Báo cáo y học: "LầN ĐầU TIÊN MộT TRƯờNG HợP NHIễM CAPILLARIA PHILIPPINENSIS ĐƯợC PHáT HIệN TạI BệNH VIệN CHợ "

Chia sẻ: Nguyễn Phương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tháng 6 - 2009, lần đầu tiên Bệnh viện Chợ Rẫy phát hiện một tr-ờng hợp nhiễm Capillaria philippinensis trên bệnh nhân (BN) nam, 20 tuổi, không có tiền sử bệnh suy giảm miễn dịch, bệnh tim, bệnh thận, bệnh gan..., không đi du lịch n-ớc ngoài. Khởi bệnh với các triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, phù, sụt cân. BN đã điều trị tại nhiều bệnh viện khác nhau, nh-ng bệnh cảnh không thuyên giảm mà ngày càng trầm trọng. BN chỉ hồi phục khá nhanh sau khi đ-ợc chẩn đoán xác định nhiễm C. philippinensis và điều trị...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo y học: "LầN ĐầU TIÊN MộT TRƯờNG HợP NHIễM CAPILLARIA PHILIPPINENSIS ĐƯợC PHáT HIệN TạI BệNH VIệN CHợ "

LÇN §ÇU TI£N MéT TR¦êNG HîP NHIÔM CAPILLARIA PHILIPPINENSIS §¦îC PH¸T HIÖN T¹I BÖNH VIÖN CHî RÉY TH¸NG 6 - 2009 Phan TuyÕt Anh* Tãm t¾t Th¸ng 6 - 2009, lÇn ®Çu tiªn BÖnh viÖn Chî RÉy ph¸t hiÖn mét tr−êng hîp nhiÔm Capillaria philippinensis trªn bÖnh nh©n (BN) nam, 20 tuæi, kh«ng cã tiÒn sö bÖnh suy gi¶m miÔn dÞch, bÖnh tim, bÖnh thËn, bÖnh gan..., kh«ng ®i du lÞch n−íc ngoµi. Khëi bÖnh víi c¸c triÖu chøng ®au bông, tiªu ch¶y, phï, sôt c©n. BN ®· ®iÒu trÞ t¹i nhiÒu bÖnh viÖn kh¸c nhau, nh−ng bÖnh c¶nh kh«ng thuyªn gi¶m mµ ngµy cµng trÇm träng. BN chØ håi phôc kh¸ nhanh sau khi ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh nhiÔm C. philippinensis vµ ®iÒu trÞ b»ng albendazole 400 mg/ngµy trong 10 ngµy. * Tõ khãa: Capillaria philippinensis. INTESTINAL CAPILLARIASIS was the first time diagnosed and treated AT CHORAY HOSPITAL IN JUNE, 2009 SUMMARY In June, 2009, the first time, an intestinal capillariasis was discovered at Choray Hospital. A twenty-year-old patient, who had no underlying of immune depression, no disease history of cardiovascular, hematopoietic, hepatobiliary, urinary systems, no history of traveling outsite Vietnam, had presented with one year history of chronic diarrhea, abdominal pain, generalized anasarca, fatigue and severe weight loss signs and had been seen several times in different hopitals before being admited Choray Hospital. Capillaria philippinensis was revealed from his stool sample at Choray Hospital. The patient recovered quite quickly after being treated with albendazole (400 mg/day) for ten days. Capillariasis outbreak should be considered in Vietnam now. * Key words: Capillaria philippinensis. §Æt vÊn ®Ò MÆc dï nh©n viªn Ngµnh Y tÕ ViÖt Nam lu«n lu«n ®−îc c¶nh b¸o vÒ c¸c yÕu tè khÝ hËu nhiÖt ®íi, vÖ sinh thùc phÈm kÐm vµ tËp qu¸n ¨n thøc ¨n t−¬i sèng cña ng−êi ViÖt lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhiÒu lo¹i ký sinh trïng (KST) x©m nhËp qua ®−êng tiªu hãa vµo c¬ thÓ. Tuy nhiªn, hÇu hÕt bÖnh c¶nh l©m sµng cña BN bÞ nhiÔm KST ®−êng ruét kh«ng ®iÓn h×nh ë giai ®o¹n sím, h¬n n÷a c¸c kü thuËt ph¸t hiÖn KST ®−êng ruét hiÖn nay vÉn lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p cæ ®iÓn, ®é nh¹y ch−a cao, cïng víi sù chñ quan * BÖnh viÖn Chî RÉy Ph¶n biÖn khoa häc: GS. TS. NguyÔn V¨n Mïi
cña nh©n viªn y tÕ, nhiÒu tr−êng hîp nhiÔm KST ®−êng ruét ®· bÞ bá qua hoÆc chØ ®−îc chuÈn ®o¸n x¸c ®Þnh ë giai ®o¹n muén, lµm gi¶m hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®iÒu trÞ cho BN. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng BN bÞ nhiÔm lo¹i KST hiÕm gÆp t¹i ViÖt Nam. Bµi b¸o nµy tr×nh bµy mét tr−êng hîp nhiÔm C. philippinensis ®−îc ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn ë BÖnh viÖn Chî RÉy. TRÌNH BÀY CA BỆNH NHIỄM CAPILLARIA PHILIPPINENSIS BN nam, Nguyễn Văn D, sinh năm 1989, trú tại Lộc Long, Lộc Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình. Năm 2008 (khoảng một năm trước khi nhập viện) BN thấy đau bụng quặn vùng trên rốn kèm theo cảm giác mót rặn nhưng không đi ngoài, cơn đau không liên quan tới bữa ăn. Tần số các cơn đau bụng ngày càng nhiều và đau lan toả xuống vùng dưới rốn kèm theo hiện tượng đi phân nhày nhiều lần trong ngày. Số lần đi ngoài tăng dần, từ 2 - 10 lần/ngày. Phân càng ngày càng lỏng và khối lượng tăng, kết hợp với chán ăn, mệt mỏi, khiến BN giảm cân nhanh, BN không có triệu chứng sốt. Tiếp theo là những đợt phù toàn thân xuất hiện mà không có các dấu hiệu bất thường của tiểu tiện, không khó thở. BN đã khám và điều trị nội trú tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Việt Nam-CuBa, Bệnh viện TW Huế với chẩn đoán không xác định như “hội chứng kém hấp thu” và “theo dõi lymphoma ruột”, nhưng tình trạng tiêu chảy, chán ăn và suy kiệt vẫn không thuyên giảm. Với cơ thể phù toàn thân và tiêu chảy ngày càng tăng, BN lại xin điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, nhưng đau bụng, tiêu chảy và suy kiệt vẫn tiếp diễn. Ngày 17 - 6 - 2009, BN vào Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy, với chẩn đoán “hội chứng kém hấp thu’’, BN được chuyển tới Khoa Nội tiêu hóa (trại 8B3), Bệnh viện Chợ Rẫy và được chẩn đoán lại là “tiêu chảy mạn tính”. Trước khi bị bệnh, BN hoàn toàn khoẻ mạnh. Không có tiền sử mắc các bệnh suy giảm miễn dịch, bệnh thận, bệnh lao... Không có tiền sử nghiện thuốc. không đi du lịch nước ngoài. Các thành viên trong gia đình đều khoẻ mạnh. BN có tiền sử làm nhân viên phục vụ nhà hàng ăn uống, thỉnh thoảng có ăn tôm sống chấm với mù tạc và món lẩu cá với rau rút. Các biểu hiện lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng và phác đồ điều trị cho BN trong thời gian chưa có chẩn đoán xác định nhiễm Capillaria philippinensis (từ 17 - 6 - 2009 đến 26 - 6 - 2009) tại Khoa Nội tiêu hoá, Bệnh viện Chợ Rẫy như sau: * Bệnh cảnh lâm sàng: - Tỉnh táo, nhưng rất mệt mỏi, chán ăn. - Da trắng xanh, niêm mạc mắt nhợt nhạt, phù mí mắt rõ. Dấu ấn mắt cá chân lõm rõ và phục hồi chậm. Tiểu tiện bình thường, không khó thở. - Tổng trạng gày mòn, thấy rõ các khoảng liên sườn trên vùng ngực của BN, cân nặng 42 kg. - Không phát hiện gan, lách to. - Mạch 80 lần/phút, nhịp thở 20 lần/phút và chỉ số huyết áp đo được 9/6, không sốt. * Kết quả các xét nghiệm: Bảng 1: Xét nghiệm huyết học. XÐt nghiÖm 17 - 6 - 2009 24 - 6 - 2009 huyÕt häc Hematocrite 43,20% 32,50% Hemoglobin 146 g/l 118 g/l 3 3,740,000/mm3 Hång cÇu 4,810,000/mm 11,020/mm3 8,910/mm3 B¹ch cÇu Neutrophil 60,50% 33,20% Lymphocyte 24,70% 51,90%
Monocyte 6,10% 11,70% Eosinophil 2,90% 2,90% Bazophil 0,70% 0,30% HIV ¢m tÝnh LE cells Kh«ng t×m thÊy ANA ¢m tÝnh B¶ng 2: XÐt nghiªm sinh hãa m¸u. 17 - 6 - 23 - 6 - 24 - 6 - 26 - 6 - XÐt nghiÖm 2009 2009 2009 2009 sinh hãa m¸u 127 121 124 127 Na mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l 2,2 1,9 2,0 2,2 K mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l 1,5 1,75 1,4 1,5 Ca mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l 95 91 88 99 Cl mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l 2,08 Fe mol/l 105 Glycemie mg/dl 1,3 Albumine g/dl 4,2 Protide g/dl SGOT (AST) 71 U/l SGPT (ALT) 53 U/l CEA 1,7 CA 19,9 4 B¶ng 3: XÐt nghiÖm sinh hãa n−íc tiÓu. XÐt nghiÖm 18 - 6 - 2009 25 - 6 - 2009 26 - 6 - 2009 sinh hãa n−íc tiÓu 19,7 mmol/ 19 mmol/ Na 24 giê 24 giê 14,3 mmol/ 19,5 mmol/ K 24 giê 24 giê 0,01 mmol/ 0,1 mmol/ Ca 24 giê 24 giê 32,4 mmol/ 92,3 mmol/ Cl 24 giê 24 giê Protein urinia 30 mg/dl Bilirubin urinia 1 mg/dl Ketone urinia 5 mg/dl B¶ng 4: C¸c xÐt nghiÖm kh¸c. 17 - 6 - 18 - 6 - 19 - 6 - Lo¹i xÐt Ph−¬ng 2009 2009 2009
nghiÖm ph¸p Hång cÇu + B¹ch cÇu ++ XÐt Soi trùc tiÕp nghiÖm M¸u Èn + ph©n ¢m tÝnh (lÇn 1) KST ®−êng Ph−¬ng ruét ¢m tÝnh ph¸p Willis NhiÒu khÝ Néi soi ë khung bông ®¹i trµng Th¨m kh¸m cËn l©m X quang B×nh sµng vïng bông bông th−êng Néi soi ®¹i B×nh trµng th−êng Phác đồ điều trị cho BN khi chưa có chẩn đoán xác định chủ yếu là bù nước, điện giải kết hợp các thuốc bảo vệ niêm mạc ruột (mucosta), thuốc chống tiêu chảy (imodium, enterogermina, ercefuryl), kháng sinh (doxyclin), thuốc chống nôn (primperan), men tiêu hóa (neopeptin) và vitamin. Tuy nhiên, tình trạng tiêu chảy của BN vẫn không được cải thiện. Ngày 26 - 6 - 2009, tại Phòng Xét nghiệm Chẩn đoán KST, Bệnh viện Chợ Rẫy đã thực hiện xét nghiệm phân tìm KST đường ruột của BN (lần thứ 2) có kết quả: - Quan sát đại thể: phân vàng sệt, không thấy máu. - Soi trực tiếp: phát hiện trứng giun C. philppinensis với các đặc điểm: + Trứng hình ovan, kích thước bằng 2/3 trứng giun móc (Ancylostome). Vỏ trứng giống như một đường diềm trang trí với nhiều vạch ngang cách đều chạy xung quanh trứng, phân chia rõ giữa phần vỏ và khối nguyên sinh chất chứa bên trong. Khối nguyên sinh chất chia thành nhiều thùy tương đối rõ. Hai cực của trứng có 2 nút nhày trong suốt nhô ra. Mật độ trứng 1 - 5 trứng/10 vi trường vật kính 10X. + Phát hiện giun trưởng thành, thường quấn với nhau, đoạn thân gần đuôi của một số giun trưởng thành có chứa nhiều trứng, xếp một hàng dọc theo chiều dài của thân giun (hình ảnh của trứng và giun trưởng thành đã được đối chiếu trực tiếp với hình ảnh trong Atlas of medical parasitology của Đại học Mahidol-Thái Lan) [2]. + Hồng cầu (-); bạch cầu (+++); máu ẩn ‘’+’’, nhiều tinh thể chiết quang. + Không phát hiện loại KST đường ruột khác. - Phương pháp tập trung Willis chỉ phát hiện trứng Capillaria philippinensis với mật độ khoảng 1 - 2 trứng/1 vi trường vật kính 10X. Không phát hiện thêm loại trứng của KST đường ruột khác. HKÕt qu¶ xÐt nghiÖm ph©n lÇn 2: x¸c ®Þnh BN bÞ nhiÔm Capillaria philippinensis. BN ®−îc ®iÒu trÞ thuèc ®Æc hiÖu albendazole (zentel) 400 mg/ngµy cïng víi c¸c biÖn ph¸p bï n−íc ®iÖn gi¶i vµ protein. BN kh«ng cßn ®au bông vµ tiªu ch¶y (sau 4 ngµy ®iÒu trÞ víi albendazole), b¾t ®Çu cã c¶m gi¸c muèn ¨n, c¸c dÊu hiÖu suy d−ìng cã dÊu hiÖu håi phôc kh¸ nhanh. KÕt qu¶ xÐt nghiÖm cña BN sau ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu cho ®Õn khi xuÊt viÖn cã diÔn biÕn tèt lªn C. philippinensis kh«ng cßn trong 2 lÇn xÐt nghiÖm ph©n tiÕp theo (ngµy 30 - 6 vµ 3 - 7 - 2009). B¶ng 5: XÐt nghiÖm sinh hãa m¸u sau khi ®−îc ®iÒu trÞ albendazole. XÐt nghiÖm 29 - 6 30 - 6 - 2-7- 8-7- sinh hãa 2009 2009 2009 2009 m¸u Cã tiÕn Cã tiÕn Cã tiÕn §iÖn gi¶i ®å triÓn tèt triÓn tèt triÓn tèt
Albumin 1,6 g/dl 2,3 g/dl Protide 3,8 g/dl 4,8 g/dl BUN 4 mg% Creatinine 0,4 mg% SGOT (AST) 20 U/l SGPT (ALT) 22 U/l Bµn luËn BÖnh do nhiÔm giun Capillaria philippinensis ®−îc ph¸t hiÖn ®Çu tiªn t¹i phÝa B¾c ®¶o Luzon- Philippine n¨m 1964. Sau ®ã, bÖnh nµy còng ®−îc ghi nhËn t¹i Trung Quèc, Ai CËp, Indonesia, Iran, NhËt B¶n, Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan vµ Th¸i Lan. Chu kú ph¸t triÓn tù nhiªn cña Capillaria philippinensis qua hai vËt chñ: vËt chñ chÝnh lµ c¸c lo¹i chim ¨n c¸ vµ vËt chñ trung gian lµ c¸c lo¹i c¸ n−íc ngät. C¸c nhµ khoa häc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm cho mét sè loµi khØ ¨n Êu trïng Capillaria philippinensis lÊy tõ ruét c¸, kÕt qu¶ cho thÊy Êu trïng Capillaria philippinensis tiÕp tôc ph¸t triÓn thµnh giun tr−ëng thµnh vµ trøng trong hÖ thèng tiªu ho¸ cña khØ, nh−ng chØ cã loµi khØ Mongolian gerbils lµ cã biÓu hiÖn l©m sµng. Nh÷ng ng−êi cã tËp qu¸n ¨n c¸ sèng sÏ cã nguy c¬ trë thµnh vËt chñ chÝnh vµ bÞ m¾c bÖnh do Capillaria philippinensis g©y ra. BÖnh c¶nh l©m sµng chÝnh cña bÖnh nµy bao gåm: ®au bông, Øa ch¶y, suy d−ìng vµ sôt c©n nhanh. GÇn ®©y nhÊt (2008), mét b¸o c¸o ®· th«ng b¸o vÒ bÖnh c¶nh 3 tr−êng hîp nhiÔm Capillaria philippinensis t¹i Lµo [4]. H×nh ¶nh trøng víi 2 nót nhµy ë 2 ®Çu cña trøng cã thÓ chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi h×nh thÓ trøng cña Capillaria hepatica vµ Trichiuris trichura, song ®· ®−îc lo¹i trõ v× tuy h×nh thÓ cña C.philippinensis vµ C.hepatica rÊt gièng nhau, nh−ng kÝch th−íc cña trøng Capillaria philppinensis (45 x 21 µm) nhá h¬n trøng cña C.hepatica rÊt nhiÒu. So s¸nh víi trøng cña Trichiuris trichura, trøng cña C.philippinensis còng kh¸c vÒ h×nh thÓ vµ kÝch th−íc. Víi nh÷ng dÊu hiÖu tiÒn sö bÖnh, bÖnh c¶nh l©m sµng, kÕt qu¶ xÐt nghiÖm, ®Æc biÖt lµ xÐt nghiÖm ph©n ph¸t hiÖn ra trøng vµ giun tr−ëng thµnh Capallaria philippinensis cïng víi ®¸p øng tèt cña BN víi albendazole, chóng t«i kh¼ng ®Þnh BN ®· ®−îc chÈn ®o¸n ®óng vµ ®iÒu trÞ cã hiÖu qu¶ t¹i BÖnh viÖn Chî RÉy. §©y còng lµ tr−êng hîp nhiÔm Capillaria philippinensis ®Çu tiªn ®−îc ph¸t hiÖn t¹i bÖnh viÖn Chî RÉy. TiÒn sö BN ch−a bao giê ®i du lÞch n−íc ngoµi tr−íc khi m¾c bÖnh ®· minh chøng BN nµy m¾c bÖnh t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy c¶nh b¸o víi c¸c ®ång nghiÖp trong viÖc kh¸m vµ ph¸t hiÖn bÖnh hiÕm gÆp ë ViÖt Nam. §ång thêi c¶nh b¸o cho céng ®ång vÒ vÊn ®Ò vÖ sinh ¨n uèng, ®Æc biÖt lµ sù nguy hiÓm cña tËp tôc ¨n thøc ¨n t−¬i sèng cÇn ®−îc lo¹i trõ. Mét khuyÕn c¸o cho c¸c b¸c sü l©m sµng lµ: do xÐt nghiÖm ph¸t hiÖn KST trong bÖnh phÈm ph©n cßn rÊt ®¬n s¬, nªn ®é nh¹y ch−a cao, do ®ã cÇn kiÓm so¸t KST ®−êng ruét nhiÒu lÇn trªn 1 BN lµ viÖc nªn lµm trong chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Markell-Voge-John. Medical parasitology. 7th edition. 2. Prayong Radomyos, A.T., Polrat Wilairatana, Sornchai Looreesuwan, Tan Chongsuphajaisiddhi. Atlas of medical parasitology. 4th ed. 3. Saichua P., C. Nithikathkul, and N. Kaewpitoon. Human intestinal capillariasis in Thailand. World J Gastroenterol. 2008, 14 (4), pp.506-510. 4. Soukhathammavong P. et al. Three cases of intestinal capillariasis in Lao People's Democratic Republic. Am J Trop Med Hyg. 2008, 79 (5), pp.735-738.