Bản lĩnh văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập

DiÔn ®µn th«ng tin khoa häc x· héi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc<br /> trong bèi c¶nh héi nhËp<br /> <br /> <br /> NguyÔn TiÕn Dòng(*)<br /> <br /> ChiÒu s©u, c¨n cèt cña v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam tõ l©u ®· ®−îc giíi nghiªn<br /> cøu v¨n hãa quan t©m. Tr−íc bèi c¶nh toµn cÇu hãa vµ héi nhËp, b¶n lÜnh<br /> v¨n hãa d©n téc ®øng tr−íc nh÷ng thö th¸ch lín, cã nguy c¬ lung lay gèc rÔ.<br /> Tuy nhiªn, ®ã còng cã thÓ xem lµ c¬ héi ®Ó chóng ta thÓ hiÖn vµ n©ng cao b¶n<br /> lÜnh v¨n hãa d©n téc. Trong bµi viÕt nµy, t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn b¶n lÜnh v¨n hãa<br /> d©n téc, mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh d©n téc ViÖt Nam cã b¶n lÜnh v¨n hãa dµy<br /> d¹n, ®· ®−îc t«i luyÖn qua lÞch sö hµng ngµn n¨m dùng n−íc vµ gi÷ n−íc,<br /> nã cã ý nghÜa to lín ®èi víi c«ng cuéc héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay.<br /> <br /> <br /> 1. B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam ngé ®ã, ViÖt Nam hoÆc ph¶i bÞ nghiÒn<br /> n¸t nh− t−¬ng, hoÆc ph¶i trë nªn r¾n<br /> B¶n lÜnh lµ “®øc tÝnh tù quyÕt ®Þnh<br /> nh− thÐp. QuyÕt kh«ng chÞu bÞ nghiÒn<br /> mét c¸ch ®éc lËp th¸i ®é, hµnh ®éng cña<br /> n¸t nh− t−¬ng, mµ quyÕt lµm tÊt c¶ ®Ó<br /> m×nh, kh«ng v× ¸p lùc bªn ngoµi mµ<br /> trë nªn r¾n nh− thÐp, ®ã lµ b¶n lÜnh<br /> thay ®æi quyÕt ®Þnh” [11, 31]. Theo ®ã,<br /> ViÖt Nam” [5, 3]. B¶n lÜnh ViÖt Nam mµ<br /> nhµ nghiªn cøu Hå SÜ VÞnh quan niÖm,<br /> TrÇn V¨n Giµu ®Ò cËp ®Õn chÝnh lµ b¶n<br /> b¶n lÜnh cña mét d©n téc lµ phÈm chÊt<br /> lÜnh d©n téc ViÖt Nam. (<br /> tù quyÕt ®Þnh mét c¸ch ®éc lËp th¸i ®é,<br /> B¶n lÜnh d©n téc ViÖt Nam suy cho<br /> hµnh ®éng cña m×nh, kh«ng v× ¸p lùc<br /> cïng l¹i lµ kÕt qu¶ ®−îc hun ®óc tõ<br /> bªn ngoµi mµ thay ®æi quan ®iÓm, hµnh<br /> chÝnh v¨n hãa ViÖt Nam. Héi nghÞ<br /> ®éng, nã lµ céng h−ëng b¶n lÜnh cña c¸c<br /> Trung −¬ng 5 khãa VIII nhËn ®Þnh:<br /> c¸ nh©n con ng−êi cô thÓ trong céng<br /> “V¨n hãa ViÖt Nam ®· hun ®óc nªn t©m<br /> ®ång hîp thµnh [12, 305].<br /> hån, khÝ ph¸ch, b¶n lÜnh ViÖt Nam, lµm<br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam r¹ng rì lÞch sö vÎ vang cña d©n téc” [3,<br /> lµ mét phÇn kÕt qu¶ cña mét hoµn c¶nh 40]. Huy CËn còng tõng viÕt: “B¶n s¾c<br /> ®Þa chÝnh trÞ mµ theo ®ã, khã cã sù lùa v¨n hãa s©u ®Ëm cña chóng ta lµ nguån<br /> chän nµo hay h¬n thÕ, nÕu kh«ng lµ øng sèng mµ chóng ta tiÕp tôc hót ra ®−îc<br /> xö v¨n hãa vµ cã b¶n lÜnh. NhËn ®Þnh vÒ søc m¹nh vµ søc sèng cho nÒn v¨n hãa<br /> ®iÒu nµy, TrÇn V¨n Giµu viÕt “ë vÞ thÕ hiÖn ®¹i” [1, 155].<br /> ®Þa lý Êy, ViÖt Nam kh¸c nµo miÕng thÞt<br /> ngon ph¬i tr−íc måm hæ ®ãi, tr¸nh ®©u<br /> bÞ khái x©u xÐ, dÉm ®¹p. Trong c¶nh (*)<br /> ThS., Phã HiÖu tr−ëng tr−êng §¹i häc Trµ Vinh.<br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc... 45<br /> <br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc kh«ng tù Còng nhê vËy, tiÕng ViÖt ®−îc phong<br /> cã, mµ ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh x©y phó h¬n rÊt nhiÒu [5, 7].<br /> ®¾p vµ tù kh¼ng ®Þnh. §Ò cËp ®Õn b¶n Tuy nhiªn, kh«ng phñ nhËn r»ng,<br /> lÜnh v¨n hãa ViÖt Nam, tøc lµ nãi ®Õn ng−êi ViÖt chÞu ¶nh h−ëng rÊt lín v¨n<br /> th¸i ®é øng xö v¨n hãa dµy d¹n, ®−îc c« hãa H¸n. Minh chøng râ nhÊt lµ trong<br /> ®óc trong hµng ngµn n¨m lÞch sö, lµ gi¸ vèn tõ sö dông cña tiÕng ViÖt hiÖn nay<br /> trÞ kh¸ch quan do lÞch sö t¹o dùng, chø cã tíi 70% l−îng tõ tiÕng H¸n-ViÖt.<br /> kh«ng ph¶i lµ c¸i míi ph¸t sinh h«m NhiÒu phong tôc, tËp qu¸n ë ViÖt Nam<br /> nay, còng kh«ng ph¶i lµ c¸i b¶n lÜnh còng chÞu ¶nh h−ëng hoÆc cã nguån gèc<br /> duy ý chÝ. tõ Trung Quèc.<br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc ®· ®−îc Trong thêi kú B¾c thuéc, cã kh«ng Ýt<br /> thÓ hiÖn râ trong lÞch sö dùng n−íc vµ lÇn ng−êi ViÖt ph¶i ®èi mÆt víi th¸ch<br /> gi÷ n−íc, ®¸ng ®Ó c¸c thÕ hÖ ng−êi ViÖt thøc v¨n hãa ®Õn cao ®é. TriÒu Minh<br /> tù hµo. Trong lÞch sö, d©n téc ViÖt Nam khi sang x©m l−îc §¹i ViÖt ®· cho ng−êi<br /> ®· tr¶i qua nhiÒu thêi kú tiÕp biÕn vµ t×m ®èt hÕt s¸ch cña ng−êi ViÖt. Kh«ng<br /> héi nhËp v¨n hãa. Theo c¸c nhµ nghiªn Ýt s¸ch vë quý gi¸ - nguån t− liÖu v¨n<br /> cøu, cho ®Õn hiÖn nay, nÕu ngo¹i trõ hãa khæng lå - cña ng−êi ViÖt ®· trë<br /> thêi v¨n hãa tiÒn sö, th× ViÖt Nam ®· thµnh tro bôi, nh−ng søc sèng cña v¨n<br /> qua ba lÇn héi nhËp tiÕp biÕn v¨n hãa hãa ViÖt kh«ng hÒ mÊt ®i v× nã ®· ®−îc<br /> lín. LÇn thø nhÊt lµ qu¸ tr×nh H¸n hãa l−u gi÷ trong kÝ øc d©n gian, trong t©m<br /> vµ chèng H¸n hãa kÐo dµi h¬n mét ngµn thøc tËp thÓ cña c¶ céng ®ång d©n téc.<br /> n¨m, lÇn thø hai lµ v¨n hãa thùc d©n Do vËy, n−íc ta ®· bao phen mÊt ®éc lËp<br /> Ph¸p-Mü, vµ lÇn thø ba lµ v¨n hãa x· nh−ng kh«ng mÊt v¨n hãa, ng−êi ViÖt<br /> héi chñ nghÜa, chñ yÕu lµ Nga-X« viÕt. kh«ng bÞ ®ång thuéc vÒ H¸n, bëi chÝnh<br /> Víi h¬n mét ngµn n¨m x©m l−îc lµ nhê cèt c¸ch vµ b¶n lÜnh v¨n hãa d©n<br /> ViÖt Nam, c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn téc. Ngay c¶ mét sè t«n gi¸o nh− Nho<br /> Ph−¬ng B¾c ®· ®−a v¨n hãa cña ng−êi gi¸o, §¹o gi¸o, PhËt gi¸o B¾c T«ng...<br /> H¸n ®i n« dÞch c¸c d©n téc tø di theo ®−îc du nhËp vµo ViÖt Nam tõ ph−¬ng<br /> quan niÖm cña hä (man, di, ®Þch, rî), B¾c qua h¬n mét thiªn niªn kû ®« hé,<br /> chñ yÕu lµ v¨n hãa Nho gi¸o. V¨n hãa ®Òu ®−îc b¶n ®Þa hãa (ViÖt hãa) mang<br /> Nho gi¸o g¾n liÒn víi giai cÊp thèng trÞ, t©m thøc ng−êi ViÖt, gÇn gòi víi v¨n<br /> mét kiÓu v¨n hãa mang nÆng tÝnh hãa d©n gian ng−êi ViÖt.<br /> phong kiÕn, ph©n chia ®¼ng cÊp. Theo §Õn thêi kú thùc d©n kiÓu cò vµ<br /> nghiªn cøu cña TrÇn V¨n Giµu, ®ång kiÓu míi, thùc d©n Ph¸p lu«n qu¶ng b¸<br /> hãa lµ c¸ch thøc næi bËt cña thùc d©n v¨n hãa cña hä trªn ®Êt n−íc ta, nãi<br /> phong kiÕn H¸n. ë nhiÒu n¬i hä ®· nh− c¸ch cña ng−êi Ph¸p lµ “khai hãa<br /> thµnh c«ng vÒ c¬ b¶n, song khi ®Õn n−íc v¨n minh”. Ng−êi ViÖt cã thÓ sö dông<br /> ViÖt ta, cã mét thùc tÕ ng−îc l¹i lµ ViÖt tiÕng Ph¸p rÊt giái, chÝnh thøc trë<br /> hãa m¹nh h¬n H¸n hãa, H¸n hãa yÕu thµnh mét quèc gia nãi tiÕng Ph¸p<br /> h¬n ViÖt hãa... Vµ thÊt b¹i cña hä ë ¢u trong céng ®ång Ph¸p ng÷, cã thÓ dÞch<br /> L¹c lµ mét trong vµi ngo¹i lÖ. Ng−êi c¸c t¸c phÈm v¨n häc d©n téc sang tiÕng<br /> ViÖt häc ch÷ H¸n mµ ®äc b»ng tiÕng Ph¸p nh− tr−êng hîp NguyÔn Kh¾c<br /> H¸n ViÖt, dùa vµo ch÷ H¸n ®Ó s¸ng t¹o ViÖn dÞch TruyÖn KiÒu. Ng−êi ViÖt còng<br /> ra ch÷ N«m cña riªng d©n téc m×nh. cã thÓ øng dông khoa häc kü thuËt cña<br /> 46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2013<br /> <br /> <br /> Ph¸p kh¸ thuÇn thôc. Tuy nhiªn, ng−êi 2. Gi÷ g×n vµ n©ng cao b¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc<br /> ViÖt vÉn mang t©m hån, cèt c¸ch ViÖt trong bèi c¶nh ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ<br /> chø kh«ng bÞ Ph¸p hãa. HiÖn nay, cã thÓ nãi, ViÖt Nam ®ang<br /> §Õn thêi ®Õ quèc Mü x©m l−îc ViÖt thùc hiÖn mét cuéc “®¹i héi nhËp” vµo<br /> Nam, v¨n hãa Mü chñ yÕu thÈm thÊu ë thÕ giíi. Tr−íc hÕt lµ héi nhËp kinh tÕ<br /> Sµi Gßn vµ vïng phô cËn. §ã lµ v¨n hãa quèc tÕ, song kh«ng dõng l¹i ë ®ã mµ<br /> tiªu dïng, v¨n hãa h−ëng thô, tù do c¸ cßn tiÕp diÔn nhiÒu qu¸ tr×nh, trong ®ã<br /> nh©n vµ dôc tÝnh lªn ng«i... Cã mét giai cã giao l−u v¨n hãa quèc tÕ.<br /> ®o¹n sau chiÕn tranh, ng−êi ta thÊy Trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa vµ héi<br /> ngét ng¹t víi r¸c r−ëi cña v¨n hãa thÞ nhËp, b¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc ViÖt<br /> d©n Mü, coi ®ã lµ thø cÆn b· cña v¨n Nam mét lÇn n÷a l¹i bÞ t¸c ®éng, cã<br /> hãa, vµ ng−êi ViÖt ®· tèng khø nã, tr¶ nguy c¬ lung lay gèc rÔ. Tr−íc kh«ng<br /> l¹i cho miÒn Nam ViÖt Nam mét nÒn gian kinh tÕ thÞ tr−êng toµn cÇu, ®an<br /> v¨n hãa kh¸ thuÇn d©n téc. xen trong ®ã c¶ nh÷ng quan hÖ vÒ<br /> V¨n hãa thùc d©n Ph−¬ng T©y tuy ph−¬ng diÖn v¨n hãa, nguy c¬ th¸ch<br /> ®−îc b¶o trî bëi häng sóng vµ søc m¹nh thøc víi v¨n hãa ViÖt Nam lín h¬n gÊp<br /> cña ®ång §« la song nã kh«ng thÓ nhÊn béi, ®ßi hái chóng ta mét lÇn n÷a ph¶i<br /> ch×m v¨n hãa b¶n ®Þa mµ tr¸i l¹i ®−îc t¨ng c−êng båi ®¾p vµ kh¼ng ®Þnh b¶n<br /> sµng läc, cñng cè ®Ó råi trë thµnh mét lÜnh v¨n hãa cña d©n téc. §ã lµ c¸ch ®Ó<br /> phÇn di s¶n vµ b¶n s¾c cña v¨n hãa ViÖt ph¸t huy søc m¹nh d©n téc, cã ®ñ søc<br /> Nam hiÖn ®¹i. kh¸ng l¹i nh÷ng “luång khÝ ®éc” t¸c<br /> Cã thÓ nãi, n−íc ta ®· cã kho¶ng 12 ®éng ®Õn b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam,<br /> thÕ kû cïng víi lÞch sö chèng ngo¹i x©m con ng−êi ViÖt Nam.<br /> lµ cuéc héi nhËp, tiÕp nhËn vµ ph¶n øng Ph¶i nhËn thÊy r»ng, héi nhËp nÒn<br /> v¨n hãa kh¸ gay g¾t, cã lóc ©m thÇm kinh tÕ thÞ tr−êng toµn cÇu lµ ®èi mÆt<br /> lÆng lÏ. Nh−ng nh×n xuyªn suèt, chóng víi mét cuéc th¸ch thøc ®Çy nghiÖt ng·,<br /> ta ®· thu nhËn v¨n hãa bªn ngoµi ®Ó ë ®ã ph« diÔn sù sßng ph¼ng vÒ mäi<br /> chuyÓn tiÕp, biÕn ®æi vµ t¸i t¹o chø ph−¬ng diÖn, v¨n hãa kh«ng lµ ngo¹i lÖ.<br /> kh«ng tiÕp nhËn mét c¸ch thô ®éng, Cã cho vµ nhËn, cã giao l−u, tiÕp biÕn,<br /> sèng s−îng. Ng−êi ViÖt vÉn ®øng trªn cã c¹nh tranh gi÷a v¨n hãa d©n téc nµy<br /> nÒn t¶ng hån cèt cha «ng m×nh, v× thÕ víi v¨n hãa d©n téc kia, ai m¹nh h¬n ai;<br /> mäi ©m m−u ®ång hãa v¨n hãa, hoÆc cã sö dông v¨n hãa v× môc ®Ých kinh tÕ<br /> m−în danh v¨n hãa ®Ó thèng trÞ ®Òu vµ cã ho¹t ®éng kinh tÕ trong v¨n hãa,<br /> thÊt b¹i cay ®¾ng. trong ®ã ng−êi ta xuÊt khÈu kh«ng chØ<br /> BÞ x©m l−îc lµ ®iÒu kh«ng ai mong t− b¶n, mµ cßn xuÊt khÈu v¨n hãa...<br /> muèn, song “löa thö vµng, gian nan thö Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ng−êi ta<br /> søc”, chÝnh c¸i kh«ng may Êy l¹i lµ quan ng¹i vÒ c¸i gäi lµ “¢u hãa”, “Mü<br /> tr−êng thêi gian vµ tr−êng v¨n hãa qua hãa”... bëi chñ thÓ cña nh÷ng nÒn v¨n<br /> ®ã d©n téc ViÖt t«i luyÖn b¶n lÜnh v¨n hãa ®ã lµ nh÷ng quèc gia, khu vùc cã<br /> hãa cña m×nh. B¶n lÜnh ®ã ®· chøng tá tiÒm lùc to lín vÒ kinh tÕ, qu©n sù vµ v×<br /> chiÒu s©u, søc sèng cña v¨n hãa ViÖt vËy hä cã vÞ thÕ bÊt ®èi xøng trªn<br /> Nam, tinh hoa vµ ý chÝ, nghÞ lùc cña tr−êng quèc tÕ. B−íc sang thÕ kû XXI,<br /> ng−êi ViÖt Nam ®−îc b¶o tån, trao c¸c häc gi¶ còng bµn nhiÒu ®Õn gi¸ trÞ<br /> truyÒn qua nhiÒu thÕ hÖ. §«ng ¸, thËm chÝ cã ý kiÕn cho r»ng<br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc... 47<br /> <br /> ch©u ¸ hãa ¢u, H¸n hãa thÕ giíi... do sù NhiÒu quèc gia d©n téc trªn thÕ giíi<br /> trçi dËy n¨ng ®éng vµ m¹nh mÏ cña c¸c còng ®· vµ ®ang t×m kiÕm nh÷ng m«<br /> nÒn kinh tÕ lín ë §«ng ¸ nh− Trung thøc øng xö kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, chÊp<br /> Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc... còng nh− nhËn ¢u hãa (tr−êng hîp NhËt B¶n), Mü<br /> sù tham dù cña c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng hãa (tr−êng hîp Hµn Quèc),... hoÆc chÊp<br /> §«ng ¸ vµo sù ph¸t triÓn cña chÝnh khu nhËn hçn dung v¨n hãa hay ®a nguyªn<br /> vùc, ®iÒu khiÕn kh«ng Ýt c¸c häc gi¶ tß v¨n hãa, chø kh«ng thÓ ®ãng cöa vÒ v¨n<br /> mß kh¸m ph¸ vÎ huyÒn bÝ Èn sau tÊm hãa. Xu thÕ chung lµ ®a phÇn chÊp nhËn<br /> g−¬ng ch©u ¸. “Sù trçi dËy cña khu vùc ®a d¹ng v¨n hãa thÕ giíi nh− tinh thÇn<br /> §«ng ¸ b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 80 (thÕ cña UNESCO kªu gäi ®Çu thËp kû thø<br /> kû XX) vµ ngµy cµng ®¸ng kÓ trong nhÊt cña thÕ kû XXI, tuy nhiªn kh«ng<br /> nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trªn tÊt c¶ c¸c mÆt quèc gia d©n téc nµo muèn ngän giã v¨n<br /> chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa... (trong ®ã, hãa toµn cÇu thæi m×nh ®i, thËm chÝ tÊt<br /> ph¶i kÓ ®Õn Trung Quèc nh− lµ mét c¶ ®Òu b¨n kho¨n lo ng¹i vÒ ®iÒu ®ã. (*)<br /> hiÖn t−îng ch©u ¸ ®Æc biÖt), ®· lµm cho Víi ViÖt Nam, tr−íc kh«ng gian<br /> ch©u ¸ trë thµnh mét chñ ®Ò võa hÊp toµn cÇu, v¨n hãa ViÖt Nam cã mét sè c¬<br /> dÉn, võa khã kiÕn gi¶i” [10, 103]. héi lín. Tr−íc hÕt lµ c¬ héi tiÕp nhËn<br /> nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa qua ngo¹i giao<br /> Tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng<br /> v¨n hãa vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ. C¬ héi<br /> toµn cÇu kh«ng biªn ®é vµ thËm chÝ víi<br /> nµy ngµy cµng lín vµ cµng ®i vµo chiÒu<br /> kh«ng gian më/¶o, xÐt vÒ khÝa c¹nh v¨n<br /> s©u. Giao th−¬ng kinh tÕ víi c¸c quèc<br /> hãa, tÝnh phøc t¹p cµng cã nguy c¬ t¨ng<br /> gia trªn thÕ giíi, c¸c doanh nh©n ViÖt<br /> lªn. Bëi khi v¨n hãa ngµy cµng ®−îc<br /> kh«ng thÓ kh«ng biÕt vµ kh«ng chó ý<br /> nhiÒu quèc gia nh×n nhËn lµ ®éng lùc<br /> ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cña hä. Bªn<br /> cña sù ph¸t triÓn th× sù khai th¸c khÝa<br /> c¹nh ®ã lµ c¬ héi qu¶ng b¸ nh÷ng gi¸ trÞ<br /> c¹nh v¨n hãa ngµy cµng lín vµ theo ®ã,<br /> ®Æc s¾c cña v¨n hãa d©n téc, mang v¨n<br /> hä còng ph¶i ®èi mÆt víi c¸c th¸ch thøc<br /> hãa ViÖt Nam ®Õn víi thÕ giíi. Trong<br /> lín h¬n vÒ c¹nh tranh v¨n hãa.<br /> kho¶ng chôc n¨m trë l¹i ®©y, nhiÒu di<br /> Trung Hoa d−êng nh− ®ang thµnh s¶n v¨n hãa vËt thÓ vµ phi vËt thÓ cña<br /> c«ng víi m« h×nh Häc viÖn Khæng Tö ViÖt Nam ®· ®−îc thÕ giíi ghi nhËn vµ<br /> mµ theo ®¸nh gi¸ cña giíi b×nh luËn th× vinh danh. §ã chÝnh lµ niÒm tù hµo cña<br /> ®ã lµ c¸ch qu¶ng b¸ v¨n hãa vµ ngù trÞ ng−êi ViÖt khi giao l−u víi b¹n bÌ quèc tÕ.<br /> thÕ giíi kiÓu Trung Hoa. Sù hiÖn diÖn C¬ héi th× ®· râ, song ®iÒu cÇn ph¶i<br /> cña ng−êi Mü, víi c¸c ®ång minh s©n chó träng nhÊn m¹nh lµ nh÷ng th¸ch<br /> sau, ®· më réng ¶nh h−ëng cña ®¹o Tin thøc cña toµn cÇu hãa vµ héi nhËp ®èi<br /> Lµnh. Víi tÝnh n¨ng ®éng vµ tiÖn gi¶n víi v¨n hãa d©n téc. HiÖn nay, nhiÒu<br /> cña ®¹o nµy, nã ®· th©m nhËp s©u réng gi¸ trÞ v¨n hãa d©n téc ®ang cã nguy c¬<br /> vµo Hµn Quèc thêi kú c«ng nghiÖp hãa, mai mét, sù lai c¨ng v¨n hãa, sù lªn<br /> hiÖn ®¹i hãa. “HÇu hÕt c¸c hÖ ph¸i Tin ng«i cña v¨n hãa tiªu dïng, thùc dông<br /> Lµnh ë Nam Hµn dËp theo khu«n cña trong mét bé phËn giíi trÎ ®ang lµm<br /> hÖ ph¸i truyÒn b¸ phóc ©m cña Tin<br /> Lµnh Mü [American evangelism]” [5], (*)<br /> N¨m 2004, Trung Quèc b¾t ®Çu x©y dùng c¸c<br /> trong khi thêi ®iÓm tr−íc ®ã Hµn Quèc tr−êng d¹y tiÕng Trung Quèc ë n−íc ngoµi ®Ó më<br /> réng vïng phñ sang v¨n hãa víi tªn gäi c¸c Häc<br /> lµ mét n−íc ch©u ¸, chÞu ¶nh h−ëng viÖn Khæng Tö. Trªn thÕ giíi cã kho¶ng 320 häc<br /> nÆng cña v¨n hãa Nho gi¸o. viÖn nh− vËy [Xem 14].<br /> 48 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2013<br /> <br /> <br /> vÈn ®ôc m«i tr−êng v¨n hãa, lµm ®au t©m thÕ “chñ ®éng héi nhËp” - mét sù<br /> ®Çu nh÷ng ng−êi t©m huyÕt víi ®Êt x¸c ®Þnh t©m thÕ héi nhËp ®Çy b¶n lÜnh,<br /> n−íc, nh÷ng ng−êi thùc sù cã tr¸ch chóng t«i cho r»ng, ViÖt Nam cã c¬ së ®Ó<br /> nhiÖm víi t−¬ng lai v¨n hãa n−íc nhµ. tin vµo b¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc, b¶n<br /> Thùc tÕ ®ã ®· cã kh«ng Ýt c¸c c«ng tr×nh lÜnh ng−êi ViÖt tr−íc nh÷ng th¸ch thøc<br /> nghiªn cøu c¶nh b¸o trong nhiÒu thËp v¨n hãa trong héi nhËp quèc tÕ ®Ó ®i tíi<br /> kû qua. Tuy nhiªn, lêi gi¶i cho vÊn ®Ò con ®−êng giµu m¹nh, d©n chñ, tiÕn bé,<br /> vÉn cßn ch−a kh¶ dÜ. v¨n minh, h¹nh phóc
<br /> §øng tr−íc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch<br /> thøc to lín nµy, nÕu b¶n lÜnh v¨n hãa tá<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> ra v÷ng vµng, kiªn ®Þnh, th× th¸ch thøc<br /> sÏ ®−îc v−ît qua vµ c¬ héi sÏ biÕn thµnh 1. Huy CËn (1994), Suy nghÜ vÒ b¶n s¾c<br /> hiÖu qu¶, th¾ng lîi. Lóc ®ã, v« h×nh v¨n hãa d©n téc, Nxb. ChÝnh trÞ quèc<br /> trung, b¶n lÜnh v¨n hãa cña chñ thÓ v¨n gia, Hµ Néi.<br /> hãa ®· gióp v¨n hãa trë thµnh nguån 2. NguyÔn Träng ChuÈn, NguyÔn V¨n<br /> lùc néi sinh ®Çy søc sèng ®Ó øng xö víi Huyªn (®ång chñ biªn) (2002). Gi¸<br /> nh÷ng biÕn ®éng cña toµn cÇu hãa kinh trÞ tinh thÇn truyÒn thèng tr−íc<br /> tÕ. Ng−îc l¹i, nÕu kh«ng gi÷ ®−îc b¶n th¸ch thøc cña toµn cÇu hãa, Nxb.<br /> lÜnh v¨n hãa, nghÜa lµ chóng ta sÏ Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> bu«ng xu«i theo dßng n−íc cuèn cña lµn<br /> 3. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1998),<br /> sãng toµn cÇu hãa vµ sù tr¶ gi¸ sÏ lµ rÊt<br /> V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 5 Ban<br /> ®¾t, thËm chÝ hµng nhiÒu thÕ hÖ.<br /> chÊp hµnh trung −¬ng khãa VIII,<br /> Tuy nhiªn, “gi¸ trÞ sù tån t¹i cña<br /> Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.<br /> mçi d©n téc kh«ng cßn chøa ®ùng trong<br /> ý niÖm ‘®éc lËp’ (indÐpendance) cña thÕ 4. Ph¹m V¨n §øc (2004), “Ph¸t huy<br /> kû tr−íc mµ b»ng ý niÖm liªn lËp (inter tinh thÇn d©n téc trong bèi c¶nh<br /> dÐpendance). §ã còng lµ th−íc ®o vÒ toµn cÇu hãa ë ViÖt Nam hiÖn nay”,<br /> n¨ng lùc héi nhËp cña mçi quèc gia” [9, TriÕt häc, sè 8, trang 5-10.<br /> 18]. Gi÷ g×n b¶n lÜnh v¨n hãa kh«ng 5. TrÇn V¨n Giµu (2004), “B¶n lÜnh<br /> ph¶i lµ b¶o thñ, cè thñ v¨n hãa mµ ph¶i ViÖt Nam”, T¹p chÝ X−a & Nay, sè<br /> tiÕp nhËn thªm tinh hoa v¨n hãa nh©n 216 (th¸ng 7).<br /> lo¹i ®Ó lµm phong phó thªm v¨n hãa<br /> 6. Héi ®ång lý luËn Trung −¬ng (2008),<br /> d©n téc. B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc ph¶i<br /> Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn míi<br /> lµ mét b¶n lÜnh cã trÝ tuÖ, cã kh¸t väng<br /> ®Æt ra trong t×nh h×nh hiÖn nay, TËp<br /> v−¬n lªn m·i... ®ã còng lµ mèi quan hÖ<br /> 1, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.<br /> biÖn chøng gi÷a c¸i h»ng sè vµ c¸i biÕn<br /> sè, gi÷a b¶n s¾c d©n téc vµ nh©n lo¹i 7. TrÇn Chung Ngäc (2011), Thùc chÊt<br /> réng lín ®a d¹ng s¾c mµu, kh«ng ngõng cña Tin Lµnh Nam Hµn,<br /> biÕn ®æi. Héi nhËp h«m nay ph¶i lµ mét http://sachhiem.net/TCN/TCNtg/TC<br /> sù héi nhËp kh«n ngoan, mét cuéc ch¬i N112.php<br /> ®Çy trÝ tuÖ, v× vËy ®Ó båi ®¾p b¶n lÜnh 8. NguyÔn V¨n Thanh, NguyÔn N¨ng<br /> nhÊt ®Þnh ph¶i t¨ng cho ®−îc hµm l−îng Nam (2012), “B¶n lÜnh v¨n hãa ViÖt<br /> trÝ tuÖ trong b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc. Nam tr−íc ®ßi hái cña d©n téc vµ<br /> Qua thùc tiÔn lÞch sö d©n téc vµ ý thêi ®¹i”, T¹p chÝ V¨n hãa NghÖ<br /> chÝ ®æi míi cña ng−êi ViÖt h«m nay, víi thuËt, sè 334 (th¸ng 4), trang 3-6.<br /> B¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc... 49<br /> <br /> 9. D−¬ng Trung Quèc (2004), “N¨ng lùc víi xu thÕ toµn cÇu hãa, trong s¸ch:<br /> ®èi tho¹i cña mét d©n téc ‘¨n b»ng Gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng tr−íc<br /> ®òa vµ nãi tiÕng Ph¸p’”, T¹p chÝ X−a th¸ch thøc cña toµn cÇu hãa, Nxb.<br /> & Nay, sè 219 (th¸ng 9). Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> 10. Hå SÜ Quý (2006), VÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ 13. V¨n hãa trong thÕ giíi héi nhËp,<br /> trÞ ch©u ¸ (T¸i b¶n), Nxb. ChÝnh trÞ http://huc.edu.vn/chi-tiet/1340/Hoi-<br /> quèc gia, Hµ Néi. thao-quoc-te-Van-hoa-trong-the-gioi-<br /> 11. ViÖn Ng«n ng÷ häc (2002), Tõ ®iÓn hoi-nhap-2010.html<br /> tiÕng ViÖt, Nxb. §µ N½ng. 14. http://vef.vn/2011-01-21-trung-quoc-<br /> 12. Hå SÜ VÞnh (2002), X©y dùng b¶n dung-khong-tu-de-xay-anh-huong,<br /> lÜnh v¨n hãa ViÖt Nam ®Ó thÝch nghi ngµy 22/1/2011.<br /> <br /> <br /> <br /> (tiÕp theo trang 62) häc cña n−íc nhµ. H¬n lóc nµo hÕt trong<br /> VÊn ®Ò vËn dông lý thuyÕt kinh tÕ lÞch sö, kh¾p n¬i trªn thÕ giíi ng−êi ta<br /> nh»m x©y dùng cho ViÖt Nam con ®Òu hÕt søc coi träng gi¸o dôc. H¬n n÷a,<br /> ®−êng ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò lu«n cã ngµnh nµy ®· thay ®æi s©u s¾c trong<br /> nh÷ng b−íc biÕn ®éng vµ míi. TËp 1 cña mÊy thËp kû qua. Ngµy cµng râ lµ chóng<br /> cuèn s¸ch n»m trong bé s¸ch ®−îc h×nh ta kh«ng chØ tôt hËu mµ nguy hiÓm h¬n<br /> thµnh trªn c¬ së biªn so¹n tõ c¸c b¸o lµ ®ang ®i l¹c kh¸ xa con ®−êng chung<br /> c¸o tham luËn t¹i Héi th¶o “C¸c lý cña thÕ giíi. T×nh h×nh nghiªm träng ®ã<br /> thuyÕt kinh tÕ chÝnh trong bèi c¶nh ®· ®−îc b¸o ®éng tõ l©u, nh−ng chóng ta<br /> ph¸t triÓn míi vµ nh÷ng vÊn ®Ò rót ra vÉn döng d−ng, tù ru ngñ b»ng nh÷ng<br /> cho ViÖt Nam” do Héi ®ång Lý luËn thµnh tÝch gi¶ vµ lón s©u vµo khñng<br /> Trung −¬ng tæ chøc. ho¶ng mµ kh«ng hay biÕt. NÕu kh«ng<br /> Néi dung s¸ch tËp trung vµo nh÷ng sím tØnh ngé ®Ó chÊn h−ng gi¸o dôc th×<br /> vÊn ®Ò c¬ b¶n: Häc thuyÕt kinh tÕ cña héi nhËp sÏ v« cïng khã kh¨n”.<br /> C.M¸c, V.I.Lªnin vÒ lý thuyÕt kinh tÕ vµ §ã lµ nh÷ng lêi thÓ hiÖn ®Çy t©m<br /> vËn dông vµo cña ViÖt Nam hiÖn nay; Lý huyÕt vµ niÒm tr¨n trë ®· ®−îc t¸c gi¶<br /> thuyÕt cña J.M.Keynes vµ c¸c tr−êng ®óc kÕt trong cuèn s¸ch - lµ tËp hîp<br /> ph¸i - mét sè vÊn ®Ò rót ra cho ViÖt Nam. nh÷ng bµi viÕt vÒ gi¸o dôc cña t¸c gi¶<br /> Qua ®ã, thÓ hiÖn sù nghiªn cøu chuyªn trong kho¶ng h¬n chôc n¨m trë l¹i ®©y.<br /> s©u, c«ng phu cña c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ §ång thêi víi nh÷ng ph©n tÝch s©u s¾c<br /> khoa häc, c¸c nhµ nghiªn cøu cña Héi vÒ thùc tr¹ng nÒn gi¸o dôc n−íc nhµ,<br /> ®ång Lý luËn Trung −¬ng, ViÖn Khoa häc t¸c gi¶ liªn tôc rung nh÷ng håi chu«ng<br /> x· héi ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ c¶nh tØnh thèng thiÕt ®èi víi c¸c nhµ<br /> Quèc d©n, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ (§¹i qu¶n lý vµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh<br /> häc Quèc gia Hµ Néi),... s¸ch gi¸o dôc. T¸c gi¶ vµ c¸c céng sù<br /> TA. còng ®· kiªn tr×, quyÕt liÖt ®Ò xuÊt<br /> Hoµng tôy. Gi¸o dôc: xin cho t«i nh÷ng ph−¬ng ¸n, gi¶i ph¸p kh¾c phôc<br /> nãi th¼ng. H.: Tri thøc, 2012, 342 tr., nh÷ng bÊt cËp trong gi¸o dôc n−íc nhµ,<br /> Vb 50639. ®iÓn h×nh lµ hai b¶n kiÕn nghÞ n¨m<br /> 2004 vµ 2009.<br /> “Lµ ng−êi g¾n bã víi gi¸o dôc h¬n 60<br /> n¨m nay… t«i hÕt søc lo l¾ng cho nÒn Ph¹m nguyÔn ®øc<br />