Báo cáo khoa học: "Mối quan hệ giữa tăng tr-ởng kinh tế và công bằng xã hội"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Mối quan hệ giữa tăng tr-ởng kinh tế và công bằng xã hội từ lâu luôn là một trong những đề tài giành đ-ợc sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, từ đó hình thành nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này. Báo cáo này, chúng tôi trình bày một số quan điểm về mối quan hệ giữa tăng tr-ởng kinh tế và công bằng xã hội và phân tích sự t-ơng tác giữa tăng tr-ởng kinh tế và công bằng xã hội. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Mối quan hệ giữa tăng tr-ởng kinh tế và công bằng xã hội"

Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c«ng b»ng x· héi CN. NguyÔn trung hiÕu Bé m«n Kinh tÕ chÝnh trÞ Khoa M¸c – Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c«ng b»ng x· héi tõ l©u lu«n lμ mét trong nh÷ng ®Ò tμi giμnh ®−îc sù quan t©m cña nhiÒu nhμ nghiªn cøu, tõ ®ã h×nh thμnh nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nμy. B¸o c¸o nμy, chóng t«i tr×nh bμy mét sè quan ®iÓm vÒ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c«ng b»ng x· héi vμ ph©n tÝch sù t−¬ng t¸c gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c«ng b»ng x· héi. Summary: For a long time, the relationship between economic growth and social equity is always one of themes, which attract many researchers' attention and accordingly, lead to different opinions of the theme. In this article, we present some opinions of the relationship between economic growth and social equity as well as interaction between them. KT-ML m©u thuÉn kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vµ kh«ng thÓ dung hoµ? Nãi c¸ch kh¸c, xÐt trªn c¶ ph−¬ng i. ®Æt vÊn ®Ò diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn, liÖu cã thÓ t¹o dùng Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ gi÷a mèi quan hÖ hîp lý gi÷a t¨ng tr−ëng vµ c«ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi ®ang b»ng? D−íi ®©y chóng t«i sÏ gãp phÇn lý gi¶i lµ vÊn ®Ò ®−îc l−u t©m hµng ®Çu ë hÇu hÕt vÊn ®Ò ®ã. c¸c quèc gia trong thêi ®¹i ngµy nay. §iÒu ®ã l¹i cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi ii. néi dung ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. Tuy 1. C¸c quan ®iÓm lý thuyÕt vÒ viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhiªn, viÖc ®¹t ®−îc môc tiªu kÐp nµy kh«ng vµ c«ng b»ng x∙ héi dÔ dµng. Trªn thùc tÕ ®· cã nhiÒu b»ng chøng vÒ sù “®èi lËp” gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh c«ng b»ng x· héi. C¸c chÝnh s¸ch dùa trªn mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ ë môc tiªu c«ng b»ng th¸i qu¸ cã thÓ dÉn ®Õn c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, dÉn ®Õn sù m©u triÖt tiªu c¸c ®éng lùc t¨ng tr−ëng kinh tÕ; thuÉn gi÷a viÖc thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ ng−îc l¹i, nh÷ng chÝnh s¸ch chØ nh»m vµo c¸c víi gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi. Cã rÊt nhiÒu t¨ng tr−ëng kinh tÕ cã thÓ lµm cho bÊt b×nh quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ viÖc gi¶i quyÕt mèi ®¼ng x· héi t¨ng lªn. VËy, ph¶i ch¨ng gi÷a quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng vµ thùc hiÖn c«ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi lµ b»ng. Nh×n chung, cã thÓ tæng hîp thµnh ba
lµ vÜnh viÔn, mµ chØ trong giai ®o¹n ®Çu cña lo¹i quan ®iÓm chÝnh d−íi ®©y. sù ph¸t triÓn. Sù t¨ng lªn nhÊt thêi cña bÊt a. Quan ®iÓm “TËp trung thóc ®Èy t¨ng b×nh ®¼ng lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho thµnh c«ng tr−ëng kinh tÕ b»ng mäi gi¸, coi c¸c vÊn ®Ò x· vµ tÊt c¶ mäi ng−êi nÕu biÕt chê ®îi sù ph¸t héi n¶y sinh lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cña nÒn kinh tÕ triÓn ®i theo ®óng tiÕn tr×nh cña nã, hä sÏ thÞ tr−êng” vµ hÖ qu¶ t−¬ng øng cña quan ®−îc h−ëng thµnh qu¶. Khi lao ®éng d− thõa ®iÓm nµy. ®−îc chuyÓn hÕt sang khu vùc hiÖn ®¹i, lao Nh÷ng ng−êi theo quan ®iÓm nµy cho ®éng sÏ trë thµnh nguån lùc khan hiÕm, t¹o r»ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ tÊt yÕu dÉn ®Õn bÊt thµnh søc Ðp t¨ng l−¬ng. TiÒn l−¬ng t¨ng sÏ b×nh ®¼ng vµ chÝnh sù bÊt b×nh ®¼ng lµ ®iÒu gi¶m bÊt b×nh ®¼ng vµ nghÌo khæ. kiÖn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng. LËp luËn cña hä lµ: M« h×nh cña W. A. Lewis ®· ®−îc thõa ChØ tÇng líp cã thu nhËp cao míi cã kh¶ n¨ng nhËn vµ ¸p dông kh¸ réng r·i ë c¸c n−íc tÝch luü vµ ®ã lµ nguån b¶o ®¶m ®Çu t− chñ ®ang ph¸t triÓn trong nhiÒu thËp niªn thuéc yÕu cho t¨ng tr−ëng. BÊt kú sù ph©n phèi nµo nöa cuèi thÕ kû XX. Tuy vËy, nã còng béc lé lµm gi¶m møc ®é tËp trung thu nhËp cho tÇng nhiÒu khiÕm khuyÕt vµ bÞ phª ph¸n tõ nhiÒu líp nµy ®Òu ¶nh h−ëng xÊu ®Õn t¨ng tr−ëng phÝa. Thø nhÊt, W. A. Lewis ®· gi¶ ®Þnh chØ kinh tÕ. LËp luËn ®ã dùa vµo thùc tiÔn vµ lÞch trong n«ng nghiÖp míi d− thõa lao ®éng, cßn sö cña chñ nghÜa t− b¶n trong giai ®o¹n tÝch trong c«ng nghiÖp ®¹t ®−îc møc h÷u hiÖp luü t− b¶n nguyªn thuû. Ng−êi ®Çu tiªn ®Æt toµn thÓ. Thùc tÕ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nÒn mãng cho lËp luËn nµy lµ D. Ricardo. ¤ng cho thÊy hiÖn t−îng thÊt nghiÖp ë khu vùc cho r»ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ cã ®−îc nhê møc c«ng nghiÖp còng ngµy cµng t¨ng. Thø hai, tiÕt kiÖm cao cña tÇng líp t− s¶n, do ®ã «ng m« h×nh nµy chØ phï hîp khi nhµ t− b¶n sö chèng l¹i viÖc ph©n phèi l¹i thu nhËp g©y bÊt dông c«ng nghÖ nhiÒu lao ®éng, nh−ng thùc lîi cho tÇng líp nµy. Nh÷ng lËp luËn ®Çy ®ñ KT-ML tÕ th−êng diÔn ra ng−îc l¹i. MÆt kh¸c, lao nhÊt vÒ t¨ng tr−ëng ®èi lËp víi c«ng b»ng ®éng d− thõa trong n«ng nghiÖp lµ lao ®éng ®−îc tr×nh bµy trong lý thuyÕt nhÞ nguyªn cña kh«ng cã chuyªn m«n, cßn lao ®éng ®−îc sö W.Arthur Lewis, nhµ kinh tÕ häc Jamica. dông trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¶i cã kü Trong lý thuyÕt vÒ m« h×nh kinh tÕ nhÞ nguyªn n¨ng nhÊt ®Þnh. Thø ba, ë c¸c n−íc ch©u ¸ hay cßn gäi lµ m« h×nh kinh tÕ hai khu vùc. M« giã mïa, nªn n«ng nghiÖp lóa n−íc vÉn thiÕu h×nh cña W. A. Lewis còng ®−îc c¸c nhµ kinh lao ®éng trong c¸c ®Ønh cao cña thêi vô, chØ tÕ häc John Fei vµ Guatav Raris ¸p dông vµo d− thõa lao ®éng trong thêi kú n«ng nhµn. ph©n tÝch qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. T− t−ëng c¬ b¶n cña m« h×nh Ngoµi ra, mét m« h×nh kh¸c còng chÞu nµy lµ chuyÓn sè lao ®éng d− thõa trong ¶nh h−ëng cña quan ®iÓm trªn- ®ã lµ m« h×nh t¨ng tr−ëng d¹ng ch÷ ∩ (ch÷ U ng−îc) cña ngµnh n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Qu¸ tr×nh nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho S.Kuznets. M« h×nh ®−îc x©y dùng trªn sù nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. kh¶o nghiÖm thùc tÕ cña mét sè n−íc ®−îc tiÕn hµnh vµo n¨m 1995. Theo m« h×nh Theo W. A. Lewis, bÊt b×nh ®¼ng kh«ng S.Kuznets, khi thu nhËp quèc d©n b×nh qu©n nh÷ng lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña t¨ng tr−ëng mµ ®Çu ng−êi thÊp th× møc ®é bÊt b×nh ®¼ng còng cßn lµ nguyªn nh©n thóc ®Èy t¨ng tr−ëng. Sù thÊp. BÊt b×nh ®¼ng sÏ t¨ng lªn liªn tôc theo chªnh lÖch trong thu nhËp cña lao ®éng trong ®µ t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ chØ gi¶m ®i khi x· ngµnh c«ng nghiÖp vµ ngµnh n«ng nghiÖp lµ héi ®· ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ tiÒn ®Ò cho m« h×nh cña «ng. Tuy nhiªn W. A. nhÊt ®Þnh. LËp luËn cña S.Kuznets tuy vËy Lewis kh«ng cho r»ng bÊt b×nh ®¼ng thu nhËp
ph©n phèi ë c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa tr−íc kh«ng thùc sù ®óng ®èi víi mét sè n−íc kÐm ®©y vÉn lµ chñ nghÜa b×nh qu©n, duy tr× b×nh ph¸t triÓn. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ®¼ng theo quan ®iÓm b×nh qu©n; h¬n n÷a, c¸c l¹c hËu, cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi n−íc nµy ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch phóc lîi thÊp l¹i cã møc ®é bÊt b×nh ®¼ng thÊp. réng r·i bÊt chÊp tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vÒ MÆt kh¸c, bªn c¹nh nh÷ng nh−îc ®iÓm c¬ b¶n cßn yÕu kÐm. cña c¸c m« h×nh nãi trªn, viÖc htùc thi quan ®iÓm thóc ®Èy t¨ng tr−ëng b»ng mäi gi¸ cßn §−êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n−íc vÊp ph¶i mét trë ng¹i lín: c¸c vÊn ®Ò x· héi B¾c ¢u theo m« h×nh “Nhµ n−íc phóc lîi x· n¶y sinh kh«ng ®−îc quan t©m gi¶i quyÕt kÞp héi” còng lµ mét biÓu hiÖn kh¸c cña quan thêi ®· dÉn tíi bÊt æn ®Þnh x· héi vµ k×m h·m ®iÓm −u tiªn cho c«ng b»ng x· héi. C¸c n−íc sù t¨ng tr−ëng. nµy cho r»ng c«ng b»ng x· héi lµ ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ. V× vËy, hä chó b. Quan ®iÓm “¦u tiªn c«ng b»ng x· héi träng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch phóc lîi x· héi h¬n t¨ng tr−ëng kinh tÕ” réng r·i, nhµ n−íc tËp trung ®Çu t− vµo c¸c Mét x· héi c«ng b»ng lu«n lµ −íc muèn hµng ho¸ c«ng céng, g¾ng søc t¹o ®iÒu kiÖn vµ môc tiªu cña loµi ng−êi. Trong khi ®ã, ë ®Ó mäi ng−êi d©n trong x· héi ®Òu ®−îc mét sè n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, sù t¨ng h−ëng thµnh qu¶ cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ. tr−ëng nhanh chãng vÒ kinh tÕ ®· diÔn ra Nh−ng sau ba bèn thËp kû, m« h×nh nµy còng song hµnh - nãi ®óng h¬n lµ, kÐo theo sù gia bÞ ph¸ s¶n do phóc lîi x· héi ph×nh ra v−ît t¨ng cña bÊt c«ng vµ tÖ n¹n x· héi. Tõ thùc tÕ qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña nÒn kinht Õ, cho ®ã ®· h×nh thµnh quan ®iÓm cho r»ng, cÇn −u dï tiÒm lùc vËt chÊt vµ tµi chÝnh cña c¸c n−íc tiªn c«ng b»ng x· héi h¬n lµ t¨ng tr−ëng vµ B¾c ¢u h¬n h¼n c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa ë cµng ®¹t ®−îc c«ng b»ng nhanh chãng th× Liªn X« vµ §«ng ¢u tr−íc ®©y. KT-ML cµng chøng tá x· héi ph¸t triÓn nhanh. Trong thêi kú ®Çu, c¸c m« h×nh trªn lµ Quan ®iÓm nµy ®−îc biÓu hiÖn râ th«ng nguån cæ vò tinh thÇn to lín víi mäi tÇng líp qua chÝnh s¸ch “ph©n phèi tr−íc, t¨ng tr−ëng nh©n d©n, tao ra ®−îc mét nguån ®éng lùc sau” cña c¸c n−íc theo h−íng x· héi chñ thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, nghÜa trong nhiÒu thËp kû sau ®¹i chiÕn thÕ qua thêi gian, c¸c m« h×nh nµy ngµy cµng béc giíi lÇn thø hai, víi sù ngù trÞ cña m« h×nh kÕ lé nhiÒu nh−îc ®iÓm. Tr−íc hÕt, ®Ó tËp trung ho¹ch ho¸ tËp trung. Theo lËp luËn mang tÝnh gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi cÇn cã nguån vèn truyÒn thèng vµ phæ biÕn cña c¸c n−íc x· héi lín mµ ®iÒu nµy kh«ng thÓ ®¹t ®−îc nÕu chñ nghÜa tr−íc ®©y, bÊt b×nh ®¼ng vµ bÊt kh«ng cã nÒn tµi chÝnh v÷ng m¹nh. Trong khi c«ng chÝnh lµ nguyªn nh©n c¶n trë sù ph¸t ®ã, nÕu xÐt vÒ thùc chÊt, hÇu hÕt c¸c n−íc ®i triÓn. V× vËy, tr−íc tiªn cÇn ph©n phèi l¹i thu theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa kiÓu cò ®Òu nhËp gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi b»ng lµ nh÷ng n−íc cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, kh¶ nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó kÝch thÝch t¨ng n¨ng tÝch luü néi bé kÐm. V× vËy, c¸c chÝnh tr−ëng. VÊn ®Ò ph©n phèi thËm chÝ ®−îc coi lµ s¸ch gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi phÇn lín chØ néi dung quan träng nhÊt cña quan hÖ s¶n ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch h×nh thøc, rÊt xa so xuÊt, cã t¸c dông më ®−êng vµ thóc ®Èy lùc víi môc tiªu mong muèn, rÊt Ýt hiÖu qu¶ vµ l−îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¬ chÕ ph©n phèi kh«ng thÓ t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. MÆt ®−îc thiÕt lËp sao cho ®¶m b¶o thu nhËp phô kh¸c, ng−êi lao ®éng ®−îc nhµ n−íc bao cÊp thuéc vµo ®ãng gãp lao ®éng. Tuy nhiªn, xÐt theo kiÓu ph©n phèi hiÖn vËt kÐo dµi trong vÒ mÆt thùc tÕ, nÒn t¶ng cña c¸c quan hÖ suèt nhiÒu thËp kû, do vËy trë nªn thô ®éng, û
n¹i vµ d©n dÇn xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng k×m h·m phÝ… Môc tiªu ®Çu tiªn mµ c¸c ChÝnh phñ cÇn hoÆc thËp chÝ triÖt tiªu ®éng lùc thóc ®Èy sù ®¹t ®−îc lµ tõng b−íc xo¸ bá tÇng líp nghÌo t¨ng tr−ëng kinh tÕ. tuyÖt ®èi vµ h¹n chÕ tÇng líp nghÌo t−¬ng ®èi. c. Quan ®iÓm “Thùc hiÖn ®ång thêi t¨ng Hai lµ, t¸i ph©n phèi cïng víi t¨ng tr−ëng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi” hay t¨ng tr−ëng cïng chia sÎ (Redistribution With Growth). §©y lµ ý t−ëng cña Ng©n hµng Nh− ®· ph©n tÝch, c¶ hai quan ®iÓm trªn ThÕ giíi (WB) ®−îc thÓ hiÖn trong c«ng tr×nh ®Òu chøa ®ùng nh÷ng mÆt bÊt hîp lý. V× vËy, nghiªn cøu cïng tªn. Ph©n phèi l¹i cïng víi c¸c nhµ nghiªn cøu ®· vµ ®ang h−íng tíi mét t¨ng tr−ëng nhÊn m¹nh vµo viÖc t¨ng kh¶ quan ®iÓm míi, kÕt hîp c¶ hai xu h−íng trªn, n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña d©n chóng, theo ®ã, t¨ng tr−ëng kinh tÕ ph¶i ®−îc thùc tøc lµ t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi c¸c nguån hiÖn ®ång thêi víi viÖc gi¶i quyÕt bÊt b×nh lùc cã kh¶ n¨ng sinh lîi ®Ó ph¸t triÓn vµ më ra ®¼ng x· héi. Ngay tõ n¨m 1968, Murdal lµ nh÷ng c¬ héi míi lµm t¨ng thu nhËp. ng−êi ®Çu tiªn ®· kh¼ng ®Þnh r»ng bÊt b×nh ®¼ng cao cã thÓ lµm h¹i cho t¨ng tr−ëng. C¸c H−íng ®i thø nhÊt nh»m th¸o gì nh÷ng nhµ nghiªn cøu kh¸c nh− Ahluwalia (vµo n¨m vÊn ®Ò cã tÝnh cÊp b¸ch cña c¸c quèc gia 1974), Alesia, Perrtotti (1994), Nancey ®ang ph¸t triÓn. H−íng ®i nµy cã thÓ ®−îc Birdsall, David Ross vµ Richard Sobort thùc hiÖn th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c nguån (1995)… còng ®Òu kh¼ng ®Þnh vai trß tÝch cùc vèn viÖn trî trong vµ ngoµi n−íc. H−íng ®i thø cña c«ng b»ng x· héi ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh hai gi¶i quyÕt theo chiÒu s©u, mang tÝnh l©u tÕ. Theo quan ®iÓm cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i dµi, th¸o gì ®−îc vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt cña ThÕ giíi (WTO) th× “kh«ng cã b»ng chøng nµo c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn b»ng c¸ch huy KT-ML cho thÊy sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ l¹i ®i ®«i mét ®éng søc d©n vµ t¹o c¬ héi ®Ó ®«ng ®¶o néi c¸ch tÝch cùc víi t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ dung cã thÓ tham gia khai th¸c, sö dông c¸c thu nhËp, hoÆc sù bÊt b×nh ®¼ng dÊy ®−a tíi nguån nh©n lùc (®Êt ®ai, vèn…) theo nh÷ng nh÷ng nhÞp ®é t¨ng tr−ëng cao h¬n” (1) chÝnh s¸ch ®Þnh h−íng cña nhµ n−íc. §Ó thùc hiÖn quan ®iÓm kÕt hîp gi÷a 2. Sù t−¬ng t¸c gi÷a t¨ng tr−ëng kinh t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi, c¸c tÕ vµ c«ng b»ng x∙ héi nhµ nghiªn cøu cÊp tiÕn ®· ®−a ra hai h−íng a. Vai trß cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®èi víi ®i chÝnh: c«ng b»ng x· héi Mét lµ, h−íng sù ho¹t ®éng kinh tÕ vµo Tr−íc hÕt, t¨ng tr−ëng kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu c¬ b¶n cña con cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n ng−êi. Theo hä, thÞ tr−êng kh«ng thÓ ph©n bæ vµ ngµy cµng t¨ng cña con ng−êi. X· héi loµi thÝch ®¸ng lîi nhuËn do t¨ng tr−ëng kinh tÕ ng−êi kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÕu ®em l¹i, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n ®Çu. ChÝnh kh«ng cã nh÷ng thµnh qu¶ cña t¨ng tr−ëng phñ c¸c n−íc cÇn chuyÓn giao thu nhËp tõ kinh tÕ. Víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, t¨ng nh÷ng tÇng líp ®−îc lîi nhiÒu h¬n sang nh÷ng tr−ëng kinh tÕ lµ yªu cÇu tiªn quyÕt ®Ó tho¸t tÇng líp yÕu thÕ trong x· héi b»ng c¸c ho¹t khái sù rµng buéc víi ®ãi kh¸t, ®au yÕu, bÖnh ®éng trî cÊp, c¸c ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m tËt… ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh¾c nghÌo, cung cÊp c¸c dÞch vô x· héi miÔn phôc sù lÖ thuéc vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt
hËu so víi c¸c n−íc ®i tr−íc. Víi c¸c n−íc x· héi phøc t¹p nh− n¹n tham nhòng vµ bu«n ph¸t triÓn, t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®· gãp phÇn më b¸n ma tuý, nan « nhiÔm m«i tr−êng vµ c¹n ra nh÷ng kh¶ n¨ng, nhu cÇu tiªu dïng míi, kiÖt tµi nguyªn, sù chÖnh lÖch giµu nghÌo, sù ®¸p øng víi nh÷ng kh¸t väng v« tËn cña loµi bÊt b×nh ®¼ng x· héi, sù xuèng cÊp vÒ ®¹o ng−êi; ®ång thêi gãp phÇn gi¶i phãng con ®øc vµ lèi sèng, sù lan trµn c¸c hµnh ®éng ng−êi khái lao ®éng nÆng nhäc, lao ®éng c¬ b¹o lùc… b¾p nhê sù ph¸t triÓn v−ît bËc cña khoa häc B¸o c¸o vÒ ph¸t triÓn con ng−êi (Human vµ c«ng nghÖ. ChÝnh W. Arthur Lewis trong development report, 1998) víi chñ ®Ò “Nh÷ng t¸c phÈm næi tiÕng ®−îc gi¶i th−ëng Nobel “Lý mÉu h×nh tiªu dïng vµ sù liªn quan cña nã thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ” ®· tõng nhÊn ®Õn sù ph¸t triÓn con ng−êi”, ®· ®−a ra nh÷ng m¹nh: t¨ng tr−ëng kinh tÕ cã lîi cho x· héi bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi hiÖn ®¹i, vµ nhËn kh«ng ph¶i bëi v× cña c¶i nhÊt thiÕt lµm t¨ng ®Þnh: “sù t¨ng tr−ëng cña tiªu dïng trong thÕ h¹nh phóc, mµ v× cña c¶i më réng ph¹m vi lùa kû XX víi quy m« vµ sù ®a d¹ng ch−a tõng chän cña con ng−êi. “§©y lµ cµi mµ chóng ta thÊy, ®· ®−îc ph©n phèi kh«ng tèt, ®Ó l¹i v« coi lµ thµnh tè thø ba cña ý nghÜa néi t¹i cña sè nh÷ng khiÕm khuyÕt vµ bÊt b×nh ®¼ng sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn: quyÒn tù do lùa lín”(3). Trong ®ã, 20% nghÌo nhÊt trong d©n chän. Ng−êi ta muèn t¨ng tr−ëng kinh tÕ lµ v× sè thÕ giíi ®· bÞ lo¹i ra khá con bïng næ vÒ nã t¹o cho con ng−êi quyÒn kiÓm so¸t réng r·i tiªu dïng. H¬n 1 tû ng−êi bÞ t−íc nh÷ng nhu h¬n ®èi víi m«i tr−êng x· héi vµ vËt chÊt, vµ cÇu tiªu dïng c¬ b¶n. H¬n 2 tû ng−êi bÞ thiÕu do vËy, më réng quyÒn tù do cña con m¸u, trong ®ã 55 triÖu ng−êi ë c¸c n−íc c«ng ng−êi”.(2) nghiÖp. Trong 4,4 tû d©n ë c¸c n−íc ®ang KT-ML Bªn c¹nh ®ã, t¨ng tr−ëng kinh tÕ cßn t¹o ph¸t triÓn, gÇn 3/5 thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn vÖ ra nguån lùc vËt chÊt quan träng ®Ó gi¶i quyÕt sinh c¬ b¶n; gÇn 1/3 kh«ng ®−îc dïng n−íc nh÷ng vÊn ®Ò x· héi ®a d¹ng, phøc t¹p, n©ng s¹ch; 1/4 kh«ng cã ®iÒu kiÖn ë tho¶ ®¸ng; 1/5 cao møc sèng vµ ®iÒu kiÖn sèng cña ng−êi kh«ng ®−îc h−ëng nh÷ng dÞch vô y tÕ hiÖn d©n. Nhê nh÷ng thµnh qu¶ cña t¨ng tr−ëng ®¹i; 1/5 trÎ em kh«ng häc ®Õn hÕt bËc tiÓu kinh tÕ, c¸c quèc gia cã chç dùa vÒ vËt chÊt häc; 1/5 kh«ng ®−îc ¨n uèng ®Ó cã ®ñ n¨ng vµ tµi chÝnh ®Ó thùc thi c¸c chÝnh s¸ch gi¸o l−îng vµ chÊt ®¹m. Ng−îc l¹i, 20% ng−êi giµu dôc, y tÕ, v¨n ho¸ còng nh− c¸c c«ng tr×nh nhÊt thÕ giíi tiªu thô 45% thÞt vµ c¸; 58% tæng c«ng céng vµ c¸c ch−¬ng tr×nh phóc lîi chung sè n¨ng l−îng; 84% tæng l−îng giÊy; së h÷u kh¸c. T¨ng tr−ëng kinh tÕ cßn t¹o ra nhiÒu 87% tæng sè xe cé,v.v… kh¶ n¨ng h¬n trong viÖc thùc hiÖn ch¨m sãc VÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng sèng, còng nh÷ng nhãm yÕu thÕ trong x· héi nh− ng−êi theo b¸o c¸o trªn, toµn cÇu ®ang ®øng tr−íc ®au èm, tµn tËt, thiÓu n¨ng… vµ nh÷ng ng−êi hai cuéc khñng ho¶ng lín ®Èy loµi ng−êi ®Õn gÆp rñi ro th«ng qua c¸c ho¹t ®éng b¶o ®¶m giíi h¹n tèi ®a: mét lµ n¹n « nhiÔm m«i tr−êng x· héi cña quèc gia vµ c¸c tæ chøc, c¸c vµ chÊt th¶i ngµy nay ®· v−ît qu¸ kh¶ n¨ng ch−¬ng tr×nh t−¬ng hç phi ChÝnh phñ. cña hµnh tinh ®Ó cã thÓ hót vµ chuyÓn ®æi Tuy nhiªn, kinh nghiÖm thùc tiÔn ®· cho chóng; hai lµ sù sa sót cña nh÷ng tµi nguyªn thÊy, mét sù tËp trung qu¸ møc cho t¨ng cã thÓ kh«i phôc (n−íc, ®Êt, rõng, sù ®a d¹ng tr−ëng kinh tÕ sÏ lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò sinh häc) ngµy cµng t¨ng ë møc b¸o ®éng.
Thùc tr¹ng ®¸ng buån nµy cµng chøng tá ng«n vÒ nh©n quyÒn n¨m 1948 ®· kh¼ng r»ng, t¨ng tr−ëng kinh tÕ dï chiÕm mét vÞ trÝ ®Þnh: “TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu cã quyÒn h−ëng ®Æc biÖt quan träng trong sù ph¸t triÓn, song mét møc sèng ®ñ cho søc khoÎ vµ h¹nh phóc kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ vµ lµ th−íc ®o duy cña b¶n th©n vµ gia ®×nh, bao gåm thøc ¨n, nhÊt. T¨ng tr−ëng kinh tÕ cã t¸c ®éng vµ ¶nh thøc mÆc, nhµ ë, sù ch¨m sãc y tÕ vµ nh÷ng h−ëng hai mÆt ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt c«ng dÞch vô x· héi cÇn thiÕt… TÊt c¶ mäi ng−êi b»ng x· héi: mét mÆt, t¨ng tr−ëng lµ biÖn ®Òu cã quyÒn ®−îc häc hµnh, ®−îc lµm viÖc… ph¸p cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra nguån lùc vËt chÊt vµ ®−îc h−ëng b¶o hiÓm x· héi”(4). Héi nghÞ thùc hiÖn c«ng b»ng vµ më réng kh¶ n¨ng lùa th−îng ®Ønh bµn vÒ con ng−êi t¹i Co-pen-ha- chon, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña con ng−êi; ghen còng ®· kh¼ng ®Þnh: T¨ng tr−ëng kinh tÕ mÆt kh¸c, t¨ng tr−ëng kinh tÕ th¸i qu¸ cã thÓ kh«ng ®ång nhÊt víi viÖc mang l¹i h¹nh phóc dÉn ®Õn hoÆc g©y ra hiÖu øng phô lµm n¶y cho con ng−êi, nÕu kh«ng lÊy con ng−êi lµm sinh nhiÒu vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. ViÖc gi¶i trung t©m. quyÕt m©u thuÉn nµy phôc thuéc chñ yÕu vµo Bªn c¹nh ®ã, c«ng b»ng x· héi cßn lµ møc ®é chuÈn x¸c cña hÖ thèng quan ®iÓm yÕu tè quan träng thóc ®Èy kh¶ n¨ng t¸i s¶n trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn vµ vai trß ®iÒu tiÕt xuÊt lao ®éng x· héi, t¹o ra ®éng lùc ®èi víi cña chÝnh phñ c¸c n−íc. kh¶ n¨ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Ng−îc l¹i, sù b. T¸c ®éng cña c«ng b»ng x· héi ®Õn bÊt c«ng cïng víi c¸c vÊn ®Ò x· héi bøc xóc t¨ng tr−ëng kinh tÕ kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt kÞp thêi kh«ng chØ t¸c ®éng xÊu tíi sù ph¸t triÓn x· héi, mµ cßn lµ Tr−íc ®©y, khi c¸c nhµ nghiªn cøu ®ång nh©n tè k×m h·m søc t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh nhÊt sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi sù ph¸t triÓn KT-ML tÕ. cña c¸c quèc gia, th× vai trß cña c«ng b»ng x· héi ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ th−êng bÞ coi §Æc biÖt, ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t nhÑ, hoÆc mét sè m« h×nh ph¸t triÓn cßn coi triÓn, viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi gi¶i sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp lµ ®iÒu kiÖn cÇn quyÕt ®−îc mét sè vÊn ®Ò lín, cã vai trß nh− thiÕt ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn t¨ng tr−ëng l©u dµi.. ë mét sè giai ®o¹n hiÖn nay, xu h−íng chung cña thÕ n−íc ®ang ph¸t triÓn, mét bé phËn lín tÇng giíi còng ®ang chuyÓn h−íng coi träng vÊn ®Ò líp giµu cã kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh tÝch gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi cña c¸c quèc gia luü vµ t¸i ®Çu t− vµo nÒn s¶n xuÊt trong n−íc. vµ thõa nhËn vai trß tÝch cùc cña c«ng b»ng §iÒu nµy mét phÇn xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ bÊt æn x· héi ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ. ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi ë bªn trong quèc gia cña hä. ViÖc c¸c nhµ t− b¶n trong ViÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi tr−íc hÕt n−íc chi tiªu vµo c¸c nhu cÇu nghØ ng¬i, gi¶i dùa trªn môc tiªu quan träng nhÊt cña sù ph¸t trÝ vµ më tµi kho¶n ë n−íc ngoµi lµ mét sù triÓn x· héi lµ b¶n th©n con ng−êi vµ nh÷ng l·ng phÝ lín nguån tiÒm lùc trong n−íc. “V× quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña con ng−êi. BÊt kú vËy, mét chiÕn l−îc t¨ng tr−ëng dùa vµo sù m« h×nh t¨ng tr−ëng nµo còng ph¶i nh»m vµo gia t¨ng møc ®é bÊt c«ng trong thu nhËp trªn môc tiªu nµy ®èi víi mäi thµnh viªn chø kh«ng thùc tÕ kh«ng h¬n g× mét phÐp mµu mang tÝnh ph¶i chØ víi nh÷ng nhãm nhá c¸ nh©n trong c¬ héi ®−îc t¹o ra ®Ó gi÷ c¸c ®Æc quyÒn, ®Æc céng ®ång. Sù c«ng b»ng x· héi thùc thi vµ lîi vµ duy tr× nguyªn tr¹ng cña nhãm ng−êi më réng c¸c quyÒn cña con ng−êi nh− Tuyªn
th−îng l−u vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ë c¸c n−íc hµm sù c«ng b»ng trong tõng thÕ hÖ vµ gi÷a c¸c thÕ hÖ víi nhau. ThÕ giíi thø ba, mµ th−êng lµ tuyÖt ®¹i ®a sè d©n th−êng ph¶i tr¶ gi¸ cho viÖc ®ã. Nh÷ng chiÕn l−îc nh− vËy tèt h¬n nªn ®−îc gäi lµ iii. KÕt luËn Ph¶n ph¸t triÓn”(5) T¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi Thu nhËp thÊp vµ møc sèng thÊp cña cã thÓ coi nh− hai mÆt t−¬ng hç trong mét ng−êi nghÌo dÉn ®Õn t×nh tr¹ng søc khoÎ, chØnh thÓ x· héi. Chóng tån t¹i mét c¸ch gi¸o dôc kÐm vµ kh¶ n¨ng tham gia vµo ho¹t kh¸ch quan vµ sù m©u thuÉn gi÷a chóng lµ ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thÊp; n¨ng suÊt m©u thuÉn néi t¹i mang tÝnh biÖn chøng cña thÊp l¹i kÐo theo thu nhËp thÊp… t¹o nªn mét sù ph¸t triÓn: T¨ng tr−ëng kinh tÕ võa lµ m«i vßng luÈn quÈn khã tho¸t ra khái sù nghÌo tr−êng n¶y sinh c¸c vÊn ®Ò x· héi, võa lµ ®iÒu ®ãi. Trong khi ®ã, tÇng líp ng−êi nghÌo chiÕm kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. ®a sè trong c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. V× vËy, §ång thêi, c«ng b»ng x· héi gãp phÇn thóc viÖc t¨ng thu nhËp cho ng−êi nghÌo b»ng c¸c ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, nh»m tõng b−íc ph¸t chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ võa cã t¸c dông triÓn kinh tÕ toµn diÖn; song, nÕu nhÊn m¹nh t¨ng thªm n¨ng suÊt s¶n xuÊt cña toµn x· héi, th¸i qu¸ c¸c môc tiªu x· héi, ®Æt c¸c vÊn ®Ò võa t¨ng thªm nhu cÇu tiªu dïng c¸c hµng x· héi t¸ch rêi khái ®iÒu kiÖn vËt chÊt th× sÏ ho¸ thiÕt yÕu. §iÒu nµy t¹o ra mét ®éng lùc kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n−íc ph¸t triÓn, t¹o thóc ®Èy nÒn kinh tÕ vµo tr¹ng th¸i tr× trÖ. ®iÒu kiÖn t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ thu hót sù Chó thÝch: tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mäi tÇng (1). B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi n¨m 1998, líp vµ thµnh phÇn x· héi. KT-ML trang 12. Sù c«ng b»ng ®−îc thùc hiÖn th«ng qua (2). Kinh tÕ häc cho thÕ giíi thø ba, trang 175 ph©n phèi thu nhËp cã t¸c dông nh− mét h×nh (3). B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi n¨m 1998, thøc khuyÕn khÝch vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó trang 35. më réng sù tham gia cña quÇn chóng vµo qu¸ (4). B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi n¨m 1998, tr×nh ph¸t triÓn. Ng−îc l¹i, sù bÊt b×nh ®¼ng trang 21. ®−îc thõa nhËn trong x· héi sÏ lµ mét trë lùc lín vÒ t©m lý ®èi víi tiÕn bé kinh tÕ vµ t¹o ra (5). Kinh tÕ häc cho ThÕ giíi thø ba, trang 221 nh÷ng bÊt m·n x· héi cña d©n chóng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i, Tµi liÖu tham kh¶o c«ng b»ng x· héi ®−îc thùc hiÖn theo xu h−íng t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Sù [1]. Mai Ngäc C−êng. LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ®©y tÕ. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1997. kh«ng cã nghÜa chØ bao hµm sù t¨ng tr−ëng ®i [2]. Torodol. Kinh tÕ häc cho thÕ giíi thø ba. NXB ®«i víi b¶o vÖ m«i tr−êng mµ lµ sù t¨ng Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1998. tr−ëng g¾n víi sù ph¸t triÓn con ng−êi. TÝnh [3]. UNDP. B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng−êi n¨m 1998. bÒn v÷ng cã thÓ hiÓu lµ sù ®¸p øng nhu cÇu Hµ Néi, 1999. cña c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm h¹i ®Õn [4]. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn IX. nh÷ng n¨ng lùc vµ c¬ héi cña c¸c thÕ hÖ NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2001♦ t−¬ng lai. Nh− vËy, ph¸t triÓn bÒn v÷ng bao