Bài giảng Vi sinh vật - Vi khuẩn đường ruột

3/16/2016<br /> <br /> PHÂN LOẠI<br /> Enterobacteriaceae<br /> <br /> VI KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT<br /> <br /> • Gây bệnh chuyên biệt: Salmonella, Shigella<br /> • Gây bệnh cơ hội: Hội sinh (E.coli, Aerobacter…), Hoại sinh<br /> (Proteus, Serratia…)<br /> <br /> Pseudomonaceae<br /> • Pseudomonas aeruginosa<br /> <br /> Vibrinoaceae<br /> • Vibrio cholerae<br /> <br /> Vi khuẩn lactic<br /> • Lợi khuẩn, lên men lactic: Lactobaciilus acidophilus,<br /> Bifidobacterium bifidum…<br /> <br /> ĐỘC TỐ<br /> <br /> KHÁNG NGUYÊN<br /> Kháng nguyên O<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Thành tế bào<br /> Lipopolysaccharid<br /> Bền nhiệt, alcol<br /> Bị hủy bởi formol<br /> + KT  ngưng<br /> kết<br /> • Rất độc<br /> <br /> Kháng nguyên H<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Tiêm mao<br /> Protein<br /> Bền nhiệt, formol<br /> Bị hủy bởi alcol<br /> + KT  ngưng<br /> kết<br /> <br /> Kháng nguyên K<br /> • Nang<br /> • Polysaccharide,<br /> protein<br /> <br /> • Nội độc tố<br /> - Hầu hết các VK đường ruột đều có nội độc tố<br /> - Bản<br /> <br /> chất<br /> <br /> là<br /> <br /> lipopolysaccharide<br /> <br /> =<br /> <br /> dây<br /> <br /> oligosaccharide (có tính kháng nguyên) + phần lõi<br /> (có chứa lipid A có độc tính)<br /> • Ngoại độc tố<br /> - Shigatoxin<br /> <br />  Định danh vi khuẩn chính xác<br /> <br /> - Enterotoxin<br /> <br /> …<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> 1. Đặc điểm sinh học<br /> <br /> 1. Đặc điểm sinh học<br /> <br /> • Trực khuẩn Gram âm<br /> <br /> • Hiếu khí tùy ý<br /> • Di động<br /> • Không có nang<br /> • Kháng nguyên O, H và Vi<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3/16/2016<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> 2. Năng lực gây bệnh<br /> <br /> 3. Năng lực gây bệnh<br /> <br /> • Thương hàn<br /> <br /> • Thương hàn<br /> <br /> Salmonella typhi: thương hàn<br /> Salmonella paratyphi (A, B, C): phó thương hàn<br /> <br /> - Lây truyền qua tiêu hóa<br /> - Vi khuẩn  niêm mạc ruột non  hạch bạch<br /> huyết  vào máu  cư trú tại bàng quang, túi mật<br />  cố định ở ruột.<br /> - Tiết nội độc tố tại ruột<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> 2. Năng lực gây bệnh<br /> <br /> 2. Khả năng gây bệnh<br /> <br /> • Thương hàn<br /> <br /> • Thương hàn<br /> - Ủ bệnh 7 – 10 ngày<br /> - Sốt cao, lạnh run xen kẽ  mệt lả, suy nhược,<br /> <br /> biếng ăn, gan lách to<br /> - Nhẹ: triệu chứng giảm dần<br /> - Nặng: biến chứng loét/thủng ruột, tử vong<br /> - Sử dụng kháng sinh (Chloramphenicol, ampicillin,<br /> <br /> Salmonella ở ruột<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> cephalosporin III) kết hợp bù nước.<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> <br /> 2. Khả năng gây bệnh<br /> • Ngộ độc thức ăn<br /> <br /> 2. Khả năng gây bệnh<br /> <br /> - Salmonella tiphymurium<br /> <br /> • Bệnh ngoài đường tiêu hóa<br /> <br /> - Lây truyền qua tiêu hóa<br /> - Ủ bệnh 8 – 48 giờ  Nôn, tiêu<br /> <br /> - Viêm màng não<br /> <br /> chảy, sốt nhẹ  tự khỏi sau 2 –<br /> <br /> - Nhiễm trùng huyết<br /> <br /> 5 ngày<br /> <br /> - Tổn thương khu trú ở phổi, xương<br /> <br /> - Bù nước, điện giải, điều trị triệu<br /> <br /> chứng. Đa số không cần dùng<br /> kháng sinh.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3/16/2016<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> 3. Chẩn đoán<br /> • Xét nghiệm trực tiếp<br /> - Cấy máu: chưa sử dụng kháng sinh, tuần đầu sốt thương<br /> <br /> CHI SALMONELLA<br /> 4. Phòng ngừa<br /> - Vệ sinh an toàn thực phẩm<br /> <br /> hàn<br /> <br /> - Kiểm soát nguồn nước, xử lý phân rác hợp lý<br /> <br /> - Cấy phân: tuần 3 – 4 thương hàn khi chưa dùng kháng<br /> <br /> - Lưu ý người mang mầm bệnh<br /> <br /> sinh/ tuần đầu nếu ngộ độc thức ăn<br /> <br /> - Vaccin TAB (Typhi, Paratyphi A, B)<br /> <br /> - Cấy tủy xương (nếu đã sử dụng kháng sinh), nước tiểu<br /> • Xét nghiệm gián tiếp<br /> <br /> - Dùng phản ứng huyết thanh để phân biệt loài, nhóm thứ<br /> Salmonella<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 1. Đặc điểm sinh học<br /> • Trực khuẩn Gram âm<br /> • Không có tiêm mao<br /> • Kị khí tùy ý<br /> • Không có nang<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 2. Phân loại theo kháng nguyên<br /> - Shigella dysenteriae (A)<br /> - Shigella flexneri (B)<br /> - Shigella boydii (C)<br /> - Shigella sonnei (D)<br /> <br /> • Có kháng nguyên O và K<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 3. Lỵ trực khuẩn<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 3. Lỵ trực khuẩn<br /> <br /> - VK giới hạn ở đường tiêu hóa<br /> <br /> - Nội độc tố LPS gây kích thích thành ruột.<br /> <br /> - Vi khuẩn tấn công niêm mạc ruột già  vết loét<br /> <br /> - Ngoại độc tố Shigatoxin tác động ruột và thần kinh<br /> <br /> gây hoại tử nhưng không xâm nhập vào máu.<br /> <br /> trung ương.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3/16/2016<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> <br /> 3. Lỵ trực khuẩn<br /> <br /> 4. Chẩn đoán<br /> <br /> - Đau quặn bụng từng cơn<br /> <br /> • Cấy phân<br /> <br /> - Tiêu chảy 10 – 20 lần/ngày, phân lỏng kèm máu<br /> <br /> và chất nhầy<br /> - Cảm giác mót ở hậu môn<br /> - Có thể tử vong do mất nước và điện giải nặng<br /> <br /> - Phương pháp tốt nhất<br /> - BN chưa dùng kháng sinh<br /> - Bệnh phẩm là phân tươi chỗ có nhầy/sử dụng môi<br /> <br /> trường chuyên chở.<br /> • Phản ứng huyết thanh học<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 5. Phòng ngừa – Điều trị<br /> - Chưa có vaccin<br /> - Vệ sinh<br /> - Bù nước, điện giải và chất dinh dưỡng<br /> <br /> CHI SHIGELLA<br /> 6. Điều trị<br /> - Bù nước, điện giải và chất dinh dưỡng<br /> - Sử<br /> <br /> dụng kháng sinh như Cephalosporin III,<br /> <br /> Flouroquinolon, lưu ý vấn đề đề kháng thuốc<br /> <br /> - Sử dụng kháng sinh như Cephalosporin III,<br /> <br /> Flouroquinolon, lưu ý vấn đề đề kháng thuốc<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> <br /> 1. Đặc điểm sinh học<br /> <br /> 1. Đặc điểm sinh học<br /> <br /> • Phẩy khuẩn Gram âm<br /> <br /> • Rất hiếu khí<br /> <br /> • Có 1 tiêm mao ở đầu<br /> <br /> • Không có nang<br /> • Ưa Kiềm<br /> • Ưa muối (3%)<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3/16/2016<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 2. Bệnh tả<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 2. Bệnh tả<br /> <br /> - Lây truyền qua tiêu hóa<br /> - Vi khuẩn đến ruột non, bám dính lên niêm mạc ruột<br /> <br /> và tiết độc tố ruột (protein)<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 2. Bệnh tả<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 3. Chẩn đoán<br /> <br /> - Xảy ra đột ngột<br /> <br /> - Cấy phân: tốt nhất, bệnh phẩm là phân/mảnh<br /> <br /> - Ủ bệnh 1 – 4 ngày<br /> <br /> nhầy trong phân<br /> <br /> - Buồn nôn, nôn, tiêu chảy dữ dội, phân lỏng giống<br /> <br /> - Soi tươi xem di động nếu khẩn cấp<br /> <br /> nước vo gạo, trắng đục, lợn cợn, không có máu, tanh<br /> - Gây mất nước nặng  tử vong<br /> <br /> - Phản ứng huyết thanh học<br /> <br /> - Nếu nhẹ: tiêu chảy thường  nguồn lây<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 4. Phòng ngừa<br /> <br /> VIBRIO CHOLERAE<br /> 5. Điều trị<br /> <br /> - Vệ sinh môi trường sống<br /> <br /> - Bù nước và điện giải: Oresol, Lactat Ringer<br /> <br /> - Vệ sinh an toàn thực phẩm<br /> <br /> - Kháng sinh phòng: Tetracyclin, Doxycyclin…<br /> <br /> - Phát hiện sớm nguồn bệnh, cách ly và xử lý người<br /> <br /> bệnh và người mang mầm bệnh<br /> - Sử dụng vaccin (PO) khi đến vùng dịch<br /> <br /> 5<br /> <br />