy Đ xu t ý ki n cá nhân Anh (ch ) hãy nghĩ v m t quy trình d y h c m t đơn v tri th c trong chương trình Sách giáo khoa THCS ho c THPT. Anh (ch ) d ki n: làm th nào đ h c sinh n m b t đư c đơn v tri th c y m t cách hi u qu ? g n vi c trang b tri th c ti ng Vi t v i vi c hư ng d n cho h c sinh tư duy v tri th c y Figure 1 Ngôn ng v a là công c l i v a là s n ph m c a tư duy và tư duy là hi n th c tr c ti p c a ngôn ng . Quá trình ngư i h c nh n th c các khái ni m và quy t c c a ngôn ng , v n d ng nó vào gi i quy t các 2 This content is available online at . 9
10 nhi m v c th c a giao ti p cũng chính là quá trình ngư i h c ti n hành các thao tác tư duy theo m t s đ nh hư ng v phương pháp và lo i hình tư duy nào đó, hình thành nên không ch các kĩ năng ngôn ng mà còn c các kĩ năng và ph m ch t tư duy. B n ch t xã h i này c a ngôn ng và m i quan h bi n ch ng h u cơ gi a hai quá trình ho t đ ng tư duy và ho t đ ng ngôn ng m t m t bu c chúng ta dù mu n hay không mu n cũng luôn ph i g n vi c rèn luy n ngôn ng v i rèn luy n tư duy song m t khác cũng l i bu c chúng ta ph i suy nghĩ làm th nào đ quá trình k t h p này đư c th c hi n m t cách có ý th c, đư c di n ra theo m t k ho ch có tính toán d a trên nh ng cơ s khoa h c v ng ch c, đ m b o cho ho t đ ng d y – h c ti ng đ t đư c hi u qu cao nh t. Năng l c tư duy c a con ngư i đư c th hi n nhi u phương di n. Tư duy nhanh, ch m, chính xác, không chính xác, b n b , kém b n b , m ch l c ch t ch , kém m ch l c ch t ch ,... đó là ph m ch t c a tư duy. Thiên v tư duy hình tư ng hay thiên v tư duy logique, đó là khuynh hư ng c a tư duy. Phân tích, t ng h p, c th hoá, tr u tư ng hoá, so sánh, đ i chi u, quy n p, di n d ch,... đó là thao tác c a tư duy. Bi n ch ng, khách quan hay ch quan, máy móc, đó là phương pháp tư duy. Chính vì th , nguyên t c rèn luy n ngôn ng g n v i rèn luy n tư duy đòi h i ph i c th hoá thành các yêu c u sau đây: D y h c ti ng ph i g n li n v i rèn luy n phương pháp tư duy. D y h c ti ng ph i g n li n v i rèn luy n các thao tác tư duy. D y h c ti ng ph i g n li n v i b i dư ng ph m ch t tư duy. D y h c ti ng ph i g n li n v i b i dư ng c hai lo i tư duy, tư duy hình tư ng và tư duy logique. Đ th c hi n t t đư c 4 yêu c u trên, chương trình d y–h c ti ng Vi t ph i tuy n ch n đư c m t h th ng văn b n ng li u có kh năng đáp ng cao các yêu c u rèn luy n, đ ng th i cũng ph i chu n b t t h th ng các câu h i tìm hi u bao g m đ y đ các lo i: câu h i đ nh hư ng, câu h i phân tích, câu h i so sánh đ i chi u, câu h i t ng h p, câu h i khái quát hoá... chu n b t t h th ng bài t p rèn luy n kĩ năng và bài t p rèn luy n l i nói liên k t. Chính trên cơ s này chúng ta m i có đi u ki n giúp cho h c sinh không ch th y đư c giá tr c a các đơn v ngôn ng trong h th ng ti ng Vi t, thông hi u đư c ý nghĩa c a chúng, g n chúng v i n i dung hi n th c đư c ph n ánh mà còn bi t v n d ng các phương pháp, các thao tác tư duy đ đưa các đơn v này vào ho t đ ng trong nh ng đi u ki n giao ti p c th , th c hi n nh ng nhi m v giao ti p c th m t cách h u hi u. Nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao ti p Ho t đ ng đ nh hư ng T i sao trong d y h c ti ng Vi t nói riêng, d y h c ngôn ng nói chung l i c n ph i hư ng vào h at đ ng giao ti p? Theo anh (ch ), cơ s đ xu t quan đi m này là gì? - Ngôn ng có ch c năng giao ti p, b i v y, ch trong giao ti p, ngôn ng m i b c l h t và b c l m t cách rõ ràng nh t đ c đi m c a mình. - H c ngôn ng là đ giao ti p t t hơn, cho nên không th không đưa h c sinh vào nh ng tình hu ng c th đ h c t p, đ rèn luy n. - G n v i ho t đ ng giao ti p, vi c d y ti ng trong nhà trư ng m i tr nên sinh đ ng, h p d n,m i giúp h c sinh vư t qua đư c nh ng l c c n tâm lí khi các em h c ti ng m đ . Cơ s đ xu t quan đi m giao ti p trong d y h c ti ng Vi t: - Xu t phát t ch c năng c a ngôn ng : là phương ti n giao ti p quan tr ng nh t c a xã h i loài ngư i. Con ngư i có th s d ng nhi u phuơng ti n giao ti p khác nhau, nhưng không có phương ti n nào đem l i hi u qu cao như ngôn ng . Ngôn ng không ph i là phương ti n giao ti p duy nh t, nhưng là phương ti n giao ti p quan tr ng nh t c a con ngư i. - Xu t phát t m c đích c a vi c d y h c ti ng Vi t trong nhà trư ng. D y ti ng Vi t trong nhà trư ng có hai m c đích cơ b n: + Truy n th nh ng ki n th c khoa h c v ti ng Vi t, c th là nh ng khái ni m, công th c, quy t c, cùng nh ng hi u bi t khác n a v m t b môn khoa h c, đó là Vi t ng h c. + Rèn nh ng năng l c ngôn ng tương ng v i nh ng lí thuy t ti p thu đư c trong b môn Vi t ng h c vào th c t ho t đ ng giao ti p.
11 Ngôn ng là m t h th ng ho t đ ng ch c năng, tách kh i ho t đ ng ch c năng nó s không còn s c s ng. Môi trư ng hành ch c c a ngôn ng , c a ti ng Vi t chính là giao ti p. Cho nên, m i quy lu t c u trúc và m i quy t c ho t đ ng c a h th ng ngôn ng , h th ng ti ng Vi t ch đư c th hi n trong l i nói sinh đ ng và rút ra t l i nói sinh đ ng. Mu n hình thành kĩ năng kĩ x o ngôn ng , kĩ năng kĩ x o ti ng Vi t cho h c sinh thì trư c h t, ph i t o đư c môi trư ng giao ti p cho h c sinh tr c ti p tham gia lĩnh h i ho c sáng t o l i nói. Nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao ti p chi ph i toàn b quy trình t ch c d y – h c ti ng Vi t, t khâu xây d ng chương trình, biên so n giáo khoa đ n khâu thi t k thi công bài h c c a giáo viên. M t chương trình và giáo khoa đư c xác l p, đư c biên so n theo nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao ti p trư c h t ph i quán tri t tư tư ng giao ti p v a là đi m xu t phát l i v a là đích hư ng t i, v a là n i dung l i v a là đ nh hư ng phương pháp và môi trư ng t ch c d y h c c a t t c các đơn v ki n th c. Tinh th n này s đư c c th hoá trong m t s phương di n như sau: T t c các khái ni m, các quy t c và các kĩ năng ngôn ng nói chung, ti ng Vi t nói riêng đư c xác l p trong chương trình ph i đư c đ nh hư ng giao ti p rõ ràng: không nh m m c đích cung c p nh ng tri th c hàn lâm v ngôn ng h c nói chung, Vi t ng h c nói riêng mà nh m vào m c đích rèn luy n các kĩ năng s n sinh, lĩnh h i l i nói, ph c v giao ti p ( ch ng h n rèn luy n các kĩ năng nghe-nói-đ c-vi t v i 5 ki u lo i văn b n THCS, cáckĩ năng đ c- hi u và làm văn cũng v i 5 ki u lo i văn b n PTTH ). Các văn b n ng li u, h th ng câu h i tìm hi u, các bài t p th c hành cũng ph i đư c đ nh hư ng giao ti p rõ ràng: đ nh hư ng v n i dung, đ nh hư ng v thao tác, đ nh hư ng v kĩ năng. Nhìn chung, n i dung các ng li u ph i đ m b o tính sinh đ ng, tính th c t c a giao ti p, các câu h i tìm hi u, các bài t p th c hành ph i g i m đư c thao tác th c hi n, g n li n v i các kĩ năng lĩnh h i, s n sinh l i nói c n đư c rèn luy n. V m t phương pháp và th pháp d y – h c, phương hư ng chung là ph i đ t các đơn v ngôn ng đư c đưa ra gi ng d y h c t p trong h th ng hành ch c c a nó ( Thí d : đ t t trong câu, đ t câu trong đo n, đo n trong văn b n, xác đ nh rõ các nhân t chi ph i... – gi i thích rõ t i sao ph i như v y). Mu n v y ph i t o ra đư c nh ng tình hu ng giao ti p khác nhau và t ch c cho h c sinh đưa các đơn v , các khái ni m, các quy t c ngôn ng vào th c hành lĩnh h i ho c s n sinh l i nói. H t s c h n ch di n gi ng, thuy t minh gi i thích. C n coi phát v n đàm tho i và th c hành v n d ng là hình th c ch đ o trong d y – h c ti ng. Ho t đ ng v n d ng T nh ng tri th c lí lu n v nguyên t c d y h c ti ng hư ng vào ho t đ ng giao ti p trên, anh (ch ) hãy trình bày m t hư ng d y h c ti ng Vi t đ m b o nguyên t c này. Nguyên t c chú ý đ n trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh Suy nghĩ và trình bày ý ki n Anh (ch ) hi u th nào là nguyên t c chú ý đ n trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh? T i sao ph i chú ý đ n nguyên t c này khi d y h c ti ng m đ ? Không nên quan ni m gi n đơn v trình đ ti ng Vi t c a h c sinh b i không ph i ch nh ng ki n th c đư c h c trong nhà trư ng m i làm nên v n ti ng Vi t c a các em. V n ti ng Vi t c a h c sinh đư c hình thành t r t nhi u ngu n, g n li n v i môi trư ng s ng và giao ti p c a các em. Cũng chính vì v y, nó v a không đ ng đ u m i đ i tư ng h c sinh l i v a ph c t p ngay trong t thân, không ch có nh ng y u t tích c c mà còn có c nh ng y u t tiêu c c, không ch có nh ng y u t đư c hình thành, đư c s d ng m t cách có ý th c mà còn có c nh ng y u t đư c hình thành, đư c s d ng m t cách vô th c... Chú ý t i trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh chính là ph i đi u tra, phân lo i, n m v ng đư c đ c đi m v n ti ng Vi t c a các em đ trên cơ s đó đ ra đư c nh ng bi n pháp thích h p nh m ý th c hóa, tích c c hóa, b sung, hoàn thi n v n kinh nghi m ti ng Vi t đó. Đ ý th c hóa, tích c c hóa, b sung, hoàn thi n c n ph i: + Phát huy tính tích c c ch đ ng c a h c sinh trong gi h c b ng các ho t đ ng tìm ng li u, quan sát, phân tích, khái quát t ng h p rút ra các đ nh nghĩa v khái ni m và quy t c.
12 + N m v ng kh năng trình đ , v n kinh nghi m ngôn ng c a h c sinh t ng đ tu i, c p h c, t ng lo i đ i tư ng đ có s đi u ch nh n i dung, phương pháp cho thích h p. + H th ng hóa v n kinh nghi m ti ng Vi t c a t ng đ i tư ng h c sinh đ có th phát huy nh ng kinh nghi m tích c c, h n ch và lo i bó d n nh ng kinh nghi m tiêu c c thông qua nh ng u n n n k p th i. Nguyên t c so sánh và hư ng t i c hai d ng nói, vi t Ho t đ ng t ki m tra Đi n vào ch b tr ng các t thích h p: Nghe, nói, đ c, vi t là nh ng d ng ho t đ ng khác nhau c a ngôn ng và đ u có tính ph bi n và quan tr ng như nhau. Trong 4 lo i ho t đ ng này, xét v đ c tính v t ch t c a phương ti n giao ti p thì: nghe, nói là nh ng ho t đ ng b ng ... (1), đ c, vi t là nh ng ho t đ ng b ng ... (2); còn xét v m c đích c a giao ti p thì: nói, vi t là nh ng ho t đ ng ... (3) l i nói, nghe, đ c là nh ng h at đ ng ... (4) l i nói. B i v y, khi d y h c c n chú ý t i c 4 d ng ho t đ ng này. (1) âm thanh, (2) ch vi t, (3) t o l p ho c s n sinh, (4) ti p nh n ho c s n sinh D ng nói và d ng vi t là hai d ng t n t i khác nhau c a l i nói, mang nh ng đ c đi m khác nhau. Mu n h c sinh n m đư c c hai d ng l i nói này, c n ph i so sánh, đ i chi u và ch ra s khác bi t gi a chúng v i nhau, lưu ý h c sinh không nên “nói như vi t" ho c "vi t như nói ”. Đ i v i h c sinh b c ti u h c thì d ng vi t là giai đo n th hai c a vi c chi m lĩnh ngôn ng và s không th chi m lĩnh n u các em không n m đư c d ng nói. Đây chính là cơ s đ v ch ra quy trình d y t p làm văn b c ti u h c: Tìm hi u bài-T p làm văn mi ng-T p làm văn vi t. Lên các l p thu c c p trên, không nh t thi t d ng nói ph i đi trư c d ng vi t nhưng nh t thi t không đư c b qua d ng nói và ph i luôn luôn nh n th c đúng v m i quan h h u cơ c a vi c rèn luy n c hai d ng l i nói này.
Chương 1 Các phương pháp d y h c ti ng Vi t 1.1 Khái ni m v phương pháp d y h c1 Đ c, so sánh và rút ra ki n th c c n thi t Khái ni m “phương pháp d y-h c ”: Phương pháp d y h c là nh ng cách th c làm vi c gi a th y giáo và h c sinh, nh đó mà h c sinh n m v ng đư c ki n th c, kĩ năng, kĩ x o, hình thành đư c th gi i quan và năng l c. Khái ni m th pháp d y h c : Th pháp d y h c là cách th c gi i quy t m t v n đ c th nào đó thu c m t phương pháp nh t đ nh hay nói khác đi, th pháp chính là thao tác b ph n c a m t phương pháp. Đ c khái ni m "phương pháp" và "th pháp" trên. Theo anh (ch ), ranh gi i gi a hai khái ni m này có tuy t đ i không? Ranh gi i gi a hai khái ni m "phương pháp" và "th pháp" ch mang tính tương đ i. So v i khái ni m "phương pháp", khái ni m "th pháp" h p hơn. M i quan h gi a phương pháp và th pháp có th t m so sánh v i cách hi u v chi n lư c và chi n thu t trong khoa h c quân s . N u phương pháp chú ý t i c quá trình thì th pháp là vi c chú ý ch y u t i m t th i đi m nh t đ nh nào đ y trong quá trình đó. M r ng ki n th c v khái ni m phương pháp d y h c Cho đ n nay v n chưa có đư c m t đ nh nghĩa th ng nh t. Có quan ni m cho r ng “Phương pháp d y h c là nh ng cách th c làm vi c gi a th y giáo và h c sinh, nh đó mà h c sinh n m v ng đư c ki n th c, kĩ năng, kĩ x o, hình thành đư c th gi i quan và năng l c”. Cũng có quan ni m cho r ng “ Phương pháp d y-h c là nh ng hình th c k t h p ho t đ ng c a giáo viên và h c sinh hư ng vào vi c đ t m t m c đích nào đó ”. Nhìn chung, cách hi u th nh t đư c nhi u ngư i tán thành nhưng cách hi u v hai ch “cách th c” l i r t khác nhau nên k t qu cũng có nhi u h th ng phương pháp khác nhau. Đ không hi u sai khái ni m phương pháp d y-h c c n chú ý phân bi t v i các khái ni m: phương pháp lu n, môn h c phương pháp, th pháp d y h c, hình th c d y h c . a)Khái ni m phương pháp lu n đư c hi u hai phương di n cơ b n: · Phương di n th nh t, phương pháp lu n đư c hi u là h c thuy t v phương pháp khoa h c nói chung và v i ý nghĩa này, phương pháp lu n chính là tri t h c Mác-Lê nin. · Phương di n th hai, phương pháp lu n đư c hi u là s t ng h p nh ng cách th c, nh ng phương pháp tìm tòi có ý nghĩa như nh ng tư tư ng ch đ o, nh ng ti n đ lí lu n v phương pháp nghiên c u trong m t ngành khoa h c nào đó. b)Khái ni m phương pháp v i tư cách là m t môn h c thư ng đư c hi u là b môn chuyên nghiên c u quá trình d y – h c m t môn h c nào đó, bao g m vi c nghiên c u đ i tư ng, nhi m v , m c tiêu c a môn h c, các cơ s khoa h c, các nguyên t c c a vi c xây d ng chương trình môn h c, nh ng cách th c thi t k và t ch c quá trình d y h c các đơn v ki n th c c a môn h c (ch ng h n phương pháp d y h c văn h c, phương pháp d y h c ti ng Vi t)... 1 This content is available online at . 13