Bài giảng Kinh tế tài nguyên: Chương 4 - Trần Thị Thu Trang

CHƢƠNG 4<br /> KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> 4.2. Mô hình sinh học và kinh tế khai thác gỗ (Tietenberg,<br /> <br /> 4.1. Một số đặc điểm của rừng ảnh hƣởng tới quá trình<br /> quản lý sử dụng và khai thác<br /> <br /> Tom, 1988)<br /> <br />  Giá trị phúc lợi xã hội của TN rừng cao hơn nhiều so với giá<br /> trị gỗ mà TN rừng mang lại<br /> <br /> 4.2.1. Mô hình sinh học<br />  Cũng giống như các ngành sản xuất khác, quan hệ giữa tổng<br /> sản lượng, sản phẩm trung bình và sản phẩm biên đối với<br /> <br />  Rừng có tính bảo tồn<br />  Việc quyết định khi nào khai thác rừng, khi nào trồng rừng<br /> là vấn đề phức tạp<br /> <br /> các loại đầu vào chia làm 3 giai đoạn (I,II và III)<br />  Trong mô hình sinh học, chưa xác định được điểm khai thác<br /> <br />  Thời gian là đầu vào quan trọng của rừng<br /> <br /> tối ưu vì muốn xác định điểm tối ưu đòi hỏi người quản lý<br /> <br />  Các loài cây trong rừng phụ thuộc lẫn nhau<br /> <br /> phải biết được giá đầu ra, đầu vào và lãi suất ngân hàng, tỉ lệ<br /> chiết khấu.<br /> <br />  Sản phẩm gỗ của rừng cũng là vốn<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 3<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> Sản lượng<br /> gỗ<br /> <br /> Xác định thời điểm khai thác cần tính toán 2 chỉ tiêu:<br /> <br /> Pđầu vào<br /> MP =<br /> <br /> Pđầu ra<br /> <br /> - Mức tăng trưởng bình quân hàng năm (MAI:Mean Annual<br /> Incremental)<br /> MAI = TP/t = AP<br /> <br /> I<br /> <br /> II<br /> <br /> TP<br /> <br /> III<br /> <br /> - Mức tăng trưởng năm hiện tại (CAI: Current Annual<br /> Incremental)<br /> <br /> AP ≈ MAI<br /> <br /> CAI = TP’ = MP<br /> 0<br /> <br /> Quan điểm khai thác của nhà sinh thái học là khi tốc độ tăng<br /> trưởng gỗ bình quân hàng năm đạt lớn nhất<br /> MAI đạt max khi đó: MAI = CAI<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 4.2.2. Xác định năm khai thác gỗ đạt hiệu quả sinh học<br /> và hiệu quả kinh tế<br /> a. Mô hình sinh học<br /> TN rừng vừa là hàng hoá thông thường vừa là hàng<br /> hoá vốn => Mỗi một năm, nhà quản lý phải quyết định<br /> khi nào thu hoạch, khi nào trồng mới để đạt được hiệu<br /> quả kinh tế cao nhất.<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> MP ≈ CAI<br /> <br /> Hình 4.1. Mối quan hệ giữa đầu ra và thời gian trồng gỗ<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 5<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> 7<br /> <br /> Thời gian<br /> trồng gỗ<br /> <br /> X* Xmax<br /> <br /> 6<br /> <br /> MQH giữa tuổi cây, sản lƣợng, sản phẩm trung bình<br /> và sản phẩm biên<br /> Tuổi cây Sản lượng Sản lượng gỗ trung Tăng trưởng<br /> 3<br /> gỗ (m )<br /> MP (m3)<br /> (năm)<br /> bình năm AP (m3/năm)<br /> 10<br /> 20<br /> 30<br /> 40<br /> 50<br /> 60<br /> 70<br /> 80<br /> 90<br /> 100<br /> <br /> 694<br /> 1912<br /> 3558<br /> 5536<br /> 7750<br /> 10104<br /> 12502<br /> 14848<br /> 17046<br /> 19000<br /> <br /> 69,4<br /> 95,6<br /> 118,6<br /> 138,4<br /> 155,0<br /> 168,4<br /> 178,6<br /> 185,6<br /> 189,4<br /> 190,0<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 1218<br /> 1646<br /> 1978<br /> 2214<br /> 2354<br /> 2398<br /> 2346<br /> 2198<br /> 1954<br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br />  Sản lượng gỗ có phương trình là:<br /> <br /> b. Mô hình kinh tế khai thác gỗ (Tietenberg, Tom, 1998)<br /> <br /> Q = 40t + 3.1t2 – 0.016t3<br /> <br /> Nhà kinh tế quyết định khai thác không chỉ dựa<br /> <br />  Nếu dựa vào AP thì APmax vào năm 100, còn nếu dựa<br /> <br /> vào mức tăng trưởng sinh học mà còn phải dựa vào<br /> <br /> vào MP thì MPmax vào năm 70 (sớm hơn)<br /> <br /> chi phí khai thác, chi phí trồng mới, lợi ích do khai thác<br /> gỗ đem lại, thời gian,…<br /> <br />  Nếu chỉ dựa vào 2 con số này thì ta chọn khai thác gỗ<br /> vào năm thứ 70<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Hiệu quả kinh tế khi quyết định thời gian khai thác<br /> <br /> Năm<br /> <br /> Sản<br /> lượng<br /> (m3)<br /> <br /> Suất chiết khấu r = 0<br /> GT sản<br /> lượng<br /> (trđ)<br /> <br /> Chi phí<br /> (trđ)<br /> <br /> Lợi ích<br /> ròng<br /> (trđ)<br /> <br /> GT sản<br /> lượng<br /> (trđ)<br /> <br /> Chi phí<br /> (trđ)<br /> <br /> 10<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> Suất chiết khấu r = 2%<br /> Lợi ích<br /> ròng<br /> (trđ)<br /> <br /> 10<br /> <br /> 694<br /> <br /> 694<br /> <br /> 1208,2<br /> <br /> -514,2<br /> <br /> 569<br /> <br /> 991<br /> <br /> -442<br /> <br /> 20<br /> <br /> 1912<br /> <br /> 1912<br /> <br /> 1573,6<br /> <br /> 338,4<br /> <br /> 1287<br /> <br /> 1059<br /> <br /> 228<br /> <br /> 30<br /> <br /> 3558<br /> <br /> 3558<br /> <br /> 2067,4<br /> <br /> 1490,6<br /> <br /> 1964<br /> <br /> 1141<br /> <br /> 823<br /> <br /> 40<br /> <br /> 5536<br /> <br /> 5536<br /> <br /> 2660,8<br /> <br /> 2875,2<br /> <br /> 2507<br /> <br /> 1250<br /> <br /> 1302<br /> <br /> 50<br /> <br /> 7750<br /> <br /> 7750<br /> <br /> 3325,0<br /> <br /> 4425,0<br /> <br /> 2879<br /> <br /> 1235<br /> <br /> 1644<br /> <br /> 60<br /> <br /> 10104<br /> <br /> 10104<br /> <br /> 4031,2<br /> <br /> 6072,8<br /> <br /> 3080<br /> <br /> 1229<br /> <br /> 1851<br /> <br /> 70<br /> <br /> 12502<br /> <br /> 12502<br /> <br /> 4750,6<br /> <br /> 7751,4<br /> <br /> 3126<br /> <br /> 1188<br /> <br /> 1938<br /> <br /> 80<br /> <br /> 14848<br /> <br /> 14848<br /> <br /> 5454,4<br /> <br /> 9393,6<br /> <br /> 3045<br /> <br /> 1119<br /> <br /> 1926<br /> <br /> 90<br /> <br /> 17046<br /> <br /> 17046<br /> <br /> 6113,8<br /> <br /> 10932,2<br /> <br /> 2868<br /> <br /> 1029<br /> <br /> 1839<br /> <br /> 100<br /> <br /> 19000<br /> <br /> 19000<br /> <br /> 6700,0<br /> <br /> 12300,0<br /> <br /> 2623<br /> <br /> 925<br /> <br /> 1698<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 9<br /> <br /> 11<br /> <br /> * Các<br /> <br /> yếu tố ảnh hưởng đến thời gian thu hoạch gỗ rừng:<br /> <br />  Chiết khấu làm ngắn lại thời gian thu hoạch gỗ, tỉ lệ chiết<br /> khấu càng cao thì thời gian thu hoạch gỗ càng ngắn<br />  Chi phí trồng mới và chi phí thu hoạch không ảnh hưởng tới<br /> thời điểm thu hoạch tối đa hoá lợi ích<br /> + Chi phí trồng mới không ảnh hưởng tới thời gian khai thác vì<br /> nó được trả ngay khi bắt đầu trồng<br /> + Chi phí thu hoạch được sinh ra khi thu hoạch và tỉ lệ thuận<br /> với sản lượng thu hoạch.<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> 4.3. Mô hình khai thác rừng đạt hiệu quả dựa trên khoảng<br /> thời gian khai thác và chi phí cơ hội<br /> 4.3.1. Xác định khoảng thời gian khai thác tối ưu<br /> <br /> Lợi nhuận thu đƣợc từ khai thác gỗ là<br /> TPr = [(TR – TC)/(1+r)t] – Cp<br /> Mục tiêu của nhà kinh tế là TPr => Max<br /> <br /> a. Mô hình 1 chu kỳ<br /> <br /> Ta có: TPr = [(P – MC).V(t)/(1+r)t] – Cp =>Max<br /> <br /> - Gọi giá bán sản phẩm gỗ là P (không đổi)<br /> <br /> TPr đạt max khi TPr’ = 0<br /> <br /> - Chi phí biên khai thác 1 đơn vị gỗ là MC<br /> - Chi phí trồng rừng là Cp<br /> <br /> Ta có : 1/(1+r)t = e-rt<br /> <br /> - Trữ lượng gỗ năm t là V(t)<br /> <br /> TPr = (P – MC).V(t).e-rt – Cp<br /> TPr’ = (P – MC).V’(t).e-rt – r.(P – MC).V(t).e-rt = 0<br /> <br /> - Tỷ lệ chiết khấu xã hội (lãi suất NH) là r%/năm<br /> <br /> => (P – MC).V’(t) = r.(P – MC).V(t)<br /> <br /> =>Tổng doanh thu thu được từ bán gỗ là:TR = P.V(t)<br /> =>Tổng chi phí khai thác gỗ là: TC = MC .V(t)<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 13<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> - (P – MC): là giá thực tế nhận được sau khi trừ đi chi phí<br /> khai thác<br /> - V’(t) = ΔV: lượng gỗ tăng lên<br /> - (P – MC).V’(t): giá trị thực tế khai thác trong một đơn vị<br /> thời gian<br /> - (P – MC).V(t): doanh thu thu được từ gỗ năm t<br /> - r.(P – MC).V(t): doanh thu thu được từ gỗ năm t đã tính<br /> đến lãi suất ngân hàng<br /> <br /> b. Mô hình nhiều chu kỳ<br /> Trồng => khai thác => trồng => khai thác…<br /> - Gọi giá bán sản phẩm gỗ là P (không đổi)<br /> - Chi phí khai thác một đơn vị sản phẩm gỗ là MC<br /> - Chi phí trồng rừng ban đầu là Cp<br /> - Tỷ lệ chiết khấu xã hội (lãi suất NH) là r%/năm<br /> - Giai đoạn 1: Trồng rừng năm T0, khai thác năm T1<br /> - Giai đoạn 2: Trồng rừng năm T1, khai thác năm T2,<br /> - Giai đoạn n: ……………………………………….<br /> - Giả định: T1 – T0 = T2 – T1 = T3 – T2 =…I<br /> I : khoảng cách năm giữa các lần khai thác<br /> <br /> Ta có : (P – MC).V’(t) = r.(P – MC).V(t)<br />  V’(t) = r.V(t)  V’(t)/V(t) = r  ΔV/V(t) = r<br /> ΔV/V(t): tốc độ tăng trưởng của gỗ<br /> => Khi tốc độ tăng trưởng của gỗ bằng với tỷ lệ chiết khấu<br /> ngân hàng thì lợi nhuận đạt max<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 15<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 14<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> - Lợi nhuận của giai đoạn 1:<br /> <br /> - Lợi nhuận của cả quá trình:<br /> <br /> TPr1 =[(P – MC).V(I)/(1+r)I] – Cp<br /> <br /> W = TPr1 + TPr2 + TPr3 + ……..<br /> <br /> = (P – MC).V(I).e-rI – Cp<br /> <br /> = [(P – MC).V(I).e-rI – Cp] + e-rI. [(P – MC).V(I).e-rI Cp] + e-2I. [(P – MC).V(I).e-rI - Cp] + ….<br /> <br /> - Lợi nhuận của giai đoạn 2:<br /> TPr2 = 1/(1+r)I. [(P – MC).V(I)/(1+r)I – Cp)<br /> <br /> = [(P – MC).V(I).e-rI – Cp] + e-rI. {[(P – MC).V(I).e-rI Cp] + e-rI. [(P – MC).V(I).e-rI - Cp] + …. }<br /> <br /> = e-rI. [(P – MC).V(I).e-rI - Cp]<br /> - Lợi nhuận của giai đoạn 3:<br /> TPr3 =<br /> <br /> [1/(1+r)I].<br /> <br /> [1/(1+r)I].<br /> <br /> = [(P – MC).V(I).e-rI – Cp] + e-rI. w<br /> [(P – MC).V(I)<br /> <br /> /(1+r)I<br /> <br /> – Cp) ]<br /> <br /> = e-2I. [(P – MC).V(I).e-rI - Cp]<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> => W = [(P – MC).V(I).e-rI – Cp] . [1/(1 – e-rI)]<br /> <br /> (*)<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 17<br /> <br /> 18<br /> <br /> CHƢƠNG 4: KINH TẾ TÀI NGUYÊN RỪNG<br /> - Mục tiêu là tối đa hoá lợi nhuận w => max<br /> <br /> VMPT<br /> TOC<br /> <br /> W => max  w’ = 0<br /> <br /> TOC<br /> <br />  (P – MC).V’(I) = r.(P – MC).V(I) + r. w (**)<br /> Trong đó:<br /> - (P – MC).V’(I) là lợi ích ròng biên của gỗ nếu không<br /> khai thác mà để lui lại tới gian đoạn khác thu<br /> hoạch (VMPT)<br /> - r.(P – MC).V(I) + r. w: Tổng chi phí cơ hội của đất<br /> trồng rừng<br /> <br /> rW *<br /> Thời gian bắt đầu<br /> có thể thu hoạch<br /> <br /> - W: giá trị của đất sau khi thu hoạch (tô của đất)<br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> VMPT<br /> <br /> I*<br /> <br /> Hình 4.2. Khoảng thu hoạch gỗ tối ƣu<br /> 19<br /> <br /> Trần Thị Thu Trang - Bài giảng KTTN - 2009<br /> <br /> 20<br /> <br /> 5<br /> <br />