Biến đổi khí hậu và ảnh hưởng lên số ca mắc cúm tại quận 5, thành phố Hồ Chí Minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ ẢNH HƯỞNG LÊN SỐ CA MẮC CÚM<br /> TẠI QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Lê Hoàng Ninh*, Phùng Đức Nhật*, Nguyễn Thị Tuyết Vân*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Trên thế giới ước tính mỗi năm có 5%-10% những người trưởng thành và 20%-30% trẻ em<br /> mắc cúm. Ở các nước đang phát triển, cúm là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Yếu tố nguy<br /> cơ dịch bệnh cúm có liên quan với các điều kiện khí hậu. Tình hình biến đổi khí hậu trên toàn cầu đang đe dọa<br /> nghiêm trọng đến môi trường sinh thái và sức khỏe con người. Việt Nam là một trong những quốc gia đang gánh<br /> chịu những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, trong đó thành phố Hồ Chí Minh với địa hình tương đối thấp so với<br /> mặt nước biển, vì vậy rất dễ bị tổn thương trước những biến đổi bất lợi của tình trạng khí hậu.<br /> Mục tiêu: Xác định mối tương quan giữa các yếu tố khí hậu (lượng mưa, nhiệt độ và độ ẩm) và số ca mắc<br /> cúm tại quận 5, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2006 đến 2014<br /> Phương pháp: Hồi cứu số liệu về số ca mắc cúm theo quý và các yếu tố khí hậu tại quận 5 từ năm 2006-<br /> 2014. Sử dụng phương pháp phân tích chuỗi thời gian phối hợp với việc sử dụng mô hình ARIMA để xác định<br /> mối tương quan giữa các yếu tố khí hậu (lượng mưa, nhiệt độ và độ ẩm) và số ca mắc cúm.<br /> Kết quả: Có sự tương quan có ý nghĩa thống kê giữa số ca mắc cúm và nhiệt độ trung bình, nhiệt độ tối đa,<br /> và độ ẩm trung bình. Số ca mắc cúm tại quận 5 sẽ giảm 138 ca tại lag 7 nếu nhiệt độ trung bình tăng 10C. Số ca<br /> mắc cúm tại quận 5 sẽ giảm 149 ca tại lag 7 nếu nhiệt độ tối đa tăng 10C. Số ca mắc cúm sẽ tăng 16 ca khi độ ẩm<br /> tăng lên 1%.<br /> Kết luận: Thành phố Hồ Chí Minh có nhiệt độ trung bình ở mức cao, do đó số ca mắc cúm sẽ giảm khi có sự<br /> gia tăng nhiệt độ. Tuy nhiên nhiệt độ cao không phải là một yếu tố tố thuận lợi để phòng tránh bệnh cúm, việc gia<br /> tăng nhiệt độ sẽ kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe xã hội khác nữa.<br /> Từ khóa: biến đổi khí hậu, cúm, mô hình tích hợp tự hồi quy và trung bình tịnh tiến<br /> ABSTRACT<br /> CLIMATE CHANGE AND ITS EFFECT ON INFLUENZA CASES AT DISTRICT 5, HO CHI MINH CITY<br /> Le Hoang Ninh, Phung Duc Nhat, Nguyen Thi Tuyet Van<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 1 - 5<br /> <br /> Background: Influenza occurs globally with an annual attack rate estimated at 5%–10% in adults and<br /> 20%–30% in children. In developing countries, influenza is one of the leading causes of death. Moreover, risk<br /> factors for influenza related to climatic conditions. Vietnam has most affected by climate change, in which Ho Chi<br /> Minh City with a relatively low terrain to the sea level will be very vulnerable to the adverse change of climatic<br /> conditions.<br /> Objects: to determine the correlation between climatic factors (rainfall, temperature, and humidity) and<br /> influenza cases at district 5, Ho Chi Minh City from 2006 to 2014.<br /> Methods: Retrospective data were collected for quarterly influenza cases and climatic factors (rainfall,<br /> temperature, and humidity) at district 5, Ho Chi Minh City from 2006 to 2014. Using time series analysis and<br /> ARIMA models to determine the correlation between climatic factors and influenza cases.<br /> Result: There were significant correlations between influenza cases and some climatic factors (average<br /> <br /> * Viện Y tế Công cộng Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: CN. Nguyễn Thị Tuyết Vân ĐT: 01696808876 Email: nguyenthituyetvan@iph.org.vn<br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 1<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> temperature, maximum temperature, and average humidity). The number of influenza cases decreased 138 cases<br /> after 7 lag (quarters) when the average temperatures increased 10C. The number of influenza cases decreased 149<br /> cases after 7 lag (quarters) when the average maximum temperatures increased 10C. The number of influenza<br /> cases increased 16 cases when average humidity increased 1%.<br /> Conclusions: The average temperature in Ho Chi Minh City was at a high level, and then the number of<br /> influenza cases reduced when the temperature increased. However, the high temperature was not a favorable factor<br /> to prevent influenza, but an increase in temperature led to many other health and social problems.<br /> Key words: climate change, influenza, ARIMA (auto-regression integrated moving average)<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ giá những tác động của các yếu tố khí hậu lên sự<br /> biến thiên số ca bệnh cúm.<br /> Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và<br /> Phòng ngừa bệnh tật (CDC) thì cúm là một trong Mục tiêu<br /> mười bệnh gây tử vong hàng đầu trên thế giới(2). Mô tả diễn biến tình hình mắc bệnh cúm tại<br /> Trên thế giới ước tính mỗi năm có 5%-10% quận 5, thành phố Hồ Chí Minh trong khoảng<br /> những người trưởng thành mắc cúm, 20%-30% thời gian từ năm 2006 đến 2014<br /> trẻ em mắc cúm. Hàng năm có khoảng 3-5 triệu Xác định mối tương quan giữa các yếu tố khí<br /> người mắc cúm và khoảng 250.000 đến 500.000 hậu (lượng mưa, nhiệt độ và độ ẩm) và số ca<br /> trường hợp tử vong. Ở những nước công mắc bệnh cúm tại quận 5, thành phố Hồ Chí<br /> nghiệp, hầu hết các trường hợp tử vong từ 65 Minh giai đoạn từ năm 2006 đến 2014<br /> tuổi trở lên đều có liên quan với bệnh cúm(8). Ở<br /> ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> các nước đang phát triển, cúm là một trong<br /> những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong(1,7), Số liệu về về các yếu tố môi trường (lượng<br /> nghiên cứu ước tính rằng, mỗi năm có một tỷ lệ mưa, nhiệt độ và độ ẩm), số ca mắc của bệnh<br /> lớn số trường hợp tử vong ở trẻ em là có liên cúm được thu thập theo từng quý từ năm 2006 -<br /> quan đến bệnh cúm(8). Yếu tố nguy cơ dịch bệnh 2014. Phân tích mối liên quan giữa biến đổi khí<br /> cúm có liên quan với các điều kiện khí hậu. Do hậu và bệnh cúm theo phương pháp phân tích<br /> đó, những tác động của môi trường xung quanh chuỗi thời gian và sử dụng mô hình ARIMA.<br /> là một yếu tố quan trọng liên quan đến bệnh KẾT QUẢ<br /> cúm và khả năng gây dịch cúm ở người(3). Tình<br /> Mô tả số ca mắc cúm giai đoạn 2006-2014<br /> hình biến đổi khí hậu trên toàn cầu đang đe dọa<br /> nghiêm trọng đến môi trường sinh thái và sức<br /> khỏe con người. Việt Nam là một nước nhiệt đới<br /> có bờ biển dài và phải chịu ảnh hưởng nghiêm<br /> trọng của biến đổi khí hậu. Trong đó, Thành phố<br /> Hồ Chí Minh, nằm ở hạ lưu lưu vực sông Đồng<br /> Nai – Sài Gòn, nằm dưới các bậc thang thủy điện<br /> phía thượng nguồn, với địa hình tương đối thấp<br /> so với mặt nước biển, vì vậy rất dễ bị tổn thương<br /> trước những biến đổi bất lợi của tình trạng khí Hình 1: Số ca cúm tại quận 5 giai đoạn 2006-2014<br /> hậu(4). Tuy nhiên tại thành phố Hồ Chí Minh vẫn Trong giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2014,<br /> chưa có nhiều nghiên cứu về mối liên hệ giữa số ca mắc cúm trung bình mỗi quý dao động từ<br /> các điều kiện khí hậu và các bệnh truyền nhiễm. 1000 ca đến 1500 ca. Tuy nhiên trong năm 2009<br /> Chính vì thế nghiên cứu chọn quận 5, một trong có một sự gia tăng đột biến về số ca mắc cúm tại<br /> những quận trung tâm của thành phố để đánh<br /> <br /> <br /> 2 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> quận 5, sự gia tăng số ca mắc cúm xấp xỉ gấp 2<br /> 7<br /> 6.5<br /> 6<br /> 5.5<br /> 5<br /> 4.5 lần so với mức bình thường.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1 2 Quyù 3 4<br /> <br /> ln soá ca maéc cuùm Trung binh ln soá ca maéc cuùm<br /> <br /> <br /> Hình 2: Đồ thị ln số ca mắc cúm theo từng quý tại quận 5 giai đoạn 2006-2014<br /> Số ca mắc cúm tại quận 5 có sự tăng dần từ và nhiệt độ trung bình được đo bằng 0C. Như<br /> quý 1 đến quý 4 trong năm, có tính mùa rõ rệt, vậy số mắc cúm sẽ giảm 138 ca sau 7 quý nếu<br /> bắt đầu từ khoảng gần giữa quý 2 (khoảng tháng nhiệt độ trung bình tăng lên 10C.<br /> 5) số ca mắc cúm bắt đầu tăng cao và duy trì ở Bảng 2: Mô hình ARIMA giữa số ca mắc cúm và<br /> mức cao trong suốt quý 3, gần cuối quý 4 nhiệt độ tối đa<br /> (khoảng tháng 11) thì số ca mắc cúm giảm trở lại. Lag Chi bình Hằng Hệ số Giá trị KTC 95%<br /> phương số p<br /> Mối liên quan giữa bệnh cúm và các yếu tố 6 37,61 3757,62 47,41 0,194 -24,05 - 118,87<br /> khí hậu 7 -148,75 0,000 -204,21 - -93,29<br /> Bảng 1: Mô hình ARIMA giữa số ca mắc cúm và Mô hình ARIMA đa biến được sử dụng để<br /> nhiệt độ trung bình tiên đoán số ca mắc cúm và nhiệt độ tối đa cho<br /> Lag Chi bình Hằng số Hệ số Giá trị p KTC 95% thấy lag 7 của nhiệt độ tối đa có tương quan có<br /> phương<br /> ý nghĩ thống kê với số ca mắc cúm với<br /> 6 49,84 3995,73 9,6 0,805 -66,71 - 85,91<br /> p