Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 10 - ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> 1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån ngaân haøng treân theá giôùi<br />  Thôøi kyø thöôïng coå (tröôùc coâng nguyeân ñeán TK5)<br /> <br /> CHƯƠNG 10<br /> <br />  Giai ñoaïn theá kyû 5 ñeán 15<br />  Giai ñoaïn theá kyû 15 ñeán 18<br /> <br /> NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI<br /> <br />  Giai ñoaïn theá kyû 18 – 20<br />  Theá kyû 20 ñeán nay<br /> <br /> ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> Khoa Tài chính – ĐHNH TPHCM<br /> <br /> Thôøi kyø thöôïng coå<br /> Hoạt ñoäng cuûa caùc thöông nhaân laøm ngheà ñoåi tieàn ñuùc:<br /> <br /> Giai ñoaïn theá kyû 5-15 SCN<br /> Xuaát hieän theâm nhieàu nghieäp vuï môùi<br /> <br /> <br /> <br />  Ñoåi caùc loaïi tieàn cuûa caùc quoác gia, vuøng khaùc nhau<br /> cho nhöõng ngöôøi coù nhu caàu<br />  Nhaän giöõ hoä tieàn cho caùc nhaø buoân, daân chuùng coù<br /> thu phí<br /> <br /> Söû duïng keá toaùn keùp, thöïc hieän caùc nghieäp vuï hoái ñoaùi trao<br /> tay, buø tröø caùc soá nôï laãn nhau ôû hai nôi, chieát khaáu thöông<br /> phieáu.<br /> <br /> <br /> Ñaëc ñieåm: mang saéc thaùi ngheà cho vay naëng laõi<br /> <br /> <br /> <br /> Hình thaønh trung taâm taøi chính thöông maïi ôû YÙ (Florence),<br /> Taây Ban Nha (Barcelona)<br /> <br /> Giai ñoaïn theá kyû 15 -18<br /> <br /> Giai ñoaïn theá kyû 5-15<br /> <br /> <br /> 1401 NH Barcelona ôû Taây Ban Nha, 1409 NH Valence ôû YÙ<br /> ñöôïc thaønh laäp<br /> <br /> <br /> <br /> Nghieäp vuï: nhaän kyù thaùc, cho vay, thu xuaát ngaân, chuyeån<br /> ngaân cho khaùch haøng, giöõ taøi saûn, baûo laõnh nôï…<br /> <br /> 1. Ngaân haøng Amsterdam(1609 -1819) Haø Lan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1609 moät ngaân haøng lôùn, chính thöùc ñöôïc nhaø nöôùc caáp giaáy<br /> pheùp hoaït ñoäng, coù toå chöùc, ra ñôøi ôû Amsterdam.<br /> Nghieäp vuï:<br /> <br /> <br /> <br />  Nghieäp vuï cuûa caùc ngaân haøng töông ñoái gioáng nhau.<br /> <br /> <br /> <br /> ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> Phaùt haønh chöùng chæ xaùc nhaän soá tieàn göûi<br /> <br /> <br /> <br /> Ñaëc ñieåm<br />  Caùc ngaân haøng hoaït ñoäng ñoäc laäp, chöa taïo thaønh moät<br /> heä thoáng<br /> <br /> Nhaän tieàn göûi döôùi daïng tieàn ñoàng, vaøng neùn, baïc vaø caáp chöùng chæ<br /> xaùc nhaän vieäc göûi tieàn<br /> Chuyeån ngaân, baûo laõnh, buø tröø, giöõ taøi saûn cho chính quyeàn vaø coâng<br /> chuùng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Cho chính quyeàn thaønh phoá vaø caùc coâng ty vay nhöõng khoaûn tieàn<br /> lôùn<br /> <br /> Suïp ñoå naêm 1819 sau 210 naêm hoaït ñoäng<br /> <br /> 1<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> Giai ñoaïn theá kyû 15 -18<br /> 2. Ngaân haøng Anh Quoác (Bank of England) 1694<br /> <br /> 1694 Quoác hoäi Anh chaáp nhaän cho pheùp thaønh laäp Ngaân<br /> haøng Anh<br /> <br /> <br /> <br /> 1826 NH Anh ñöôïc ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn trong phaïm<br /> vi Luaân Ñoân vôùi baùn kính 65 daëm.<br /> <br /> <br /> <br /> 1833 NH Anh ñöôïc ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn phaùp ñònh<br /> treân toaøn xöù Anh vaø caùc ngaân haøng khaùc khoâng ñöôïc phaùt<br /> haønh theâm tieàn nöõa.<br /> <br /> <br /> <br /> Giai ñoaïn theá kyû 18 -20<br />  Hoaït ñoäng caùc ngaân haøng ñaõ taïo thaønh heä thoáng<br />  TK 18 caùc ngaân haøng phaùt haønh tieàn ngaân haøng<br />  Chính phuû caùc nöôùc ñaõ ban haønh caùc ñaïo luaät ñeå haïn cheá soá<br /> löôïng ngaân haøng ñöôïc pheùp phaùt haønh giaáy baïc.<br /> <br />  Heä thoáng ngaân haøng chia thaønh 2 nhoùm:<br /> - Nhoùm ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn<br /> - Nhoùm khoâng ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn.<br /> <br /> NH Anh trôû thaønh nôi cung caáp taøi chính cho caùc hoaït ñoäng cuûa<br /> chính phuû, laø nôi göûi tieàn thueá cuûa chính phuû vaø laøm ñaïi lyù cho<br /> chính phuû trong caùc giao dòch vôùi nöôùc ngoaøi<br /> <br /> <br /> <br /> Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam<br /> <br /> Giai ñoaïn ñaàu theá kyû 20 ñeán nay<br /> <br /> <br /> Sau cuoäc khuûng hoaûng 1929 -1933 chính quyeàn caùc nöôùc thöïc<br /> hieän quoác höõu hoùa caùc ngaân haøng phaùt haønh: Canada (1938), Ñöùc<br /> (1939), Phaùp (1945), Anh (1946).<br /> <br /> <br /> <br /> Khaùi nieäm Ngaân haøng trung öông ra ñôøi thay theá cho khaùi nieäm<br /> ngaân haøng phaùt haønh.<br /> <br /> b. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988<br /> c. Giai ñoaïn töø naêm 1988 ñeán nay<br /> <br /> Heä thoáng ngaân haøng 2 caáp ñöôïc thieát laäp:<br /> <br /> <br /> •<br /> •<br /> <br /> Ngaân haøng trung öông<br /> Ngaân haøng trung gian<br /> <br /> Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam<br /> a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975<br />  ÔÛ mieàn Baéc<br />  Thôøi kyø 1951 -1954<br /> 6/5/1951 Chuû tòch Hoà Chí Minh kyù saéc leänh soá 15 thaønh laäp<br /> Ngaân haøng Quoác gia Vieät Nam<br /> •<br /> <br /> a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975<br /> <br /> Thôøi kyø 1955 - 1975<br /> 21/1/1960 NHQG Vieät Nam ñöôïc ñoåi teân thaønh NHNN Vieät<br /> Nam toå chöùc theo moâ hình ngaân haøng moät caáp<br /> <br /> ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam<br /> a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975<br /> <br /> <br /> ÔÛ mieàn Nam<br /> <br /> <br /> Thôøi kyø 1954 -1964<br /> <br /> 31/12/1954 Baûo Ñaïi kyù quyeát ñònh thaønh laäp NHQG ôû mieàn<br /> Nam Vieät Nam. Toå chöùc heä thoáng ngaân haøng theo moâ hình<br /> hai caáp<br /> <br /> <br /> Thôøi kyø 1964 - 1975<br /> <br /> Tröôùc 30/04/1975 coù 32 NHTM vôùi 180 chi nhaùnh ôû khaép<br /> caùc tænh, thaønh phía Nam.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam<br /> b. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988<br /> Nhaø nöôùc tieán haønh quoác höõu hoùa heä thoáng ngaân haøng cuûa<br /> cheá ñoä Saøi Goøn vaø toå chöùc thanh lyù caùc ngaân haøng tö nhaân<br /> Toaøn boä heä thoáng ngaân haøng ñöôïc toå chöùc theo moâ hình<br /> ngaân haøng moät caáp<br /> c. Giai ñoaïn töø naêm 1988 – 1990<br /> 26/03/1988 HÑBT ban haønh NÑ 53 taùch heä thoáng ngaân<br /> haøng Vieät Nam thaønh 2 caáp:<br /> <br /> Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam<br /> d. Giai ñoaïn töø naêm 1990 ñeán nay<br /> 04/01/1990 thaønh laäp heä thoáng Kho baïc nhaø nöôùc tröïc thuoäc Boä<br /> taøi chính, thöïc hieän nhieäm vuï quaûn lyù quyõ ngaân saùch nhaø<br /> nöôùc<br /> 24/05/1990 Phaùp leänh NHNN Vieät Nam vaø Phaùp leänh Ngaân<br /> haøng, HTX tín duïng vaø coâng ty taøi chính.<br /> 26/12/1997 ra ñôøi Luaät NHNN Vieät Nam vaø Luaät caùc toå chöùc tín<br /> duïng<br /> <br /> NHNN VN laø ngaân hàng trung ương cuûa VN, ñöôïc toå chöùc<br /> thaønh heä thoáng, thoáng nhaát trong caû nöôùc.<br /> Caùc ngaân haøng chuyeân doanh tröïc thuoäc NHNN<br /> <br /> Giôùi thieäu heä thoáng NHTM ôû Vieät Nam hieän nay<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHTM nhaø nöôùc (6)<br /> NHTM coå phaàn (38)<br /> Ngaân haøng lieân doanh (5)<br /> Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi (40)<br /> Văn phoøng ñaïi dieän NH nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (50)<br /> NHTM 100% voán nöôùc ngoaøi (5)<br /> <br /> 2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi<br /> <br /> Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực<br /> hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của<br /> Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại<br /> hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân<br /> hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã.<br /> (Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 16/6/2010)<br /> <br /> ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> 2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi<br /> NHTM laø moät toå chöùc tín duïng thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng<br /> ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan.<br /> Toå chöùc tín duïng laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo quy<br /> ñònh cuûa luaät naøy vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät ñeå<br /> hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä, laøm dòch vuï ngaân haøng<br /> Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø<br /> dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân laø<br /> nhaän tieàn göûi, söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng vaø cung<br /> caáp caùc dòch vuï thanh toaùn.<br /> (Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 12/12/1997)<br /> <br /> 2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi<br /> Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực<br /> hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động<br /> kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục<br /> tiêu lợi nhuận.<br /> • Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng chủ<br /> yếu thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhằm đáp<br /> ứng nhu cầu của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập<br /> thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ.<br /> (Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 16/6/2010)<br /> <br /> 3<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> 2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi<br /> <br /> Là tổ chức kinh doanh đặc<br /> biệt, chuyên hoạt động trong<br /> lĩnh vực tiền tệ và các dịch vụ<br /> ngân hàng vì mục tiêu lợi<br /> nhuận<br /> <br /> Nghieân cöùu<br />  Phaân tích öu nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình<br /> <br /> Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM<br />  Ngaân haøng chuyeân doanh<br />  Ngaân haøng kinh doanh toång hôïp<br />  Ngaân haøng ña naêng<br />  Ngaân haøng ña naêng tröïc tieáp<br />  Ngaân haøng ña naêng giaùn tieáp<br /> <br /> Mô hình NH đa năng trực tiếp<br /> Ưu điểm<br /> <br /> Nhược điểm<br /> <br /> ngaân haøng taùch bieät vôùi coâng nghieäp<br /> chöùng khoaùn vaø ngaân haøng gaén lieàn vôùi<br /> coâng nghieäp chöùng khoaùn.<br /> <br /> Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ngaân haøng chuyeân doanh<br /> Laø nhöõng ngaân haøng chæ chuyeân hoaït ñoäng trong moät lónh<br /> vöïc nhaát ñònh nhaèm phaùt huy lôïi theá so saùnh, ñi saâu vaøo<br /> chuyeân moân hoùa.<br /> Ngaân haøng kinh doanh toång hôïp laø nhöõng ngaân haøng coù theå<br /> thöïc hieän ñoàng thôøi nhieàu loaïi nghieäp vuï truyeàn thoáng<br /> trong nhieàu lónh vöïc.<br /> Ngaân haøng ña naêng laø nhöõng ngaân haøng ngoaøi thöïc hieän<br /> caùc nghieäp vuï nhö ngaân haøng kinh doanh toång hôïp coøn thöïc<br /> hieän caùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng hieän ñaïi nhö: kinh<br /> doanh vaø laøm caùc nghieäp vuï veà chöùng khoaùn, nghieäp vuï<br /> baûo hieåm<br /> <br /> ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM<br /> <br />  Ngaân haøng ña naêng coù hai loaïi:<br />  Ngaân haøng ña naêng tröïc tieáp: ngoaøi caùc nghieäp vuï truyeàn<br /> thoáng cuûa moät ngaân haøng kinh doanh toång hôïp coøn tröïc tieáp<br /> kinh doanh chöùng khoaùn, laøm caùc dòch vuï veà chöùng khoaùn,<br /> baûo hieåm. Moâ hình ngaân haøng taïi Ñöùc, Haø Lan, Thuïy Syõ<br /> <br />  Ngaân haøng ña naêng giaùn tieáp: caùc NHTM khoâng tröïc tieáp<br /> kinh doanh chöùng khoaùn vaø thöïc hieän caùc dòch vuï chöùng<br /> khoaùn vaø baûo hieåm maø ñöôïc thöïc hieän giaùn tieáp thoâng qua<br /> caùc coâng ty con cuûa ngaân haøng. Ñieån hình thöïc hieän moâ hình<br /> naøy laø Ngaân haøng lieân hieäp Vöông quoác Anh<br /> <br /> 4<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> 3.Chöùc naêng cuûa NHTM<br /> <br /> Sô ñoà chöùc naêng trung gian tín duïng cuûa NHTM<br /> <br /> a. Chöùc naêng quaûn lyù tieàn göûi<br /> b. Chöùc naêng trung gian tín duïng<br /> c. Chöùc naêng trung gian thanh toaùn<br /> <br /> Thoâng qua chöùc naêng trung gian tín duïng NHTM taïo lôïi<br /> ích cho taát caû caùc chuû theå tham gia vaø neàn kinh teá.<br />  Ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn: thu ñöôïc laõi tieàn göûi, ñöôïc ñaûm baûo<br /> an toaøn cho caùc khoaûn tieàn göûi vaø ñöôïc cung caáp caùc dòch<br /> vuï thanh toaùn tieän lôïi.<br />  Ñoái vôùi ngöôøi vay: thoaû maõn ñöôïc nhu caàu veà voán vaø taän<br /> duïng ñöôïc cô hoäi kinh doanh maø ko phaûi tieâu toán nhieàu chi<br /> phí tìm kieám.<br />  Ñoái vôùi baûn thaân ngaân haøng: thu ñöôïc lôïi nhuaän töø cheânh<br /> leäch giöõa laõi suaát tieàn vay vaø tieàn göûi.<br />  Ñoái vôùi neàn kinh teá: chöùc naêng naøy coù vai troø thuùc ñaåy kinh<br /> teá taêng tröôûng vì giuùp cho quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc thöïc<br /> hieän lieân tuïc vôùi quy moâ ngaøy caøng môû roäng.<br /> <br /> b.Chöùc naêng trung gian thanh toaùn<br /> YÙ nghóa<br /> Giaûm chi phí vaø löôïng tieàn maët trong löu thoâng<br /> Ñaûm baûo an toaøn trong thanh toaùn<br /> Taêng toác ñoä löu thoâng haøng hoùa, toác ñoä luaân chuyeån voán<br /> vaø hieäu quaû cuûa quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi<br /> Giuùp ngaân haøng thu huùt nguoàn voán tieàn göûi<br /> <br /> ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> - Toå chöùc kinh teá<br /> <br /> - Doanh nghieäp<br /> Huy ñoäng<br /> - Toå chöùc xaõ hoäi<br /> voán<br /> - Hoä gia ñình,<br /> daân cö…<br /> <br /> NGAÂN<br /> HAØNG<br /> THÖÔNG<br /> MAÏI<br /> <br /> Caáp tín<br /> duïng<br /> <br /> - Toå chöùc kinh teá<br /> - Doanh nghieäp<br /> - Toå chöùc xaõ hoäi<br /> - Hoä gia ñình,<br /> daân cö…<br /> <br /> b.Chöùc naêng trung gian thanh toaùn<br /> <br /> Ngaân haøng thöïc hieän chöùc naêng trung gian thanh toaùn khi thöïc hieän<br /> yeâu caàu cuûa khaùch haøng nhö trích moät khoaûn tieàn treân taøi khoaûn<br /> tieàn göûi ñeå thanh toaùn tieàn haøng hoaù, dòch vuï hoaëc traû nôï. Ñoàng<br /> thôøi ngaân haøng theo doõi caùc khoaûn thu, chi treân taøi khoaûn tieàn göûi<br /> cuûa khaùch haøng.<br /> Trong chöùc naêng trung gian thanh thanh toaùn, ngaân haøng<br /> thöïc hieän caùc nhieäm vuï nhö sau:<br />  Môû taøi khoaûn tieàn göûi giao dòch cho khaùch haøng:<br />  Quaûn lyù vaø cung caáp caùc phöông tieän thanh toaùn cho<br /> khaùch haøng<br />  Toå chöùc vaø kieåm soaùt quy trình thanh toaùn giöõa caùc<br /> khaùch haøng<br /> <br /> 4. Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM<br />  Nghieäp vuï taïo voán<br />  Nghieäp vuï söû duïng voán<br />  Nghieäp vuï trung gian hoa hồng<br /> <br /> 5<br /> <br />