Bài giảng Hình họa vẽ kỹ thuật - ĐH Phạm Văn Đồng (2017)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG<br /> KHOA KỸ THUẬT - CÔNG NGHỆ<br /> *****<br /> <br /> LÊ VĂN LANH<br /> <br /> BÀI GIẢNG<br /> <br /> HÌNH HỌA - VẼ KỸ THUẬT<br /> (Dùng cho sinh viên cao đẳng)<br /> <br /> Quảng Ngãi-12/2017<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI NÓI ĐẦU……………………………………………………………………………1<br /> Chương 1. VẬT LIỆU VÀ DỤNG CỤ VẼ .................................................................... 2<br /> 1.1. VẬT LIỆU VẼ .......................................................................................................... 2<br /> 1.1.1. Giấy vẽ .................................................................................................................. 2<br /> 1.1.2. Bút chì................................................................................................................... 2<br /> 1.1.3. Tẩy ......................................................................................................................... 3<br /> 1.1.4. Các loại vật liệu khác ............................................................................................. 3<br /> 1.2. DỤNG CỤ VẼ VÀ CÁCH SỬ DỤNG ...................................................................... 3<br /> 1.2.1. Ván vẽ ................................................................................................................... 3<br /> 1.2.2. Thước thẳng dẹp.................................................................................................... 3<br /> 1.2.3. Thước T ................................................................................................................ 3<br /> 1.2.4. Ê ke ....................................................................................................................... 4<br /> 1.2.5. Thước rập tròn....................................................................................................... 4<br /> 1.2.6. Thước cong ........................................................................................................... 4<br /> 1.2.7. Bộ compa………………………………………………………………………….. 5<br /> 1.3. PHẦN MỀM HỖ TRỢ VẼ KỸ THUẬT…….………...…….…………………….…6<br /> Chương 2. BẢN VẼ KỸ THUẬT .................................................................................. 7<br /> 2.1. KHỔ GIẤY ............................................................................................................... 7<br /> 2.2. KHUNG BẢN VẼ VÀ KHUNG TÊN ...................................................................... 8<br /> 2.2.1. Khung bản vẽ ......................................................................................................... 8<br /> 2.2.2. Khung tên............................................................................................................... 8<br /> 2.3. TỶ LỆ ....................................................................................................................... 9<br /> 2.4. CHỮ VÀ CHỮ SỐ.................................................................................................. 10<br /> 2.4.1 Khổ chữ (h) ........................................................................................................... 10<br /> 2.4.2. Kiểu chữ - số ........................................................................................................ 10<br /> 2.5. CÁC NÉT VẼ ......................................................................................................... 12<br /> 2.5.1. Các nét vẽ ............................................................................................................ 12<br /> 2.5.2. Quy tắc vẽ. ........................................................................................................... 14<br /> 2.6. GHI KÍCH THƯỚC ................................................................................................ 14<br /> 2.6.1. Quy định chung .................................................................................................... 14<br /> 2.6.2. Các quy tắc ghi kích thước ................................................................................... 18<br /> 2.7. TRÌNH TỰ HOÀN THÀNH BẢN VẼ…………...…….…………………………..21<br /> Chương 3. VẼ HÌNH HỌC………………..…………………………………………...23<br /> 3.1. CHIA ĐỀU ĐOẠN THẲNG…………..…………………..………………………..23<br /> 3.1.1. Dựng đường trung trực………………………………………………………… ...23<br /> 3.1.2. Vẽ đường thẳng song song .................................................................................. 23<br /> 3.1.3. Vẽ đường thẳng vuông góc .................................................................................. 24<br /> 3.1.4. Chia đoạn thẳng thành n phần bằng nhau............................................................. 25<br /> 3.1.5. Dựng các góc ...................................................................................................... 25<br /> i<br /> <br /> 3.2. CHIA ĐỀU ĐƯỜNG TRÒN …..…………………………………………………..26<br /> 3.2.1. Chia đường tròn thành ba phần bằng nhau………………………………………. 26<br /> 3.2.2. Chia đường tròn thành sáu phần bằng nhau……………………………………....27<br /> 3.2.3. Chia đường tròn thành bốn phần bằng nhau……………………………………... 27<br /> 3.2.4. Chia đường tròn thành năm phần bằng nhau ……………………………………. 27<br /> 3.2.5. Chia đường tròn thành (2n+1) phần bằng nhau. ................................................... 27<br /> 3.3. VẼ ĐỘ DỐC VÀ ĐỘ CÔN…………………………………………………………28<br /> 3.3.1. Vẽ độ dốc ............................................................................................................ 28<br /> 3.3.2. Vẽ độ côn ............................................................................................................ 28<br /> 3.4. VẼ NỐI TIẾP………………………………………………………………………..29<br /> 3.4.1. Vẽ tiếp tuyến với đường tròn ............................................................................... 29<br /> 3.4.2. Vẽ tiếp tuyến chung với hai đường tròn (O ; R1) và (O ; R2). .............................. 30<br /> 3.4.3. Nối một điểm với đường tròn bằng một cung tròn cho trước. .............................. 31<br /> 3.4.4. Nối một điểm với đường bằng cung tròn có bán kính cho trước.......................... 31<br /> 3.4.5. Nối hai đường thẳng bằng cung tròn có bán kính cho trước ................................. 32<br /> 3.4.6. Nối đường thẳng với đường tròn bằng cung tròn có bán kính cho trước............... 33<br /> 3.4.7. Nối hai đường tròn bằng cung tròn có bán kính cho trước ................................... 34<br /> 3.5. DỰNG MỘT SỐ ĐƯỜNG CONG THÔNG DỤNG……………………………….35<br /> 3.5.1. Hình Oval............................................................................................................ 35<br /> 3.5.2. Vẽ ELip ............................................................................................................... 35<br /> 3.5.3. Đường thân khai .................................................................................................. 36<br /> 3.5.4. Vẽ đường sin (đường xoắn ốc trụ) …………………………….…………………37<br /> Chương 4. HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC……………………………………………..39<br /> 4.1. KHÁI NIỆM VỀ PHÉP CHIẾU…………………………………………………….39<br /> 4.1.1. Phép chiếu ............................................................................................. ………..39<br /> 4.1.2. Phân loại phép chiếu............................................................................................ 39<br /> 4.2. HÌNH CHIẾU CỦA ĐIỂM, ĐƯỜNG THẲNG VÀ MẶT PHẲNG……………….42<br /> 4.2.1. Biểu diễn điểm .................................................................................................... 42<br /> 4.2.2. Biểu diễn đường thẳng ........................................................................................ 44<br /> 4.2.3. Biễu diễn mặt phẳng ............................................................................................ 47<br /> 4.3. HÌNH CHIẾU CỦA CÁC KHỐI HÌNH HỌC……...………………………………50<br /> 4.3.1. Biểu diễn khối tháp.............................................................................................. 50<br /> 4.3.2. Biễu diễn khối lăng trụ ........................................................................................ 51<br /> 4.3.3. Biểu diễn khối tròn xoay………………..................................................................52<br /> Chương 5. GIAO TUYẾN ………………………...………………………………..….57<br /> 5.1. GIAO TUYẾN CỦA MẶT PHẲNG VỚI KHỐI HÌNH HỌC……….………….…57<br /> 5.1.1. Giao tuyến mặt phẳng với khối đa diện ................................................................ 57<br /> 5.1.2. Giao tuyến mặt phẳng chiếu với khối trụ đứng ..................................................... 58<br /> 5.1.3. Giao tuyến mặt phẳng chiếu với khối nón xoay. ................................................... 59<br /> 5.1.4. Giao tuyến của mặt phẳng chiếu với khối cầu....................................................... 61<br /> 5.2. GIAO TUYẾN CÁC KHỐI HÌNH HỌC ………….…………………………….62<br /> ii<br /> <br /> 5.2.1. Giao tuyến của khối đa diện ................................................................................. 62<br /> 5.2.2. Giao tuyến của khối tròn xoay .............................................................................. 63<br /> 5.2.3. Giao tuyến của khối đa diện với khối tròn xoay ………………………………...64<br /> Chương 6. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO ......................................................................... 65<br /> 6.1. KHÁI NIỆM CHUNG ............................................................................................ 65<br /> 6.1.1. Khái niệm về hình chiếu trục đo. ......................................................................... 65<br /> 6.1.2. Phân loại hình chiếu trục đo ................................................................................ 66<br /> 6.2. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO VUÔNG GÓC ĐỀU. ...................................................... 67<br /> 6.3. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO XIÊN GÓC CÂN ........................................................... 69<br /> 6.4. CÁCH DỰNG HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO ................................................................ 70<br /> 6.4.1. Chọn loại hình chiếu trục đo................................................................................. 70<br /> 6.4.2. Dựng hình chiếu trục đo…………………………………………………………..70<br /> Chương 7. BIỂU DIỄN VẬT THỂ ............................................................................ 76<br /> 7.1. HÌNH CHIẾU .......................................................................................................... 76<br /> 7.1.1. Khái niệm............................................................................................................. 76<br /> 7.1.2. Các loại hình chiếu ……………………………………………………………….77<br /> 7.2. HÌNH CẮT VÀ MẶT CẮT ..................................................................................... 80<br /> 7.2.1. Khái niệm hình cắt và mặt cắt ............................................................................. 80<br /> 7.2.2. Hình cắt............................................................................................................... 82<br /> 7.2.3. Mặt cắt ................................................................................................................ 89<br /> 7.3. HÌNH TRÍCH .......................................................................................................... 90<br /> 7.3.1. Khái niệm............................................................................................................ 90<br /> 7.3.2. Phương pháp biểu diễn ........................................................................................ 91<br /> 7.3.3.Quy định về hình trích….………………………………………………………….91<br /> Chương 8. VẼ QUY ƯỚC CÁC MỐI GHÉP ............................................................. 92<br /> 8.1. MỐI GHÉP REN ................................................................................................... 92<br /> 8.1.1. Ren ...................................................................................................................... 92<br /> 8.1.2. Cách vẽ quy ước ren ............................................................................................ 96<br /> 8.1.3. Cách ghi ký hiệu các loại ren. .............................................................................. 99<br /> 8.1.4. Mối ghép bu lông, đai ốc và vòng đệm ................................................................ 99<br /> 8.1.5. Mối ghép vít cấy................................................................................................ 102<br /> 8.1.6. Mối ghép vít ...................................................................................................... 103<br /> 8.2. MỐI GHÉP THEN – THEN HOA - CHỐT ......................................................... 104<br /> 8.2.1. Ghép bằng then ................................................................................................. 104<br /> 8.2.2. Ghép bằng then hoa ........................................................................................... 107<br /> 8.2.3. Ghép bằng chốt ................................................................................................. 108<br /> 8.3. MỐI GHÉP HÀN ................................................................................................ 109<br /> 8.3.1. Các loại mối hàn................................................................................................ 109<br /> 8.3.2. Biểu diễn quy ước mối hàn ................................................................................ 109<br /> 8.3.3.Cách ghi ký hiệu……………………………………………...…………….…….110<br /> Chương 9. VẼ QUY ƯỚC BÁNH RĂNG, LÒ XO................................................... 113<br /> iii<br /> <br /> 9.1. VẼ QUY ƯỚC BÁNH RĂNG .............................................................................. 113<br /> 9.1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 113<br /> 9.1.2. Phân loại bánh răng ........................................................................................... 113<br /> 9.1.3. Bánh răng trụ ..................................................................................................... 114<br /> 9.1.4. Bánh răng côn ................................................................................................... 119<br /> 9.2. VẼ QUY ƯỚC LÒ XO…………………………………………………………….121<br /> 9.2.1. Khái niệm chung ............................................................................................... 121<br /> 9.2.2. Vẽ quy ước lò xo ............................................................................................... 122<br /> Chương 10. BẢN VẼ CHI TIẾT ................................................................................ 124<br /> 10.1. KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG VỀ BẢN VẼ CHI TIẾT....................................... 124<br /> 10.2. HÌNH BIỂU DIỄN CÁC CHI TIẾT .................................................................... 124<br /> 10.2.1. Hình biểu diễn các chi tiết ............................................................................... 124<br /> 10.2.2. Các quy ước đơn giản hóa bản vẽ chi tiết (TCVN 8-34:2002) ......................... 125<br /> 10.3. KÍCH THƯỚC BẢN VẼ CHI TIẾT .................................................................... 127<br /> 10.3.1. Chuẩn kích thước……..................................................................................... 127<br /> 10.3.2. Quy tắc ghi kích thước .................................................................................... 128<br /> 10.4. DUNG SAI - NHÁM BỀ MẶT ........................................................................... 129<br /> 10.4.1. Dung sai. .......................................................................................................... 129<br /> 10.4.2. Nhám bề mặt. ................................................................................................... 135<br /> 10.5. BẢN VẼ PHÁC CHI TIẾT ................................................................................. 137<br /> 10.6. ĐỌC BẢN VẼ CHI TIẾT .................................................................................... 140<br /> 10.6.1.Các yêu cầu ....................................................................................................... 140<br /> 10.6.2.Trình tự đọc bản vẽ chi tiết………….…………….…………………………….140<br /> Chương 11. BẢN VẼ LẮP ......................................................................................... 146<br /> 11.1. KHÁI NIỆM ....................................................................................................... 146<br /> 11.2. NỘI DUNG BẢN VẼ LẮP ................................................................................. 146<br /> 11.2.1. Hình biểu diễn .................................................................................................. 146<br /> 11.2.2. Kích thước........................................................................................................ 149<br /> 11.2.3. Yêu cầu kỹ thuật............................................................................................... 150<br /> 11.3. Cách đọc bản vẽ lắp ............................................................................................ 151<br /> 11.3.1. Yêu cầu đọc bản vẽ lắp ..................................................................................... 151<br /> 11.3.2. Trình tự đọc bản vẽ lắp ..................................................................................... 151<br /> 11.4. Vẽ tách chi tiết từ bản vẽ lắp ............................................................................... 154<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………….………………………..………..…155<br /> <br /> iv<br /> <br />