Báo cáo " Kết quả nghiên cứu bổ sung về hệ tầng Đa Niêng ở Tây Bắc Bộ"

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ tầng Đa Niêng (với tên gọi ban đầu là "điệp Đa Niêng”) ở Tây Bắc Bộ được Nguyễn Xuân Bao [1] xác lập năm 1969 trong quá trình đo vẽ địa chất tờ Vạn Yên, tỉ lệ 1:200.000. Tuy nhiên, trong một số công trình nghiên cứu về sau hệ tầng không được công nhận là một phân vị độc lập. Khi khảo sát lại các mặt cắt của hệ tầng và vận dụng Qui phạm địa tầng Việt Nam (1994), chúng tôi nhận thấy vẫn cần coi hệ tầng Đa Niêng là một phân vị thạch địa tầng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Kết quả nghiên cứu bổ sung về hệ tầng Đa Niêng ở Tây Bắc Bộ"

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 K t qu nghiên c u b sung v h t ng ða Niêng (carbon h ) Tây B c B T Hoà Phương1, ðoàn Nh t Trư ng2,* 1 Khoa ð a ch t, Trư ng ð i h c Khoa h c T Nhiên, ð i h c Qu c gia Hà N i, 334 Nguy n Trãi, Hà N i, Vi t Nam 2 Vi n Khoa h c ð a ch t và khoáng s n Nh n ngày 13 tháng 6 năm 2006 Tóm t t. H t n g ða Niêng (v i tên g i ban ñ u là "ñi p ða Niêng”) Tây B c B ñư c Nguy n Xuân Bao [1] xác l p n ăm 1969 trong quá trình ño v ñ a ch t t V n Yên, t l 1:200.000. Tuy nhiên, trong m t s công trình nghiên c u v sau h t ng không ñư c công nh n là m t phân v ñ c l p. Khi kh o sát l i các m t c t c a h t n g và v n d n g Qui ph m ñ a t ng Vi t Nam (1994), chúng tôi nh n th y v n c n coi h t n g ða Niêng là m t phân v th ch ñ a t ng ñ c l p. Bài vi t này nh m kh ng ñ nh ñi u ñó, b sung nh ng tư li u m i v n i dung, kh i lư ng cũng nh ư v cơ s c sinh ñ nh tu i cho h t ng. Tài li u trong bài vi t ch y u do các tác gi t thu th p, m t ph n khác do m t trong hai tác gi (ðNT) thu th p cùng ñ n g nghi p khi th c hi n ñ tài "Nghiên c u c sinh ñ a t ng và tư ng ñá c ñ a lý các thành t o tr m tích Devon thư ng- Carbon h B c Vi t Nam" [2]. Trong bài vi t này, các hóa th ch Trùng l do ðoàn Nh t Trư ng xác ñ nh, các hoá th ch Răng nón - T Hoà Phương xác ñ nh. Bài báo ñư c hoàn thành v i s h tr kinh phí c a chương trình Khoa h c T nhiên, b Khoa h c và Công ngh . g i cũng như m t c t mà ông mô t ñ u tiên, có 1. Sơ lư c l ch s nghiên c u∗ th coi m t c t B n C i - Phu ða Niêng là m t c t chu n (holostratotyp) c a phân v ñ a t ng Khi ño v ñ a ch t t V n Yên, Nguy n này. ðó là m t c t theo nhánh su i nh ch y t Xuân Bao [1] ñã xác l p h t ng v i tên g i ban Phu ða Niêng v phía B n C i ñ ñ vào su i ñ u là “ñi p ða Niêng”, g m ñá vôi ñen phân Khoáng. l p v a chưá silic và xen các l p silic m ng. Phân v ñ a t ng này n m trên "ñi p B n C i" T i m t c t chu n, theo Nguy n Xuân Bao, g m ñá phi n silic p h n dư i và ñá vôi d ng nh ng l p ñá vôi ñ u tiên c a h t ng ða Niêng d i ph n trên. Trong công trình ñó, ông không n m ch nh h p "trên" t p ñá phi n silic m ng ch n m t c t chu n cho h t ng, nhưng qua tên thu c p h n trên cùng c a h t ng B n C i (ông gi i thích, vì m t c t có th n m ñ o, nên trên _______ th c th là ñá vôi n m dư i ñá phi n silic). H ∗ Tác gi liên h . ð T: 84-4-8542251 t ng ða Niêng t i ñ ây dày kho ng 400m, ch E-mail: truongdoannhat@gmail.com 257
258 T.H. Phương, Đ.N. Trưởng / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 y u g m ñá vôi màu ñ en, phân l p không ñ u, Thư ng ngu n sông Mua, nhưng t i m t c t t trung bình ñ n dày ho c d ng kh i, tái k t chu n c a h t ng hoá th ch v n chưa ñư c tinh m nh v i ñ h t thay ñ i. Xen trong ñá vôi phát hi n. có nh ng l p m ng ho c th u kính ñá silic. T i Hi n nay, vi c p hân chia ñ a t ng trên cơ s m t c t này chưa phát hi n ñ ư c hoá th ch. H th ch h c ñã ñư c áp d ng r ng rãi. Trên cơ s t ng ða Niêng b ñá vôi c a h t ng ðá Mài s thay ñ i v thành ph n th ch h c trong m t ph lên. c t, toàn b kh i lư ng h t ng B n C i (theo Nguy n Xuân Bao [1] cũng d n thêm m t khái ni m c a Nguy n Vĩ nh) ñư c chúng tôi m t c t l t t c a h t ng ða Niêng Thư ng phân thành ba h t ng. Các ñá silic và ñá vôi ngu n sông Mua v i b dày kho ng 500 m. d ng d i trong ph n th p c a h t ng B n C i (theo quan ni m c a Nguy n Vĩnh) nay chúng Tính ch t m t c t này tương t như m t c t tôi phân l p thành hai h t ng Ma La (D2gv-D3 chu n, nhưng ñá có th n m bình thư ng, và b ml) và Su i Nho (D3 fm sn)[11]. Ph n trên cùng các tr m tích l c nguyên tu i Permi ph lên ( còn l i c a h t ng ñó g m ch y u là ñá vôi ñây theo chúng tôi, tác gi phân v có s nh m xám s m t hu c v h t ng ða Niêng. Trong l n, các tr m tích l c nguyên này là thu c h thành ph n h t ng này, ngoài kh i l ư ng t ng Su i Bàng - T3n-r sb). T i m t c t Thư ng "ñi p" ða Niêng như Nguy n Xuân Bao quan ngu n sông Mua trong ñá c a h t ng ða Niêng ni m ban ñ u, chúng tôi b sung thêm t p ñá khi ñó cũng chưa phát hi n ñư c hóa th ch. phi n silic trư c ñây ñư c x p vào ph n trên Tu i c a h t ng ñư c xác ñ nh là Devon cùng c a h t ng Su i Nho [11] b i vì trong h gi a Givet - Devon mu n Frasni do liên h t ng ða Niêng cũng có h p p h n silic xen v i nh m v i ñá vôi ñ en tu i Devon gi a c a h ñá vôi, v l i v i kh i lư ng quá nh c a chúng t ng B n Páp. không ñ ñ tách riêng thành m t h t ng ñ c Năm 1977, khi hi u ñính lo t t b n ñ ñ a l p. ch t Tây B c Vi t Nam t l 1/200.000, Nguy n Vĩnh [3] ñã g p chung ñá silic và ñá vôi d ng d i c a "ñi p B n C i" v i ñá vôi ñ en 2. H t ng ða Niêng v i nh ng nghiên c u c a "ñi p ða Niêng” trong m t p hân v ñ a t ng b sung v i tên “ñi p B n C i”. Vi c dùng tên c a m t trong 2 phân v ñ a t ng cũ ñ ñ t cho phân v H t ng ða Niêng (C1 ñn) ñ a t ng g p l i như trên là không phù h p v i - ði p ða Niêng: Nguy n Xuân Bao và quy t c danh pháp ñ a t ng h c hi n hành, nnk., 1970 (D2g-D3 fr ñn); Tr n Văn Tr (ch nhưng lúc ñó ñã ñư c nhi u tác gi s d ng biên) 1977(D2g-D3 fr ñn); (sau năm 1994 ñư c ñ i thành h t ng B n C i) - Các tr m tích Givet - Devon trên (part.): [4-10]. Nguy n Vĩnh, 1977. Tu i c a h t ng ñi p B n C i ñư c xác - Các tr m tích ðevon thư ng (part.): ñ nh là Devon mu n, không lo i tr y u t Dương Xuân H o và nnk, 1975 [12]. Turne d a trên m t s di tích Foraminifera b o - ði p B n C i (part.) Phan C Ti n (ch m t c t N m S p [3]. ðoàn Nh t tnxu biên) 1977) (D2 g-D3 b c), Dương Xuân H o và Trư ng [5,6] là ngư i ñ u tiên ñ c p ñ n tu i nnk., 1980 (D3-C1 bc), ðoàn Nh t Trư ng, Turne (C1t) m t cách có cơ s cho t p ñá vôi 1980, 1984 (D3-C1 t bc) [13]. xám ñ en ( ng v i h t ng ða Niêng) t i m t c t
259 T.H. Phương, Đ.N. Trưởng / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 - H t ng B n C i (part.): T ng Duy Thanh, c t B n C i - Phu ða Niêng, dày kho ng 400m, 1980 (D3bc); T ng Duy Thanh và nnk., 1986, không ch a hoá th ch (ñ ã mô t m c I). 1988 (D3fr-f bc). Nguy n Xuân Bao [1] ñ nh tu i Givet - Frasni (D2gv-D3 fr) cho phân v ch y u do liên h - H t ng T c Tát (part.): Vũ Khúc, Bùi Phú nh m v i ñá vôi xám s m c a lo t B n Páp l M (1990) (D3tt). ra các vùng lân c n. - non Da Nieng Formation: Ta Hoa Phuong, 1994 (C1ñn). Theo k t q u ño v c a chúng tôi, ño n m t c t này l không t t và b dày ch kho ng H t ng ða Niêng có n i dung cơ b n ng 150m. Các hoá th ch Trùng l tu i Vise s m v i "ñi p " ða Niêng do Nguy n Xuân Bao [1] sau ñây ñ ư c tìm th y trong các ñ á vôi xám xác l p, bao g m ch y u các ñá vôi màu xám s m ch a các silic: Eostaffella sp., Eodiscus s m, phân l p t trung bình ñ n dày, xen các l p silic m ng ho c các silic, n m chuy n ti p sp., Planoendothyra rotayi, Uralodiscus trên ñ á vôi d ng d i c a h t ng Su i Nho [11] primaevus, Eoparastaffella sp. (hình 1). Quan vùng V n Yên, Sơn La. phân b h v i các tr m tích h t ng B c Sơn chưa ñư c quan sát tr c ti p. Theo Nguy n Xuân Bao [1], m t c t chu n (holotratotyp) c a h t ng là ño n trên c a m t Hình 1. C t ñ a t ng m t c t B n C i - Phu ða Niêng (ño n có h t ng ða Niêng). Vì các ñá trong m t c t B n C i - Phu ða T i m t c t p h chu n, h t ng ða Niêng Niêng có th n m ñ o, l không liên t c và n m chuy n ti p trên ñá vôi phân d i c a h quan h v i các tr m tích bên dư i không rõ t ng Su i Nho. Trình t ñ a t ng t dư i lên như sau (hình 2): nên chúng tôi ñ ngh ch n m t c t Thư ng ngu n sông Mua làm m t c t ph chu n 1. ðá phi n silic màu xám phân l p m ng. (hypostratotyp) cho h t ng này. B dày 10 m. Trong t p chưa phát hi n ñư c hoá th ch.
260 T.H. Phương, Đ.N. Trưởng / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 2. Ti p lên là ñá vôi màu xám s m ñ n ñ en, T p h p hoá th ch thu th p trong ph n th p xen nh ng l p m ng ho c nh ng th u kính, c a t p có tu i Turne s m, còn t p h p g p silic, silic vôi. B dày 120m. Trong t p ch a trong ph n cao - tu i Turne mu n ch m sang phong phú hoá th ch Trùng l và Răng nón. Vize. V y h t ng ða Niêng tó tu i t Turne Ph n th p c a t p ch a các hoá th ch: ñ n chân Vize c a Carbon s m. Lip., Parathurammina suleimanovi H t ng ða Niêng t i m t c t p h chu n có (Reitl.), Septabrusiina kingirica quan h ki n t o v i h t ng Su i Bàng (T3n-r (Raus.), Septaglomospiranella primaeva sb). Palaeospiroplectammina tchernyshynensis H t ng phân b ch y u các n p l i B n (Lip.), P. sf. sinensis Lip., Glomospira Ngu n, B n C i và ñèo Lũng Lô. glomerosa Mal., Chernyshinella tumulosa Lip., (Lip.), Latiendothyra parakosvensis T i vùng ñèo L ũng Lô, h t ng ða Niêng l Planoendothyra rotai (Dain.) (Trùng l ); ra d c theo qu c l 37, trên ñèo Lũng Lô. H Pseudopolygnathus sp., Siphonodella duplicata t ng l không ñ y ñ : t p ñá phi n silic lót ñáy (Branson et Mehl), S. cooperi Hass, S. isosticha c a h t ng b phong hoá, không quan sát ñư c; (Cooper), S. crenulata (Cooper), Hindeodella t p ñá vôi xám ch a silic ñ c trưng c a h sp. (Răng nón); trong ph n cao c a t p ch a các t ng l ra v i b dày kho ng 120 m. ðá c a h hoá th ch: Spinoendothyra ukrainika Dain, t ng b tái k t tinh, dolomit hoá, hoá th ch Spinoendothyra turbeculata (Lip.) (Trùng l ) không ñ ư c b o t n. Quan h v i tr m tích tr và Scaliognathus anchoralis Branson et Mehl, hơn là quan h ki n t o. Bischoff, Mestognathus beckmanni Polygnathus purus (Răng nón). B ng Suèi Hình 2. C t ñ a t ng m t c t Thư ng ngu n sông Mua (ño n có h t ng ða Niêng).
261 T.H. Phương, Đ.N. Trưởng / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 Carbon h B c Vi t Nam", Lưu tr Vi n Nghiên Trong toàn b di n phân b , h t ng ða c u ñ a ch t và Khoáng s n, Hà N i, 2001. Niêng có ñ c ñi m m t c t, ñ c ñi m th ch h c Nguy n Vĩnh, Tr m tích Silur mu n - ðevon [3] khá n ñ nh. Ngoài di n phân b nêu trên, các Tây B c Vi t Nam, Nh ng v n ñ ñ a ch t Tây ñá vôi tương t như v y còn l ra Làng B c Vi t Nam, NXB. Khoa h c và K thu t, Hà Vư ng (Phù Yên, Sơn La). Tuy nhiên, do quan N i, 1977. h v i các tr m tích n m dư i và trên là quan Dương Xuân H o (ch biên) Tr nh Dánh, [4] Nguy n ðình H ng, Lê Hùng, ð ng Tr n h ki n t o, hơn n a, l i không tìm ñư c hoá Huyên, Nguy n ðình H u, Lương H ng Hư c, th ch, chúng tôi x p các ñá vôi này vào h t ng Nguy n Chí Hư ng, Nguy n ð c Khoa, Vũ ða Niêng m t cách gi ñ nh. Khúc, Nguy n Văn Liêm, Pham Kim Ngân, Di n l c a h t ng ða Niêng g n li n v i Nguy n Ng c, Nguy n Bá Nguyên, Tr n ðình Nhân, Nguy n Văn Phúc, Tr nh Th , Nguy n h t ng Su i Nho bên dư i, là nh ng thành Thơm, Nguy n ð c Tùng, Hóa th ch ñ c trưng t o cu i cùng c a chu kỳ tr m tích có l kh i mi n B c Vi t Nam, NXB. Khoa h c K t hu t, ñ u t Devon s m vùng V n Yên. V i v trí Hà N i, 1980. ñ a t ng và ñ c ñi m tr m tích, có th coi 3 h ðoàn Nh t Trư ng, M t s hóa ñá Trùng l m i [5] t ng Ma La, Su i Nho và ða Niêng Tây B c phát hi n ñi p B n C i, B n ñ ñ a ch t 45 (1980) 19. B thu c v lo t Trùng Khánh do T ng Duy ðoàn Nh t Trư ng, M t s [6] Trùng l Thanh và Vũ Khúc [14] xác l p, tương ng v i (Foraminifera) ñi p B n C i m t c t thư ng các h t ng B ng Ca, T c Tát và Lũng N m ngu n sông Mua, Hoàng Liên Sơn, Các Khoa ñ i - tư ng c u trúc H Lang thu c ðông B c h c v Trái ñ t 6, 4 (1984) 11. B. Nguy n Công Lư ng và nnk, Báo cáo ð a ch t [7] nhóm t V n Yên (1: 50.000), Lưu tr Vi n T Hoà Phương [15] t ng x p t p 7 c a m t TTLTBTðC, Hà N i, 1994. c t Má L - ð ng Văn Hà Giang (thư ng Phan C Ti n và nnk, Chú gi i b n ñ ñ a ch t [8] ñư c g i là m t c t ð ng Văn - sông Nho Qu Tây B c Vi t Nam lo t t b n ñ Sông ðà, t l ho c ñơn gi n m t c t ð ng Văn) g m ñá vôi 1:200 000. Nh ng v n ñ ñ a ch t Tây B c Vi t màu xám s m xen l p m ng ñá silic, ñá phi n Nam, NXB Khoa h c và K t hu t, Hà N i, 1977. silic, silic xen ñ á vôi silic vào h t ng ða Niêng T n g Duy Thanh (ch biên), ð ng Tr n Huyên, [9] (C1t ñn). Tuy nhiên, nh ng nghiên c u k hơn Nguy n ðình H ng, Nguy n ð c Khoa, Nguy n H u Hùng, T Hòa Phương, Nguy n Th Dân, v sau cho th y các ñá này có nh ng tính ch t Ph m Kim Ngân, H ðevon Vi t Nam, NXB. trung gian gi a h t ng ða Niêng T ây B c B Khoa h c và K thu t, Hà N i, 1986. v i h t ng Lũng N m H Lang, Cao B ng T n g Duy Thanh (ch biên), ð ng Tr n Huyên, [10] ðông B c B , nhưng g n gũi v i h t ng Lũng Nguy n ðình H ng, Nguy n ð c Khoa, Nguy n N m hơn nên x p vào h t ng Lũng N m s H u Hùng, T Hòa Phương, Nguy n Th Dân, Ph m Kim Ngân, ðoàn Nh t Trư ng, ð a t ng h p lý hơn. và Ru t khoang ðevon Vi t Nam. I. ð a t ng, 1988, 184 tr. Nauka, Novosibirsk. (ti ng Nga). ðoàn Nh t Trư ng, T Hoà Phương, M t s tài [11] Tài li u tham kh o li u m i v tr m tích Devon thư ng vùng V n Yên (Sơn La), Các Khoa h c v Trái ñ t 25, 3 (2003) 269. [1] Nguy n Xuân Bao và nnk, Tài li u m i v c u t o ñ a ch t t V n Yên, T p chí ð a ch t, s Dương Xuân H o, Nguy n Thơm, Nguy n ð c [12] Khoa, Tài li u m i v sinh ñ a t ng các tr m tích 91-92 (1970) 63. Paleozoi trung, Tuy n t p công trình nghiên c u [2] Ph m Kim Ngân và nnk, Báo cáo t n g k t ñ tài v ñ a t ng, NXB. Khoa h c và K thu t, Hà "Nghiên c u c sinh ñ a t ng và t ư ng ñá c ñ a N i, 1975, 66 -105. lý các thành t o tr m tích Devon thư ng-
262 T.H. Phương, Đ.N. Trưởng / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 23 (2007) 257-262 [13] Vũ Khúc, Bùi Phú M (ñ ng ch biên), ð a ch t [15] Ta Hoa Phuong, New discovery of Devonian and Vi t Nam, t p I. ð a t ng, T ng C c ð a ch t, Lower Carboniferous pelagic fossils in Dong Hà N i, 1990. Van area (Ha Giang province, Vietnam). (Nh ng phát hi n m i v hoá th ch bi n khơi [14] T n g Duy Thanh, Vũ Khúc, New stratigraphic tu i ðevon và Carbon vùng ð ng Văn (t nh schema of Paleozoic and Mesozoic in Bac Bo Hà Giang, Vi t Nam). Proc. of the Intern. Symp. (North Viet Nam), Journ. Geology (Geol. Survey on Strat. Correl. of Southest Asia, Bangkok, Viet Nam). B. 19-20 (2002) 1-13. 1994, pp. 62-68. Additional results of studying the lower carboniferous ða Niêng formation in west of Bac Bo Vietnam Ta Hoa Phuong1, Doan Nhat Truong2 1 Department of Geology, College of Science, VNU, 334 Nguyen Trai, Hanoi, Vietnam 2 Vietnam Institute of Geosciences mineral Da Nieng formation have been establised by Nguy n Xuân Bao (1970) but have not used. Appling new stratigraphic rule, the Da Nieng Formation has been considered as a formal stratigraphic unit. It consists essentially of dark-grey limestone intercalated with thin cherty layers, dark-grey limestone yielded cherty nodules and cherty shale. The Ban Cai - Da Nieng section is considered as a holostratotype, and The Upstream Mua river section is also proposed as hypostratotype for the Da Nieng formation. The present article supplies new data on content, composition and datable fossils for the Da Nieng formation. According to our new results, this formation is as old as Early Carboniferous (C1t-v ñn) in age.