Biện pháp nâng cao khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại một số trường mầm non

Chia sẻ: LaLi Sa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đưa ra hệ thống các biện pháp: Tạo không gian lớp học thuận lợi cho việc học đọc, hình thành khả năng đọc cho trẻ qua trò chơi, tạo mọi điều kiện trong các hoạt động sinh hoạt và việc lựa chọn phối hợp các phương pháp thích hợp khi tổ chức các hoạt động

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Biện pháp nâng cao khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại một số trường mầm non

358 BIỆN PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIỀN ĐỌC CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON SV. Đào Thị Kim Quyên ThS. Hồ Thị Thu Hà Tóm tắt. Việc chuẩn bị khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi là hoạt động vô cùng quan trọng ở trường mầm non. Để đảm bảo chuẩn bị học đọc cho trẻ vào lớp một cần phải có biện pháp cụ thể gắn liền thực tiễn giáo dục và mang tính khoa học. Bài báo đưa ra hệ thống các biện pháp: Tạo không gian lớp học thuận lợi cho việc học đọc, hình thành khả năng đọc cho trẻ qua trò chơi, tạo mọi điều kiện trong các hoạt động sinh hoạt và việc lựa chọn phối hợp các phương pháp thích hợp khi tổ chức các hoạt động. Các biện pháp này đã được chúng tôi nghiêm túc thực hiện và đã thu được kết quả như mong đợi ở trẻ 5 -6 tuổi. Từ khóa: Chuẩn bị khả năng tiền đọc, biện pháp nâng cao, trẻ mẫu giáo, trường mầm non. 1. Đặt vấn đề Chuẩn bị khả năng tiền đọc cho trẻ rất quan trọng. Bởi nó gắn liền với việc chuẩn bị tập hợp các kĩ năng nhận thức như: Chú ý, trí nhớ, liên tưởng và sự tự điều chỉnh về hành vi đọc sách của trẻ. Thời điểm chín muồi để tiếp cận việc chuẩn bị khả năng tiền đọc cho trẻ có hiệu quả là giai đoạn trẻ 5-6 tuổi. Nói như thế, không phải là dạy cho trẻ học đọc như một học sinh thực thụ mà giúp trẻ làm quen với việc học đọc, bằng việc phối hợp nhiều phương pháp và nội dung giáo dục phù hợp tâm sinh lí, làm tiền đề cho việc học đọc của trẻ sau này ở trường phổ thông. Do vậy, việc xây dựng các biện pháp nâng cao khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo được xem là cấp thiết. 2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả việc phát triển khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo 5 -6 tuổi 2.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp Các nguyên tắc để xây dựng hệ thống biện pháp: 2.1.1. Nguyên tắc phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ Khi giáo viên tổ chức các hoạt động phát triển khả năng tiền đọc cho trẻ, phải kích thích được hứng thú và sự tập trung chú ý của trẻ, các hoạt động phải phù hợp với lứa tuổi 5 – 6 tuổi, dựa vào nội dung chương trình giáo dục mầm non hay căn cứ vào bộ chuẩn trẻ em năm tuổi. 2.1.2. Nguyên tắc phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ Các biện pháp phát triển khả năng tiền đọc của trẻ được đề ra phải bám sát vào trẻ lấy trẻ là trung tâm giáo dục, giáo dục phải đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.Có như thế, sẽ giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động cùng cô, thích thú tìm tòi khám phá mọi thứ mới lạ xuất hiện trong lớp, đặt ra câu hỏi khi không hiểu… Đây là tiền đề tốt để phát huy khả năng tiền đọc cho trẻ.
359 2.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính tích hợp Giáo viên phải chú trọng đảm bảo tính tích hợp trong từng hoạt động, nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện nói chung và khả năng tiền đọc cho trẻ nói riêng. Đây là nguyên tắc rất quan trọng không thể thiếu trong từng hoạt động dạy của giáo viên nhằm mục đích phát triển toàn diện cho trẻ. 2.1.4. Nguyên tắc phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương Các biện pháp phải được xây dựng dựa trên nguyên tắc mang tính thực tiễn cao bởi nó đã gắn liền với điều kiện thực tế của từng trường mầm non đáp ứng nhu cầu giáo dục hiệu quả. 2.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động phát triển khả năng tiền đọc cho trẻ 2.2.1. Tạo không gian lớp học thuận lợi cho việc học đọc. Ta có thể khẳng định rằng đối với trẻ mầm non lớp học là nơi kích thích trẻ học tập và vui chơi mang lại hiệu quả. Do vậy, muốn phát triển khả năng học đọc của trẻ giáo viên khai thác tối đa các tranh ảnh có nội dung mang tính giáo dục, trang trí lớp học phù hợp chủ đề, các kí hiệu biểu tượng trong lớp học...Ví dụ: Ở chủ đề bản thân giáo viên giới thiệu cho trẻ làm quen tranh “Cơ thể của tôi” và các bước rửa tay hỏi gợi mở cho trẻ (đây tranh gì? Con hãy liệt kê những gì con thấy trong tranh? Con thấy tranh như thế nào?...) sau đó cho cháu lựa chọn chỗ dán tranh trong lớp học. Ở các góc cũng vậy, chẳng hạn góc Bé Tập Làm Nội Trợ giáo viên chuẩn bị nhiều tranh về nguyên vật liệu làm món ăn, khi cho trẻ thực hiện làm “ Bánh mì kẹp ba tê” cô cho trẻ hình thành ý tưởng bằng cách lực chọn các bức tranh có hình những nguyên liệu cần thiết làm “Bánh mì kẹp ba tê” như : bánh mì, dưa leo, ba tê, ngò, nước tương... và sắp xếp chúng theo sơ đồ nhánh xong sẽ nhìn vào sơ đồ và đọc cho các bạn cùng nghe. Ngoài những góc này ta có thể tạo không gian được học đọc cho trẻ ở các góc khác như góc âm nhạc, góc thiên nhiên, góc xây dựng,.. Trong tiết dạy trẻ làm quen tác phẩm văn học cô cho trẻ đọc thơ, truyện thông qua đồ dùng dạy học như: tranh mô tả câu chuyện, bài thơ, đồ chơi ( con vật, búp bê,…) hay dùng biểu tượng thay thế như tranh ảnh vào một số từ cụm từ có thể thay thế trong bài thơ. Giờ làm quen với môi trường xung quanh dạy trẻ biết hiểu và nói về các quy luật hay quy trình phát triển của một số động- thực vật các hiện tượng tự nhiên theo dạng sơ đồ tròn, sơ đồ nhánh (sự phát triển của loài bướm, ong, sự lớn lên của lợn, sự phát triển của con gà, vòng tuần hoàn của nước…)… Ngoài các hoạt động học có chủ đích nêu trên, cô cho trẻ được tham gia vào các bài tập như: phân loại các đồ vật theo nhóm, sắp xếp các cặp thẻ giống nhau thành nhóm. Cụ thể cho trẻ xếp theo kích cỡ, màu sắc các viên đá, các loại hạt, vỏ chai lọ; hay xáo trộn các thẻ và đặt trên nền nhà trẻ thay nhau tìm và sắp xếp các cặp thẻ giống nhau trong 15-20 thẻ (thẻ có tranh/ mẫu chữ cái/ từ giống nhau). Hướng dẫn trẻ ghép thẻ tranh và chữ cái, ghép thẻ tranh và từ tương ứng; ghép thẻ tranh và chữ cái. Chẳng hạn cho trẻ lấy thẻ chữ a và thẻ chữ quả na ; Ghép tranh và từ tương ứng cho trẻ các thẻ từ và tranh minh họa tương ứng cho nghĩa của các từ, trẻ tìm và ghép các tranh theo cặp.
360 Cho trẻ tìm điểm giống nhau trên một hàng, quan sát sự giống nhau - các mẫu. Ví dụ, cô cho trẻ 5 hình ảnh về các đồ vật quen thuộc trong đó có 2 hình ảnh giống nhau trẻ đánh dấu 2 hình ảnh giống nhau đó bằng viên đá nhỏ, cô yêu cầu trẻ phân biệt ảnh khác đó; hay cho trẻ nhận biết 2 mẫu giống nhau trên một hàng gồm 5 mẫu cho trẻ thực hiện ít nhất 5 lần , sau đó cô hỏi trẻ nhận biết sự giống nhau đó. Bên cạnh đó, cô nên cho trẻ học tên chữ cái bằng cách chỉ vào chữ cái, nói tên và nhắc lại thực hiện động tác đó 3 lần. 2.2.2. Tăng cường khả năng học đọc cho trẻ qua trò chơi Giáo viên muốn rèn và khắc sâu cho trẻ kiến thức vừa học hay hình thành kĩ năng nào đó thì việc cho trẻ “chơi bằng học, học mà chơi” sẽ mang lại hiệu quả cao. Chẳng hạn, trò chơi “ Mặt khóc, mặt cười” ở đề tài “ Bảo vệ nguồn nước” giáo viên chuẩn bị nhiều tranh lô tô về các hành động đúng- sai trong việc bảo vệ nguồn nước, để trẻ chơi được trò chơi thì trẻ phải hiểu, chỉ ra và phân biệt đươc hành động đúng tương ứng mặt cười, hành động sai tương ứng mặt khóc. Từ đó, trẻ sẽ nhìn vào kết quả chơi nói lên được cách bảo vệ nguồn nước . Để hình thành khả năng tiền đọc cho trẻ thì trò chơi “Truyền tin” cũng mang lại hiệu quả cao. Cụ thể, Cô chuẩn bị “tin” là những bức tranh mang thông tin nào đó và được đặt phía sau tấm bảng. Trẻ đầu hàng của từng đội sẽ chạy vòng ra phía sau tấm bảng, nhìn vào tranh và nắm được thông tin từ bức tranh đó rồi chạy nhanh về “truyền tin” cho bạn tiếp theo của đội, Tuy nhiên, giáo viên lưu ý khi tổ chức trò chơi này nên linh hoạt thay đổi bạn nhận tin để phát huy được khả năng tiền đọc cho từng trẻ. Để trẻ đọc và nhớ được thời gian biểu của mình, giáo viên ghi nhớ cho trẻ thông qua trò chơi “ Thời gian của bé”. Cô chuẩn bị bảng chia thành 2 cột ( bên trái là đồng hồ thời gian, bên phải cho trẻ dán lô tô về việc làm trong ngày của bé ). Nhiệm vụ của bé là tìm tranh về công việc của mình dán tương ứng với cột thời gian. Sau đó nhìn vào kết quả tranh mình dán, trẻ diễn tả được thời gian và công việc mình đã làm trong một ngày. Thông qua trò chơi này hình thành cho trẻ biểu tượng về thời gian, trẻ đọc được điều mà trẻ biết. 2.2.3. Khuyến khích trẻ đọc trong hoạt động sinh hoạt. Trong giờ đón trẻ cô cho trẻ tự cất cặp sách vào ngăn tủ có kí hiệu con số trong nhóm của trẻ. Khi trẻ cất cô hỏi trẻ ( cặp con để ở đâu?, Con số là mấy?, vì sao con đặt ở ngăn tủ có con số đó?, còn bạn kế bên ngăn tủ của con là ai?...) từ đó trẻ sẽ đọc được con số và biết đặt cặp sách vào vị trí tương ứng. Trong giờ ăn thì tô, muỗng, ca, ghế, khăn lau, bàn chải của trẻ cũng phải được ghi kí hiệu bằng con số phù hợp với số thứ tự của mình. Khi chia suất ăn cho trẻ xong cô hỏi trẻ ( nhìn vào tô cho cô biết đây là món ăn gì?; Có những loại thực phẩm nào có trong món ăn?; món ăn cung cấp vitamin gì?...) trẻ sẽ nói được những nguyên liệu, thực phẩm có trong món ăn. Bên cạnh đó, nhà vệ sinh của trẻ phải được kí hiệu “WC”, phòng vệ sinh nữ phải dán hình “bạn gái”, phòng vệ sinh nam phải dán hình “bạn trai”. Trẻ sẽ nhận ra – hiểu và đọc được kí hiệu nhà vệ sinh, biểu tượng nam và nữ trong nhà vệ sinh để thực hiện đúng khi đi vệ sinh. Ngoài ra, cô cần cho trẻ tự viết các chữ, số lên hộp sữa của trẻ hay các sản phẩm trẻ làm ví dụ ( tranh xé, dán, vẽ, các mẫu giấy vụn, tờ lịch,…). Trong lớp học cô cần dán
361 một số kí hiệu giao thông quen thuộc như (biển báo cấm xe chạy, biển báo sắp đến chỗ nguy hiểm, biển báo dành cho xe đạp, rẽ trái, rẽ phải…). Tạo tình huống để trẻ nhận biết và đọc được các kí hiệu trên ( Hôm nay, trên đường cô đến lớp có một đoạn đường đang đổ nhựa có nhiều người không biết chạy lên, thế là xe dính đầy nhựa đường thì không đẹp nữa. Vậy theo con muốn người ta biết nơi đó mình không được chạy xe phải để biển báo nào?). Hơn nữa lớp học phải luôn có bảng chữ cái Tiếng Việt. Cuối giờ chiều cho trẻ đứng lên chỉ vào bảng chữ cái và đọc cho các bạn cùng biết. Trong lớp, giáo viên cung cấp trẻ những kí hiệu, biểu tượng gần gũi như: cấm ngắt hoa, cấm giẫm lên cỏ, kí hiệu thùng rác…để khi ra hoạt động ngoài trời giáo viên củng cố lại bằng cách hỏi trẻ về biểu tượng đó, trẻ sẽ nhìn vào biểu tượng, kí hiệu nói lên được ý nghĩa của chúng và thực hiện đúng. 2.2.4. Tăng cường phối hợp các phương pháp mang lại hiệu quả phát triển khả năng tiền dọc cho trẻ Để tổ chức các hoạt động nhằm phát triển khả năng tiền đọc cho trẻ phải sử dụng nhiều phương pháp như: Đàm thoại, quan sát, thực hành- trải nghiệm, bài tập, trò chơi,…giáo viên phải linh họat phối hợp các phương pháp để mang lại hiệu quả cao. Chẳng hạn, trong giờ làm quen chữ cái (h, k) trong chủ đề Phương tiện giao thông, cô đã sử dụng phương pháp quan sát khi cho trẻ quan sát hình ảnh “chiếc phà”, “xe khách”. Đồng thời, cô linh hoạt lồng ghép phương pháp thực hành- trải nghiệm khi yêu cầu trẻ tự tìm ra chữ cái đã học, trẻ so sánh và phân biệt điểm giống và khác nhau của chữ cái mới (h, k). Bên cạnh đó, cô đã phối hợp phương pháp đàm thoại cô gợi ý bằng câu hỏi giúp trẻ biết cấu trúc từ, tiếng, hiểu và đọc được những gì có trong tranh (Trong tranh có gì?, Phương tiện có tên gì và hoạt động ở đâu?). Cuối cùng, cô dùng phương pháp trò chơi để củng cố kiến thức cho trẻ. 3. Kết luận Biện pháp nâng cao khả năng tiền đọc cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở các trường mầm non là rất quan trọng. Việc xây dựng các biện pháp nhằm giúp giáo viên có thêm tài liệu tham khảo, cũng như cập nhật các phương pháp, biện pháp để chuẩn bị tốt khả năng tiền đọc cho trẻ 5 – 6 tuổi trong quá trình chăm sóc - giáo dục trẻ. Tài liệu tham khảo [1]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009), Chương trình giáo dục học Mầm non (2009), Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam [2]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Tài liệu hướng dẫn sử dụng bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi [3]. Nguyễn Thị Thanh Hà (2006), Giáo trình tổ chức hoạt động vui chơi của trẻ ở trường Mầm non, Nhà xuất bản Giáo dục, Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương 3 [4]. Đinh Hồng Thái (2013), Phát triển ngôn ngữ tuổi mầm non, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm