Báo cáo khoa học : Biến động chính trị ở bắc phi trung đông

Chia sẻ: Lan Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cần gì làm khi chọn làm quan thời nay. Xã hội nói chung, trong tổng thể, chỉnh thể của nó, nhất là từ đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị, cùng với những tác động vừa trực tiếp vừa sâu xa của những đổi mới, những biến. Cần gì làm khi chọn làm quan thời nay. Xã hội nói chung, trong tổng thể, chỉnh thể của nó, nhất là từ đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị, cùng với những tác động vừa trực tiếp vừa sâu xa của những đổi mới, những biến. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học : Biến động chính trị ở bắc phi trung đông

BIEN DONG CHINH TRI 6 B A C PHI, TRUNG DONG VA MOT SO ANH HU'dNG DEN VIET NAM PGS, TS THAI VAN LONG**' T it giiia ddu nam 2011 din nay, nhieu nudc vimg Bde Phi, Tmng Ddng roi vao tuih trang bat dn ve chinh tri. Cac cugc tmyin nhanh va rdng rai, da Iam da'y Ien Ian sdng bieu tinh phan khang chinh quyen, ttr viec ddi dan sinh ddn thudn den chd'ng dilu banh, bieu tinh, ndi day, phan ddi tham nhung, rdi ddi Tdng thd'ng phai tii chinh quyin duong nhiem diln ra ram rd tai chiic. Chinh quyen Tuynidi da trdn ap cac nhilu nudc nhu Tuynidi, Angieri, Ai Cap, cude bilu tinh, phong toa he thdng tmyin Yemen, Gioocdani, Baranh va nghiem trgng thdng, bao chi, intemet nhung deu khdng nhat la Libi. Day la hien tugng chinh tri hieu qua. Ngay 14-1-2011 Tdng thd'ng Ben phiic tap ma ngudi ta cdn nhilu thdi gian Ali da phai chap nhan ttr chiic sau 24 nam ban de nhan rd thuc chat, nguyen nhan, dac tri vi, lanh nan sang Arap Saudi, trao quyen diem cung nhu nhiing hd luy cua nd den ddd lai cho Thu tudng Mdhamet An Galusi'". sdng chinh tri cua cac qudc gia tren the Cugc "Cach mang hoa nhai"- cai ten ma gidi, trong dd cd Viet Nam. Tuy nhi6n budc phuong Tay dat cho cac cude bieu tinh d ddu cd the neu mdt sd nhan dinh nhu sau: Tuynidi da Ian nhanh sang qud'c gia lang 1. Tac nhan phuong Tay dang sau bien giing la Ai Cap, md ddu bang su kien "Ngay dgng chinh tri d Bac Phi, Trung Ddng ndi gian" (25-1-2011) vdi cac cugc bilu tinh ciia hang chuc nghui thanh nien, sinh vien, Su kien bat dau tii Tuynidi, vdi viec ngay tri thiic. Muc tieu cua cac cugc bieu tinh Mc 17-1-2011, kbi Mdhamet Buadi, cdng dan ddu dua ra la ddi cai thien dan sinh, chd'ng Tuynidi 26 tudi, do bi canh sat tich thu that nghidp, chd'ng tham nhung, ddi tu do ganh bang rong, vi qua phdn uat nen da tu dan chii, tiep den la ddi sua ddi hien phap, thieu. Hinb anh nay dugc ghi Iai bang dien giai tan Qudc hdi va ddi Tdng thd'ng thoai di ddng va tung Ien mang xa hdi, lan Mdbardc tii chiic. Tmdc ap lyc tii cac cugc bieu tinh, cung siic ep ciia My va phuang ''* Vien Quan he qud'c t6. Hoc vien Chinh tri - Hanh chinh qudc gia H6 Chi Minh. Tay, Tdng thdng Mdbardc budc phai cha'p 80 LY LUAN CHlNH TRI 4 - 2011
nhan tir chiic vao ngay 11-2-2011 trao quyin quan ngai sau sdc cho cac qudc gia khae dilu hanh dat nudc cho quan ddi. tren the gidi, lam sau sdc them cugc khung Tai Yemen, Ian sdng bieu tmh chd'ng hoang kinh te toan cdu hien nay. Chinh phu da diln ra tiir ngay 3-2-2011 vdi Tmdc nhimg bien ddng chinh tri d Bde su tham gia cua hang nghin ngudi, tap tmng Phi va Tmng Ddng hien nay, trong gidi chu yeu d thanh phd cang Aden va thu dd phan tich qud'c t l nhilu ngudi cho rang, cd Xana. Muc tieu ciia luc Iugng bilu tinh la the tim ra nhiing nguyen nhan ben trong va ddi cai thien dan sinh va yeu cau Tdng ca ben ngoai (ma rat cd the Iai la nguyen thd'ng Xale phai dam bao thuc hien nhiing nhan quan trgng, chii yeu). Theo chiing tdi cam kit cai each. Tmdc siic ep ciia luc cd the dl cap din mdt so loai nguyen nhan lugng bieu tinh dan chii, Tdng thd'ng Ali chinh sau: Apdula Xale da phai cha'p nhan dinh chi nhiing dilu khoan sira ddi Hiln phap cho Nguyin nhdn bin trong: phep dng cd the tai vi sudt ddi. Trudc hit, bien ddng chinh tri bdt ngudn Dac biet tai Libi, ngay 17-2-2011 mdt tii md hinh phat trien da't nudc. Cac qudc cugc bieu tinh dan chii vdi quy md ldn cua gia nay le thudc qua nhilu vao nudc ngoai, hang chuc nghin ngudi dugc tap hgp thdng nha't la vl kinh te. Tmdc su suy giam ciia qua cac trang mang xa hdi nhu: Facebook, kinh te toan cdu hien nay, nen tai chinh, Twitter YouTube... va dien thoai di ddng. tiln te the gidi roi vao khiing hoang thi Viec chinh quyin ciia Tdng thd'ng Cadaphi chinh cac qud'c gia nay la nhiing nudc ganh dan ap ddn den nhilu thuang vong da gay chiu hau qua sdm va nang ne nhat. bat binh Idn trong mdt bd phan dan chiing. Hai Id: Dudng Idi chinh tri va each thiic Tii dd, luc Iugng bilu tinh da tu vu trang lanh dao, dilu hanh dat nudc ciia gidi cdm thanh luc lugng dd'i lap chd'ng Chinh phu quyen cd nhilu sai lam. Tinh trang ddc danh chiem thanh phd Bengadi va phdn ldn doan, chuyen quyin, gia dinh tri, tham mien Ddng. My va phuang Tay da dua vao nhung keo dai ciia nhiing ngudi dung dau tinh chat bao luc cua xung dot va thuang gay nen nhiing bat binh, mau thudn trong vong ciia dan thudng de thdng qua Nghi quylt 1970 tai Lien hgp qud'c thiet lap vung chinh ngi bd luc Iugng cam quyen, tao su cam bay va true tiep dung may bay tan ddn nen ngay cang gia tang trong xa hdi, la cdng Libi nhdm budc Tdng thd'ng Cadaphi mdi tmdng td't cho cac lyc Iugng dd'i lap tir chiic. kich ddng, tap hgp luc lugng. Tii mdt so nudc ban dau Ian sdng phan Ba Id: Tinh trang chenh lech giau ngheo khang chinh phu da lan rdng sang 16/24 qua ldn, that nghiep gia tang manh me, an qud'c gia khae trong khu vuc nhu: Baranh, sinh xa hdi khdng dugc dam bao, phan biet Iran, Xudang, Mdritani, Oman... Tmh hinh ddi xtr giiia cac nhdm trong cdng ddng dan tren khdng chi tao nen nhiing bat on, xao cu... tao nen nhung mau thudn xa hdi sau trdn trong khu vuc, ma cdn gay nen mdi sdc ddi hdi phai giai quyet. LY LUAN CHiNH TR! 4-2011 81
Tiit nhiing nguyen nhan sau xa dd, kit Iue tiit ben ngoai cung ngay cang gia tang hgp vdi nguyen nhan true tiep la nhiing sai vdi nhiing tuydn bd ciia cac nhan vat trong Idm trong xir Iy cac va'n de xa hdi ciia chinh chinh quyin My va phuang Tay ung hd luc quyen nhu: khdng cha'p nhan thoa hiep, Iugng chd'ng dd'i, hdi thiie chuyen giao dung bao lyc dan ap... da tao nen "gigt nudc quyin luc va dua ra nhung kha nang can tran Iy", tao ra Ian sdng phan khang manh thiep quan su... Viec quan ddi My dua tau me va Ian rdng. chien tdi bd bien d Bde Phi va Tmng Ddng Nguyen nhdn bin ngodi (khach quan) nhdm ling ciiu "nhiing nan nhan", sdn sang ddn den nhirng cugc bieu tinh, bao loan, bat can thiep va dd'i phd nhiing tinh hud'ng bat dn dinh d khu vuc Bde Phi va Tmng Ddng la trac xay ra da va dang hau thudn cho cac dac biet quan trgng. Ngudi ta da cd nhiing luc Iugng chd'ng dd'i chinh phii d cac nudc bdng chiing de ndi den, ddng sau cai ggi la nay. Khdng cd su hau thudn, tiep tay, cd vii eudc "each mang hoa nhai" d Tuynidi, "each manh me cua cac the luc ben ngoai, thi tinh mang nhung" d Ai Cap la ban tay can thiep hinh trong khu vuc chua ban da cang thang nghiem trgng nhu nd da va dang diln ra. vdi nhiing muu thuat ranh ma, hilm ddc ciia Ngudi phat ngdn Bd ngoai giao My, cac thi luc ben ngoai, tmdc he't la My, ket Ph.CrauIi, da thiita nhan Oasinhton cd tiep hgp vdi cac luc lugng chd'ng dd'i d trong mdi xiic vdi mdt so nhan vat thudc luc Iugng tim nudc va trong khu vuc. each lat dd tdng thd'ng Libi Cadaphi. Nhin be ngoai, cd ve nhu cac "phong Su can du cua My va phuong Tay vao trao phan khang dudng phd" neu tren diln tinh hinh Bde Phi va Tmng Ddng, vdi ra mdt each ty nhien, xua't phat tiif nhung nhiing hau thudn cho cac luc Iugng chdng nguyen nhan nhu khung hoang kinh te - xa dd'i tai cac nudc khu vuc, la nam trong hdi, nan that nghiep gia tang, su hit binh nhiing toan tinh chien lugc cua My. Nhieu dang trong xa hdi... Tuy nhien, khi phan nam qua, tren ban cd dia chinh tri khu vuc, tich ky va xau chudi cac su kien da diln ra d Bde Phi va Tmng Ddng thi cd the nhan vi tri ciia My dang bi thach thiic ldn bdi su tha'y lugc dd chung cua cac su kien dd. gia tang anh hudng ciia cac dd'i thii nudc Chiing thudng dugc cd vii, kich ddng ciia Idn khae, dac biet la Tmng Qud'c va Nga. nhiing luc Iugng ben ngoai, bao gdm cac ca Day la dilu ma My het siic quan ngai, vi quan tinh bao, cac vien nghiSn ciiu chien tmdc tien nd de dga true tiep My trong viec luge, cac td chiic phi chinh phu cua My va tiep can ngudn ddu md khdng Id, sau dd la nhieu nudc phuong Tay nham tao ra chieu kha nang kiem soat khu vuc, gay bat Igi ddi thiic kiiu "cdng nghe ong vd td"'^\ Tiep vdi tham vgng toan cdu va cugc canh tranh theo cac eudc bieu tinh dudng phd quy md chien lugc cua My tmdc cac ddi thii nudc ldn eiia dan chiing nd ra vdi nhiing yeu sach Idn mdi ndi va tai ndi. Dd cung chinh la ly chinh tri va kinh te - xa hdi, d mdt sd ncd do vi sao My "lanh liing" bd roi nhiing kit hgp vdi bao ddng de gay ap luc ddi vdi ddng minh than can cu nhung da hit thdi, chmh quyen sd tai tit ben trong, nhung ap khdng cdn tac dung trong khu vuc nhu 82 LY LUAN CHlNH TR! 4 - 2011
Mubardc d Ai Cap. Bien ddng chinh tri d Ai cap cho tha'y, phong trao phan khang Bac Phi va Tmng Ddng dugc coi la cd hdi mang tinh tu phat, khdng cd luc Iugng vang de My cd the dung len cac chinh lanh dao rd rang, dac biet la khdng mang quyin sd tai viia than My viia thuc su hiiu tinh chat "lat dd che do" ma chi ddi lat dd dung cho muc tieu ehien lugc cua My. ca nhan cac tdng thd'ng duang nhiem. Do vay, bien ddng chinh tri d Bde Phi, Trung Nghien ciiu tinh hinh Bde Phi, Tmng Ddng vl ban chat la "phong trao phan Ddng va so sanh vdi cac cugc "each mang khang dudng phd" tu phat ciia thanh nien, sdc mau" d cac nudc Ddng Au cd the tha'y sinh vien, ngudi lao ddng, cd su trg giiip cd mdt so dac diem mdi sau: ddc luc ciia cac mang xa hdi va phuong Mot Id, luc Iugng chinh tham gia trong tien truyin thdng, diing ap luc sd ddng de cac cude bieu tinh dan chu la thanh nien, ddi cac quyin dan sinh, dan chu, ddi sinh vien, tri thiie... (Tuynidi, Ai Cap) do cham dlit c h i do ddc tai, gia dinh tri... bat binh ddng trong xa hdi, dilu kien dan 2. Anh hudng den Viet Nam sinh kem gay biic xiic, ddn de'n tu phat dau tranh chu" khdng phai do mdt dang phai hay Nhung bat dn chinh tri d Bde Phi va td ehiic chinh tri nao lanh dao. Tmng Ddng da tac ddng khdng nhd den Viet Nam, true tiep nha't tren Imh vuc kinh Hai Id, muc tieu da'u tranh thay ddi te. Cd thi neu ra mdt so anh hudng nhu sau: nhanh chdng: tut ddi hdi dan sinh, dan chii sang cac van de chinh tri la nham thay the ThA nhdt, tinh hinh Bde Phi, Tmng Ddng ngudi cdm quyin. Khae ban vdi cac cude bd sung them nhiing khd khan vl kinh te "each mang sac mau" mang tinh chinh tri ma Viet Nam dang ganh chiu do khung ngay tii ddu va thudng xuat hien sau cac hoang kinh t l toan cau va khuyet diem chii eudc bau cii. quan dem Iai. Ke tii khi diln ra cugc khiing Ba Id, cac phuong tien tmyen thdng cd hoang, hon 10 nghin lao ddng Viet Nam da vai trd quan trgng trong td chiic du luan, tap phai chiu anh hudng true tiep la ma't viec, hgp luc Iugng phan khang, tao su Ian toa cdn Chinh phii phai chi nhiing khoan khdng nhanh Iam cho chinh quyin bi bat ngd khi nhd dl so tan dua cdng dan minh ve nudc phong trao bung phat. va giai quyet nhiing hau qua xa hdi mdt each "ba't ddc dl". Them niia, neu tinh hinh Vdi nhiing dac dilm mdi, khae can ban bat dn keo dai, Viet Nam se cdn phai ganh so vdi cac cugc "each mang sdc mau" tmdc chiu them nhiing thiet hai vl kinh te tir su day lam nhilu ngudi khdng khdi thdc mdc, dd vd cac mdi quan he kinh te - thuang mai vay ban cha't eua nhiing biln ddng ehinh tri d Bde Phi, Tmng Ddng la gi? Theo chiing vd'n kha phat trien giiia Viet Nam vdi khu tdi, tinh hinh d Bde Phi, Tmng Ddng hien vuc nay. nay chua mang tinh each mang ddy du nen ThA hai, mdt sd the luc ca nhan trong va chua thi ggi nd la mdt cude each mang, ma ngoai nudc da va se khai thac tinh hinh Bde ehl ggi nd la nhiing bien ddng chinh tri. Bdi Phi, Tmng Ddng de kich ddng, gay mat dn vi, theo diln bien ciia su kien d Tuynidi va dinh chinh tri d Viet Nam. Hon niia, cac the LY LUAN CHlNH TR! 4-2011 83
luc nudc ngoai tie'p tuc gay siic ep va tham giai quyet cac diem ndng, de tranh tinh vgng ap dat gia tri, nhat la ve va'n dl tu do, trang lic che ddn nen trong mdt bd phan dan chil, nhan quyin ciia phuang Tay vao nhan dan cd the ddn den manh ddng. Viet Nam. Trong bai phat bieu tai tmdng - Can than trgng trong cac tuyen bd, ung dai hgc Giodcgio Oasinton ngay 15-2-2011 xtr ngoai giao dd'i vdi cac qud'c gia dang Ngoai tmdng My Hilary Clinton da xep trong vimg khiing hoang nham duy tn mdi Viet Nam cung mdt sd qudc gia nhu Tmng quan he tmyen thdng va bao ve lgi Ich cua Qudc, An Do, Iran, Myanma... vao danh cdng dan Viet Nam dang sinh sd'ng Iam sach nhiing nudc "ban che Internet"'^*. Tmh viec tai day. hinh tren ddi hdi Viet Nam phai dl cao canh giac tmdc nhiing am muu va thu doan - Nang cao tinh thdn canh giac ciia cac kich ddng hdng gay ra nhiing diln bien luc lugng vii trang trong bao ve an ninh tuong tu nhu da va dang diln ra d Bde Phi, qudc gia, chii quyen dan tdc. Tmng Ddng. Bien ddng chinh tri tai cac nudc Bde Phi, ThA ba, viec dilu chinh chinh sach, Tmng Ddng vdn dang tiep tuc diln bien hit chien lugc ciia cac nudc Idn sau su kien Bac siic phiic tap. Vdng xoay cua cae su kien Phi, Tmng Ddng cd the anh hudng nhit dugc tao nen bdi hang loat nguyen nhan dinh din van de tranh chap chu quyen Bien vira sau xa viia tmc tie'p, vdi nhung toan Ddng trong dd cd quyen Igi ciia Viet Nam. tinh Igi ich ciia cac luc lugng chinh tri trong khu vuc ciing cac tham vgng canh tranh Tir nhiing van dl neu tren dat ra cho Viet Nam mot sd' vd'n de cdp bdch mang tinh quyin luc ciia cac cudng qud'c, do vay gidi phdp Id: nhiing tac ddng din Viet Nam cdn rat da dang khd ludng, budc chiing ta phai theo - Can quan triet sau sac phuang cham ddi sat sao tinh hnh de tich cue chii ddng "ehii ddng, phdng ngira, ngan chan" thuc phdng tranh. hien td't cac chii tmong giai phap phat triln kinh te, binh dn gia... ciia Nha nudc dua ra, bao dam an sinh xa hdi, giai quyet viee (1) Dan theo NguySn The? Ky: Bie'n dgng chlnh Iam. Neu Iam td't cac va'n dl nay se khdng tri d Bac Phi 'd Trvng Dong, Bao dien tir Dang cdn mdi tmdng cho nhiing bien ddng ba't Cpng san Vie Nam nf iy 20-2-2011. thudng xay ra, cho dii luc Iugng thii dich cd (2) Xem: Ai ddng ddi g sau cdc cugc bao dong kich ddng chd'ng pha. Tmdc mat cdn giai chinh tri a Ai Cap (' ap chi Cdng san dien tit, ngay 14-2-2011); Nl a nghien ciiu F. UyUam quylt cac biic xiic dang tdn tai trong xa hdi Endan: Su can ihiep, -hi phdi cua My vdo tinh ta, khdng dl tao nen nhiing cang thdng tren hinh Ai Cap hien na: (Bdo Dien tic Ddng Cong dien rdng; kilm che Iam phat, chii y de'n Igi sdn Viet Nam, ngay 2 1-2-2011). Ich ciia cac nhdm xa hdi trong c^n cu, dac (3) Din theo Thu Tra ig: Chien lugc cua My sic biet chii y den cdng tac thanh nien vi chii dung mgng Inter xet ie xue tie'n "cdch mgng ddng hdn niia trong sir dung cac pnuong nhung". Tap chi Cpng san diSn tii, sd 4 (2002), tien tmyen thdng. Khdn kheo trong xir ly nam 2011. 84 LY LUAN CHiNH TR! 4-2011